7 нче сыйныфлар өчен татар теле һәм әдәбиятыннан эш программасы
рабочая программа (7 класс) по теме

Татарстан Республикасы Зәй муниципаль районы

“Якты Күл төп гомуми белем бирү мәктәбе” муниципаль бюджет гомуми белем учреждениесе

  «Каралды»                                                                                                                       «Килешенде»                                                                         «Раслыйм»

  МБ житәкчесе                                                                                                 Укыту-тәрбия эшләре буенча                                                           Мәктәп директоры

                                                                                                                                 директор урынбасары

  ________  Мишеева Л.М.                                                                              ___________Хусаинова Л.Р.                                                _____________ Мухтаров З.З.

  Беркетмә №_______                                                      

  «_____»_________2013 нче  ел                                                                           «_____»________2013 нче ел                                                  «_____»_____2013 нче ел

2013-2014 уку елына

7 нче сыйныфның рус төркеме өчен татар теленнән

якынча эш программасы

Төзүче: Деева Светлана Михайловна,

II категорияле татар теле һәм әдәбияты укытучысы

                                                                                                                                                                             Педагогик киңәшмә утырышында каралды

                                                                                                                                                                                                                 Беркетмә  №____

                                                                                                                                                                           “______” _________2013 нче ел

2013-2014 нче уку елы

Аңлатма язуы

Программа статусы

Эш программасы түбәндәге документларны исәпкә алып төзелде:

1. “Мәгариф турында” Россия Федерациясенең Законы

2. “Мәгариф турында” Татарстан Республикасы Законы

3. Россия Федерациясе Мәгариф һәм фән министрлыгының 1994 номерлы боерыгы, 03.06.2011 ел һәм №5903,12.08.2009ел (О внесение изменении в федеральный БУП и примерный учебные планы для образовательных учреждений РФ, реализующих программы общего образования, утвержденные приказом МО РФ от 9 марта 2004 года №1312)

4. Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгының 4154/12 номерлы боерыгы, 09.07.2012 ел һәм №5903,12.08.2009ел (Об утверждении базисного учебного плана на 2013-2014 учебный год для образовательных учреждений РТ, реализующих программы начального и основного образования)

5. Татарстан Республикасы Зәй муниципаль районы Якты Күл төп гомуми белем бирү мәктәбенең 2013-2014 нче уку елына педагогик киңәшмәдә расланган (10 нчы номерлы беркетмә. 26.08.2013 ел) уку планы

6. “Рус телендә сөйләшүче балаларга татар телен һәм әдәбиятын укыту программасы. 5-11  нче сыйныфлар”.   Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгы, Казан, 2013 ел. Программаның авторлары: Р.З. Хәйдәрова, К.С.Фәтхуллова, Г.М.Әхмәтҗанова (Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгы сайты)

7. “Рус телле балаларга татар телен һәм әдәбиятын коммуникатив технология нигезендә укыту программасы. 1-11  нче сыйныфлар”.   Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгы, Казан, Татарстан китап нәшрияты, 2011 ел. Программаның авторлары: Р.З. Хәйдәрова, Р. Һ. Рангулова

     Эш программасы  атнага 2 сәгать исәбеннән төзелде. Тематик бүленештәге сәгатьләр саны укучыларның белем дәрәҗәсенә, үзенчәлекләренә карап үзгәртелде.

Эш программасының эчтәлеге

Рус телле балаларга татар теленә өйрәтүнең төп максатлары

• укучыларның башлангыч мәктәптә татар теленең фонетик, орфоэпик, орфографик, лексик, грамматик нигезләреннән алган белемнәрен системалаштыру, катлаулырак формаларда өйрәтүне дәвам итү;
• укучыларның иҗади һәм мөстәкыйль фикерли алу мөмкинлекләрен үстерү, үз фикерләрен дәлилләргә күнектерү;
• телнең төп грамматик чараларын сөйләм процессында куллануга ирешү;
• татар әдәби тел нормаларын һәм стилистик мөмкинлекләрен ачык күзаллауга, аларны тиешенчә куллана белергә өйрәтү;
• телнең милли мәдәниятенең чагылышы булуын, тел һәм тарих бердәмлеген аңлату; татар теленең милли-мәдәни үзенчәлегенә төшендерү; татар һәм башка халыкларның рухи мирасына ихтирам тәрбияләү.

Белем бирү эчтәлегенең мәҗбүри минимумы

ГРАММАТИК МИНИМУМ

1. Җөмлəнең баш һəм иярчен кисəклəрен билгелəргə өйрəтү.

2. Аныклагыч белəн таныштыру. Аныклаучы теркəгечлəр һəм теркəгеч сүзлəрне (ягъни, аеруча, бигрəк тə) кулланып, җөмлəлəр төзергə һəм аныклагычлар янында тыныш билгелəрен куярга өйрəтү.

3. Кушма (бөтендөнья), парлы (ту ган-тумача, алыш-биреш, азык-төлек, мал-туар) исемнəрнең сөйлəмдə куллану үзенчəлеклəрен  үзлəштерү.

4. Лексик темаларга караган сыйфатларның исемлəшүен аңлату.

5. Хикəя фигыльнең үткəн заман формаларын, барлыкта һəм юклыкта зат-сан белəн төрлəндереп, сөйлəмдə урынлы куллануга һəм рус теленə дөрес тəрҗемə итүгə ирешү.

6. Хикəя фигыльнең килəчəк заман формаларын сөйлəмдə барлыкта һəм юклыкта зат-сан белəн төрлəндереп кулланырга күнектерү.

7. Хикəя фигыльнең үткəн һəм килəчəк заман формаларын аера белү һəм, фикерне төгəл белдерү өчен, сөйлəмдə куллану күнек мəлəрен камиллəштерү.

8. Сыйфат фигыльнең заман формалары белəн таныштыру һəм аларны куллану үзенчəлеклəрен гамəли үзлəштерү.

9. Хəл фигыль формаларын кулланып, сөйлəм булдыруга ирешү.

10. Исем фигыльне сөйлəмдə куллану һəм аның рус теленə тəрҗемə ителү үзенчəлеклəрен гамəли үзлəштерү.

11. Телəк (барасым килə), ният (бармакчы булам), мөмкинлек/мөмкин түгеллек (бара алам, бара алмыйм), кирəклек/кирəк түгеллек (барасым бар, барасым юк), боеру (барасы бул, барасы булма) мəгънəлəрен белдерə торган аналитик фигыльлəрне дөрес кулланырга һəм тəрҗемə итəргə күнектерү.

12. Процессның башлануын, дəвам итүен, тəмамлануын белдерə торган аналитик фигыльлəрне (укый башлады, укып ята, укып бетерде) танып белергə һəм сөйлəмдə кулланырга өйрəтү.

13. Эндəш, кереш сүзлəрне сөйлəмдə урынлы куллануга ирешү.

14. Җыючы (һəм, вə, да/дə, та/тə, ни ... ни), каршы куючы (лəкин, ə, əмма, тик), бүлүче (я, яки, яисə) теркəгечлəр белəн җөмлəлəр төзү күнекмəлəрен системалаштыру.

15. Синонимнарны, антонимнарны сөйлəмдə куллануга ирешү.

СӨЙЛƏМ ЭШЧƏНЛЕГЕНЕҢ ТӨРЛƏРЕНƏ ӨЙРƏТҮГƏ ТАЛƏПЛƏР

Тыңлап аңлау

Аралашуда катнашучыларның сөйлəмен тыңлап аңлап, үз фикереңне аңлаешлы белдерү;

 өч минутлык текстны тыңлап, аның төп эчтə легенə караган биремнəрне телдəн яки язмача эшлəү.

Диалогик сөйлəм

Төрле репликаларны кулла нып, лексик темага сөйлəшү үткəрү (һəр укучының репликалар саны 9 дан ким булмаска тиеш);

сөйлəшү барышында үз фикереңне төгəл һəм эзлекле белдерү.

Монологик сөйлəм

Тəкъдим ителгəн темага монолог төзеп сөйлəү (җөмлəлəр саны 10 нан ким булмаска тиеш);

өстəмə чыганаклардан һəм вакытлы матбугаттан файдаланып, яңалыклар турында хəбəр итү;

укылган яки тыңланган текстның эчтəлеген кыскача яки тулысынча сөйлəү.

Уку

Төрле жанрлардагы текстларны эчтəн уку һəм эчтəлеген кыскача сөйлəп бирү;

текст белəн танышып чыгып, эчтəлеге буенча төп мəгълүматны əйтеп бирү;

татар əдиплəренең иҗаты турында белгəннəрне əйтеп бирү;

шигырьлəрне яттан сөйлəү.

Язу

Лексик темаларга караган сүзлəрне дөрес язу;

укылган (тыңланган) текстның эчтəлеген язмача сөйлəп бирү;

тəкъдим ителгəн темага инша язу;

аралашу гыйбарəлəрен кулланып, хат язу.

Белем дәрәҗәсенә  таләпләр

1. Хәл фигыльнең 4 нче формасы (-ганчы/-гәнче, -канчы/-кәнче) белән таныштыру; -ып, -еп,-п; -гач-гәч/-кач-кәч формаларын сөйләмдә куллану.
2. Исем фигыль формасы белән таныштыру.
3. Кушма, парлы, тезмә исемнәрнең ясалышы, аларны сөйләмдә куллану.
4. Сыйфат фигыльнең хәзерге һәм үткән заман формалары белән таныштыру.
5. Рәвеш төркемчәләре белән таныштыру, сөйләмдә куллану.
6. Синоним һәм антоним сүзләрне сөйләмдә куллану.
7. Тезүче (һәм, да-да, әмма, яки) һәм ияртүче (әгәр, шуңа күрә) теркәгечләрне сөйләмдә куллану.
8. Тәрҗемә аша кисәкчәләрнең семантик мәгънәләре белән таныштыру ( да, дә, та, тә; гына/генә, иң, бит, инде).
9. Җөмләнең баш һәм иярчен кисәкләрен билгеләргә өйрәтү.
10.  Җыючы (һәм, да-да, та-та, ни...ни), каршы куючы (ләкин, ә, әмма), бүлүче (я, яки) теркәгечләре белән җөмләләр төзү күнекмәләрен системалаштыру.

Укыту эчтәлеге

Рус телендә сөйләшүче балаларның татар теленнән белем һәм күнекмәләрен тикшерү төрләре.

Укучыларның белем һәм күнекмәләрен бәяләү нормалары

 Укучыларның белем һәм күнекмәләрен тикшерүне системалы оештыру максатыннан, чирек һәм яртыеллык барышында агымдагы, тематик һәм йомгаклау характерындагы тикшерү эшләре алып барыла.

Тикшерү эшләренең төрләре балаларга татар теле укытуның төп максатларыннан чыгып сайлана.

7 нче сыйныф укучыларының телдән җавап бирү күнекмәләрен тикшергәндә, эш төрләренең күләме түбәндәгечә билгеләнә: тыңлап аңлау 2 минуттан да ким булмаска тиеш, диалог сөйләм 10 репликадан да ким булмаска тиеш, монологик сөйләм 10 фразадан төзелергә тиеш.

Укучыларның диалогик һәм монологик сөйләм күнекмә¬ләрен тикшергәндә һәм бәяләгәндә, билге җавапның сый¬фатына карап һәм түбәндәге таләпләрне искә алып куелырга тиеш:

1) сөйләмнең орфоэпик, интонацион һәм грамматик яктан төгәллеге;

2)  сөйләмнең эчтәлеге ягыннан дөреслеге, тулылыгы һәм эзлеклелеге;

3)  сөйләмнең аңлаешлылыгы;

4) сөйләмдә сүз байлыгы, җөмлә калыпларының төрлелеге һәм стиль бердәмлеге.

Тыңланган текстның эчтәлеге буенча сорауларга язмача җавап бирүне бәяләгәндә текстның эчтәлеген тулаем аңлап, тәкъдим ителгән барлык сорауларга язмача дөрес җавап бирелгән, 1 орфографик хатасы яки эчтәлеккә бәйле 1 хатасы булган эшкә «5»ле куела.

Тыңланган текстның эчтәлеген аңлап, тәкъдим ителгән сорауларга дөрес җавап бирелгән, әмма 2—3 орфографик, 3 пунктуацион яки эчтәлеккә бәйле 2-3 хатасы булган эшкә «4»ле куела.                                        

Тыңланган текстның эчтәлеген өлешчә аңлап, тәкъдим ителгән сорауларга төгәл җавап бирелмәгән, 5 орфографик, 5  пунктуацион яки эчтәлеккә бәйле 4—5 хатасы булган эшкә «3»ле куела.

Тыңланган текстның эчтәлеге буенча тәкъдим ителгән сорауларга бирелгән җавапларның яртысы дөрес булмаса, 6  орфографик, 6 пунктуацион яки эчтәлеккә бәйле 5 тән ар¬тык хатасы булган эшкә «2»ле куела.

Диалогик сөйләмне бәяләү

Бирелгән ситуация яки өйрәнелгән тема буенча әңгәмә кора алганда, әйтелеше һәм грамматик төзелеше ягыннан дөрес, эчтәлеге ягыннан эзлекле һәм тулы диалогик сөйләм төзегәндә, «5»ле куела.

Бирелгән ситуация яки өйрәнелгән тема буенча әңгәмә кора алганда, әмма репликаларның әйтелешендә һәм аерым сүзләрнең грамматик формаларында 2—3 хата җибәреп, эчтә¬леге ягыннан эзлекле диалогик сөйләм төзегәндә, «4»ле куела.

Өстәмә сораулар ярдәмендә генә әңгәмә кора алганда, репликаларның әйтелешендә һәм сүзләрнең грамматик формаларында 4—6 хата җибәреп, эчтәлеген бозып диалогик сөйләм төзегәндә, «3»ле куела.

Бирелгән ситуация яки өйрәнелгән тема буенча диалог төзи алмаганда, «2»ле куела.

Монологик сөйләмне бәяләү

Өйрәнелгән яки тәкъдим ителгән тема буенча әйтелеше, грамматик төзелеше ягыннан дөрес һәм эчтәлеге ягыннан тулы, эзлекле булган монологик сөйләм өчен «5»ле куела.

Өйрәнелгән яки тәкъдим ителгән тема буенча эзлекле төзелгән, әмма аерым сүзләрнең әйтелешендә, грамматик формаларында яки җөмлә төзелешендә 2—3 хатасы булган монологик сөйләм өчен «4»ле куела.

Өйрәнелгән яки тәкъдим ителгән тема буенча эзлекле төзелмәгән, сүзләрнең әйтелешендә, җөмлә төзелешендә 4—7 хатасы булган монологик сөйләм өчен «3»ле куела.

Өйрәнелгән яки тәкъдим ителгән темага монолог төзи алмаганда, «2»ле куела.

Укуны бәяләү

7 нче сыйныфта кычкырып укуның сүзләр саны 70-75 булырга тиеш

Тәкъдим ителгән текстның эчтәлеген тулаем аңлап, авазларны һәм сүзләрне дөрес әйтеп, басымны дөрес куеп, сәнгатьле һәм аңлаешлы итеп тиешле тизлектә укыганда, «5»ле куела.

Тәкъдим ителгән текстның эчтәлеген аңлап, сәнгатьле һәм аңлаешлы итеп, әмма 2—3 орфоэпик хата җибәреп (аваз¬ларның әйтелешен бозу, басымны дөрес куймау, синтагма¬ларга бүленештә ялгышу) укыганда, «4»ле куела.

Тәкъдим ителгән текстның эчтәлеген өлешчә аңлап, 4—6 тупас орфоэпик хата җибәреп укыганда һәм уку тизлеге акрын булганда, «3»ле куела.

Тәкъдим ителгән текстның эчтәлеген бөтенләй аңла¬мыйча, орфоэпик кагыйдәләрне бозып, 7 дән артык әйтелеш хатасы җибәреп һәм уку тизлегенә куелган таләпләрне сакламыйча укыганда, «2»ле куела.

Язма эшләрне тикшерү һәм бәяләү

Укучыларның тел һәм сөйләм материалын үзләштерү дәрәҗәсен тикшерү өчен, татар теле дәресләрендә төрле язма эшләр үткәрелә.

Рус телендә сөйләшүче балалар өчен татар теленнән язма эшләр ике төркемгә бүленә:

1)  өйрәтү характерындагы эшләр (изложение, сочинение);

2) контроль эшләр (сүзлек диктанты; хәтер, күрмә, иҗади диктантлар).

Диктант яздыру өчен, төрле характердагы материал (аерым сүзләр, аерым җөмләләр, бәйләнешле текст) сайла¬нырга мөмкин. Диктант яздыру өчен сайланган бәйләнешле текст уртача авырлыкта, лексикасы, эчтәлеге һәм грамматик төзелеше ягыннан укучыларга аңлаешлы булырга тиеш, ә инде үзләштерелмәгән сүзләр очраса, укытучы аларны тактага яза һәм аңлата. Диктантны яздырганчы, укытучы текстны тиешле интонация белән һәм укучыларның яшь үзенчәлекләренә туры килгән темпта укып чыгарга, ә диктантны язып бетергәч, аны тикшереп чыгу өчен балаларга мөмкинлек бирергә тиеш.

Язма эшләрне тикшергәндә, укытучы аларның эчтәлеген бәяли, орфографик һәм пунктуацион хаталарын төзәтә. Күп эшләрдә бер үк төрле хата кабатланса, укытучы бу мате¬риалны тагын бер тапкыр аңлатырга һәм дәрестә аңа махсус тукталырга тиеш. Әгәр хаталар индивидуаль характерда булса, укучылар белән шәхси эш алып барырга кирәк. Сүз берничә урында дөрес, ә аерым бер урында хаталы язылган икән, бу ялгыш дип саналмый. Бер үк хата берничә сүздә кабатланса, бу бер ялгыш дип исәпләнә.

Язма контроль эшләр өчен барлык укучыларның билге¬ләре сыйныф журналына куела. Өйрәтү характерындагы язма эшләргә килгәндә, бары тик уңай билгеләрне генә сыйныф журналына куярга мөмкин.

Уку елы дәвамында язма эшләрнең саны һәм төрләре укучыларның лексик-грамматик һәм сөйләм материалын үзләштерү дәрәҗәсен тикшерү максатыннан чыгып билгеләнә.

Сүзлек диктанты һәм аны бәяләү

7 нче сыйныфта сүзлек диктандындагы сүзләр саны: 20 сүз.

Пөхтә, төгәл һәм орфографик хатасыз язылган эшкә «5»ле куела.

Пөхтә, төгәл язылган, әмма 1—3 төзәтүе яки 1—2 орфо¬график хатасы булган эшкә «4»ле куела.

Пөхтә һәм төгәл язылмаган, 4—5 төзәтүе яки 3—5 орфо¬график хатасы булган эшкә «3»ле куела.

Пөхтә һәм төгәл язылмаган, 6 яки артыграк орфографик хатасы булган эшкә «2»ле куела.

Диктантның күләме һәм аны бәяләү

Уку елы башында – 55-60 сүз.

Уку елы ахырында – 60-65 сүз.

Пөхтә һәм төгәл язылган, 1 орфографик, 1 пунктуацион хатасы булган диктантка «5»ле» куела.

Пөхтә һәм төгәл язылган, 2—3 орфографик, 2—3 пунктуацион хатасы булган диктантка «4»ле куела.

Пөхтә һәм төгәл язылмаган, 4—6 орфографик, 6 пунктуацион хатасы булган диктантка «3»ле куела.

Пөхтә язылмаган, 7 дән артык орфографик, 7 дән артык пунктуацион хатасы булган диктантка «2» ле куела.

Рус телле укучыларның белем һәм күнекмәләрен бәяләгәндә, эш төрләре түбәндәгечә бирелә

7 нче сыйныфны тәмамлаган рус телендә сөйләшүче балалар үзләштерергә тиешле белем-күнекмәләр:

- сөйләм этикеты үрнәкләрен урынлы куллануга ирешү, сөйләмне орфоэпик һәм орфографик яктан дөрес оештыра белү;

- авазларны сүзләрдә, сүзтезмәләрдә, җөмләләрдә дөрес әйтүгә ирешү һәм сингармонизм законының асылына төшенү;

- коммуникатив максатларны аңлап, диалогик аралашуда катнашу;

- төрле аралашу сфераларыннан чыгып, телдән яки язмача үз фикерләрен белдерүгә ирешү

- тәкъдим ителгән тема буенча эзлекле монологик сөйләм төзи алу;

- тамыр, ясалма, кушма, парлы сүзләрнең әйтелешен һәм язылышын белү;

- антонимнар, синонимнар, фразеологик һәм башка төр сүзлекләрдән файдалана белү;

- тиешле (1400 сүз) күләмдә татар сүзләрен яттан белү.

Укыту-методик комплекты

- Коммуникатив технология нигезендә рус телле балаларга татар теле һәм әдәбият укыту программасы(1 — 11 нче сыйныфлар)»  (Р.З.Хәйдәрова, Р.Л.Малафеева. 2011);

- Рус мәктәпләрендәге рус төркеме укучыларына татар теленнән вакытлыча дәүләт стандарты. (2008);

- Р.З.Хәйдәрова, Р.Л.Малафеева. Татар теле. Рус телендә урта гомуми белем бирүче мәктәпнең 7 нче сыйныфы өчен дәреслек (рус телендә сөйләшүче балалар өчен), 2007;

-  Р.З.Хәйдәрова, Р.Л.Малафеева. Татар теле дәресләре. 7 нче сыйныф. Рус телендә сөйләшүче балалар белән эшләүче укытучылар өчен кулланма.2007;

-  Р.С.Нурмөхәммәтова . Татар теленнән кагыйдәләр җыентыгы. - Казан, “Гыйлем” , 2008.

-   Р.З.Хәйдәрова, Р.Л.Малафеева. Татар теле таблицаларда. Яр Чаллы;

-  Татар теленең орфографик сүзлеге. – Казан: “Мәгариф”, 2010;

-  Русча-татарча, татарча – русча сүзлек. –Казан. 2008;

- Татарча – русча – инглизчә фразеологик сүзлек.- Казан. 2010.

Календарь- тематик план