разработка программы "Яшь хәбәрче"
методическая разработка

Э.Ә.Нурисламова

(югары квалификацион категорияле татар теле һәм әдәбияты укытучысы)

МБББУ «М.Вахитов исемендәге гимназия №2»

- Яр Чаллы, Рәсәй

Яшь хәбәрче

(5-9 сыйныф укучылары өчен  түгәрәк  программасы)

Газета – ул  дөньяның бер тәүлеклек тарихы.                                                                                                                                                                                                                       А. Шопенгауэр

Программа түбәндәге норматив документларга нигезләнеп төзелде:

1.Белем бирү турында Федераль закон 29.12.12. елдан № 273;

2.Федераль дәүләт белем бирү стандартлары нигезендә урта белем бирү (Мәгариф һәм фән министрлыгы тарафыннан кабул ителгән закон 17.12. 2010 елдан. № 1897);

3.Россия гражданинының шәхес буларак  рухи-әхлакый үсеше һәм тәрбия концепциясе;

4.Уку процессында укучыларның үзүсешен булдыру, коммуникатив аралашу сыйфатларын үстерү, мәдәни кыйммәтләрне таныту максатыннан универсаль уку гамәлләре (УУГ) формалаштыру программасы.

5.«Яшь хәбәрче» түгәрәге укучыларда аралашу культурасы, эрудиция, тәрбиялелек, сәнгатьле сөйләм, тәртип, җаваплылык, үз мөмкинлекләрен ачу сыйфатлары  аша һөнәри үзбилгеләнеш булдыру максатыннан оештырыла     

       Программаның  максаты :

 - шәхесне социаль  һәм иҗади үстерү, интеллектуаль камилләштерү өчен оптималь шартлар тудыру;

 -укучыларны журналист һөнәре белән якыннанрак таныштыру, аларда медиакультура  формалаштыру;

 - журналистика нигезләрен үзләштерү;

Перспектив максат: шәһәр, өлкә, федераль нәшриятләре белән хезмәттәшлек итәрлек,  киләчәктә журналист һөнәрен сайларлык укучылар әзерләү.

Программаны тормышка ашыру өчен түбәндәге мәсьәләләр куела:

 I белем бирү:

- журналист һөнәре үзенчәлекләре,   медиасферага катнашы булган  башка һөнәрләр турында  мәгълүмат бирү;

- журналистика тарихын өйрәнү;

 - укучыларда практик күнекмәләр булдыру: иҗади сәләтләрен үстерү-стенгазета, кулъязма, журнал, альманахлар чыгару, альбом, стендлар төзергә өйрәтү.

II тәрбияләү мәсьәләләре:

-актив тормыш позициясе булдыру;

-милләтара һәм халыкара аралашу  социумында толерантлык сыйфаты формалаштыру;

- журналист һөнәренең җәмгыять тормышында тоткан специфик роле турында карашлар формалаштыру;

-җаваплылык хисе тәрбияләү.

III үстерелеш мәсьәләләре:

-индивидуаль фикер йөртә белүче, үз кызыксынулары һәм иҗади мөмкинлекләре булган шәхесне төрле яклап камилләштерү аша  аңа  һөнәри юнәлеш бирү;

- укучыларның дөньяга карашларын киңәйтү.

 Курс дүрт блектән тора: 

I. «Журналистика тарихына кереш»,

II. «Журналистика нигезләре»,

III. «Нәшер ителәчәк материалны әдәби-техник яктан эшкәртү»,

IV. «Редакцион эшчәнлек».

Программаның билгеләнеше:

Түгәрәк материалы 5-9 сыйныф укучыларын күздә тотып төзелгән.

Түбәндәге юнәлешле мәгариф учреждениеләрендә кулланыла ала:

-гомуми белем бирү мәктәпләрендә;

- гуманитар профильле классларда;

-түгәрәкләрдә.

Һәр  бүлек  теория һәм иҗади  биремнәр блогыннан  тора.

Планлаштырылган нәтиҗә: белем-тәрбия барышында мәктәпнең вакытлы матбугатын булдыру; укучылар тарафыннан портфолио булдыру; журналистика эшчәнлеге буенча теоретик һәм практик  белемнәргә ия булу

        Программа юнәлеше - социаль-педагогик юнәлеш –укучыларның  коммуникатив и интеллектуаль осталыкларын, лидерлык сыйфатларын ачу, үстерү.       

 Программаның актуальлеге:

 Белем бирү учреждениеләре алдына һөнәри ориентлашкан, социальләшкән, иҗади шәхес тәрбияләү мәсьәләләре куелганга күрә,      « Яшь хәбәрче »  программасы актуаль.

   Укучылар тарафыннан чыгарылган  пресса балаларны аралашу  даирәсенә киңрәк тарта, үзләренең сәләтләрен, мөмкинлекләрен ачарга, һөнәрләр дөньясында ориентлашырга ярдәм итә.

   Мавыктыргыч итеп  сөйләү һәм язу җиңел генә бирелми. Моңа өйрәнергә кирәк. Шуңа өстәп укучыларның башка фәннәрдән хәбәрдәр булуы, төп база белемнәренә ия булулары сорала.

    Бүгенге көндә - заманча икътисади һәм социаль-мәдәни шартларда -  аралашу чарасы буларак  матбугат үсеш кичерә, чөнки  конкуретлык шартларында хезмәт базарында үз йөзеңне саклап калу , социумдагы  үзгәрешләргә  яраклашу вәзгыяте үсә.

Мәктәп газетасы-мәктәп тормышы белән таныштырып бару, беле малу ихтыяҗын арттыру, патриотизм хисләре тәрбияләү өчен мөмкинлек. Улукучының  шәхси һәм коллектив кызыксынуларына җавап бирә.Мәктәпнең үзидарә органы һәм укытучылар коллективы белән укучыларның мөнәсәбәтләрен җайга салу чарасы.

        Эшчәнлекнең  төп юнәлешләре:

Информацион: «Яшь хәбәрче» түгәрәге һәм мәктәп газетасы –мәктәп тормышына кагылган  информация тапшыруның иң оператив һәм күпкырлы формасы.

Белем бирү: Укучыларда грамоталы язу һәм сөйләм булдыру өчен, өчен аларны белешмәләр белән, сүзлекләр белән эшләүгә тарту кирәк. Укучыларда сүзләрнең язылышы, әйтелеше, мәгънәсен ачыклауда икеләнү булганда сүзлекләргә, белешмәләргә мөрәҗәгать итү гадәтен булдыру мөһим. « Яшь хәбәрче »   түгәрәгендә 5-9 нчы сыйныф укучылары журналист һөнәре турында башлангыч күзаллау һәм журналистика  таләп иткән культура  нигезләрен үзләштерәчәкләр, төрле жанрга караган текстлар белән эш итәргә, материаллар тупларга, аны системалаштырырга өйрәнәчәкләр.    Моннан тыш мәктәпнең матбугат үзәге оештырылып, газета чыгару эше дә күздә тотыла. Бу хезмәт үз алдына укучыларны журналист, редактор, корректор, фотокорреспондент рольләрендә сынап карау мөмкинлеге тудыра, һәм киләчәктә журналист һөнәрен сайлау юнәлешен бирә.

Тәрбияви: Яшь буынны тәрбияләүдә массакүләм информация чаралары әһәмиятле роль уйный. Алар укучы өчен  “дөньяга тәрәзә” булудан тыш, тормыш идеаллары һәм байлыклары туплау, кешеләрне, җәмгыятьне  дөрес кабул итү чыганагы  буларак та хезмәт итәләр

Коммуникатив: Бу программаны  белем бирү учреждениесендә тормышка ашыру укучы шәхесен  социаль  һәм иҗади үстерүнең оптималь шартларын булдыруга,  һөнәр сайлау юнәлешендә медиакультура  формалаштыруга  этәрә. Коллективта эшли белү , аралашу культурасы тәрбияли.

Принциплары:

•Газета укучыларына һәм авторларга ихтирам

•Укучы һәм укытучының  уңай образын тудыру .

• Газетаны ата-аналар да укуын да күздә тоту. 

• Белгән нәрсә турында гына язу.

• Мәктәп стеналарында гына бикләнмәү. 

• Иҗадилык   

• Газета сүзе аша башкаларны түбәнсетмәү.

Курсның кыйммәте:

       «Яшь хәбәрче» түгәрәге башлангыч урта белем бирүдә ФГОС таләпләренә җавап бирүгә нигезләнә, укучыларда шәхси, регулятив, танып белү һәм  коммуникатив универсаль уку гамәлләрен формалаштыруга мөмкинлек тудыра .

        Шәхси универсаль уку гамәлләре формалаштыру максатыннан:

Актив тормыш позициясе булдыру;

Мәктәп тормышындагы вакыйгаларны гомумкешелек нормалары, этик кыйммәтләр ноктасыннан чыгып бәяләүне формалаштыру;

Үзең әйткән сүз һәм эшләгән эшең өчен җаваплылык хисе булдыру.

Регулятив универсаль уку гамәлләре формалаштыру максатыннан:

Үз эш урыныңны булдыру.

Эшне планлаштырырга, эш планына корректировкалар кертергә өйрәнү .

Ихтыяр көче тәрбияләргә , авырлыкларны җиңәргә өйрәнү.

Үз хезмәтеңне бәяләргә өйрәнү.

Танып-белү универсаль уку гамәлләре формалаштыру максатыннан:

 Җәмгыять тормышында журналистика һөнәре тооткан специфик рольне ачыклау.

Укучы өчен кызыклы  информацияне ачыклый белү.

Фикерне телдән һәм язмача дөрес җиткерә белү.

Газета өчен  информация туплауның төрле юлларыннан файдалану (анкетирование, опрос, интервью).

Фикерне эзлекле һәм дәлилле итеп җиткерү.

Практик күнекмәләр булдыру( компьютерная верстки газеты).

Иҗади сәләт үстерү.

Татар телен, әдәбиятын,, компьютер технологиләрен өйрәнүгә кызыксыну тудыру.

Үз уңышларыңны күрсәтергә өйрәнү.

Коммуникатив универсаль уку гамәлләре формалаштыру максатыннан::

Уртак мәсьәләне хәл итәргә өйрәнү.

Үзара хезмәттәшлек итә белү.

Мнологик һәм диалогик сөйләм мөмкинлекләреннән файдалырга өйрәнү.

Әңгәмәдешеңә ихтирам тәрбияләү.

Толеранлык тәрбияләү.

Планлаштырылган  нәтиҗәләр:

Шәхескә кагылышлы нәтиҗәләр:

∙ Мәктәп газетасы чыгару аша актив тормыш позициясендә беренчел тәҗрибә булдыру;

∙ Каралар кабул иткәндә, инициатива күрсәтү;

∙Уңыш һәм уңышсызлыкларның сәбәбен ачыкларга

Метапредмет нәтиҗәләр:

Тел, әдәбият, тарих, информатика фәннәре белән бәйләнешне чагылдыру;

 КУелган максатка яраклы эш төрләрен формалаштыру;

∙яшьтәшләрең белән продуктив хезмәттәшлек оештыру;

∙ Предмет нәтиҗәләр :

∙ журналистика өлкәсенә караган терминнар белән эш итү;

∙ информация  туплау барышында фәнни-гамәли белем күнекмәләрен арттыру

Бүгенге көндә белем бирү процессының максаты  шәхесне социальләштерүгә, аны җәмгыять мөнәсәбәтләренең элементына әверелдерүгә корылган, шуңа күрә массакүләм информация чараларының белем бирү системасына йогынтысы яшь буынны  социаль үсештә тәрбияләүдә  бик көчле фактор булып  тора.

     Түгәрәк беренче чорда укучыларның татар теле һәм әдәбияты дәресләрендәге эшчәнлеккә таянып оештырыла. Мәктәптә журналистика эшчәнлеген җәелдерү өчен түгәрәк программасы үз эченә тәкъдимнәрне, планлаштыруны, эшнең эчтәлеген, шөгыльләнү өчен  материалларны ала. Бу программаны  белем бирү учреждениесендә тормышка ашыру укучы шәхесен  социаль  һәм иҗади үстерүнең оптималь шартларын булдыруга,  һөнәр сайлау юнәлешендә медиакультура  формалаштыруга  этәрә.        

«Яшь хәбәрче»  түгәрәк программасы иҗади эшләүче һәр укытучы өчен кулланылырлык итеп төзелгән, һәр бүлектә сәгатьләр санын үзгәртеп була.

Программа гуманитар профильгә юнәлеш тоткан гомуми белем бирү учреждениеләре өчен дә тәкъдим ителә.

Программа нигезендә түгәрәкләр уздыру мөмкинлеге дә бар.

 « Яшь хәбәрче » түгәрәк  эшчәнлеген календарь-тематик планлаштыру

Файдаланган әдәбият исемлеге

1. С.Г.Корконосенко.  Основы журналистики. Учебник

2. Мастерство журналиста.  Под ред.В.М.Горохова,  В.Д.Дельта.

3. Г.В.Лазутина.Основы творческой деятельности журналиста.

4. БеспаловаАГ., Корнилов Е.А, КороченскийА. П,  Лучинский Ю.В,

Станько А.И. История мировой журналистики.

5. Введение в теорию журналистики. Учебное пособие. Прохоров Е.П.,