Урок по геометрии в 10 классе на татарском языке
методическая разработка по геометрии (10 класс) по теме

10 нчы класста геометриядән

Үзара перпендикуляр туры һәм яссылык төзү

темасы буенча компютер технологиясен кулланып уздырылучы дәрес эшкәртмәсе.

Тема: Үзара перпендикуляр туры һәм яссылык төзү

Максат:

1) укучыларны яссылыкта перпендикуляр турыларны төзергә өйрәтү;

2)перпендикуляр туры һәм яссылыкның узлекләрен исбатлаучы теоремалар белән таныштыру;

3)компьютер технологиясен кулланып фәнгә кызыксыну уяту, логик фикерләү сәләтен үстерү;

4)игътибарлылык, төгәллек, пөхтәлелек тәрбияләү.

Дәрестә кулланылучы җиһазлар: интерактив такта, компьютер, Vicrosoft Power Point программасы ярдәмендә төзелгән дәрес презентациясе, геометрия дәреслеге (А.В.Погорелов).

Дәрес төре: яда дәрес материалын үзләштерү.

Дәрес методлары: группалы һәм мөстәкыйль эшләү.

ДӘРЕС БАРЫШЫ

1. Оештыру моменты

Укытучы тарафыннан классның укучылар составы тикшерелә

2. Актуалльләштерү

1. Укучыларның өй эшенә бирелгән эшләре тикшерелә. Бер укучы 5 нче мәсьәләне тактага чыгып эшли. Шул ук вакытта калган укучылар белән математик диктант үткәрелә(укучылар дәфтәрләрендә бирелгән сорауларга җавапларын язып баралар):

1. Пространстводагы нинди турыларны үзара перпендикуляр турылар дип атыйлар?
2. Туры кайсы очракта яссылыкка перпендикуляр була ала?
3. Бер стреиометрия аксиомасын языгыз.
4. Бирелгән 3 нокта аша узучы яссылык була аламы?
5. Яссылыклар кайсы очракта үзара параллель булалар?
6. Кубта ничә пар үзара параллель булган яссылык бар?
7. Пространство фигураларын яссылыкта сурәтләп буламы?
8. Бер яссылыкта ятмаучы 3 нокта аша үзара перпендикуляр булган 2 яки 3 яссылык уздырып буламы?

(Тактада эшләүче һәм урыннарда  эшләүчеләрнең җавапларының дөреслеге тикшерелә, шул ук вакытта укучылар тактада чишелгән мәсьәлә буенча өй эшләренең дөреслекләрен тикшерәләр)

-Укучылар бүгенге дәресебез безнең компьютер технологиясен кулланып уздырылачак.

2)Дәреслек белән эшләү

1. Дәреслектән 36 нчы биттәге  №9 нчы мәсьәләне чишү

(укытучы тактада аңлатып чишә, һәр сызым, һәр җөмлә укытучының  сөләменә туры килеп слайдта күрсәтелә)

3 нче слайд

Б-н: а-турысы, А€а

Ис-га:a  l а(А)

ис-у:1)А аша а га l булган в һәм с турылары үткәрәбез

Т.17.2 буенча в һәм с аша а га  l булган a үткәрәбез

2)бер генә булуын ис-ау:

А аша а га  l булган a’ үткәрәбез. a’ та ятмаган В алабыз. В һәм а аша b үткәрәбез һәм ул а  l в һәм а l  в’ булырлык

 итеп а ны кисә. Бу мөмкин түгел.

2. Укытучы дәреслектән 11 нче номерлы мәсьәләнең чишелешен укчыларга аңлата

4 нче слайд

Б-н: a , А€ a 

Ис-га: a  l а(А) һәм бер генә булуын ис-ау

Ис-ау:в х с=А итеп сызабыз, в һәм с гә  l b һәм b1 үткәрәбез, bCb1ºа димәк а  l a

Бер генә икәнен ис-ау a  l а’ (А аша үтә) бар дип уйлыйк а һәм а’ аша яссылык үткәрәбез,

бу ике туры да a ның в турысын кисәргә

тиешләр, бу мөмкин түгел.

3.  Яңа дәрес материалы

Укытучы укучылар ярдәмендә чишелгән мәсьәләләргә анализ

ясый һәм нңтиҗә чыгара. Шул нәтиҗә буенча теоремалар исбатланылалар.

1) Теорема 17.3 – Үгәр яссылык параллель ике

турының берсенә перпендикуляр булса,

икенчесенә дә перпендикуляр була.

Б-н:а1ll а2, a l а1

Ис-га: a l а2

Ис-ау: a C а2ºА2, А2 аша х2 үткәрәбез, х2 € a ,

1. C а1ºА1, А1 аша х1 үткәрәбез, х1 € a ,

 a l а1 булгач х1 l а1 була. Т.17.1 буенча х2 l а2 була,

 х2 € a булгач a l а2 була.

2)Теорема 17.4. Бер үк яссылыкка перпендикуляр

ике туры параллель була

Б-н: а l a, в l a 

И-га : а//в

И-ау:а һәм в параллель түгел дип уйлыйк

С € в, С ятмый a , а\\в үткәрәбез,Т.17.3 буенча

в l a була.

a C вºВ, a C в2ºВ2, ВВ2 l в һәм  l в2, бу мөмкин түгел

Ныгыту өлешендә укытучы укучыларга үтелгән материаллар буенча сораулар бирә:

Сораулар:

1.Яссылыкка перпендикуляр булган турыга параллельы турында нәрсә әйтеп була?

2.Яссылыкка перпендикуляр булган берничә туры турында тагын нәрсә әйтеп була?

Дәрескә йомгак ясау

Укучылар мөстәкыйль рәвештә 10 нчы мәсьәләне чишәләр, һәр укучының җавабы тикшерелә. Барлык дәрес нәт иҗәсе буенча иң  актив укучыга билге куела.

Өй эше

П.16, мәсьәлә №12 (36 нчы бит)