Эрткен үениң причастиези
план-конспект занятия (6 класс) по теме
6-гы класска тыва дыл кичээли "Эрткен үениң причастиези"
Скачать:
Вложение | Размер |
---|---|
prich_chaa_.docx | 72.86 КБ |
Предварительный просмотр:
Ай, х\н\: Класс: 6 класс Эртем: тыва дыл
+=редилге ному: Тыва дыл. 6-7 класс. Д.А.Монгуш, К.Б.Доржу.
Кичээлдиё темазы: Причастиелер.
Кичээлдиё хевири: Чаа теманыё тайылбыры
Сорулгалары:
==редиглиг:
- кылыг с=з\н\ё тускай хевири причастие, причастиелиг б=л\глел деп ч\л, причастиелерниё тургустунарын, оларга бижик демдектери салырын билип алыр;
- домактардан причастиелер болгаш причастиелиг б=л\глелдерни тодарадып билиринге чаёчыктырар;
кижизидикчи:
- мергежилге 160-да \легер домактарныё утказын сайгарып, т=лептиг м=з\-шынарга кижизидер;
сайзырадылгалыг:
- уругларның логиктиг боданыышкынын, сайгарып, деңнеп, түңнеп билирин сайзырадыр; бот-тывынгыр чоруун, бот-идепкейин кѳдүрер; янзы-б\р\ ажылдарныё дузазы-биле аас болгаш бижимел чугаазын сайзырадыр.
Бот-хуузунуё: тыва чоннуё т==г\з\н\ё, культуразыныё, амыдыралыныё илерээшкини болур т=рээн дылынга сонуургалы сайзыраар.
Эртем талазы-биле: боттарыныё словарьлыг составын чаа с=стер-биле байыдар.
Херекселдери: ==редилге ному, карточкалар.
Кичээлдиё кезектери | Кичээлдиё чорудуу | Бүгү талалыг ѳѳредилгениң ажыл-чорудулгазын боттандырары (БѲА азы УУД) |
I. Организастыг кезээ | Өөреникчилер-биле мендилежири. Кичээлге белеткелин хынаары. Кичээнгейин хаара тудары. | Бот-хуузунуё: бүгү кичээнгейни кичээлче углаары. |
II. Онаалга хыналдазы. | Онаалгада берген сайгарылгазын хынаар.
| Чугаа сайзырадырыныё: 1. Монолог чугааны шын ажыглаар. 2. +скелерни дыёнап билир. |
III. Катаптаашкын. |
Дараазында схемаларга д\гж\ркылыг с=стери чогааткаш, залог азы видини тодарадыр. тт, т т , г г , п п.
- Кылыг с=з\н\ё залог, видтериниё ниити ч\\л\ кандыгыл? | Башкарлырыныё 1. Айтырыгны (проблеманы) шиитпирлээриниё аргаларын дилээр. 2. билип алырыныё болгаш бот-хуузунуё рефлексиязын боттандырар. Билип алырыныё: 1. Деёнээр, анализтээр, т\ёнелдерни \нд\рер. |
IV. Чаа билиглиг болурун чидигленидрери. |
Автобус манаан кижилер х=й болду. Ырак эвесте быжып чыдар тараа бар. Домактарны д\ж\р\п бижээш, чугула кежиг\ннерин тодарадыр. - Домактарда кылыг с=з\н\ё хевири болур кандыг с=стер бар-дыр? - Манаан, быжып чыдар деп с=стер кайы с=стерге хамааржып, кандыг айтырыгларга харыылаар-дыр? (Кижилер, тараа деп с=стерге хамааржып, кандыг? деп айтырыгга харыылап турар. Домакта тодарадылга бооп чоруур). - Манаан, быжып чыдар дээрге кылыг с=з\ё\н тускай хевирлери-дир, оларны причастие дээр. - Б=г\н кичээлге ч\н\ билип алыр-дыр силер? | Башкарлырыныё:
2. Кичээлдиё темазын, сорулгазын тодарадыр. |
V. Чаа теманыё ажыдыышкыны. |
Номда арын 71-де д\р\мн\ё бирги абзазын номчааш, схема кылыр. Причастие (кылыг с=з\н\ё тускай хевири) Кылыг с=з\ ышкаш Демдек ады ышкаш
Манаан, быжып чыдар деп причастиелер каныдг? деп айтырыгга чаёгыс боттары эвес, а оларга хамаарышкан (ооё мурнунда турар) с=стери-биле кады харыылап турар: кандыг кижилер? Кандыг тараа? деп айтырыгга анаа-ла манаан кижилер, быжып чыдар тараа дивейн, автобус манаан деп харыылаар. Мында манаан, быжып чыдар деп причастиелер оларга хамаарышкан автобус, ырак эвесте деп с=стери-биле кады причастиелиг б=л\глелдер болур.
Келгеннер стадионда чыглып тур. Келгениёге ==рд\м. - Келгеннер, келгениё деп с=стер кандыг айтырыгларга харыылаар-дыр? (Кымнар? Ч\ге?) Башкыныё тайылбыры: Бо домактарда келгеннер, келгениё деп с=стер ч\ве адынче шилчий берген причастиелер-дир. Олар кайызы-даа келген присатиениё =скертилге кожумактыг хевирлери: биргизинде –нер деп х=йн\ё саныныё –нер деп кожумаа, ийигизинде ийиги арынныё -иё деп хамаарылга кожумаа немешкен. Ынчангаш причастиеге х=йн\ё саныныё кожумаа азы арын кожумаа немежирге, ол ч\ве адынче шилчип, падежтерге =скерлип болур. | Башкарлырыныё 1. Айтырыгны (проблеманы) шиитпирлээриниё аргаларын дилээр. 2. Билип алырыныё болгаш бот-хуузунуё рефлексиязын боттандырар. Билип алырыныё: 1. Деёнээр, анализтээр, т\ёнелдерни \нд\рер. 2. Номчулганыё янзы-б\р\ аргаларын ажыглап билир (таныжылга, сайгарылга). 3. Материалды системалыг болдурар 4. Материалды бир хевирин =скезинче шилчидип билир (с=з\глелди схема кылдыр). |
VI. Быжыглаашкын. |
Кижизидилге ажылын \легер доматарныё утказын сайгарып чугаалажып тура чорудар.
| Билип алырыныё: 1. Деёнээр, анализ кылыр, б=л\ктээр, т\ёнел \нд\рер. 2. материалды системажыдар болгаш шилиир аргаларны ажыглап билир. Чугаа сайзырадырыныё. 1. Бодалдарын аас-биле хостуг илередир, диалогтуё болгаш монологтуё янзы-б\р\ аргаларын ажыглап билир. 2. Бот-боттарынга дузалажып, ажылдарын хынажып билир. |
VII. Кичээлдиё т\ёнели. (Рефлексия) | – Кичээл эгезинде кандыг сорулга, айтырыглар салып алган ийик бис? – Причастие дугайында ч\н\ билип алдыёар? - Мен б=г\н … ажылдадым. | Башкарлырыныё: 1. Салган сорулгалары биле ажылыныё т\ёнелдерин деёнээр. 2. Бодунуё ажылын т\ёнеп \нелээр. |
VIII.Онаалга. | Мергежилге 163, 164. |
Ай, х\н\: Класс: 6 класс Эртем: тыва дыл
+=редилге ному: Тыва дыл. 6-7 класс. Д.А.Монгуш, К.Б.Доржу.
Кичээлдиё темазы: Эрткен \ениё причастиези.
Кичээлдиё хевири: Чаа теманыё тайылбыры
Сорулгалары:
==редиглиг:
- эрткен \ениё причастиезиниё кожумактарын, ол кожумактар немежип турда, -кк, -гг деп \ннерниё \ж\ктерин дакпырлап бижиирин билиндирер;
- домактардан эрткен \ениё причастиезин тодарадып билиринге чаёчыктырар;
кижизидикчи:
- бойдуска, аё-меёге хумагалыг болурунга кижизидер;
сайзырадылгалыг:
- уругларның логиктиг боданыышкынын, сайгарып, деңнеп, түңнеп билирин сайзырадыр; бот-тывынгыр чоруун, бот-идепкейин кѳдүрер; янзы-б\р\ ажылдарныё дузазы-биле аас болгаш бижимел чугаазын сайзырадыр.
Бот-хуузунуё: тыва чоннуё т==г\з\н\ё, культуразыныё, амыдыралыныё илерээшкини болур т=рээн дылынга сонуургалы сайзыраар.
Эртем талазы-биле: боттарыныё словарьлыг составын чаа с=стер-биле байыдар.
Херекселдери: ==редилге ному, карточкалар.
Кичээлдиё кезектери | Кичээлдиё чорудуу | Бүгү талалыг ѳѳредилгениң ажыл-чорудулгазын боттандырары (БѲА азы УУД) |
I. Организастыг кезээ | Өөреникчилер-биле мендилежири. Кичээлге белеткелин хынаары. Кичээнгейин хаара тудары. | Бот-хуузунуё: бүгү кичээнгейни кичээлче углаары. |
II. Онаалга хыналдазы. | Онаалгада берген мергежилгелерин хынаар.
| Чугаа сайзырадырыныё: 1. Монолог чугааны шын ажыглаар. 2. +скелерни дыёнап билир. |
III. Катаптаашкын. |
- Ч\н\ причастие дээрил? - Причастиелиг б=л\глел деп ч\л? - Причастие кажан ч\ве адынче шилчий бээрил? | Башкарлырыныё 1. Айтырыгны (проблеманы) шиитпирлээриниё аргаларын дилээр. 2. билип алырыныё болгаш бот-хуузунуё рефлексиязын боттандырар. Билип алырыныё: 1. Деёнээр, анализтээр, т\ёнелдерни \нд\рер. |
IV. Чаа билиглиг болурун чидигленидрери. |
Домактарны д\ж\р\п бижээш, причастиелерни тыпкаш, адаан шыяр, \езин тодарадыр.
- Ийиги домакта эрткен \ениё причастиези канчаар тургустунган-дыр? - Эрткен \ениё причастиези канчаар тургустунар-дыр? - Б=г\нг\ кичээливистиё темазы кандыг-дыр? - Ч\н\ билип алыр-дыр силер? | Башкарлырыныё:
Билип алырыныё: 1. Деёнээр, анализтээр, т\ёнелдерни \нд\рер. |
V. Чаа теманыё ажыдыышкыны. |
Эрткен кылыг с=з\н\ё д=з\нге –ган/-ген/-кан/-кен деп кожумак немешкени-биле тургустунар болгаш ч\вениё эрткен \едеги кылдыныг-биле холбашкан ылгавыр демдекээн илеретпишаан, кандыг? Деп айтырыгга харыылаттынып, тодарадылга болур.
Бижи Чугаала С=к Саг - Кайы с=стерде фонетиктиг =скерлиишкиннер болу бээр-дир? - Кайы с=стерде берге орфограмма бар-дыр? Башкы немей тайылбырлаар. | Башкарлырыныё 1. Айтырыгны (проблеманы) шиитпирлээриниё аргаларын дилээр. 2. Билип алырыныё болгаш бот-хуузунуё рефлексиязын боттандырар. Билип алырыныё: 1. Деёнээр, анализтээр, т\ёнелдерни \нд\рер. 2. Материалды системалыг болдурар 3. Материалды бир хевирин =скезинче шилчидип билир (с=з\глелди схема кылдыр). |
VI. Баштайгы быжыглаашкын. |
Номда д\р\мн\ номчуур. | Билип алырыныё: 1. Номчулганыё янзы-б\р\ аргаларын ажыглап билир (таныжылга, сайгарылга). |
VII. Быжыглаашкын. |
Наадымга бараалгаткан х\реш. Ш\\лген, \ж\\рлешкен болгаш \шк\, д=ртк\ черни алган м=гелер. Ш\\лген м=ге. Солунда ораап алган ч\\л\н. Келир \ениё причастиелери: корум-чурум тудуп турар кижилер. Кеттинип турар черинче.
Аал чанынга маёнап келген аёны =л\р\п болбас. Домактыё утказы-биле ажылдаар. | Билип алырыныё: 1. Деёнээр, анализ кылыр, б=л\ктээр, т\ёнел \нд\рер. 2. материалды системажыдар болгаш шилиир аргаларны ажыглап билир. Чугаа сайзырадырыныё. 1. Бодалдарын аас-биле хостуг илередир, диалогтуё болгаш монологтуё янзы-б\р\ аргаларын ажыглап билир. 2. Бот-боттарынга дузалажып, ажылдарын хынажып билир. |
VIII. Кичээлдиё т\ёнели. (Рефлексия) | – Кичээл эгезинде кандыг сорулга, айтырыглар салып алган ийик бис? – Эрткен \ениё причастиезиниё дугайында ч\н\ билип алдыёар? - Мен б=г\н … ажылдадым. | Башкарлырыныё: 1. Салган сорулгалары биле ажылыныё т\ёнелдерин деёнээр. 2. Бодунуё ажылын т\ёнеп \нелээр. |
IX.Онаалга. | Мергежилге 169, 170, арын 75 |
Ай, х\н\: Класс: 6 класс Эртем: тыва дыл
+=редилге ному: Тыва дыл. 6-7 класс. Д.А.Монгуш, К.Б.Доржу.
Кичээлдиё темазы: Келир \ениё причастиези.
Кичээлдиё хевири: Чаа теманыё тайылбыры
Сорулгалары:
==редиглиг:
- келир \ениё причастиезиниё кожумактарын, шын бижиирин билиндирер;
- домактардан келир \ениё причастиезин тодарадып билиринге чаёчыктырар;
кижизидикчи:
- кижи бүрүзүн идепкейлиг ажылче хаара тудуп тургаш, кичээлге сонуургалын чедип алыр; т=лептиг м=з\-шынарга кижизидер;
сайзырадылгалыг:
- уругларның логиктиг боданыышкынын, сайгарып, деңнеп, түңнеп билирин сайзырадыр; бот-тывынгыр чоруун, бот-идепкейин кѳдүрер; янзы-б\р\ ажылдарныё дузазы-биле аас болгаш бижимел чугаазын сайзырадыр.
Бот-хуузунуё: тыва чоннуё т==г\з\н\ё, культуразыныё, амыдыралыныё илерээшкини болур т=рээн дылынга сонуургалы сайзыраар.
Эртем талазы-биле: боттарыныё словарьлыг составын чаа с=стер-биле байыдар.
Херекселдери: ==редилге ному, карточкалар.
Кичээлдиё кезектери | Кичээлдиё чорудуу | Бүгү талалыг ѳѳредилгениң ажыл-чорудулгазын боттандырары (БѲА азы УУД) |
I. Организастыг кезээ | Өөреникчилер-биле мендилежири. Кичээлге белеткелин хынаары. Кичээнгейин хаара тудары. | Бот-хуузунуё: бүгү кичээнгейни кичээлче углаары. |
II. Онаалга хыналдазы. | Онаалгада берген мергежилгелерин хынаар.
| Чугаа сайзырадырыныё: 1. Монолог чугааны шын ажыглаар. 2. +скелерни дыёнап билир. |
III. Катаптаашкын. | Беседа. - Эрткен \ениё причастиези канчаар тургустунарыл? - Шын бижилге талазы-биле ч\н\ сактып алыр ужурлуг силер? | Башкарлырыныё 1. Айтырыгны (проблеманы) шиитпирлээриниё аргаларын дилээр. 2. билип алырыныё болгаш бот-хуузунуё рефлексиязын боттандырар. |
IV. Чаа билиглиг болурун чидигленидрери. |
Х=й сектер орнунга ъ киирип азы киирбейн д\ж\р\п бижээш, ук с=стер причастие болур кылдыр с=с каттыжыышкыннары тургузар. А…ттаныр О…ттаар Ка..ттаныр Э…ттээр д\...штээр ч\...ктээр а…штаныр-чемненир
- Словарьлыг диктантыда кандыг причастиелер бижип алган-дыр силер? - Ч\н\ ==ренир-дир бис? | Башкарлырыныё:
Билип алырыныё: 1. Деёнээр, анализтээр, т\ёнелдерни \нд\рер. |
V. Чаа теманыё ажыдыышкыны. |
Кылыг с=з\н\ё д=з\нге –ар/-ер/-ыр/-ир/-ур/-\р деп кожумактарныё немешкени-биле тургустунар. Кылыр ажыл х=й.
Номда (арын 76) ч\\лд\ кичээнгейлиг номчааш, дараазында айтырыгларга харыылаар: - Келир \ениё причастиезиниё болбас хевири канчаар тургустунар-дыр? - Келир \ениё причастиезиниё кандыг хевири бар-дыр? (Болгалак \ениё причастиези) Саггалак, доруккалак. | Башкарлырыныё 1. Айтырыгны (проблеманы) шиитпирлээриниё аргаларын дилээр. 2. Билип алырыныё болгаш бот-хуузунуё рефлексиязын боттандырар. Билип алырыныё: 1. Деёнээр, анализтээр, т\ёнелдерни \нд\рер. 2. Материалды системалыг болдурар 3. Номчулганыё янзы-б\р\ аргаларын ажыглап билир (таныжылга, сайгарылга). |
VI. Баштайгы быжыглаашкын. |
| Билип алырыныё: Материалды системалыг болдурар. Деёнээр, анализтээр, т\ёнелдерни \нд\рер. |
VII. Быжыглаашкын. |
Келир \ениё причастиелери: металл, шуугай кезер хачылар, \н\штер таарып кезер, торттар кезер, хеп быжар, дижилер кезер хачылар, будук кезер хачылар, баш таара хачы. Эрткен \ениё причастиези: чер кырынга тыптып келген хачылар.
Ыракта к=ст\п тура к=к-к=к даглар артында даё хаяазы хереп олурган. Частырыг кылып турарыёны билин. Домактыё утказы-биле ажылдаар. | Билип алырыныё: 1. Деёнээр, анализ кылыр, б=л\ктээр, т\ёнел \нд\рер. 2. материалды системажыдар болгаш шилиир аргаларны ажыглап билир. Чугаа сайзырадырыныё. 1. Бодалдарын аас-биле хостуг илередир, диалогтуё болгаш монологтуё янзы-б\р\ аргаларын ажыглап билир. 2. Бот-боттарынга дузалажып, ажылдарын хынажып билир. |
VIII. Кичээлдиё т\ёнели. (Рефлексия) | – Кичээл эгезинде кандыг сорулга, айтырыглар салып алган ийик бис? – Келир \ениё причастиезиниё дугайында ч\н\ билип алдыёар? - Мен б=г\н … ажылдадым. | Башкарлырыныё: 1. Салган сорулгалары биле ажылыныё т\ёнелдерин деёнээр. 2. Бодунуё ажылын т\ёнеп \нелээр. |
IX.Онаалга. | Мергежилге 175, арын 77. |
Ай, х\н\: Класс: 6 класс Эртем: тыва дыл
+=редилге ному: Тыва дыл. 6-7 класс. Д.А.Монгуш, К.Б.Доржу.
Кичээлдиё темазы: Причастиелер.
Кичээлдиё хевири: Т\ёнел катаптаашкын.
Сорулгалары:
==редиглиг:
- причастие, ооё хевирлериниё дугайында алган билиглерин катаптап быжыглаар;
- домактарда причастиелерни тодарадып билирин чаёчылдарын быжыглаар;
кижизидикчи:
- кижи бүрүзүн идепкейлиг ажылче хаара тудуп тургаш, кичээлге сонуургалын чедип алыр; т=лептиг м=з\-шынарга кижизидер;
сайзырадылгалыг:
- уругларның логиктиг боданыышкынын, сайгарып, деңнеп, түңнеп билирин сайзырадыр; бот-тывынгыр чоруун, бот-идепкейин кѳдүрер; янзы-б\р\ ажылдарныё дузазы-биле харылзаалыг чугаазын сайзырадыр.
+=реникчилерниё ажыл-чорудулгазыныё сорулгалары:
Бот-хуузунуё: тыва чоннуё т==г\з\н\ё, культуразыныё, амыдыралыныё илерээшкини болур т=рээн дылынга сонуургалы сайзыраар.
Эртем талазы-биле: боттарыныё словарьлыг составын байыдар.
Херекселдери: карточкалар.
Кичээлдиё кезектери | Кичээлдиё чорудуу | Бүгү талалыг ѳѳредилгениң ажыл-чорудулгазын боттандырары (БѲА азы УУД) |
I. Организастыг кезээ | Өөреникчилер-биле мендилежири. Кичээлге белеткелин хынаары. Кичээнгейин хаара тудары. | Бот-хуузунуё: бүгү кичээнгейни кичээлче углаары. |
II. Онаалга хыналдазы |
| Чугаа сайзырадырыныё: 1. Монолог чугааны шын ажыглаар. 2. +скелерни дыёнап билир. |
III. Катаптаашкын. |
- Причастие деп ч\л? - Причастиелерниё хевирлери кандыгыл? - Причастиелиг б=л\глел деп ч\л? - Кажан причастие ч\ве адынче шилчий бээрил?
Дараазында схема езугаар с=стерни тургузуп бижиир. Тут эрткен Кет эгидиишкин залогунуё кожумаа \ениё Сат кожумаа Чот Бижи келир Чугаала эгидиишкин залогунуё кожумаа \ениё Макта кожумаа Тот
Причастиелер: карак четпес ховулар, онзаланып к=ст\р бажыё, чонуургаптар, к=р\птер ч\\лдер, киир бижиткен черлик теве.
Ооё т=р\тт\нген суурунуё кайдазын кым-даа билбес. | Башкарлырыныё 1. Айтырыгны (проблеманы) шиитпирлээриниё аргаларын дилээр. 2. билип алырыныё болгаш бот-хуузунуё рефлексиязын боттандырар. Билип алырыныё: 1. Деёнээр, анализ кылыр, б=л\ктээр, т\ёнел \нд\рер. 2. материалды системажыдар болгаш шилиир аргаларны ажыглап билир. Чугаа сайзырадырыныё. 1. Бодалдарын аас-биле хостуг илередир, диалогтуё болгаш монологтуё янзы-б\р\ аргаларын ажыглап билир. 2. Бот-боттарынга дузалажып, ажылдарын хынажып билир. 3. Бодунуё чурумун башкарып билир. |
VII. Кичээлдиё т\ёнели. (Рефлексия) | - Причастие дугайында … билип алдым. - … ам-даа билбейн тур мен. - Б=г\н … ажылдадым. | Башкарлырыныё: 1. Салган сорулгалары биле ажылыныё т\ёнелдерин деёнээр. 2. Бодунуё болгаш эжиниё чедип алган ч\\л\н т\ёнеп \нелээр. |
VIII.Онаалга. | Мергежилге 178. |
По теме: методические разработки, презентации и конспекты
Тема: Эрткен деепричастие
Тема: Эрткен деепричастиеСорулгазы:1. Эрткен деепричастие деп билиг-биле таныжар; Бижик демдээн шын салырынга чаңчыктырар...
Классный час "Эрткен уеже аян-чорук"
Кандыг – даа чурт тоогулуг. Бис богун улуг Орус куруненин тоогузунче, оон чанчылдары, сагылгаларынче, культуразынче аян – чорукту кылыр бис....
"Аас чогаал— эрткен үевис"
Устное народное творчество...
Юбилейлер эки эрткен
quot;Юбилейлер эки эрткен"автор Чылбак-оол Л.К-С...