"Кушымчаларның сүзгә ялгану тәртибе" темасына план-конспект, 5 нче сыйныф.
план-конспект урока (5 класс) по теме

Кушымчаларның сүзгә ялгану тәртибе

Тема Кушымчаларның сүзгә ялгану тәртибе

Максат. 1. Укучыларга кушымчаларның сүзгә ялгану тәртибен  үзләштерү өчен шартлар тудыру.                                                                                                                                                                                                            

     2. Сүзләрне дөрес язу күнекмәләрен  

         һәм балаларның сүз байлыгын үстерү.

    3. Ялган - яманлык

Җиһазлау. Карточкалар, очко билгеләү өчен йөрәк формалары, проектор.

Материал. Татар теле: рус телендә төп гомуми белем бирү мәкт. 5нче сыйныфы өчен дәреслек (татар балалары өчен) Ф.Ф.Харисов, Ч.М.Харисова.-Казан: Татарстан китап нәшрияты, 2012. -159б.

Дәрес планы.

І.Оештыру.

Исәнләшү, укучыларны тынычландыру, барлау, дәрескә әзерлекләрен тикшерү.

ІІ.Өй эшен тикшерү.

- Үткән дәрестә өй эше итеп нинди күнегү бирелде? (1-2 баладан өй эшен тикшертү, сорау, биремнең үтәлешен тикшерү, йомгак ясау)

ІІІ.Төп этапта булачак актив эшчәнлеккә әзерлек.

Сорауларга җавап рәвешендә узган дәрес материалын искә төшерү:

Сүзләр нәрсәләргә таркала ала?

Җавап: тамыр һәм кушымчага.

Сүзнең тамырыннан нәрсәләр ясарга була?

Җавап: тамырдаш сүзләр.

Тамырдаш сүзләрне ясауда нинди кушымчалар катшнаша?

Җавап: Ясагыч кушымчалар

Тамырдаш сүзләрне ясауда катнашкан ясагыч кушымчалар тамырга нәрсәләр өсти?

Җавап: ясагыч кушымча тамырга яңа мәгънә өсти.

Тамыр сүз нәрсәне белдерә?

Җавап: тамыр – сүзнең төп мәгънәсен белдерә.

Кушымчалар үзләре генә мәгънә белдерә аламы?

Җавап: юк

Модальлек кушымчалар нәрсәне белдерә?

Җавап:чынбарлыкка мөнәсәбәтне белдерә.

Бәйләгеч кушымчалар нәрсә өчен хезмәт итә?

Җавап: Сүзләрне һәм җөмләләрне бәйләү өчен хезмәт итә.

Сүзләр тактада тикшерелә

1.яхшылыкларны

2.авылдашларның

3.тизлекләрне

ІV. Яңа белемнәр үзләштерү.

Сүзләр өстендә әңгәмә, күзәтү һәм нәтиҗә ясау.

V. Яңа белемнәрне беренчел тикшерү.

Текст белән эшләү

VІ,VІІ. Яңа белемнәрне ныгыту, системалаштыру, гомумиләштерү.

Карточкалардагы сүзләрнек тикшерү

VІІІ. Контроль һәм үзконтроль.

Структураларга сүзләр уйлау

ІX. Йомгаклау, анализ.

Сорауларга җавап бирү.

Нәтиҗә ясау.

Укучыларның җавапларын бәяләү.

X. Өйгә эш.

Текстның эчтәлеген әзерләргә

Дәрес барышы.

І.Оештыру.

- Исәнмесез, укучылар. Кәефләрегез ничек? Дәрескә әзерләндегезме? Сез әзер булсагыз, дәресебезне башлыйбыз.

ІІ.Өй эшен тикшерү.

- Укучылар, әйдәгез өй эшен тикшерәбез. Дәфтәрләрегезне ачыгыз, мин тикшерәм. Өйгә нинди эш бирелгән иде? Бер-ике баладан сорау, биремнең үтәлешен тикшерү, йомгак ясау.

ІІІ. Төп этапта булачак актив эшчәнлеккә әзерлек.

Сорауларга җавап рәвешендә узган дәрес материалын искә төшерү:

Сүзләр нәрсәләргә таркала ала?

Җавап: тамыр һәм кушымчага.

Сүзнең тамырыннан нәрсәләр ясарга була?

Җавап: тамырдаш сүзләр.

Тамырдаш сүзләрне ясауда нинди кушымчалар катшнаша?

Җавап: Ясагыч кушымчалар

Тамырдаш сүзләрне ясауда катнашкан ясагыч кушымчалар тамырга нәрсәләр өсти?

Җавап: ясагыч кушымча тамырга яңа мәгънә өсти.

Тамыр сүз нәрсәне белдерә?

Җавап: тамыр – сүзнең төп мәгънәсен белдерә.

Кушымчалар үзләре генә мәгънә белдерә аламы?

Җавап: юк

Модальлек кушымчалар нәрсәне белдерә?

Җавап:чынбарлыкка мөнәсәбәтне белдерә.

Бәйләгеч кушымчалар нәрсә өчен хезмәт итә?

Җавап: Сүзләрне һәм җөмләләрне бәйләү өчен хезмәт итә.

(Һәр төркемгә икешәр сорау биреп, дөреслеге тикшерелә, дөрес җаваплар өчен йөрәк формасы бирелә)

2) Һәр командага сүз төзелешен тикшерү өчен сүзләр бирелә, тактада тикшерелә.

ІV. Яңа белемнәр үзләштерү.

Тактага игътибар белән карыйк әле, укучылар.

Кушымчалар нинди эзлеклелек белән ялганган?

Җавап: Тамырга башта ясагыч кушымча, аннары модальлек, ахырда бәйләгеч кушымчалар ялгана.

Алдагы сүзләргә игътибар итик.

Балыкларның, сүзләрне, беренченең, чәчәкләрдән.

Ясагыч кушымча булмаганда, кушымчалар нинди тәртиптә ялгана?

Җавап:Тамырга башта модальлек кушымчасы, аннары бәйләгеч кушымча ялгана.

        V.Яңа белемнәрне беренчел тикшерү

Кояштагы тап текстын уку.

(балалар үзлектән укыйлар, аннары рольләргә бүлеп укыйлар)

Текстта сүз нәрсә турында сүз бара?

Әнисенең үтенеченә малай ничек ризасызлык белдерә?

Кояшның йөзе ни өчен карала?

Малай нинди сүзләр белән әнисеннән гафу үтенә?

Язучы бу хикәясе белән нинди нәтиҗә ясый?

Текстта калын хәрефләр белән бирелгән сүзләрне тикшерү(һәр төркемгә дүртәр сүз бирелә) Дөреслеге тактада тикшерелә.

VІ,VІІ. Яңа белемнәрне ныгыту, системалаштыру, гомумиләштерү

Карточкаларда бирелгән сүзләрне тикшерү

Дөреслеген тикшерү.

VІІІ. Контроль һәм үзконтроль.

Структураларга сүзләр уйлау

        IX. Йомгаклау

Агачлыкта

Авылдашым

Тәмлерәк

Тамчылар

Яхшылыкка

Яшьтәшем

Күңеллерәк

Үсешкә

Агачлыкта

Авылдашы

Тәмлерәк

Тамчылар

Яхшылыкка

Яшьтәшем

Күңеллерәк

Үсешкә

Агачлыкта

Авылдашым

Тәмлерәк

Тамчылар

Яхшылыкка

Яшьтәшем

Күңеллерәк

Үсешкә

Агачлыкта

Авылдашым

Тәмлерәк

Тамчылар

Яхшылыкка

Яшьтәшем

Күңеллерәк

Үсешкә