Республика күләм фәнни практик конференция “Шаги в науку-2014”
опыты и эксперименты по физике (8 класс) на тему

                           Республика күләм фәнни практик конференция

                                              “Шаги в науку-2014”

                     Секция: Физика һәм техник сәнгать.

.

                           Иҗади эзләнү эше:

“Үз-үзеңне танып белү”

                                  Башкарды: 8 нче сыйныф укучысы

                                                                   Мостафина Регина Тәлгать  кызы.  

                                     Җитәкчесе: I кв. кат. физика укытучысы

                                                                   Хөснетдинов Раил Габтрәшид  улы.

                                              2014 ел.

Мустафина Регина

«Үз- үзеңне

танып бел»

.

“NOSCE TE  IPSUM”   

 Сократ

План.

1. Тәннең массасын үлчәү.
2. Үз гәүдәңнең гомуми күләмен үлчәү:

  А) геометрик ысул белән.

  Б)  Архимед ысулы белән.

     3.Үз тәнеңнең өслек мәйданын табу.

    А) геометрик ысул белән;

    Б)  номограмма буенча;

    В) медицина формуласы ярдәмендә.

4..Үз тәнеңнең тыгызлыгын билгеләү.

5.Тәннең җиргә ясаган басымын  билгеләү

6.Хәрәкәт итү тизлеген үлчәү.

7.Егәрлекне исәпләү.

      8. Аякның егәрлеген исәпләү.

      9.Кул чукларының кысу көчен исәпләү.

     10.Үпкәләрнең һава сыйдырышлылыгын билгеләү.

11.Чыгарылган нәтиҗәләр.

     12. Кулланылган әдәбият.

 “NOSCE  TE  IPSUM”

                    Сократ     

Кереш.

              Кешене спортның кайбер төрләренә (фигуралы шуу,нәфис гимнастика, атлетика һ.б.) сайлап алганда,түбәндәгеләрне исәпкә алалар:

1. кешенең физиологик үзенчәлекләре: буе, гәүдәсенең массасы, кул-аягының чагыштырмача озынлыгы ,гәүдәнең пропорциональлеге  һ.б. керә.
2. физиологик күрсәткечләре: тынычлыкта һәм йөкләнеш вакытында  йөрәкнең кыскару ешлыгы,сулыш алу ешлыгы, үпкәләрнең һава сыйдырышлылыгы, буыннарның  хәрәкәтчәнлеге һәм умыртка баганасының  сыгылмалылыгы.
3. организмның биохимик күрсәткечләре: иммуноглобулин, лимфоцитлар, гемоглобин.
4. организмның физик сыйфатлары: тизлек, өлгерлек,чыдамлылык.        Куелган максаттан чыгып, мин үземнең  гәүдәмнең  механик һәм анатомик -физиологик үзенчәлекләрен тикшереп карарга уйладым.  

Эзләнү эшенең максаты:  үземнең гәүдәмне характерлаучы  физик                                                                                             зурлыкларны билгеләү.

Тикшерү алымнары:   үлчәү һәм исәпләү юлы белән.

 Җиһазлау:          

                              1. Сантиметрлы  лента.

2. Секундомер.

                        3. Үлчәү.

                           4.Динамометр.

                          5. Ванна.

Эш барышы:

1. Аскуймалы үлчәү белән тәннең массасын үлчәү.

                  Минем гәүдәмнең массасы:  m = 48 кг

2.Тәннең күләмен үлчәү.

      а) 1 ысул – геометрик ысул. (рәс. 1):

      V = Vбаш.  + Vгәүдә. + 2Vкул+  2Vаяк

           Эш барышы:

      1) Башның күләмен үлчәү(шар моделе буенча. Рәсем 1. ):

      Vбаш. = R³ = =  =

        = 2

        -баш әйләнәсенең озынлыгы.

      Vбаш === = 1234‚8 см

     2) Гәүдәнең күләмен үлчәү.(параллелепипед моделе буенча. Рәсем 1 ):

       Vгәүдә = h b c

       h = 50 см (гәүдә озынлыгы)

       b = 23 см(киңлеге)

       c = 16 см (калынлыгы)

      Vгәү. = 50 см ∙ 23 см ∙ 16 см = 18400см³

      3) Кулларның күләмен  үлчәү ( кисем конус моделе буенча Рәсем 1):

      Vкул. =   (l1l2)    

      Lб (бармак очларыннан иңбашына кадәр озынлык) =  62 см

      l1 (кулның култык астыннан алынган әйләнә озынлыгы) = 21 см

      l2 (кул чугы әйләнәсе) = 9 см

      Vкул.=∙62см(21²+9²+9∙21)=∙62см(441+81+189)=

      = ∙62см∙711см2=1169,4 см

 4) Аякларның күләмен үлчәү(киселгән конус моделе буенча Рәсем 1):

      Vаяк= L а (l ² а1 + l ² а2 + l а1 lа2 )

      L а (боттан табан астына кадәр озынлык) = 49 см

      l а1 ( бот әйләнәсе озынлыгы) = 32 см

      lа2 (тубык сөяге әйләнәсе озынлыгы) = 16см

      Vаяк.=см(32²+16²+32∙16)=∙49см(1024+256+512)=∙

       ∙49см∙1792см2=2330,36 см³

5. Гомуми күләмне улчәү:

      V=1234,8см³+18400см³+2∙1169,4 см+2∙2330,36 см³=1234,8см³+

      +18400см³+2278,8см³+660,72см³=22574,32см³

     б) 2 нче ысул- Архимед  ысулы.

    Җиһазлау:          Ванна белән су ,3 л. банка,  мәктәп линейкасы,маркер.

      Эш барышы:

     1. Җылы суны  ваннага тутырам,суның биеклеген маркер белән билгелим.

    2. Суга кереп күмеләм  һәм күтәрелгән суның биеклеген маркер белән билгелибез.        

     3. Ваннадан чыгам бу вакытта су 1 нче биеклегендә булып кала, 3 л.банка белән улчәп яңадан икенче үлчәгән биеклеккә кадәр су салабыз.      

Нәтиҗәдә, 1л.лы 20 банка  су салырга туры килде.Димәк, минем күләмем

     V = 20 л = 0,020 м³

     Ләкин бу бик төгәл алым түгел.Чөнки су чайкала һәм маркер белән суныңбиеклеген төгәл билгеләп булмый.

 3. Тәннең өслек мәйданын исәпләү.

     а) 1 ысул – геометрик юл белән. (рәс.1):

      S = Sбаш.+Sгәү.+2 Sк.+2 Sа.

      Эш барышы:

1. Баш өслегенең мәйданын исәпләү ( шар мәйданы Рәсем 1):

          Sбаш .= ==  = 484,4 см²

2. Гәүдәнең мәйданын исәпләү.

      (Параллелепипедның өслек мәйданы Рәсем 1):  

      Sгәү. = 2L∙b+2L∙c=(2∙49∙30)+(2∙49∙16) = 2940+1568= 4508 см²

3. Кул мәйданын исәпләү (кисем конусның өслек мәйданы  буенча Рәс 1)  

       Sкул.=(.++=3,14∙(+∙+=

        3,14()∙71+=1065+=1065+15.6=1080,6 см²

4.  Аяк мәйданын исәпләү ( кисем  конусның өслек мәйданы буенча Рәс. 1):

Sаяк.=(.++=3,14∙(+∙+=       3,14()∙77+=2618+=2618+42,1=2660,1 см² 

 5)  Тәннең гомуми өслек мәйданын исәпләү:

     S=Sбаш.+Sгәү.+2Sк.+2Sа.= 484,4 см²+4508 см²+2∙1080,6 см²+2∙2660,1  см²=

     =484,4см²+4508 см²+2161,2+5320,2=12973 см²=1,29 м²

 б)  2 ысул – номограмма  буенча гәүдә озынлыгы һәм массаны исәпкә    алып, тәннең өслек мәйданын  билгеләү (рәс.2) :                          
     буй - 155 см

          масса – 48кг, димәк тән өслегенең мәйданы - 1,3м²

  в) 3 ысул – медицина формуласы буенча:

     S = 0,16

     h – буй  = 155см =1,55 м

     S = 0,16  = 0,16∙8,63 = 1,38 м²

3. Тәннең тыгызлыгын исәпләү.

             = 1142

              =1200

             уртача .= 1165,8

        Белешмә әдәбиятта  тәннең тыгызлыгы түбәндәгечә : 1036  

5.Тәннең басымын исәпләү. (рәс.3):

  1)     Шакмаклар санын исәпләү:

                N=546

  2)    Шакмакларның  мәйданын исәпләү:

               Sшакмак. = 0,5 ∙ 0,5 = 0,25 см²

  3)  Табан астының  мәйданын исәпләү:

               S(табан асты )= 546 ∙ 0,25 см² = 136,5 см² = 0,01365 м²

5. Үземнең  басымны исәпләп  чыгарам:

               P =  =  =

               P=  35164 Па (1 аякныкы ,димәк йөргәндә)

                P= 35164:2 = 17582 Па (2 аякта басып торганда)

6.   Йөргәндә һәм йөгергәндә уртача тизлекне  исәпләү.

 Җиһазлау:   секундомер.
Эш баршы:

1)   Стадионда йөгерү юлының озынлыгын үлчим:

           S = 100 м

  2)   Вакытны  секундомер белән үлчим:

          Йөгергәндә: t1 = 32 с        Атлап йөргәндә: t2 = 92 с

 3)   Тизлекне исәплим:

         = = 3,13  (йөгергәндә)

           = = 1,09  (атлап йөргәндә)

           Белешмә әдәбиятта  кешенең йөргәндә уртача тизлеге :ср.1,3

7.Баскычтан йөгереп менү егәрлеген исәпләү.

   Эш барышы:

1)  Барлык баскычлар саны:23 баскыч.

2)  Бер баскычның биеклеге:

         h1 =15 см = 0,15 м

         h = 0,15 м∙23 = 3.45м – барлык баскычларның биеклеге.

3)  Егәрлекне  исәпләү:

        N =  =  =  = 176,1Вт (атлап менгәндә)

        N =  =  =  = 414Вт (йөгереп менгәндә)

         Белешмә әдәбиятта :

        а) Тигез юлдан атлап барганда N = 60-65 Вт

        б) Йөгергәндә N = 200 Вт

8.Аякның егәрлеген исәпләү.

  Җиһазлау: секундомер.

  Эш барышы:

1. Гәүдәнең массасы:

m=48кг

2.  Чүгәләү саны :

        n = 10

3.  вакыты:

 t = 9,88c

4)  Барлык чүгәләү биеклеген исәпләү:  

        h1= 75см (бер тапкыр күтәрү биеклеге)

        h= n∙ h1   =10∙75=750см=7,5м

5)  Егәрлекне исәпләү:

        N =   =  = 364,3 Bт

9. Кул чугының кысу көчен үлчәү.

1. Медицина диномометры ярдәмендә уң һәм сул кулның кысу көчен     үлчибез.

       Көч – F(сул кул) = 15000Н=15кН.

       Көч – F(уң кул) = 15000Н=15кН.

10. Үпкәләрнең һава сыйдырышлылыгын билгеләү (ЖЁЛ)

 а)  1 ысул – медицина формуласы буенча:

         4 – 17 яшлек, буйлары – 1,55 тән кечерэк кызлар  өчен :

        V ЖЕЛ(л) = 10×1,55 — 12,85=2,65л

б)  2 ысул  -  яшенә һәм буена карап номограмма буенча  үпкәләрнең    һава сыйдырышлылыгын билгеләү (рәс.4):

         буй-174 см

         яше – 15 яшь, димәк  V(ЖЁЛ)= 4540см³ =4.45 л

         Белешмә әдәбиятта түбәндәгечә(ЖЁЛ):

         Хатын-кызларда - 2,5 - 4 л

         Ир-атларда - 3,5 - 5 л.

Спорт белән шөгыльләнү нәтиҗәсендә үпкәләрнең һава сыйдырышлылыгы күләме арта.

Нәтиҗәләр.

    Тикшеренүләр вакытында түбәндәге нәтиҗәләр билгеле булды:

       Таблицадан күренгәнчә, исәпләүләр тулысынча белешмә әдәбияттагы күрсәткечләр белән туры килә. Шулай ук,төрле ысуллар белән үлчәнгән нәтиҗәләр дә  бер-берсе белән чагышалар. Бу минем – сәламәт яшәү рәвеше алып баруымны, ягъни  тенис, нәфис гимнастика, волейбол кебек спорт  төрләре  белән шөгыльләнүемне күрсәтә.

       Минем яштәшләремнең күбесе артык гәүдә авырлыгыннан  интегәләр, аларга симерү куркынычы яный. Гәүдә авырлыгын нормада тоту өчен иң яхшы чара – дөрес туклану һәм спорт белән даими шөгыльләнү.

      Статистикадан  билгеле булганча,  мәктәп укучыларының якынча  90 % ында умыртка баганасы кәкрәю, яссытабанлылык , күз күреше начараю һ.б. авыртулар күзәтелә.Кайбер укучылар тәмәке тартырга өйрәнәләр һәм нәтиҗәдә  үпкәләрнең һава сыйдырышлылыгы кими. Сәламәт булу өчен дөрес яшәү рәвеше  алып барырга кирәк:  төрле спорт төрләре белән даими шөгыльләнергә,саф һавада булырга,акыл эшчәлеге белән физик хезмәтне аралаштырырга кирәк.

Кулланылган әдәбият.

1. Газета «Первое сентября».Физика №10,2008г. Г.И. Китайгородская и др. Программа предпрофильного курса «Познай самого себя».
2. В.И.Дубровский «Спортивная медицина».Учебник для ВУЗов.Н.1999г.
3. А.С.Енохович «Справочник по физике и технике».
4. А.Г.Цыпкин, Г.Г.Цыпкин «Математические формулы». «Наука»1985г.
5. Газета «Первое сентября». Физика №46  1997 г. Г. Ш. Гоциридзе: «Практические домашние работы ».
6.  Л.А. Гсена. Единицы физических величин и их размерности. – М.:   «Наука»,    1969г.
7. А.Г. Чертогов. Единицы измерения физических величин. –  М.:    «Высшая школа», 1960г.
8. М.М. Балашов. Физика 7. – М.: «Просвещение», 1995г.