Иярченле кушма җөмләләрне өйрәнү өчен таблицалар
презентация урока для интерактивной доски (9 класс) на тему

Иярчен ия җөмлә я баш җөмләнең иясе урынына килә, я баш җөмләдә мөнәсәбәтле сүз белән бирелгән ияне ачыклый.

Аналитик:

[шунысы ...]: (...).

[...]: (...).

(кем ...), [шул ...].

(ни ...), [бары ...].

(...), [шул ...].

[... ки], (...).

Синтетик:

(... -гәне) [...].

(...) [...].          

(... -ы) [...].

(... тиешлеге) [...].

Иярчен хәбәр җөмлә

Аналитик:

[...]: (...).

[... икенче нәрсә]: (...).

[... шул]: (...).

[... шул икән]: (...).

[... шул иде]: (...).

[... шулдыр]: (...).

[... шундый]: (...).

[... шунда]: (...).

 [... шунда ки], (...).

(кем ...), [... шуңа].

(нәрсә ...), [... шул].

(ничек ...), [... шулай].

(кайда ...), [... анда].

Иярчен аергыч җөмлә

Аналитик:

[...]: (...).

[шундый ...]: (...).

[андый ...]: (...).

[бер ...]: (...).

[шундый ... ки], (...).

(кемнең ...), [шуның ...].

(кем ...), [аның ...].

Синтетик:

(... -асы) [...].

(... -ның) [...].

(... -дагы) [...].

(... -ле) [...].

(...) [...].

[... (...) ...].

Иярчен тәмамлык җөмлә

Аналитик:

[...]: (...).

[шуны ...]: (...).

[шуңа ...]: (...).

[шуннан ...]: (...).

[шуның белән ...]: (...).

[шуның турында ...]: (...).

[шул хакта ...]: (...).

[менә нәрсәне ...]: (...).

[бер нәрсәне ...]: (...).

[... ки], (...).

(кем ...), [шуңа ...].

(ни ...), [шуны ...].

(нәрсәгә ...), [шуңа ...].

(кемнән ...), [шуңардан ...].

Иярчен тәмамлык җөмлә

Синтетик:

(... -ны) [...].

(... -уны) [...].

(... -н) [...].

(... -ның) [...].

(... -га) [...].

(... -дан) [...].

(... -ннан) [...].

(... -дә) [...].

(... дип) [...].

(... дигәнне) [...].

(... белән) [...].

(... турында) [...].

(... хакында) [...].

Иярчен вакыт җөмлә

Кайчан? Кайчаннан бирле? Кайчанга хәтле?

Аналитик:

[шул чакта ...]: (...).

[шунда ...]: (...).

[шуннан бирле ...]: (...).

[шуннан соң ...]: (...).

[шуңа чаклы ...]: (...).

(кайчан ...), [шунда ...].

(кайчан ...), [шул чакта ...].

(кайчан ...), [шуңа хәтле ...].

(кайчан ...), [шуннан соң ...].

(...), [шул арада ...].

(...), [ул да түгел ...].

Иярчен вакыт җөмлә

Синтетик:

(... -гач), [...].

(... -ганчы), [...].

(... -ганда), [...].

(... -ган чакта), [...].

 (... -ганнан соң), [...].

(... -ганга хәтле), [...].

(... -уга), [...].

(... -у белән), [...].

(... -та), [...].

(... мәлдә), [...].

(... арада), [...].

(... җитәрәк), [...].

(... борын), [...].

(... алдыннан), [...].

(... дигәндә), [...].

Иярчен урын җөмлә

Кая? Кайда? Кайдан?

Аналитик:

(кая ...), [шунда ...].

(кайдан ...), [шуннан ...].

(кайда ...), [шунда ...].

(кая ...), [шул таба ...].

(...), [анда ...].

(...), [шунда ...].

(...), [шул төштә ...].

(...), [шул турыга ...].

(...), [шул җирдән ...].

(...), [шуннан ...].

Иярчен урын җөмлә

Синтетик:

(... җиргә) [...].

(... урынга) [...].

(... якка) [...].

(... җирдә) [...].

(... урында) [...].

(... якта) [...].

[... (... җирдә) ...].

[... (... якта) ...].

[... (... урында) ...].

[... (... җирдән) ...].

[... (... яктан) ...].

[... (... урыннан) ...].

Иярчен рәвеш җөмлә

Ничек? Ни рәвешле?

Аналитик:

[шулай ...]: (...).

[шулай итеп ...]: (...).

[шундый итеп ...]: (...).

 [шул рәвешчә ...]: (...).

(ничек ...), [шулай ...].

[шулай ...], (ничек ...).

[...], (гүя ...).

[...], (әйтерсең ...).

 [...], (әйтерсең лә ...).

Иярчен рәвеш җөмлә

Синтетик:

(... -ча), [...].

(... -дай), [...].

(... -ып), [...].

(... -мастан), [...].

(... -мыни), [...].

(... сыман), [...].

(... шикелле), [...].

(... көенчә), [...].

(... төсле), [...].

(... хәлдә), [...].

(... итеп), [...].

(... дип), [...].

(... күк), [...].

(... дигәндәй), [...].

Иярчен күләм җөмлә

Күпме? Никадәр? Нихәтле? Ни дәрәҗәдә?

Аналитик:

[шулай ...]: (...).

[шундый ...]: (...).

[шул дәрәҗәдә ...]: (...).

[шулкадәр ...]: (...).

[шулхәтле ...]: (...).

(ничаклы ...),[шулчаклы ...].

(никадәр ...), [шулкадәр ...].

[шулхәтле ...], (нихәтле ...).

[шундый ... ки], (...).

Иярчен күләм җөмлә

Синтетик:

(... -гәнче), [...].

(... -арлык), [...]

(... саен), [...].

(... кадәр), [...].

(... чаклы), [...].

(... хәтле), [...].

(... дәрәҗәдә), [...].

(... күләмдә), [...].

(... диярлек кадәрле), [...].

Иярчен сәбәп җөмлә

Ник? Нилектән?

Ни сәбәпле?

Нәрсә аркасында?

Аналитик:

[...]: (...).

(...), [шуңа ...].

(...), [шуңа күрә...].

(...), [шуның өчен ...].

(...), [шунлыктан ...].

(...), [шул сәбәпле ...].

(...), [шуның аркасында ...].

[...], (чөнки ...).

[...], (ник дисәң ...).

[...], (ник дигәндә ...).

[... ки], (...).

Иярчен сәбәп җөмлә

Синтетик:

(... -гә), [...].

(... -тан), [...].

(... -ганга), [...].

(... -ганнан), [...].

(... -удан), [...].

(... -лыктан), [...].

(... -ып), [...].

(... -гач), [...].

(... -ганга күрә), [...].

(... -у аркасында), [...].

(... -у сәбәпле), [...].

(... -у нәтиҗәсендә), [...].

Иярчен максат җөмлә

Ни өчен?

Нинди максат белән?

Аналитик:

(...), [шуның өчен ...].

(...), [моның өчен ...].

(...), [аның өчен ...].

[...]: (...).

Синтетик:

(... -сен дип), [...].

(... -сең дип), [...].

(... -ам дип), [...].

(... -ырмын дип), [...].

(... -сын өчен), [...].

Иярчен шарт җөмлә

Нишләсә? Ни булса?

Нинди шартларда?

Аналитик:

(...), [шулай булса ...].

 (...), [алайса...].

(...), [алай булса ...].

(...), [юкса...].

(...), [югыйсә...].

Синтетик:

(... -са), [...].

(... -мы), [...].

(... -сын), [...].

(... -ганда), [...].

(әгәр ... -са), [...].

(... икән), [...].

(... исә), [...].

Иярчен кире җөмлә

Нәрсә булса да?

Нәрсәгә карамастан?

Аналитик:

(...), [шуңа карамастан ...].

(...), [шулай да ...].

(...), [шулай булса да ...].

Синтетик:

(... -са да), [...].

(... -ып та), [...].

(... -гач та), [...].

(... -уга карамастан), [...].

(... -сын), [...].

(... -масын), [...].

(... -ма), [...].

(гәрчә ... -са да), [...].

[..., (... -сә дә), ...].

Иярчен аныклагыч җөмлә

Аналитик:

[...]: (...).

[...], (ягъни ...).

[...], ( дөресрәге...).

[...], (аеруча...).

[...], (бигрәк тә...).