Кадыынын байдалы кошкак уругларга
статья (5 класс) на тему

Кадыынын байдалы кошкак, тускай (эдилгелиг) VIII-ки хевирнин школазынын уругларынга  кадык камгалаар (здоровьезберегающая технология) аргаларны тыва дыл кичээлдеринде ажыглаары

          Куруненин тускай чангыс аай федералдыг ооредилгезинин негелделеринче шилчип тура, башкы кижиден чугле оон профессионалдыг бедик билиинден ангыда, амгы шагнын ооредилгезинге ажыглаар чаа технологияларны (аргаларны), программаларны билген турары албан. Ук технологияларнын аразындан уругларнын кадыын камгалаар  (здоровьесберегающая) арганы чаартып ажыглаары дорт негеттинип турар. Ооредилге системазында эн-не кол угланыышкыннарнын бирээзи уругларнын угаан-медерелинин болгаш мага-бодун кадык болдурары, уругларга эн-не унелиг  чуул кадыкшылды хевирлээри болуп турар.

       Ооредиринин эн-не кол хевири кичээл болуру чугаажок. Уругларнын угаан-медерелинин шын ажылдаарын чедип алырда, оларнын хире-шаа-биле ажылдарны тус-тузунда болук аайы-биле бээринден хамааржыр. Кичээл уезинде уругларнын мага-бодунун шылаанын чидирерде, сула шимчээшкиннин минуталарын  ажыглап, кичээл дургузунда уругларнын шын олурарынче кичээнгейни салыры чугула. Сула шимчээшкиннер кичээл бурузунде чангыс аайланмас болза эки. Карактарга, мага-ботка, угаан-медерелинге дээш оон-даа оске. Сула шимчээшкинни уругларга сонуургадырда башкынын чогаадыкчы чоруундан хамааржыр. Башкы чугле боду эрттирип турбас. Бирде бир оореникчиге эрттиртип болур. Азы амгы уенин сула шимчээшкиннерин коруп алгаш оон унун башкы бодунун состери-биле оскертип-даа ап болур.   Уругларнын кадыынын камгалалынче кичээнгейни угландырып турар болганда, тыва дыл кичээлдеринге ажыглаар созуглелдерге спорт дугайында, оон ангы-ангы хевирлеринин дугайында киирери ажыктыг. Бойдустун уе аайы-биле онгур чараш пейзаж чуруктарын, куштарны ажыглаары бистин урургларывыстын кичээнгейин хаара тударынга   кончуг ажыктыг.  Сан адын ооредип тура, Олимпиада оюннарынын тоогузун, бистин спортчуларывыстын чаалап алган медальдарын санап ооредирге уруглар сонуургаары чугаажок.

Кадык камгалаарынын аргазын чугаалажып тура, оон байдалдарын болгаш аргаларын сагывайн барбас ужурлуг бис:

1. Арыг-силигнин аргаларын болгаш дурумнерин сагыыры ( орээлди агаарладырынын чуруму, эстетика, чемнениринин чурумун шын сагыыры).
2. Расписаниеде кичээлдернин шын тургусканы.
3. Стол артынга уругларны чугле олуртуп алгаш олурарындан ангыда, туруп алгаш ажылдадыры, шимчээшкинни кылыры, херек болза класс иштинде девискээрни шуптузун ажыглап болуру.  

Ынчангаш,  бодумнун 5-ки класска эрттирген кичээлимни башкыларга эвээш-биче-даа болза ажыктыг чуулдер бар бооп чадавас дээш, чоруттум.

Хондергейнин тускай (эдилгелиг) VIII-ки хевирнин школа-интернадынын тыва дыл болгаш чогаал башкызы Монгуш Салбакай Хулбус-ооловна.