Календарно-тематическое планирование по татарской литературе 9 класс
календарно-тематическое планирование (9 класс) на тему

                                                                                                          “Боерган төп белем бирү мәктәбе”

                                                                              Муниципаль бюджет гомуми белем бирү учреждениесе

                                                                                                                                                                                                             ____ августта 2014 нче ел  №

                                                                                                                                                                                                            педагогик совет протоколы белән

                                                                                                                                                                                                             РАСЛАНГАН

                                                                                                                                                                                                             Мәктәп директоры

                                                                                                                                                                                                              _______________Маннанов Р.М.

                                                                                                                                                                                                             _______  августта 2014 нче ел,

                                                                                                                                                                                                             №______ приказы белән

                                                                                                                                                                                                              кулланылышка кертелгән

                                                                                               9 нчы сыйныф өчен татар әдәбиятыннан

                                                                                                                  ЭШ ПРОГРАММАСЫ

                                                                                                       ( атнага-2сәг.,елга-68 с.)

                                                                          Төзеде: Татар теле һәм әдәбияты укытучысы Мулланурова А.М.

КИЛЕШЕНГӘН

Укыту-тәрбия эшләре буенча

Директор урынбасары_______________ Хаматова Б.Т.

Методик берләшмә утырышында

КАРАЛГАН

Беркетмә №___, ______август 2014 нче ел.

Методик берләшмә җитәкчесе _______________Маннанова Р.Ф.

                                                                                                                                                                                                                                Раслыйм

                                                                                                                                                                                                                         Мәктәп директоры  

                                                                                                                                                                                                                         ________________Мәннәнов Р.М.                

                                                                                                                    Мулланурова А.М. ның

                                                                                                       татар әдәбиятыннан  2014-2015 нче уку елына

                                                                                                                  Календарь-тематик планы

Гомуми төп белем бирү мәктәпләренең 9 нчы сыйныфы өчен татар әдәбияты предметыннан тәкъдим ителә торган авторлык (эш) программасы Россия Федерациясендәге һәм Татарстан Республикасындагы мәгарифкә кагылышлы хокукый-норматив актларга һәм икенче буын федераль дәүләт белем стандартларына, татар телендә гомуми төп белем бирү мәктәпләренең       9 нчы сыйныфы өчен  татар әдәбиятыннан үрнәк программага нигезләнеп төзелде. 2014 нче ел.

                                                                                                               2014-2015 нче уку елына методик тема

                                                                                                                        АҢЛАТМА ЯЗУЫ

                                                                 Программа түбәндәге дәүләт документларына нигезләнеп язылды:

1. “Татарстан Республикасы дәүләт телләре һәм Татарстан Республикасында башка телләр турында” Татарстан Республикасы Законы (2004 ел, 1 июль).
2. “2004-2013 нче елларга Татарстан Республикасы дәүләт телләрен һәм Татарстан Республикасында башка телләрне саклау, өйрәнү һәм үстерү буенча Татарстан Республикасы Дәүләт программасы” (2004 ел, 11 октябрь).
3. Россия Федерациясенең 273-Ф3 номерлы Законы (2013 ел, 1 сентябрь).

      4.     Татар урта мәктәпләре өчен әдәбият программалары (5-11 нче сыйныфлар). – Казан: “Мәгариф” нәшрияты, 2010.

Дәреслек: Әдәбият (Борынгы һәм Урта гасыр, XIX йөз татар әдәбияты): Татар урта гомуми белем бирү мәктәпләренең һәм гимназияләренең 9 нчы сыйныфы, урта махсус уку йортлары, педагогия училищелары, колледж һәм лицей укучылары өчен дәреслек / Миңнегулов Х.Й., Садретдинов Ш.А. - Өченче басма. – Казан: Мәгариф, 2005.

Хрестоматия: Әдәбияттан хрестоматия: Татар урта гомуми белем бирү мәктәпләренең 9 нчы сыйныфы өчен / Төзүчеләр Миңнегулов Х.Й., Садретдинов Ш.А. – 3 нче басма. – Казан: Мәгариф, 2005.

Гомуми төп белем бирү мәктәбенең 9 сыйныфы  өчен татар әдәбияты предметыннан тәкъдим ителә торган авторлык (эш) программасы Россия Федерациясендәге һәм Татарстан Республикасындагы мәгарифкә кагылышлы хокукый-норматив актларга һәм икенче буын федераль дәүләт белем стандартларына,татар телендә гомуми төп белем бирү мәктәпләре (V-IX сыйныфлар) өчен  татар әдәбиятыннан үрнәк программага нигезләнеп төзелде. Авторлык (эш) программасы укучыларны, теоретик төшенчәләрне үзләштереп, әдәби әсәрне сүз сәнгате һәм иҗади эшчәнлек нәтиҗәсе буларак кабул итәргә әзерли. Әдәби теоретик төшенчәләрне үзләштерү мәктәп балаларыныӊ телдән һәм язма сөйләмен, иҗади сәләтләрен үстерә, әсәрләрнеӊ эстетик кыйммәтен мөстәкыйль бәяли алырлык китап укучы  тәрбияли. Әдәби әсәрләрне тулысынча уку күздә тотыла, зур күләмле әсәрләр кыскартып бирелсә дә, эчтәлек сөйләү аша, сюжетны укучыларга җиткерү максаты куела.

      9 нчы сыйныф. Әдәбият тарихы. Әдәбиятның чорларга бүленеше. Әдәбиятның үсеш баскычлары. Шигырь төзелешен, әдәби әсәрне эчтәлек һәм форма ягыннан өйрәнү катлаулана; әдәбият тарихы, әдәбиятның чорларга бүленеше, әдәбиятның үсеш баскычлары үзләштерелә.

Татар әдәбиятын укытуның максаты һәм бурычлары

Урта сыйныфларда әдәбиятны укытуның төп максаты булыпматур әдәбият әсәрләрен форма һәм эчтәлек берлегендә аңларга һәм   анализларга өйрәтү, логик фикерләү сәләтен үстерү һәм камилләштерү, балаларның рухи дөньяларын баету тора. Бу процесс өч – гамәли, гомуми белем бирү, тәрбияви - яссылыкларны берләштереп алып барылырга тиеш. Әлеге максат түбәндәге бурычларны алга куя:

•        укучының төп әдәби-тарихи мәгълүматларны һәм әдәби-теоретик төшенчәләрне белүенә ирешү һәм анализ барышында кулланырга күнектерү;

•        укучыда матур әдәбият әсәрләрен мөстәкыйль уку ихтыяҗы булдыру;

•        укучының телдән һәм язма сөйләмен үстерү;

•        укучыда үз милләтенә, аның әдәбиятына, мәдәниятенә карата хөрмәт, дөньяга гуманлы караш, гражданлык тойгысы, патриотизм хисләре, үз милләтенең, шушы төбәктә яшәүче башка халыкларның мәдәни кыйммәтләренә хөрмәт  хисләре тәрбияләү.

                                                                                        Программаның төп эчтәлеге

                                                                             Әдәбиятны өйрәнү – 56 сәг.

                                                                                  Сөйләм үстерү – 8 сәг.

                                                                               Дәрестән тыш уку – 4 сәг.

Әдәбият тарихы. Әдәбиятның чорларга бүленеше. (1 сәг.)

Әдәбиятныӊ барлыкка килүе һәм үсеше. Гомумтөрки мәдәният һәм әдәбият. Ислам мәдәнияте. Мәдәни һәм әдәби күренеш буларак суфичылык. Болгар, Алтын Урда, Казан ханлыгы, Торгынлык чоры мәдәнияте, әдәбияты. (3 сәгать)

XIX гасыр татар әдәбияты. Татарларда мәгърифәтчелек хәрәкәте. Аңлы-белемле, мәгърифәтле шәхес концепциясе. (1 сәг)

З.Бигиевнең «Өлүф, яки Гүзәл кыз Хәдичә» романы . (3 сәгать)

ХХ гасыр башында сүз сәнгатенең шәрык һәм рус-Европа әдәби-фәлсәфи, мәдәни казанышларын үзләштерүе. Милләт проблемасының үзәккә куелуы, язучыларның әхлакый, фәлсәфи һәм әдәби-эстетик эзләнүләре, тәҗрибәләре. Әдәбиятта яңа юнәлешләр һәм агымнар барлыкка килү. Яңа тип геройлар мәйданга чыгу. (1 сәг)

 Ф.Әмирханның «Хәят» повесте.  (3 сәгать)

Г.Камалның «Банкрот» комедиясе.  (3 сәг)

1917 – 1940 еллар әдәбияты. Әлеге дәвердә татар әдәбиятының берничә этап аша үтүе. Чорга кыскача күзәтү. Иҗтимагый-тарихи, социаль-мәдәни шартлар. Әдәбиятта сыйфат үзгәреше, аңа идеология тәэсире. Әдәбиятта тарихи-иҗтимагый вакыйгаларныӊ сурәтләнеше. (1 сәг)

М.Галәүнең «Мөһаҗирләр» романы (өзекләр) (4 сәгать)

Бөек Ватан сугышы еллары әдәбияты. Бөек Ватан сугышы елларында татар  әдәбияты. Лирика һәм публицистиканың алга чыгуы. Кече жанрларның активлашуы. Төп тема-мотивлар, проблемалар. Сугыш чынбарлыгы һәм аны сурәтләү үзенчәлекләре. (1 сәг)

Г.Кутуйның «Сагыну» нәсере.  (1 сәгать)

Муса Җәлилнеӊ «Моабит дәфтәрләре»ннән: «Җырларым», «Кошчык», «Тик булса иде ирек», «Ышанма», «Катыйльгә», «Бер үгет» шигырьләре.

 (4 сәгать)

Ә.Еникинең «Кем җырлады?»  хикәясендә сугыш фаҗигасе чагылышы. (4 сәгать)

Сугыштан соӊгы һәм 1960-80 нче еллар әдәбияты. ХХ гасырның икенче яртысында татар әдәбиятының милли нигезләргә кайтуы. Әлеге чорда яңа жанрлар, тема-мотивлар, әдәби формалар барлыкка килү. Әдәбиятның яңалыкка омтылышы: яңа иҗади агымнарга, жанр формаларына, темаларга мөрәҗәгать итү, әдәби герой мәсьәләсендә эзләнүләр. Азатлык, шәхес иреге, фикер хөрлеге мәсьәләләренең куелышы. (1 сәгать)

Х.Туфанның «Кайсыгызның кулы җылы», «Киек казлар» шигырьләре. Иҗатыныӊ чорларга бүленеше.  (3 сәгать)

             И.Юзеевнең “Сагышлы мирас”, “Гасыр кичкән чакта”, “Без”, “Калдыр, аккош, каурыеӊны” шигырьләре.(3 сәгать).

А.Гыйләҗевның «Җомга көн, кич белән» повесте.  (4 сәгать)

Н. Фәттахның «Ител суы ака торур» романы (өзекләр).  (4 сәгать)

Т.Миңнуллинның «Кулъяулык» музыкаль драмасы.  (3 сәгать)

Хәзерге әдәбият. ХХ-ХХI гасырлар чигендә татар әдәбиятында сыйфат үзгәрешләре, эзләнүләрнең “яңа дулкын” булып күтәрелүе. Совет һәм постсовет заманына тәнкыйди бәя биргән, шәхес һәм җәмгыять каршылыгын чагылдырган, ил тарихындагы олы этапларның, аерым шәхесләрнең  сурәтен тудырган әсәрләр язылу. Психологик башлангычның алга чыгуы аша шәхес тормышы, эчке дөньясының тарихи–иҗтимагый чынбарлыктан өстен булуын раслау.

Дөнья әдәбиятының барышы. Татар, рус һәм чит ил әдәбиятлары арасында күптөрле бәйләнешләр. Мәңгелек темалар һәм образлар. (1 сәгать)

З.Хәкимнең “Телсез күке” драмасы. (3 сәгать)

Ф.Садриевның «Таң җиле» романы (өзекләр). (4 сәгать)

Зөлфәтнең «Тамыр көлләре», «Тойгыларда алтын яфрак шавы» шигырьләре.  (2 сәгать)

Дәрестән тыш уку өчен әсәрләр:

1.        Ф.Латыйфи. “Хыянәт”.

2.        Г.Әпсәләмов. “Алтын йолдыз”.

3.        Г.Бәширов. “Сарут”.

4.        “Ялкын” журналы – минем рухи юлдашым”

Ятлау өчен әсәрләр:

1.        Ф.Әмирханның«Хәят» повестеннан бер өзек

2.        Г.Кутуйның «Сагыну» нәсере

3.        Муса Җәлилнеӊ  “Кошчык” шигыре

4.        Х.Туфанның «Кайсыгызның кулы җылы» шигыре

5.        И.Юзеевнең  “Калдыр, аккош, каурыеӊны” шигыре.

                      Күнекмәләр булдыру эшчәнлеге түбәндәге юнәлешләрдә үстерелә һәм бәяләнә:

- рецептив эшчәнлек: әдәби текстны укый һәм эчтәлеген кабатлап сөйли, аңлата алу, шигъри текстларны яисә чәчмә әсәрдән өзекләрне яттан сөйләү; сайлап алып (яки тәкъдим ителгән) язучының тормыш юлы, иҗаты турында сөйләү;әдәби әсәрнең төрен, жанрын билгеләү һәм фикерне исбатлау.

- репродуктив эшчәнлек: әдәби әсәрнең сюжетын, анда сурәтләнгән вакыйгаларны, характерларны аңлатып бирә, бәяли алу; төрле мәгълүмат чыганаклары (сүзлекләр, белешмәләр, энциклопедияләр, электрон чаралар) белән максатчан эшли белү; вакытлы матбугат материалларына мөрәҗәгать итә алу.

- иҗади эшчәнлек: төрле жанрдагы әдәби әсәрләрне аңлап һәм иҗади, сәнгатьлеукый белү; укыганны телдән сурәтләп бирә алу; рольләргә кереп кабатлап бирү; план төзү һәм әсәрләр турында бәяләмә язу, сочинение  элементлары белән изложение  язу; әдәби әсәрләр буенча һәм тормыштан алган фикер-карашларга, хис-кичерешләргә нигезләнеп сочинение язу.

- эзләнү эшчәнлеге: проблемалы сорауларга мөстәкыйль рәвештә җавап таба белү; әдәби әсәргә, аның өлешләренә, язучы иҗатына карата аңлатмалар, бәя бирү.

- тикшеренү эшчәнлеге: әдәби әсәрне сюжет–композиция, образлар бирелеше, тел–стиль ягыннан анализлау; тулы текстны анализлау; төрле әсәрләрнең проблемаларын яки темаларын чагыштыру, үзенчәлекләрен билгеләү; әсәрләрне үзара чагыштыру, уртак һәм аермалы якларны таба белү;язучыларның иҗатларын, әсәрләрен чагыштырып уртак һәм аермалы якларын аңлата, бәяли белү.

УКУЧЫЛАРНЫҢ БЕЛЕМЕНӘ, ЭШ ОСТАЛЫГЫНА ҺӘМ КҮНЕКМӘЛӘРЕНӘ ТАЛӘПЛӘР

Татар әдәбияты предметын үзләштерү нәтиҗәсендә укучы:

-             сүз сәнгатенең образлы табигатен;

-        милли әдәбиятның иң билгеле язучыларыннан Г.Тукайның, Г.Камалның, Г.Ибраһимовның, Ф.Әмирханның, Г.Исхакыйның, М.Җәлилнең, Ә.Еникинең тормыш юлы һәм иҗатының төп фактларын;

-        өйрәнелгән әсәрләрнең эчтәлеген;

-        сүз сәнгатенең образлы асылын;

-        төп әдәби-теоретик төшенчәләрне

белергә;

-        әдәби әсәр эчтәлеген кабатлап, аерым өлешләрен яттан сөйләү;

-        әдәби әсәрне әдәбият теориясеннән мәгълүматлар файдаланып анализлау;

-        әдәби әсәрнең аерым якларын элементларын җентекләп тикшерү һәм нәтиҗәләр чыгару;

-        әдәби әсәрнең төр һәм жанрын билгеләү;

-        әдәби әсәрләрне, аларның геройларын чагыштыру;

-        геройларга характеристика бирү, автор позициясен ачыклау;

-        сәнгатьле уку;

-        әдәби әсәрләр хакында төрле характердагы иҗади эшләр башкару

күнекмәләрен үзләштергән булырга тиеш.

Кулланылган кыскартылма сүзләр: МК – методик кулланма (Хөснетдинова Л.К. 9 нчы сыйныфта әдәбият укыту: укытучылар өчен кулланма. – Яр Чаллы, 2006.), ТТ – методик ярдәмлек (Заһидуллина Д.Ф., Закирҗанов Ә.М., Гыйләҗев Т.Ш. Татар әдәбияты: Теория. Тарих. – Казан: Мәгариф, 2004.),  ӘТ - әдәбият теориясе, КТ – контроль төре, ИР – Интернет ресурсы, МТК – милли-төбәк компоненты