Презентация «Пасэ зэманым адыгэ ц1ыхубзым и образыр Щоджэнц1ык1у А. и «Мадинэ» поэмэм къызэрыщыгъэлъэгъуар»
презентация урока для интерактивной доски (9 класс) на тему

Слайд 1

«Пасэ зэманым адыгэ ц1ыхубзым и образыр Щоджэнц1ык1у А. и «Мадинэ» поэмэм къызэрыщыгъэлъэгъуар»

Слайд 2

Мурадыр: 1.Адыгэ ц1ыхубзым и хьэл-щэныр Мадинэ и образым къызэрыхэщыр. 2.Пасэ зэманым псэуа адыгэ ц1ыхубзым и хьэл-щэнымрэ нобэрей ц1ыхубзым и хьэл-щэнымрэ зэгъэпщэн. 3.Еджак1уэхэм я гупсысэр тэмэму зык1элъахьыфу гъэсэным елэжьын.

Слайд 3

Къардэн Хьэсэн ди Къэбэрдей-Балъкъэрым и композитэр ц1эры1уэхэм ящыщ зыщ. «Лъэпкъым и ц1ыхушхуэ…»

Слайд 4

Къардэн Хьэсэн Якъуб и къуэр февралым и 23-м 1923гъ. Шэджэм I -м Къэбэрдей- Балъкъэр Республикэм къыщалъхуащ. Абы къиухащ Ленинград консерваториер. Абы итхащ оперэ « Мадинэ», муз.комедие «Мыщэ и къуэ Батыр» , нэгъуэщ1 макъамэ 1эджи. Абы КБР и гимныр зэхилъхьащ.

Слайд 5

Уэрэджы1ак1уэ 1эзэ. Бэгъэтыжь Светэ. Къэбэрдей-Балъкъэрым и щ1ыхь зи1э уэрэджы1ак1уэ 1эзэщ.

Слайд 6

«Щ1ымахуэ жэщым» къыхэщ фызабэ тхьэмыщк1эр «хьэлу!»,-жи1эу къэлъэ1уэхук1э, Къуэлъыр бащи,_ ныхуещ1ыж «Тек1 бжэщхьэ1ум!» «Нэхущ вагъуэу ущхъуэт1ауэ, тэлай куэдк1э ар щытащ »

Слайд 7

Дуней псом щыц1эры1уэ , сурэтыщ1 1эзэ – К1ыщ Мухьэдинщ. Абы и 1эщэр дахагъэм хуэгъэзащ. Ат1э, «К1ыщ»унэц1эм къызэрытхуи1уатэщи, абы къок1 «1эзагъэ». 1эпэм къыпык1 искусствэр зыгъэлажьэ, зыгъэпсалъэ К1ыщ Мухьэдин и унэц1эр егъэпэж. «Зэ1усэм псэ хэзылъхьэ…»

Слайд 8

К1ыщ Мухьэдин 1939гъ. Шэджэм къуажэм къыщалъхуащ. 1965 гъэм Краснодар дэт университетыр къиухащ. 1973гъэм сурэтыщ1хэм я союзым хагъэхьащ. Абы и сурэтхэр, и лэжьыгъэр, дуней псом ц1эры1уэ щыхъуащ.

Слайд 9

Адыгэ ц1ыхубзыр хэт и образымк1э поэмэм къыщыгъэлъэгъуа ик1и сыт хуэдэу къэгъэлъэгъуа? Адыгэ ц1ыхубзым и хьэл –щэн удэзыхьэхыу Мадинэ хэлъыр. Мадинэ насыпыф1э хъуным зэран хэт сымэ къыхуэхъуар? Гъащ1эм щек1уэк1 залымыгъэм сыт хуэдэ 1эмалхэмк1э пэуврэ Мадинэ? Сыт абы хузэф1эк1ар? Мадинэ и образыр сыт щ1элъап1эр? З э р ы з э п к ъ р а х У п щ 1 э х э р.

Слайд 10

Тест лэжьыгъэм и жэуапхэр: 1.б 2.а 3.б 4.в 5.б 6.в,г,д 7.а,в,г 8.б,в 9.а 10.б

Слайд 11

1. Адыгэ ц1ыхубзым ехьэл1а хьэл –щэнхэр. 2. Мадинэ и образым ахэр зэрепхар. 3. Гъащ1эм щек1уэк1 залымыгъэм адыгэ ц1ыхубзыр зэрыпэувыр Щоджэнц1ык1ум къызэригъэлъэгъуар. 4. Мадинэ гъащ1эм щхъэгъэщхь зыхуищ1къым, адыгэ ц1ыхубзым и образым зыужьыныгъэ ирет. Ар хабзэ мыхъумыщ1эм и щхьэузыхьщ. 5. Сыт хуэдэ зэман хэмыпсэухьами адыгэ ц1ыхубзым хэлъын хуей хьэл – щэн нэхъыщхьэхэр. Сочиненэм и план:

Слайд 12

1. Щоджэнц1ык1уАлий и тхыгъэ нэхъыф1хэм ящыщщ… 2. Адыгэ ц1ыхубз! Сыту пщ1эшхуэ уи1э, сыту тхыдэ хьэлэмэти уи1э… 3. «Сэ хей тхьэмыщк1эр былымк1э, Къасым сищэныр хуумыдэ…» 4. «Ц1ыхубз пшэрыхь хущанэ», - жа1эу ауэ жа1акъым. Пщ1эшхуэ зыхуащ1у, ауэ гъащ1э мытынш къэзык1уа адыгэ ц1ыхубзыр… Сочиненэм и къыщ1эдзап1эхэр:

Слайд 13

1. Сочиненэ тхыныр теоремэр ди ф1эщ пщ1ым ещхьщ. Абы и1эн хуейщ къыдитыр (темэр), къэщ1эн хуейр (гупсысэ нэхъыщхьэр), ахэр ди ф1эщ зэрыхъу 1эмалхэр (тхыгъэ дызытепсэлъыхьхэм щыщхэр), гъащ1эм щыщ 1уэхугъэхэр, зытхым и гупсысэхэр. --------------------------------------------------------------------- 2. Щыптхк1э щ1эх-щ1эхыурэ къэпщытэжын хуейщ: мык1уэдауэ п1эрэ темэр, къыхэщу п1эрэ гупсысэ нэхъыщхьэр, псори пхузэф1эк1ауэ п1эрэ гупсысэр гунэс пщ1ыну? --------------------------------------------------------------------- 3. Нэхъ хьэлъэм уегупсысу мыпхуэдэ 1уэху тыншхэр зыщумыгъэгъупщэ: зыри умыгъэк1эщ1, скобкэхэр къэгъэсэбэп, «хъэт1ыр щыдахэр къыщеджэгъуаф1эрщ». Чэнджэщхэр:

Слайд 14

Унэ лэжьыгъэ: