6 сыйныфта татар әдәбиятыннан программа. ФДББС
рабочая программа (6 класс) по теме

Салахова Венера Хамитовна
Опубликовано 22.10.2016 - 10:13 - Салахова Венера Хамитовна

6 нчы сыйныфлар өчен Гарифуллина, Ганиева дәреслеге буенча эш программасы.

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл Ф.А.Ганиева, М.Д.Гарифуллина.- Казан - 2014 дәреслеге буенча программа75.96 КБ

Предварительный просмотр:

АҢЛАТМА ЯЗУЫ

Программа түбәндәге дәүләт документларына нигезләнеп язылды:

  1. “Россия Федерациясендә мәгариф турында” Федераль Законы, декабрь, 2012 ел.
  2. “Мәгариф турында” Татарстан Республикасы Законы, 2013 ел.
  3. Төп гомуми белем бирү федераль дәүләт белем бирү стандартлары. Россия Федерациясе Мәгариф һәм фән министрлыгы, 17 декабрь, 2010 ел.
  4. “Татарстан Республикасы дәүләт телләре һәм Татарстан Республикасында башка телләр турында” Татарстан Республикасы Законы (2004 ел, 1 июль).
  5. “2004-2013 нче елларга Татарстан Республикасы дәүләт телләрен һәм Татарстан Республикасында башка телләрне саклау, өйрәнү һәм үстерү буенча Татарстан Республикасы Дәүләт программасы” (2004 ел, 11 октябрь). 
  6. “2013-2018 нче елларда Биектау муниципаль районы мәгариф учреждениеләрендә ТР халыкларының телләрен саклау, өйрәнү һәм үстерү буенча район программасы”
  7. белем бирү учреждениесенең базис укыту планы.  
  8. ТР Мәгариф һәм фән министрлыгының “Федераль дәүләт белем стандартлары нигезендә мәктәпләрдә татар телен һәм әдәбиятын укыту турында” 12138/13 номерлы (7.09.2013) хаты
  9.  ТАТАРСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ МӘГАРИФ ҺӘМ ФӘН МИНИСТРЛЫГЫ Татар телендә гомуми төп белем бирү мәктәпләре (V-IX сыйныфлар) өчен  татар әдәбиятыннан авторлык эш программасы . Төзүче-авторлары:  Ф.А.Ганиева, М.Д.Гарифуллина.- Казан - 2014.

                           

6 нче сыйныфларда татар әдәбиятыннан ФДББС бенча урта (тулы) гомуми белем бирүнең максатлары:

  • Әдәби әсәрләрне бала күңеленә сеңдерү, аларның мәгънәсен, нәфислеген төшендерү.
  • Укучыларда күркәм сыйфатлар тәрбияләргә булышу.
  • Әсәрләрне күбрәк укырга теләк уяту һәм тәрбияләү.

Татар әдәбиятын укытуның максаты һәм бурычлары

Урта сыйныфларда әдәбиятны укытуның төп максаты булыпматур әдәбият әсәрләрен форма һәм эчтәлек берлегендә аңларга һәм   анализларга өйрәтү, логик фикерләү сәләтен үстерү һәм камилләштерү, балаларның рухи дөньяларын баету тора. Бу процесс өч – гамәли, гомуми белем бирү, тәрбияви - яссылыкларны берләштереп алып барылырга тиеш. Әлеге максат түбәндәге бурычларны алга куя:

  • укучының төп әдәби-тарихи мәгълүматларны һәм әдәби-теоретик төшенчәләрне белүенә ирешү һәм анализ барышында кулланырга күнектерү;
  • укучыда матур әдәбият әсәрләрен мөстәкыйль уку ихтыяҗы булдыру;
  • укучының телдән һәм язма сөйләмен үстерү;
  • укучыда үз милләтенә, аның әдәбиятына, мәдәниятенә карата хөрмәт, дөньяга гуманлы караш, гражданлык тойгысы, патриотизм хисләре, үз милләтенең, шушы төбәктә яшәүче башка халыкларның мәдәни кыйммәтләренә хөрмәт  хисләре тәрбияләү.

Өйрәнелгән әдәби әсәрләрне чорларның үсеш тәртибендә системалы итеп күзалларга ярдәм итү.

  1. Әдәби әсәрнең төрен һәм жанрын билгеләргә өйрәтү.
  2. Әдәби әсәрне өлешчә анализлау күнекмәләре булдыру.
  3. Шигъри текстларны яисә чәчмә әсәрләрдән өзекләрне ятлату.
  4. Укучының мөстәкыйль фикерләвен, гомумиләштереп нәтиҗәләр ясау сәләтен үстерү.

УКЫТУНЫҢ ПЛАНЛАШТЫРЫЛГАН НӘТИҖӘЛӘРЕ

Уртасыйныфларда татар әдәбиятын укытуның  гомуми (метапредмет) нәтиҗәләре түбәндәгеләр:

  • укучыда әдәби әсәрне аңлап укырлык, мөстәкыйль үзләштерерлек күнекмәләр булдыру, әдәбиятка мәхәббәт тәрбияләү;
  • сүз сәнгатен халыкның яшәү рәвешен, рухи кыйммәтләрен саклап калган һәм беркетә килгән хәзинә буларак кабул итәргә өйрәтү;
  • язу һәм сөйләм осталыгын үстерү, мәсьәләне аңлый, гипотеза куя, материалны төркемли, үз фикерен дәлилли, кирәк икән – үзгәртә-төгәлләштерә, нәтиҗәләр чыгара, материалны гомумиләштерә белергә, үз хисләреңне сүзләр ярдәмендә аңлата алырга һәм бер үк вакытта  башкалар белән бергәләп эшләргә күнектерү;
  • баланың үз эшчәнлеген һәм әйләнә-тирәдәге тормышны мөстәкыйль бәяли белүенә, мөстәкыйль карарлар кабул итә һәм аларны җиренә җиткереп үти алуына ирешү;
  • төрле чыганаклар белән эшләргә, аларны табарга, мөстәкыйль рәвештә кулланырга, төркемләргә, чагыштырырга, анализларга һәм бәяләргә өйрәтү.

Урта сыйныфларда татар әдәбиятын укытуның  предмет нәтиҗәләре түбәндәгеләр:

Танып-белү өлкәсендә:

  • аерым төр һәм жанрга караган әсәрләрне аңлап укый һәм кабул итә, эчтәлеген кабатлап (аерым очракларда текстны яттан) сөйли, кирәк чакта тексттан өзекләр китерә алуга ирешү;
  • укыган әдәби әсәрнең эчтәлеген, темасын, проблемасын, идеясен билгели, геройларын һәм әдәби дөньясын бәяли алуына, аның нинди төр һәм жанрга каравын аеруына ирешү;
  • укучының классик әдипләрнең тормыш һәм иҗат юлларының төп фактларын белүе;
  • әдәби текстның мәгънәви өлешләрен аерып чыгарып, укыган буенча тезислар һәм план төзү, геройларга характеристика бирү,сюжет, композиция үзенчәлекләрен, махсус сурәтләү чараларының ролен билгеләү күнекмәсе булдыру;
  • укыган әсәр буенча фикер алышуда катнашырга, оппонентларның фикерен исәпкә алып, үз карашларын расларга һәм дәлилләргә, әдәбият белеме төшенчәләренә мөрәҗәгать итәргә өйрәтү.

бәяләү өлкәсендә:

  • милли әдәбияттагы рухи-әхлакый кыйммәтләрне күңелдән уздырып кабул итәргә өйрәтү;
  • әдәби әсәрләргә шәхси мөнәсәбәт һәм бәя булдыру;
  • өйрәнелгән әсәрләрне шәрехли белүенә ирешү;
  • автор позициясен ачыклый алу һәм аңа үз мөнәсәбәтеңне булдыру күнекмәсен формалаштыру.

эстетик яктан:

  • әдәби әсәрнең образлы табигате хакында гомуми мәгълүматый күзаллау булдыру, аның эстетик кыйммәтен тою хисе тәрбияләү;
  • баланың әдәби текстны эстетик бөтенлекле, шул ук вакытта әдәби һәм тел-сурәтләү алымнарының, образлылыкның үзенчәлекләрен һәм әһәмиятен аңлап бәяли белүенә ирешү;
  • рус һәм татар телендәге әдәби әсәрләрне чагыштырып бәяләргә, геройларның, әхлакый идеалларның охшаш һәм аермалы якларын билгеләргә өйрәтү.

Шәхси нәтиҗәләр арасында түбәндәгеләре аерым әһәмияткә ия:

  • укучының  җаваплылык хисен активлаштыру;
  • укуга һәм хезмәткә уңай мөнәсәбәт булдыру;
  • баланың үзаңын үстерү, милләтне, ватанны яратырга өйрәтү, горурлык һәм гражданлык хисләре тәрбияләү;
  • әхлак нормаларын, җәмгыятьтә яшәү кагыйдәләрен төшендерү;
  • төрле чыганаклардан (сүзлекләр, энциклопедияләр, интернет-ресурслар һ.б.) танып-белү һәм коммуникатив ихтыяҗларны канәгатьләндерерлек мәгълүматлар табарга күнектерү.  

Формалаштырылган белем-күнекмәләр (уку елы башына)

Башлангыч гомуми белем бирү этабын үткән укучылар аңлап, дөрес, сәнгатьле, кычкырып һәм эчтән уку күнекмәләренә ия.

Укучы:

  • укылган текстның эчтәлеген аңлый һәм аның темасын билгели ала;
  • әсәрнең мәгънәле кисәкләре арасындагы бәйләнешләрне ачыклап, төп фикерне билгели, аны үз сүзләре белән әйтеп бирә;
  • укылганга тулы, кыска һәм рәсемле план төзи;
  • укылганның эчтәлеген тулысынча, кыскача, сайлап һәм иҗади сөйли ала; сөйләгәндә тасвирлама, фикер йөртү элементларын файдалана, цитаталар китерә;
  • хикәянең башламын, мөмкин булган дәвамын һәм ахырын уйлап чыгара ала;
  • текстта автор һәи катнашучыларның сүзләрен, табигать һәм көнкүреш тасвирламаларын аерып күрсәтә;
  • мөстәкыйль рәвештә яки укытучы ярдәмендә әсәрнең төп геройларына бик гади характеристика бирә ала;
  • укытучы һәм сыйныфташлар укыган әсәрнең, сабакташ җавабының эчтәлеген аңлап һәм тулы үзләштерә;
  • һәртөрле башкарылган эшнең, биремнең үтәлешен бәяли ала;
  • яттан 15 тән дә ким булмаган шигырь белә;
  • 2-3 зур күләмле әсәрнең (фольклор һәм мәшһүр язучыларның әсәрләре) исемен, темасын әйтә, сюжетларын бәян итә ала;
  • 6-7 халык әкиятенең эчтәлеген, 10 нан артык мәкаль һәм әйтем, 2-3 тапкыр тәгъбир (аларның мәгънәсен аңлап, ситуациядә урынлы кулланып) белә;
  • бер минутка 85-95 сүздән торган текстны дөрес итеп укый, эчтәлеген аңлый һәм сөйли ала.

Формалаштырылырга тиешле белем-күнекмәләр (уку елы ахырына)

  1. Сүз сәнгатенең образлы табигате турында күзаллау булу.
  2. Классик әдипләребезнең тормыш һәм иҗат юлларыннан төп фактларны белү.
  3. Өйрәнелгән төп әдәби-теоретик төшенчәләрне белү.
  4. Әдәби текстның сюжетын сөйли белү.
  5. Өйрәнелә торган әсәрнең аерым эпизодын (яисә күренешне) анализлый алу.
  6. Әдәби әсәрнең төрен һәм жанрын ачыклый белү.
  7. Әдәби әсәрләрне чагыштыра белү.
  8. Әдәби әйтелеш таләпләрен саклаган хәлдә өйрәнелгән әсәрләрне (өзекне) сәнгатьле итеп уку.
  9. Өйрәнелгән әсәргә дәлилле рәвештә  үз мөнәсәбәтеңне белдерү.
  10. Рус һәм татар телендәге уртак һәм милли үзенчәлекләрен билгеләү, әхлакый кыйммәтләрнең чагылышын чагыштырып бәяләү.
  11. Татар һәм рус телендәге әсәрләргә телдән һәм язмача фикереңне белдерү, аларга бәя бирү.
  12. Диалогта яисә бәхәстә катнашу.
  13. Сүз сәнгатенең аерым күренешләре белән мөстәкыйль танышу һәм аларның эстетик кыйммәтен бәяләү (класстан тыш вакытта әсәр укуга ихтыяҗ булу).
  14. Татар әдәби теленең нормаларына нигезләнеп, кирәкле
  15. темага телдән һәм язмача бәйләнешле текст төзү күнекмәсенә ия булу.

Тематик бүленеше

Барлыгы – 70 сәг.

Әдәбиятны өйрәнү – 58 сәг.

Бәйләнешле сөйләм үстерү – 8  сәг.

Дәрестән тыш уку – 4 сәг.

Мифлар. Дөньяны үзләштерүнең беренче баскычы буларак мифология.

Мифларда табигатьнең , чынбарлыкның һәм яшәешнең закончалыкларын ачарга

омтылу. Дөнья халыклары тудырган мифлар  һәм татар халкы иҗат иткән мифлар.

“ Алып кешеләр”.” Җил иясе җил чыгара” мифлары. (3 сәг.)

Практик дәрес. Тема:  Әдәби әсәр. Эчтәлек һәм форма. Образлар системасы.

әдәби алымнар, тел-сурәтләү чаралары. Матур әдәбият һәм башка сәнгать төрләре арасында образ иҗат итү үзенчәлеге.     ( 2 сәг.)

К.Насыйриның «Әбүгалисина» повесте. Эпик төр жанры  буларак  хикәя белән уртаклыгы, аермасы.  Тасвирланган вакыйгалар, күренешләр. Төп геройлар, ярдәмче персонажлар, җыелма образлар.  Хикәяләүче автор образы;  автор позициясе.    (3 сәг.)

Г.Ибраһимовның «Алмачуар» хикәясе.

Конфликтка бәйле сюжет элементлары. Тема, проблема, идея. Тасвирланган вакыйгаларда, геройлар язмышында һәм әсәрнең исемендә автор идеалының чагылуы. Әсәрдә сурәтләнгән чор картинасы. Әдәби алымнар: кабатлау, янәшәлек, каршы кую. Тел–стиль чаралары (троплар). Әдәби сөйләм: хикәяләү, сөйләшү (диалог), сөйләү (монолог). ( 3 сәг.)

Г.Рәхимнең «Яз әкиятләре» хикәясе.   Эпик жанр - хикәя. Образ, символ, деталь, аллегория. Табигать образы, әйбер образы. Эчтәлек: вакыйга, күренеш, яшерен эчтәлек, контекст.   (2 сәг.)

Дәрдемәнднең «Видагъ»,“Каләмгә хитаб” шигырьләре. Замандаш   шагыйрь- ләр арасында үзенчәлекле урын алган фәлсәфи лирикасы, хис- кичерешләрен, уй- фикерләрен  чагылдырган  образлар, сурәтләүләр.    (3 сәгать)

С Рәмиевнең «Уку»,“Авыл” шигырьләре. Лирик герой  образы.   Табигатьне  тасвирлавында  романтик күтәренкелек. Тормышка һәм үзенә ышаныч  белән, сокланып каравы.  Яктылыкка  чакыру - өндәү пофосы.   (3 сәг.)

Г.Камалның «Беренче театр» комедиясе. Көлке  ситуациягә корылган вакый-  га. Әсәрнең төп һәм ярдәмче геройлары. Хикәяләү һәм шигъри сөйләмнән аермалы буларак, әсәр теленең  диалог һәм  монологларга корылган  булуы. (3 сәгать).

Г.Тукай. «Исемдә калганнар».    Татар әдәбиятында беренче автобиографик әсәр булуы, язылу тарихы. Тукайның  кешеләргә, үз язмышына, яшәгән чорына мөнәсәбәте чагылу. Тормыш юлының иҗаты белән аерылгысыз бәйләнеше. ( 4\ сәгать).

Практик дәрес. Тема: Лирик жанрлар: пейзаж лирикасы; табигать образлары.  Әдәби алымнар: кабатлау, янәшәлек, каршы кую, Тел–стиль чаралары (лексик, стилистик, фонетик чаралар һәм троплар). Тезмә сөйләм үзенчәлекләре.  ( 2 сәг)

Һ.Такташның  “Урман”,“Пи-би-бип”,”Болай гади җыр гына” шигырьләрендә  лирик герой, образлар системасы,  сурәтләү чаралары.    (4 сәгать).

И.Газиның  «Кояш артыннан киткән тургай” хикәясе. Сурәтләү обьекты, хикәяләүче образы, сурәтләү алымнары.   (3 сәгать).

Р.Батулланың «Имче», “Көчек”,”Чагыр”  хикәяләре.  Тукайның балачагы турында  автор уйланмалары,  күзаллавы.   (3 сәгать)

Ф.Яруллинның “Ак төнбоек” хикәясе. Вакыйга, геройлар. Конфликт һәм сюжет  этаплары. Хикәяләү алымнары.      (2сәгать).

Р.Миңнуллинның  ”Энекәш кирәк миңа!”, “Әни, мин көчек күрдем”,   “Шундый минем туган ягым”, “Кайтыйк ла үзебезгә!”  шигырьләре.  Балачакны   гәүдәләндергән  образлар; әсәр геройлары һәм лирик герой образы, аларның хис-кичерешләре.   Сурәтләү  чаралары.  ( 3 сәг.)

Лиро-эпик жанр – баллада.  Образлар системасы:  табигать, тереклек, кеше образларының эстетик мәгънәләре, роле. Кискен каршылыкка, уйланмалылыкка корылган булу, вакыйгалар хәрәкәте һәм конфликтның үзенчәлекле чишелеше. Символ һәм аллегория алымнары.

М.Җәлил. «Сандугач һәм чишмә» балладасы. Әсәрнең төзелеше, геройлары. Символик образлар, халык авыз иҗаты белән аваздашлык. (2 сәг).

Илдар Юзеев. “Бакчачы турында баллада”,“Йолдыз кашка турында  баллада”.  Фантастик  вакыйгаларда һәм символик образларда реальлекне тасвирлау. Героик яңгыраш, образлар системасы.   ( 3 сәг.)

Эпик төр жанры – роман. Сюжет һәм композиция  үзенчәлеге; катлаулы, каршылыклы тормыш күренешләре; геройларның язмышларын, кичерешләрен тулы итеп тасвирлау.

Ә.Фәйзи “Тукай” романы  (өзекләр). Язучының  тормышы һәм иҗаты турында кыскача белешмә.  Тукайның тормыш юлын өйрәнү һәм  романның язылу тарихы.  “Исемдә калганнар” әсәре  һәм  Г. Тукайның тулы биографиясе белән бәйләп  нәтиҗәләр ясау.     (5 сәгать).

Бәйләнешле сөйләм үстерү - 8 сәгать:

Ятлау өчен тәкъдим ителгән әсәрләр:

1. И. Гази.”Кояш артыннан киткән тургай” хикәясенең “Күренер-күренмәс кенә...” дип башланган  һәм аннан соңгы өч абзацы.

2. Р.Миңнуллинның “Шундый минем туган ягым” шигыре.

3.И.Юзеевның  “Йолдыз кашка турында баллада”сы.

4.Ф.Яруллинның “Бер өмет” шигыре.

Инша язу өчен үрнәк темалар:

1. Әбүгалисина белән Әбелхарис язмышыннан мин нинди нәтиҗәләр ясадым?

2. Габдулла Тукай образын гәүдәләндергән  сәнгать әсәрләре.

3. Табигать образларында кеше характерының  сыйфатлары (Г.Рәхимнең “Яз әкият- ләре”,  мәсәлләр һәм балладалар мисалында).

4.Мин кемнәрдән үрнәк алам?

Дәрестән тыш уку өчен - 4 сәгать:

1. Ф.Яруллин. “Урман әкияте” хикәясе.

2. И.Гази. “Өч Мәхмүт” хикәясе.

3. М.Җәлил. “Ана бәйрәме” шигыре.

4. Л.Шагыйрьҗан. “Тукай тавышы” поэмасы.

5 нче сыйныфта формалашкан  күнекмәләрне ныгыту, үстереп,  дәвам  итү:

рецептив (өлешләп, бүлекләп үзләштерү) эшчәнлек:

- халык авыз иҗаты белән матур әдәбиятның бәйләнешләрен - уртаклыгын һәм аер- маларын - күрә,  мисаллар белән дәлилләп  аңлата белү;

- әдәби текстны укый һәм эчтәлеген кабатлап сөйли, анализлый белү;

- шигъри текстларны һәм чәчмә әсәрдән өзекләрне яттан сөйләү;

- сайлап алып (яки тәкъдим ителгән) язучының тормыш юлы, иҗаты турында сөйли һәм  иҗат иткән чоры  белән  бәйли белү;

репродуктив (хәтергә күчереп алып үзләштерү) эшчәнлек:

- әдәби  әсәрнең эчтәлегенә һәм формасына караган төшенчәләрне үзләштерү; әсәрләрне анализлаганда аларны куллана белү;

- әдәби әсәрнең сюжет элементларын билгели белү; конфликтының  чишелешен ачыклап, автор ниятен аңлата белү;

- образлар системасын,  характерларны анализлый,  аңлата һәм бәя  бирә алу;

иҗади эшчәнлек:

- төрле жанрдагы әдәби әсәрләрне  һәм иҗади, сәнгатьле укый белү;

- укыганны телдән сурәтләп бирә алу; рольләргә кереп кабатлап бирү; план төзү,  

- әдәби әсәрләр буенча һәм тормыштан алган фикер-карашларга, хис-кичерешләргә нигезләнеп сочинение язу.

эзләнү эшчәнлеге:

- проблемалы сорауларга мөстәкыйль рәвештә җавап таба белү; әдәби әсәргә, аның өлешләренә, аңлатмалар, бәя бирү.

тикшеренү эшчәнлеге:

- әдәби әсәрне образлар бирелеше, сурәтләү чаралары ягыннан анализлау; әсәрләрне үзара чагыштыру, уртак һәм аермалы якларны таба белү.

Эш программасы статусы.

Программа нигезенә Россия, Татарстан Мәгариф һәм фән министрлыкларының мәктәпләрдә урта һәм тулы белем алу стандартлары салынды.

Эш программасы структурасы.

Татар әдәбиятыннан эш программасы өч өлештән тора: аңлатма язуыннан, төп бүлекләрне, белем һәм күнекмәләрне үз эченә алган программаның эчтәлегеннән, укучыларның әзерлек дәрәҗәсенә таләпләреннән.

Эш программасының эчтәлеге.

Яңа стандарттагы иң мөһим таләп мондый: мәктәпне тәмамлаганда, «укучы үз алдына максат куярга һәм аны тормышка ашыру юлларын үзе таба алу дәрәҗәсенә күтәрелергә тиеш”. Бу – яңа стандартта эшлекле белем дип атала. Эшлекле белем – стандарт керткән яңалыкның әһәмиятле эчтәлеген ачып бирүче иң гомуми төшенчә. Белем алу гамәлләренең структурасын һәм принцибын стандарт үзе аңлата:

Структурасы – теория ярдәме белән, әдәби әсәрләргә анализ ясап, эчтәлек табу. Белем компонентлары өчәү: теория, өйрәнелә торган объект һәм алар арасындагы бәйләнеш – анализ гамәле.

Татар әдәбиятын укытуның максатлары:

  • татар әдәбиятының бай тарихын, классик язучыларының иҗатларын һәм иң күренекле әсәрләрне өйрәнү, үзләштерү
  • иң күркәм әсәрләр мисалында рухи байлыкның кыйммәтен күрсәтү, дәрәҗәсен күтәрү
  • укучыда кызыксыну хисен уяту, белем алуга, иҗади һәм рухи үсүгә теләк – омтылыш тудыру, укучының иҗади сәләтен үстерү.

Укыту планында 6 нчы сыйныфта татар әдәбиятыннан атнага 2 сәгать вакыт бирелә. Татар әдәбиятыннан тематик планны “Татар урта гомуми белем бирү мәктәпләрендә альтернатив дәреслекләрдән әдәбият укыту программасы”на   (А.Яхин, 5-11сыйныф, 2008) нигезләнеп төзедем. Программада 70 сәгать каралган: әдәби төрләр, жанрлар – 50 сәгать, кабатлау – 10 сәгать, класстан тыш уку – 10 сәгать.

6 нчы сыйныфта балалар әле гади төзелешле әсәрләргә генә анализ ясый алалар. Катлаулыракларына күчәр өчен, белем запасы туплау дәвам итә. Әдәби төрләрнең һәм жанрларның үзенчәлекләрен өйрәнәләр. Әдәби төрләр әсәрләрнең бик аз сыйфатларын гына гомумиләштерәләр. Жанрлар үзенчәлеге булып гомумиләшкән сыйфатлар да чикле. Ә әсәр сыйфатларының исәбе юк. Гомумидән хосусыйга төшү - өйрәнү алымнарының иң мөһимнәреннән берсе. Программада шул юл сайланды.

Укучыларның әзерлек дәрәҗәсенә таләпләр:

  • тәкъдим ителгән эпик, лирик һәм драматик әсәрләрне уку һәм аларга үз мөнәсәбәтең, бәяң булу;
  • сайлап алган әсәрнең (кыскача, тулы, аерым бүлекләренең) эчтәлеген сөйли белү;
  • эпик әсәр буенча изложение язу;
  • әдәби әсәрнең төрләрен аера алу;
  • сайлап алып (яки тәкъдим ителгән) язучының тормыш юлын, иҗатын сөйләү;
  • әдәби әсәрнең төрен, жанрын исбатлау;
  • әдәби әсәрнең темасын, төп фикер – идеясен билгеләү;
  • әдәби әсәр героена характеристика бирү;
  • эпик әсәрнең бер өлешен образлы сөйләү;
  • шигырьне яттан белү яки прозадан өзекне яттан сөйләү;
  • әсәрнең сәнгатькүренеше икәнлеген аңлата алу;
  • бер яки берничә әсәр геройларын чагыштырып, уртак һәм үзенчәлекле якларын табу;
  • төрле әсәрләрнең проблемаларын яки темаларын чагыштыру, үзенчәлекләрен билгеләү;
  • әдәби әсәрнең әһәмиятен, кыйммәтен, үзенчәлекләрен дәлилле итеп аңлата, исбатлый белү;
  • әсәрдә сюжет элементларын аера, композициясен, тел – сурәтләү чараларын күрсәтә, аңлата белү;
  • автор сөйләмен һәм персонажлар телен анализлау;
  • әдәби әсәр буенча сочинение язу;
  • татар, рус (яки башка халыкларның) әдәбиятларында бер төрдәге темага язылган әсәрләрне чагыштыру, милли үзенчәлекләрен ачыклау;
  • ирекле темага сочинение язу.

Укыту – методик комплекты

Дәреслек . Дәреслек.Ф.Ә.Ганиева, М.Д. Гарифуллина. Әдәбият, 6 сыйныф: татар телендә гомуми белем бирү өчен уку әсбабы, Казан: Мәгариф нәшрияты,2014.

Өстәмә әдәбият

  1. Федераль дәүләт белем бирү стандартларын тормышка ашыруда татар теле һәм әдәбияты укытучысына фәнни – методик ярдәм/ Р.Г.Хәмитов, Л.С.Салихова, Р.Б.Камаева, А.Х.Мөхәммәтҗанова.- Казан: ТРМҮИ,2015.
  2. Татар урта гомуми белем бирү мәктәпләрендә альтернатив дәреслекләрдән әдәбият укыту программасы, 5-11 нче сыйныфлар/А.Г.Яхин.- Казан: Мәгариф нәшрияты, 2008
  3. Татар мәктәпләрендә әдәбияттан гомуми белем бирүнең дәүләт стандарты/Ф.Ә.Ганиева, А.Г.Яхин, Л.Г.Әминова.-Казан, 2005 Әдәбият: Татар урта гомуми белем мәкт. 6нчы с-фы өчен дәреслек-хрестоматия./А.Г.Яхин.-Казан:Мәгариф,2006
  4. 6нчы сыйныфта әдәбият дәресләре: Укытучылар өчен методик кулланма/А.Г.Яхин.-Казан: Мәгариф,2007
  5. Әдәби әсәргә анализ ясау: Урта гомуми белем бирү мәктәбе укучылары, укытучылар, педагогика колледжлары һәм югары уку йортлары студентлары өчен кулланма/Д.Ф.Заһидуллина, М.И.Ибраһимов,В.Р.Әминева.-Казан:Мәгариф,2005
  6. Әдәбият дәресләрендә бәйләнешле сөйләм үстерү: Татар урта гомуми белем бирү мәктәбенең 5-6нчы сыйныфларында эшләүче укытучылар өчен кулланма/Я.Х.Абдрәхимова.-Казан: Мәгариф,2007

КАЛЕНДАРЬ-ТЕМАТИК ПЛАН

№

Тема

Сәг

Са

ны

Вакыт

Дәрес төре һәм укучы эшчәнлеге

Дәрес тибы

Шәхескә кагылышлы һәм метапредметлы нәтиҗәләр (УУГ) формалашу

Конт.-исәпләү материал

лары

Өй эше

Ф.

П.

1

Халык авыз иҗаты. Мифлар

1

Мифларны уку,эчтәлеген сөйләргә өйрәнү

Яңа материалны өйрәнү

Халык авыз иҗаты төрләрен,  миф турында төшенчәне белү. Шәхси: укуга карата кызыксыну хисе булу;

Регулятив:укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга һәм эшнең дөреслеген тикшерергә өйрәнү;

Танып белү:тиешле мәгълүматны дәреслектән таба белү;

Коммуникатив:башкаларның сөйләмен тыңлый һәм аңлый белү.

Халык авыз иҗаты жанрларын язу

Өлкәннәрдән  ишеткән мифларны язып килү

2

“Алып кешеләр”, “Зур кешеләр” мифы.

1

Мифларда чынбарлыкны хыял ярдәмендә аңларга омтылу

әңгәмә

Сәнгатьле уку күнекмәләре булу. Шәхси:күзаллый һәм хыяллана белү;

Регулятив: үз җавабыңны яки иптәшеңнең җавабын раслау өчен кагыйдәгә таянырга мөмкин икәнен аңларга;

Танып белү: үз фикерңне дәлилләү; белемнәрне иҗади эш вакытында куллана белү;

Коммуникатив: телдән һәм язма сөйләмне төзи белү; иптәшләреңне һәм укытучыны ишетә һәм тыңлый белү;

Эчтәлек сөйләү

2нче сорауга җавап язу

3

“Җил иясе җил чыгара” мифы.

1

Мифларда чынбарлыкны хыял ярдәмендә аңларга омтылу

әңгәмә

Сорауларга тулы һәм төгәл җавап бирергә күнегү. Шәхси:табигать турында кайгырту;

Регулятив:эшчәнлек өчен эш урынын әзерләү;

Танып белү:укытучы һәм иптәшләре белән эшләгән эшләргә нәтиҗә ясый белү;

Коммуникатив:төрле ситуацияләрдә диалогта катнаша белү.

Эчтәлек сөйләү

Мифолагиягә нигезләнгән әсәрләр уку

4

Практик дәрес.әдәби әсәр.эчтәлек һәм форма образлар системасы.

1

Әсәрне анализларга өйрәнү

Анализ ясау

Аудитория алдында чыгыш ясау күнекмәләре булдыру. Шәхси:“башкаларга карата түземлек” төшенчәсен кабул итү, аларның кадерен белү;

Регулятив: үз җавабыңны яки иптәшеңнең җавабын раслау өчен кагыйдәгә таянырга мөмкин икәнен аңларга;

Танып белү: предметларны чагыштыра, охшаш һәм аермалы якларын билгели белү;

Коммуникатив: дәрестә һәм төрле ситуацияләрдә катнаша белү; үзеңнең эш-гамәлләреңне аңлата белү; парларда эшли белү.

Мөстәкыйль анализлау

Конспект язу

5

Әдәби алымнар

1

Әсәрне анализларга өйрәнү

Практик эш

Аудитория алдында чыгыш ясау күнекмәләре булдыру. Регулятив: эш өчен максат куя белү;

Танып белү: төп билгеләрне аерып алу нигезендә кагыйдә формалаштыру;

Коммуникатив:сөйләм этикеты нормаларын үтәү:исәнләшә, саубуллаша, рәхмәт белдерә белү; парларда эшли белү

Чыгыш ясау

Яраткан әсәрне анализлау

6

Каюм Насыйри иҗаты.

1

Әдипнең тормыш һәм иҗат юлыннан төп фактларны белү.

Яңа материалны өйрәнү

Регулятив: эш өчен максат куя белү;

Танып белү: төп билгеләрне аерып алу нигезендә кагыйдә формалаштыру;

Коммуникатив:сөйләм этикеты нормаларын үтәү:исәнләшә, саубуллаша, рәхмәт белдерә белү; парларда эшли белү

Эзлекле сөйләү күнекмәләрен булдыру

Хронологик таблица төзү

7.

“Әбүгалисина” әсәре.

1

Гыйлемне явызлыкка түгел, шәфкатьлелеккә хезмәт иттерү идеясен ачыклау.

Эчтәлек сөйләү

Әсәрдә акыл көче, гыйлем куәтен раслау. Шәхси:укуга уңай караш булдыру;

Регулятив:укытучы белән берлектә яңа уку мәсьәләсе куя белү; куелган мәсьәне чишү өчен дөрес юл сайлый белү;

Танып белү:кирәкле сүзләр группасын яки сүзләрне тизрәк эзләп табу, уку, сүзлекләрдә иркен ориентлашу өчен алфавитны яхшы үзләштерү;

Коммуникатив:күршең белән хезмәттәшлек итү.

Әдәби текст белән танышу һәм анализлау  

Әбугалисина һәм Әбелхарис образлары.

8.

Гыйлемне шәфкатьлелекккә хезмәт иттерү идеясе.

1

әсәргә карата дәлилле рәвештә  үз мөнәсәбәтеңне белдерә белү.

Анализлау дәресе

Әсәрдә автор әйтергә теләгән фикерне билгели алу. Регулятив: эш өчен максат куя белү;

Танып белү: төп билгеләрне аерып алу нигезендә кагыйдә формалаштыру;

Коммуникатив:сөйләм этикеты нормаларын үтәү:исәнләшә, саубуллаша, рәхмәт белдерә белү; парларда эшли белү

Анализлау

Эчтәлек сөйләү

9.

Әбүгалисина һәм Әбелхарис образлары

1

Сыйфатлама, эмоциональлек, модальлек элементларын табу

Индивидуаль биремнәр үтәү.

Әдәби образларга характеристика яза белү. Шәхси:күзаллый һәм хыяллана белү;

Регулятив: үз җавабыңны яки иптәшеңнең җавабын раслау өчен кагыйдәгә таянырга мөмкин икәнен аңларга;

Танып белү: үз фикерңне дәлилләү; белемнәрне иҗади эш вакытында куллана белү;

Коммуникатив: телдән һәм язма сөйләмне төзи белү; иптәшләреңне һәм укытучыны ишетә һәм тыңлый белү;

Характеристика язу

Чагыштырма характеристика язу

10.

Б.С.ҮИнша. Әбүгалисина – реаль шәхес.

1

Язма сөйләмне үстерү

Сөйләм үстерү дәресе

Әдәби әсәргә бәя язарга өйрәнү. Регулятив: эш өчен максат куя белү;

Танып белү: төп билгеләрне аерып алу нигезендә кагыйдә формалаштыру;

Коммуникатив:сөйләм этикеты нормаларын үтәү:исәнләшә, саубуллаша, рәхмәт белдерә белү; парларда эшли белү

11.

Г.Ибраһимов иҗатына кыскача күзәтү.

1

Мәг бирү,тормыш юлын өйрәнү

Язучы биографиясен өйрәнү.

Авторның тормыш юлы һәм иҗаты белән танышу. Шәхси:укуга уңай караш булдыру;

Регулятив:укытучы белән берлектә яңа уку мәсьәләсе куя белү; куелган мәсьәне чишү өчен дөрес юл сайлый белү;

Танып белү:кирәкле сүзләр группасын яки сүзләрне тизрәк эзләп табу, уку, сүзлекләрдә иркен ориентлашу өчен алфавитны яхшы үзләштерү;

Коммуникатив:күршең белән хезмәттәшлек итү

Хр.таб. тутыру

Тормыш юлын сөйләргә

12

Г.Ибраһимов “Алмачуар” хикәясе.

1

Әңгәмә,пейзаж турында төшенчә бирү,уку

Анализлау дәресе

Хикәяне укып өйрәнү. Шәхси:укуга уңай караш булдыру;

Регулятив:укытучы белән берлектә яңа уку мәсьәләсе куя белү; куелган мәсьәне чишү өчен дөрес юл сайлый белү;

Танып белү:кирәкле сүзләр группасын яки сүзләрне тизрәк эзләп табу, уку, сүзлекләрдә иркен ориентлашу өчен алфавитны яхшы үзләштерү;

Коммуникатив:күршең белән хезмәттәшлек итү

Эчтәлек сөйләү

Индивидуаль эш 4нче сорау

13

Авыл малаеның табигатькә якынлыгы.

1

Әңгәмә,сорауларга җавап бирү,эчтәлек сөйләү

Әдәби әсәрне өйрәнү, анализлау

Хикәяләү үзенчәлеген белү. Шәхси:күзаллый һәм хыяллана белү;

Регулятив: үз җавабыңны яки иптәшеңнең җавабын раслау өчен кагыйдәгә таянырга мөмкин икәнен аңларга;

Танып белү: үз фикерңне дәлилләү; белемнәрне иҗади эш вакытында куллана белү;

Коммуникатив: телдән һәм язма сөйләмне төзи белү; иптәшләреңне һәм укытучыны ишетә һәм тыңлый белү;

Рәсем ясау

14

Пейзаж турында төшенчә.

1

Әңгәмә,сорауларга җавап бирү,эчтәлек сөйләү

Әдәби әсәрне өйрәнү, анализлау

Анализ ясый белү. Шәхси:укуга уңай караш булдыру;

Регулятив:укытучы белән берлектә яңа уку мәсьәләсе куя белү; куелган мәсьәне чишү өчен дөрес юл сайлый белү;

Танып белү:кирәкле сүзләр группасын яки сүзләрне тизрәк эзләп табу, уку, сүзлекләрдә иркен ориентлашу өчен алфавитны яхшы үзләштерү;

Коммуникатив:күршең белән хезмәттәшлек итү

Сурәтләү чараларын язу

15

Әсәрдә әдәби алымнар, тел-стиль чаралары, әдәби сөйләм

1

Әңгәмә, сорау кую, нәтиҗәләр чыгару

Белемнәрне һәм күнекмәләрне камилләштерү дәресе.

Әсәрдә автор әйтергә теләгән фикерне билгели алу. Шәхси:“башкаларга карата түземлек” төшенчәсен кабул итү, аларның кадерен белү;

Регулятив: үз җавабыңны яки иптәшеңнең җавабын раслау өчен кагыйдәгә таянырга мөмкин икәнен аңларга;

Танып белү: предметларны чагыштыра, охшаш һәм аермалы якларын билгели белү;

Коммуникатив: дәрестә һәм төрле ситуацияләрдә катнаша белү; үзеңнең эш-гамәлләреңне аңлата белү; парларда эшли белү.

тест

Сорауларга җавап язу

16

Б.С.Ү. инша “Халыкның гореф-гадәтләре”

1

Б.С.Ү. Әңгәмә,мөстәкыйль язу

Тел үстерү, йомгаклау

Әсәрдә автор әйтергә теләгән фикерне билгели алу. Регулятив: эш өчен максат куя белү;

Танып белү: төп билгеләрне аерып алу нигезендә кагыйдә формалаштыру;

Коммуникатив:сөйләм этикеты нормаларын үтәү:исәнләшә, саубуллаша, рәхмәт белдерә белү; парларда эшли белү

17

Г.Рәхим иҗаты.

1

Мәгъ. бирү,тормыш юлын өйрәнү

Язучы биографиясен өйрәнү.

Әдәби алымнарны истә калдыру

Тормыш юлын сөйләргә

18

“Яз әкиятләре” хикәясе.

1

Сәнгатьле уку, биремнәрне үтәү.

Әдәби-теоретик күнекмәләр булдыру дәресе

Әсәрдә автор әйтергә теләгән фикерне билгели алу. Шәхси:“башкаларга карата түземлек” төшенчәсен кабул итү, аларның кадерен белү;

Регулятив: үз җавабыңны яки иптәшеңнең җавабын раслау өчен кагыйдәгә таянырга мөмкин икәнен аңларга;

Танып белү: предметларны чагыштыра, охшаш һәм аермалы якларын билгели белү;

Коммуникатив: дәрестә һәм төрле ситуацияләрдә катнаша белү; үзеңнең эш-гамәлләреңне аңлата белү; парларда эшли белү.

Тел-сурәтләү чараларын табу

Чыгыш ясау

19

БСҮ”Табигать образларында кеше характерының сыйфатлары

1

Бәйләнешле сөйләм үстерү.Мөстәкыйль язу.

Тел үстерү, йомгаклау

Әдәби әсәргә бәя язарга өйрәнү. Регулятив: эш өчен максат куя белү;

Танып белү: төп билгеләрне аерып алу нигезендә кагыйдә формалаштыру;

Коммуникатив:сөйләм этикеты нормаларын үтәү:исәнләшә, саубуллаша, рәхмәт белдерә белү; парларда эшли белү

20.

ДТУ Ф.Яруллин”Урман әкияте”хикәясе.

1

Укытучы сүзе, сәнгатьле уку.

Белемнәрне һәм күнекмәләрне камилләштерү дәресе

Мөстәкыйль уку ихтыяҗы булдыру. Шәхси:“башкаларга карата түземлек” төшенчәсен кабул итү, аларның кадерен белү;

Регулятив: үз җавабыңны яки иптәшеңнең җавабын раслау өчен кагыйдәгә таянырга мөмкин икәнен аңларга;

Танып белү: предметларны чагыштыра, охшаш һәм аермалы якларын билгели белү;

Коммуникатив: дәрестә һәм төрле ситуацияләрдә катнаша белү; үзеңнең эш-гамәлләреңне аңлата белү; парларда эшли белү.

Эчтәлек сөйләү

Әдәби әсәрләр уку

21

Дәрдмәнд “Видагъ” шигыре

1

Сәнгатьле уку,белем һәм күнекмәләрне үстерү.

Язучы биографиясен өйрәнү

Шигырь төзелешен белү. Регулятив:укытучы белән берлектә яңа уку мәсьәләсе куя белү; куелган мәсьәне чишү өчен дөрес юл сайлый белү;

Танып белү:кирәкле сүзләр группасын яки сүзләрне тизрәк эзләп табу, уку, сүзлекләрдә иркен ориентлашу өчен алфавитны яхшы үзләштерү;

Коммуникатив:күршең белән хезмәттәшлек итү.

Индивидуаль эш 1нче сорау

22

Дәрдемәнд.”Каләмгә хитаб”шигыре

1

Сәнгатьле уку,белем һәм күнекмәләрне үстерү.

Анализлау дәресе

Укыганны анализлый белү. Шәхси:күзаллый һәм хыяллана белү;

Регулятив: үз җавабыңны яки иптәшеңнең җавабын раслау өчен кагыйдәгә таянырга мөмкин икәнен аңларга;

Танып белү: үз фикерңне дәлилләү; белемнәрне иҗади эш вакытында куллана белү;

Коммуникатив: телдән һәм язма сөйләмне төзи белү; иптәшләреңне һәм укытучыны ишетә һәм тыңлый белү;

Шигырьләр буенча биремнәр үтәү.

Шигырьне анализлау

23

С. Рәмиев иҗаты, шигырьләре.

1

Укытучы сүзе, портрет белән эш.

Язучы биографиясен өйрәнү

Тел-сурәтләү чараларын таба белү. Шәхси:укуга уңай караш булдыру;

Регулятив:укытучы белән берлектә яңа уку мәсьәләсе куя белү; куелган мәсьәне чишү өчен дөрес юл сайлый белү;

Танып белү:кирәкле сүзләр группасын яки сүзләрне тизрәк эзләп табу, уку, сүзлекләрдә иркен ориентлашу өчен алфавитны яхшы үзләштерү;

Коммуникатив:күршең белән хезмәттәшлек итү

Тормыш юлын сөйләргә

24

Шигырьләрендә мәгърифәткә, белемгә өндәү

1

Шигырь төзелешен искә төшерү

Анализлау дәресе

Интонация белән уку күнекмәләре булдыру. Шәхси:“башкаларга карата түземлек” төшенчәсен кабул итү, аларның кадерен белү;

Регулятив: үз җавабыңны яки иптәшеңнең җавабын раслау өчен кагыйдәгә таянырга мөмкин икәнен аңларга;

Танып белү: предметларны чагыштыра, охшаш һәм аермалы якларын билгели белү;

Коммуникатив: дәрестә һәм төрле ситуацияләрдә катнаша белү; үзеңнең эш-гамәлләреңне аңлата белү; парларда эшли белү.

Шигырьләр буенча биремнәр үтәү.

Сорауларга җавап әзерләү

25

Г.Камал иҗатына кыскача күзәтү.

1

Мәгъ. бирү,тормыш юлын өйрәнү

Язучы биографиясен өйрәнү.

Авторның тормыш юлы һәм иҗаты белән танышу. Регулятив: эш өчен максат куя белү;

Танып белү: төп билгеләрне аерып алу нигезендә кагыйдә формалаштыру;

Коммуникатив:сөйләм этикеты нормаларын үтәү:исәнләшә, саубуллаша, рәхмәт белдерә белү; парларда эшли белү

Хр.таб. тутыру

Тормыш юлын сөйләргә

26

Г.Камал “Беренче театр”.

1

Әсәрнең эчтәлеген эзлекле сөйләү

Әсәр уку һәм анализлау

Комедияне таный белү. Регулятив:укытучы белән берлектә яңа уку мәсьәләсе куя белү; куелган мәсьәне чишү өчен дөрес юл сайлый белү;

Танып белү:кирәкле сүзләр группасын яки сүзләрне тизрәк эзләп табу, уку, сүзлекләрдә иркен ориентлашу өчен алфавитны яхшы үзләштерү;

Коммуникатив:күршең белән хезмәттәшлек итү.

Караган спек. искә төшерү

Эчтәлеген сөйләргә

27

Конфликт турында төшенчә.

1

Укыганнарны анализлау

Әдәби әсәрне өйрәнү,анализлый белү.

Эчтәлеген эзлекле итеп сөйли белү. Шәхси:“башкаларга карата түземлек” төшенчәсен кабул итү, аларның кадерен белү;

Регулятив: үз җавабыңны яки иптәшеңнең җавабын раслау өчен кагыйдәгә таянырга мөмкин икәнен аңларга;

Танып белү: предметларны чагыштыра, охшаш һәм аермалы якларын билгели белү;

Коммуникатив: дәрестә һәм төрле ситуацияләрдә катнаша белү; үзеңнең эш-гамәлләреңне аңлата белү; парларда эшли белү.

Сәнгатьле укуны бергәләп бәяләү

Драма әсәрен анализлау

28

Әсәрнең төп һәм ярдәмче геройлары

1

Интонация белән уку, истәлекләр белән танышу

Әдәби әсәрне өйрәнү,анализлый белү.

Әсәрдә автор әйтергә теләгән фикерне билгели алу

тест

Характеристика язу

29

Г. Тукай. “Исемдә калганнар” әсәре.

1

Мәг.бирү,биография һәм автобиография белән танышу

Язучы биографиясен өйрәнү.

Автор турында белгәннәрне искә төшерү. Шәхси:“башкаларга карата түземлек” төшенчәсен кабул итү, аларның кадерен белү;

Регулятив: үз җавабыңны яки иптәшеңнең җавабын раслау өчен кагыйдәгә таянырга мөмкин икәнен аңларга;

Танып белү: предметларны чагыштыра, охшаш һәм аермалы якларын билгели белү;

Коммуникатив: дәрестә һәм төрле ситуацияләрдә катнаша белү; үзеңнең эш-гамәлләреңне аңлата белү; парларда эшли белү.

Әдәби текст белән танышу һәм анализлау  

Эчтәлек сөйләү

30

“Исемдә калганнар” әсәренең язылу тарихы

1

Әңгәмә,план төзү

Әдәби әсәрне өйрәнү,анализлый белү.

Сорауларга тулы һәм төгәл җавап бирү

Эчтәлек сөйләү

Индивидуаль эш 2нче сорау

31

Балачак хатирәләренең самимилеге.

1

Фикер алышу,эчтәлеген сөйләү

Әдәби әсәрне өйрәнү,анализлый белү.

Әңгәмә корырга күнегү. Регулятив: эш өчен максат куя белү;

Танып белү: төп билгеләрне аерып алу нигезендә кагыйдә формалаштыру;

Коммуникатив:сөйләм этикеты нормаларын үтәү:исәнләшә, саубуллаша, рәхмәт белдерә белү; парларда эшли белү

Индивидуаль биремнәр үтәү.

Инша язу

32

Тормыш юлының иҗаты белән аерылгысыз бәйләнеше

1

Фикер алышу

Нәтиҗә чыгару дәресе

Эчтәлеген эзлекле итеп сөйли белү. Регулятив:укытучы белән берлектә яңа уку мәсьәләсе куя белү; куелган мәсьәне чишү өчен дөрес юл сайлый белү;

Танып белү:кирәкле сүзләр группасын яки сүзләрне тизрәк эзләп табу, уку, сүзлекләрдә иркен ориентлашу өчен алфавитны яхшы үзләштерү;

Коммуникатив:күршең белән хезмәттәшлек итү.

Индивидуаль эш 2нче сорау

33

Биография һәм автобиография турында төшенчә

1

Фикер алышу

Әдәби-теоретик күнекмәләр булдыру дәресе

Әдәби алымнарны истә калдыру. Шәхси:“башкаларга карата түземлек” төшенчәсен кабул итү, аларның кадерен белү;

Регулятив: үз җавабыңны яки иптәшеңнең җавабын раслау өчен кагыйдәгә таянырга мөмкин икәнен аңларга;

Танып белү: предметларны чагыштыра, охшаш һәм аермалы якларын билгели белү;

Коммуникатив: дәрестә һәм төрле ситуацияләрдә катнаша белү; үзеңнең эш-гамәлләреңне аңлата белү; парларда эшли белү.

тест

Индивидуаль эш 3нче сорау

34

БСҮ.Инша”Г.Тукай образын гәүдәләндергән сәнгать әсәрләре

1

Иҗади язма эш

Белем һәм күнекмәләрне камилләштерү дәресе.

Әдәби әсәргә бәя язарга өйрәнү. Регулятив: эш өчен максат куя белү;

Танып белү: төп билгеләрне аерып алу нигезендә кагыйдә формалаштыру;

Коммуникатив:сөйләм этикеты нормаларын үтәү:исәнләшә, саубуллаша, рәхмәт белдерә белү; парларда эшли белү

35

Практик дәрес. Лирик жанрлар

1

Сорауларга тулы җавап бирергә күнегү

Гомумиләштерү дәресе

Тел-сурәтләү чараларын таба белү. Шәхси:“башкаларга карата түземлек” төшенчәсен кабул итү, аларның кадерен белү;

Регулятив: үз җавабыңны яки иптәшеңнең җавабын раслау өчен кагыйдәгә таянырга мөмкин икәнен аңларга;

Танып белү: предметларны чагыштыра, охшаш һәм аермалы якларын билгели белү;

Коммуникатив: дәрестә һәм төрле ситуацияләрдә катнаша белү; үзеңнең эш-гамәлләреңне аңлата белү; парларда эшли белү.

Индивидуаль биремнәр үтәү.

Шигырьгә анализ ясау

36

Практик дәрес.Тезмә сөйләм үзенчәлекләре

1

әңгәмә,белемнәрне ныгыту.

Гомумиләштерү дәресе

Тел-сурәтләү чараларын таба белү. Регулятив: эш өчен максат куя белү;

Танып белү: төп билгеләрне аерып алу нигезендә кагыйдә формалаштыру;

Коммуникатив:сөйләм этикеты нормаларын үтәү:исәнләшә, саубуллаша, рәхмәт белдерә белү; парларда эшли белү

Индивидуаль биремнәр үтәү.

Шигырьгә анализ ясау

37

Һ.Такташның тормыш юлы,иҗаты

1

сәнгатьле уку,мәгълумат бирү

Язучы биографиясен өйрәнү.

Авторның тормыш юлы һәм иҗаты белән танышу. Регулятив:укытучы белән берлектә яңа уку мәсьәләсе куя белү; куелган мәсьәне чишү өчен дөрес юл сайлый белү;

Танып белү:кирәкле сүзләр группасын яки сүзләрне тизрәк эзләп табу, уку, сүзлекләрдә иркен ориентлашу өчен алфавитны яхшы үзләштерү;

Коммуникатив:күршең белән хезмәттәшлек итү.

Хр.таб. тутыру

Тормыш юлын сөйләргә

38

Һ.Такташ”Урман” шигыре

1

сәнгатьле уку,анализлау

Әдәби әсәрне өйрәнү,анализлый белү

Укыганны анализлый белү. Шәхси:“башкаларга карата түземлек” төшенчәсен кабул итү, аларның кадерен белү;

Регулятив: үз җавабыңны яки иптәшеңнең җавабын раслау өчен кагыйдәгә таянырга мөмкин икәнен аңларга;

Танып белү: предметларны чагыштыра, охшаш һәм аермалы якларын билгели белү;

Коммуникатив: дәрестә һәм төрле ситуацияләрдә катнаша белү; үзеңнең эш-гамәлләреңне аңлата белү; парларда эшли белү.

Шигырьләр буенча биремнәр үтәү.

Тел-сурәтләү чараларын язу

39

Һ.Такташ”Пи-би-бип” шигыре

1

сәнгатьле уку,анализлау

Әдәби әсәрне өйрәнү,анализлый белү

Укыганны анализлый белү

Шигырьләр буенча биремнәр үтәү.

Тел-сурәтләү чараларын язу

40

Һ.Такташ”Болай гади җыр гына” шигыре

1

сәнгатьле уку,анализлау

Әдәби әсәрне өйрәнү,анализлый белү

Укыганны анализлый белү. Шәхси:“башкаларга карата түземлек” төшенчәсен кабул итү, аларның кадерен белү;

Регулятив: үз җавабыңны яки иптәшеңнең җавабын раслау өчен кагыйдәгә таянырга мөмкин икәнен аңларга;

Танып белү: предметларны чагыштыра, охшаш һәм аермалы якларын билгели белү;

Коммуникатив: дәрестә һәм төрле ситуацияләрдә катнаша белү; үзеңнең эш-гамәлләреңне аңлата белү; парларда эшли белү.

анализлау

41

И.Газиның тормыш юлы, иҗаты

1

Мәгъ. бирү,тормыш юлын өйрәнү

Язучы биографиясен өйрәнү.

Авторның тормыш юлы һәм иҗаты белән танышу. Регулятив:укытучы белән берлектә яңа уку мәсьәләсе куя белү; куелган мәсьәне чишү өчен дөрес юл сайлый белү;

Танып белү:кирәкле сүзләр группасын яки сүзләрне тизрәк эзләп табу, уку, сүзлекләрдә иркен ориентлашу өчен алфавитны яхшы үзләштерү;

Коммуникатив:күршең белән хезмәттәшлек итү.

Хр.таб. тутыру

Тормыш юлын сөйләргә

42

И.Гази”Кояш артыннан киткән тургай”хикәясе

1

Әңгәмә,сәнгатьле уку,сорауларга җавап бирү.

Әдәби әсәрне өйрәнү,анализлый белү.

Сорауларга тулы һәм төгәл җавап бирергә күнегү. Шәхси:күзаллый һәм хыяллана белү;

Регулятив: үз җавабыңны яки иптәшеңнең җавабын раслау өчен кагыйдәгә таянырга мөмкин икәнен аңларга;

Танып белү: үз фикерңне дәлилләү; белемнәрне иҗади эш вакытында куллана белү;

Коммуникатив: телдән һәм язма сөйләмне төзи белү; иптәшләреңне һәм укытучыны ишетә һәм тыңлый белү;

Әсәр эчтәлеге буенча сорауларга җавап бирү.

эчтәлек

43

И.Гази”Кояш артыннан киткән тургай”хикәясендә образлар,сурәтләү алымнары

1

Сәнгатьле уку, текст буенча иҗади биремнәр эшләү.

Белем һәм күнекмәләрне камилләштерү дәресе.

Эчтәлеген эзлекле итеп сөйли белү.

Мөстәкыйль иҗади эш

Иҗади эш

44

БСҮ Сәнгатьле сөйләм

1

Бәйләнешле сөйләм үстерү

Анализлау дәресе

Сәнгатьле сөйли белү.

ятларга

45

ДТУ И.Гази”Өч Мәхмүт”хикәясе

1

Әңгәмә, бәйләнешле сөйләм үстерү,сорау кую,нәтиҗәләр чыгару

Сөйләм телен үстерү

Мөстәкыйль уку ихтыяҗы булдыру. Регулятив: эш өчен максат куя белү;

Танып белү: төп билгеләрне аерып алу нигезендә кагыйдә формалаштыру;

Коммуникатив:сөйләм этикеты нормаларын үтәү:исәнләшә, саубуллаша, рәхмәт белдерә белү; парларда эшли белү

Эчтәлек сөйләү

Характеристика язу

46

Р.Батулланың тормышы,иҗаты

1

Мәгъ. бирү,тормыш юлын өйрәнү

Язучы биографиясен өйрәнү.

Авторның тормыш юлы һәм иҗаты белән танышу. Регулятив:укытучы белән берлектә яңа уку мәсьәләсе куя белү; куелган мәсьәне чишү өчен дөрес юл сайлый белү;

Танып белү:кирәкле сүзләр группасын яки сүзләрне тизрәк эзләп табу, уку, сүзлекләрдә иркен ориентлашу өчен алфавитны яхшы үзләштерү;

Коммуникатив:күршең белән хезмәттәшлек итү.

Әсәрләрен уку

47

Р.Батулланың”Имче”хикәясе

1

сәнгатьле уку,анализлау

Әдәби әсәрне өйрәнү,анализлый белү.

Төп мәгънәләрне табу, аңлата белү

Әсәр эчтәлеге буенча сорауларга җавап бирү

Эчтәлек,ана

лиз

48

Р.Батулланың”Көчек”хикәясе

1

сәнгатьле уку,анализлау

Әдәби әсәрне өйрәнү,анализлый белү.

Төп мәгънәләрне табу, аңлата белү. Шәхси:күзаллый һәм хыяллана белү;

Регулятив: үз җавабыңны яки иптәшеңнең җавабын раслау өчен кагыйдәгә таянырга мөмкин икәнен аңларга;

Танып белү: үз фикерңне дәлилләү; белемнәрне иҗади эш вакытында куллана белү;

Коммуникатив: телдән һәм язма сөйләмне төзи белү; иптәшләреңне һәм укытучыны ишетә һәм тыңлый белү;

Әсәр эчтәлеге буенча сорауларга җавап бирү

Сорауларга җавап әзерләү

49

Р.Батулланың”Чагыр”хикәясе

1

сәнгатьле уку,анализлау

Әдәби әсәрне өйрәнү,анализлый белү.

Төп мәгънәләрне табу, аңлата белү. Шәхси:“башкаларга карата түземлек” төшенчәсен кабул итү, аларның кадерен белү;

Регулятив: үз җавабыңны яки иптәшеңнең җавабын раслау өчен кагыйдәгә таянырга мөмкин икәнен аңларга;

Танып белү: предметларны чагыштыра, охшаш һәм аермалы якларын билгели белү;

Коммуникатив: дәрестә һәм төрле ситуацияләрдә катнаша белү; үзеңнең эш-гамәлләреңне аңлата белү; парларда эшли белү.

Әсәр эчтәлеге буенча сорауларга җавап бирү

Мөстәкыйль эш

50

Ф.Яруллин иҗаты белән танышу

1

Мәгъ. бирү,тормыш юлын өйрәнү

Язучы биографиясен өйрәнү.

Авторның тормыш юлы һәм иҗаты белән танышу. Регулятив:укытучы белән берлектә яңа уку мәсьәләсе куя белү; куелган мәсьәне чишү өчен дөрес юл сайлый белү;

Танып белү:кирәкле сүзләр группасын яки сүзләрне тизрәк эзләп табу, уку, сүзлекләрдә иркен ориентлашу өчен алфавитны яхшы үзләштерү;

Коммуникатив:күршең белән хезмәттәшлек итү.

Тормыш юлын уку

51

Ф.Яруллин”Ак төнбоек”хикәясе

1

биремнәр үтәү,сәнгатьле уку

Анализлау дәресе

Әсәрнең идеясен билгели белү. Шәхси:күзаллый һәм хыяллана белү;

Регулятив: үз җавабыңны яки иптәшеңнең җавабын раслау өчен кагыйдәгә таянырга мөмкин икәнен аңларга;

Танып белү: үз фикерңне дәлилләү; белемнәрне иҗади эш вакытында куллана белү;

Коммуникатив: телдән һәм язма сөйләмне төзи белү; иптәшләреңне һәм укытучыны ишетә һәм тыңлый белү;

эчтәлек

52

Ф.Яруллин”Ак төнбоек”хик.конфликт

1

Фикер алышу,эчт.сөйләү

Анализлау дәресе

Әсәрнең проб.бил белү. Шәхси:“башкаларга карата түземлек” төшенчәсен кабул итү, аларның кадерен белү;

Регулятив: үз җавабыңны яки иптәшеңнең җавабын раслау өчен кагыйдәгә таянырга мөмкин икәнен аңларга;

Танып белү: предметларны чагыштыра, охшаш һәм аермалы якларын билгели белү;

Коммуникатив: дәрестә һәм төрле ситуацияләрдә катнаша белү; үзеңнең эш-гамәлләреңне аңлата белү; парларда эшли белү.

Мөстәкыйль иҗади эш

Характеристика язу

53

БСҮ Сәнгатьле сөйләм Ф.Яруллин”Бер өмет”

1

Бәйләнешле сөйләм үстерү

Сәнгатьле сөйләм

Интонация белән сөйләү күнекмәләре булдыру. Шәхси:күзаллый һәм хыяллана белү;

Регулятив: үз җавабыңны яки иптәшеңнең җавабын раслау өчен кагыйдәгә таянырга мөмкин икәнен аңларга;

Танып белү: үз фикерңне дәлилләү; белемнәрне иҗади эш вакытында куллана белү;

Коммуникатив: телдән һәм язма сөйләмне төзи белү; иптәшләреңне һәм укытучыны ишетә һәм тыңлый белү;

ятларга

54

Р.Миңнуллин иҗаты белән танышу

1

Мәгъ. бирү,тормыш юлын өйрәнү

Язучы биографиясен өйрәнү

Авторның тормыш юлы һәм иҗаты белән танышу. Регулятив:укытучы белән берлектә яңа уку мәсьәләсе куя белү; куелган мәсьәне чишү өчен дөрес юл сайлый белү;

Танып белү:кирәкле сүзләр группасын яки сүзләрне тизрәк эзләп табу, уку, сүзлекләрдә иркен ориентлашу өчен алфавитны яхшы үзләштерү;

Коммуникатив:күршең белән хезмәттәшлек итү.

Хр.таб. тутыру

Шигъ. уку

55

Р.Миңнуллин шигырьләрендә балалар дөньясы.

1

Иҗади уку күнекмәләрен үстерү

Анализлау дәресе

Укыганны анализлый белү. Регулятив:укытучы белән берлектә яңа уку мәсьәләсе куя белү; куелган мәсьәне чишү өчен дөрес юл сайлый белү;

Танып белү:кирәкле сүзләр группасын яки сүзләрне тизрәк эзләп табу, уку, сүзлекләрдә иркен ориентлашу өчен алфавитны яхшы үзләштерү;

Коммуникатив:күршең белән хезмәттәшлек итү.

Шигырьләр буенча биремнәр үтәү.

анализлау

56

Р.Миңнуллин шигырьләрендә сурәтләү чаралары

1

Укытучы сүзе, белем бирү,фикер алышу, китаплар белән танышу

Анализлау дәресе

Укыганны анализлый белү

Шигырьләр буенча биремнәр үтәү.

Сурәтләү чараларын язу

57

БСҮ Сәнгатьле сөйләм Р.Миңнуллин”Шундый минем туган ягым”

1

Сөйләм телен үстерү

Сәнгатьле сөйләм

Интонация белән сөйләү күнекмәләре булдыру. Шәхси:күзаллый һәм хыяллана белү;

Регулятив: үз җавабыңны яки иптәшеңнең җавабын раслау өчен кагыйдәгә таянырга мөмкин икәнен аңларга;

Танып белү: үз фикерңне дәлилләү; белемнәрне иҗади эш вакытында куллана белү;

Коммуникатив: телдән һәм язма сөйләмне төзи белү; иптәшләреңне һәм укытучыны ишетә һәм тыңлый белү;

ятларга

58

Лиро-эпик жанр-баллада

1

мәгълумат бирү

Яңа материалны өйрәнү

Интонация белән уку күнекмәләре булдыру

Конспект язу

59

М.Җәлил”Сандугач һәм чишмә”

1

сәнгатьле уку,анализлау

Анализлау дәресе

Интонация белән уку күнекмәләре булдыру

Тест төзү

Сурәтләү чараларын язу

60

ДТУ М.Җәлил”Ана бәйрәме”

1

Әңгәмә, бәйләнешле сөйләм үстерү,сорау кую,нәтиҗәләр чыгару

Сөйләм телен үстерү

Укыганны анализлый белү. Регулятив:укытучы белән берлектә яңа уку мәсьәләсе куя белү; куелган мәсьәне чишү өчен дөрес юл сайлый белү;

Танып белү:кирәкле сүзләр группасын яки сүзләрне тизрәк эзләп табу, уку, сүзлекләрдә иркен ориентлашу өчен алфавитны яхшы үзләштерү;

Коммуникатив:күршең белән хезмәттәшлек итү.

Рәсем ясау

61

И.Юзеев иҗаты турында кыскача белешмә.

1

Мәгъ. бирү,тормыш юлын өйрәнү

Язучы биографиясен өйрәнү

Авт.тормыш юлы,иҗаты белән танышу. Регулятив:укытучы белән берлектә яңа уку мәсьәләсе куя белү; куелган мәсьәне чишү өчен дөрес юл сайлый белү;

Танып белү:кирәкле сүзләр группасын яки сүзләрне тизрәк эзләп табу, уку, сүзлекләрдә иркен ориентлашу өчен алфавитны яхшы үзләштерү;

Коммуникатив:күршең белән хезмәттәшлек итү.

Тормыш юлын уку

62

И.Юзеев “Бакчачы турында баллада”

1

сәнгатьле уку,анализлау

Анализлау дәресе

Төп мәгънәләрне табу, аңлата белү

Шигырьләр буенча биремнәр үтәү.

Вакыйгаларны сөйләү

63

“Йолдыз кашка турында баллада”

1

сәнгатьле уку,анализлау

Анализлау дәресе

Төп мәгънәләрне табу, аңлата белү. Регулятив: эш өчен максат куя белү;

Танып белү: төп билгеләрне аерып алу нигезендә кагыйдә формалаштыру;

Коммуникатив:сөйләм этикеты нормаларын үтәү:исәнләшә, саубуллаша, рәхмәт белдерә белү; парларда эшли белү.

Сорауларга җаваплар әзерләү

64

БСҮ Сәнгатьле сөйләм

1

Сөйләм телен үстерү

Сөйләм телен үстерү

Интонация белән уку күнекмәләре булдыру. Регулятив:укытучы белән берлектә яңа уку мәсьәләсе куя белү; куелган мәсьәне чишү өчен дөрес юл сайлый белү;

Танып белү:кирәкле сүзләр группасын яки сүзләрне тизрәк эзләп табу, уку, сүзлекләрдә иркен ориентлашу өчен алфавитны яхшы үзләштерү;

Коммуникатив:күршең белән хезмәттәшлек итү.

Яттан сөйләү

65

Ә.Фәйзи иҗатына кыскача күзәтү.

1

Мәгъ. бирү,тормыш юлын өйрәнү

Язучы биографиясен өйрәнү

Авторның тормыш юлы һәм иҗаты белән танышу. Регулятив:укытучы белән берлектә яңа уку мәсьәләсе куя белү; куелган мәсьәне чишү өчен дөрес юл сайлый белү;

Танып белү:кирәкле сүзләр группасын яки сүзләрне тизрәк эзләп табу, уку, сүзлекләрдә иркен ориентлашу өчен алфавитны яхшы үзләштерү;

Коммуникатив:күршең белән хезмәттәшлек итү.

Тормыш юлын уку

66

Ә. Фәйзи “Тукай” романы. Уку һәм анализлау.

1

Укытучы сүзе,сорау һәм биремнәргә җавап бирү.

Анализлау дәресе

Эчтәлеген эзлекле итеп сөйли белү. Регулятив: эш өчен максат куя белү;

Танып белү: төп билгеләрне аерып алу нигезендә кагыйдә формалаштыру;

Коммуникатив:сөйләм этикеты нормаларын үтәү:исәнләшә, саубуллаша, рәхмәт белдерә белү; парларда эшли белү

Әсәр эчтәлеге буенча сорауларга җавап бирү

эчтәлек

67

Тукай язмышы.

1

сәнгатьле уку,анализлау

Белем һәм күнекмәләрне камилләштерү дәресе.

Эчтәлеген эзлекле итеп сөйли белү. Регулятив:укытучы белән берлектә яңа уку мәсьәләсе куя белү; куелган мәсьәне чишү өчен дөрес юл сайлый белү;

Танып белү:кирәкле сүзләр группасын яки сүзләрне тизрәк эзләп табу, уку, сүзлекләрдә иркен ориентлашу өчен алфавитны яхшы үзләштерү;

Коммуникатив:күршең белән хезмәттәшлек итү.

Тест төзү

68

Тукайның халык баласы булуы.

1

әңгәмә,белемнәрне ныгыту

Гомумиләштерү дәресе

Төп мәгънәләрне табу, аңлата белү. Шәхси:күзаллый һәм хыяллана белү;

Регулятив: үз җавабыңны яки иптәшеңнең җавабын раслау өчен кагыйдәгә таянырга мөмкин икәнен аңларга;

Танып белү: үз фикерңне дәлилләү; белемнәрне иҗади эш вакытында куллана белү;

Коммуникатив: телдән һәм язма сөйләмне төзи белү; иптәшләреңне һәм укытучыны ишетә һәм тыңлый белү;

Тест төзү

эчтәлек

69

Шәпеш һәм Сираҗи хәлфәләргә чагыштырмача характеристика

1

фикер алышу, китаплар белән танышу

әңгәмә

Укыганны анализлый белү. Регулятив: эш өчен максат куя белү;

Танып белү: төп билгеләрне аерып алу нигезендә кагыйдә формалаштыру;

Коммуникатив:сөйләм этикеты нормаларын үтәү:исәнләшә, саубуллаша, рәхмәт белдерә белү; парларда эшли белү

Характеристика язу

70

ДТУ ”Л.Шагыйрьҗан”Тукай тавышы”поэмасы

1

әңгәмә,белемнәрне ныгыту

Сөйләм телен үстерү

Мөстәкыйль уку ихтыяҗы булдыру. Шәхси:күзаллый һәм хыяллана белү;

Регулятив: үз җавабыңны яки иптәшеңнең җавабын раслау өчен кагыйдәгә таянырга мөмкин икәнен аңларга;

Танып белү: үз фикерңне дәлилләү; белемнәрне иҗади эш вакытында куллана белү;

Коммуникатив: телдән һәм язма сөйләмне төзи белү; иптәшләреңне һәм укытучыны ишетә һәм тыңлый белү;


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

5 нче сыйныфта татар әдәбиятыннан "А.Алиш "Нечкәбил" темасына дәрес планы

Тема :  Абдулла  Алиш  “Нечкәбил”Максат :       1)    әкиятне  укып, эчтәлеген  үзләштерү...

5 нче сыйныфта татар әдәбиятыннан "А.Алиш "Нечкәбил" темасына дәрес планы

Тема :  Абдулла  Алиш  “Нечкәбил”Максат :       1)    әкиятне  укып, эчтәлеген  үзләштерү...

8 нче сыйныфта татар әдәбиятыннан

Туфан Миңнуллинның  “Бәхетле кияү” комедиясен өйрәнүне йомгаклау....

8 нче сыйныфта татар әдәбиятыннан эш программасы

Татар теленең эш программасы өч өлештән тора: аңлатма язуыннан, төп бүлекләрне, белем һәм күнекмәләрне үз эченә алган программаның эчтәлегеннән, укучыларның әзерлек дәрәҗәсенә таләпләреннән....

8 сыйныфта татар әдәбиятыннан белем сыйфатын тикшерү.

Укучыларның белемнәрен тикшерү....

6 нчы сыйныфта татар әдәбиятыннан эш программасы (рус төркеме)

6 нчы сыйныфта  татар әдәбиятыннан эш программасы федераль дәүләт белем стандартына нигезләнеп төзелгән....

5 нче сыйныфта татар әдәбиятыннан класстан тыш уку дәресе ”Бала чакта алган тәрбияне соңыннан бөтен дөнья халкы да үзгәртә алмас” Ризаэддин Фәхреддин

5 нче сыйныфта татар әдәбиятыннан класстан  тыш уку дәресе ”Бала чакта алган тәрбияне соңыннан бөтен дөнья халкы да үзгәртә алмас” Ризаэддин Фәхреддин...