Классный час" Номну канчаар эдилээрил?"
классный час

Класс шагы «Номну канчаар эдилээрил?»

Сорулгазы: номну канчаар эдилээринин дугайында дурумнери-биле таныштып, ооредилге номнарын камныг эдилээрин билиндирер.

Класс шагынын чорудуу:

I.Организастыг кезээ

1,2 – оожум туруп кээр.

3,4 – деннежип алыр.

5,6 – бот-боттарынче коргеш, хулумзурер.

7,8 – мендилежир.

9,10 – оолдар оожум олуруп алыр.

11,12 – уруглар оожум олуруп алыр.

II.Класс шагынын темазы, сорулгазы-биле таныштырары

2 уруг – тыва шулук

- Уруглар! Бо хун бис номну канчаар эдилээринин дугайында класс шагын эрттирер-тир бис. Силер ном-биле шагда-ла таныш силер. Номчуп билбес безин тургаш номнун чуруктарын коруп улуг улуска номчудуп ап турган силер. Ам болза ном-биле силер хуннун-не ужуражып турар силер. Ном кезээде силернин шынчы оннуунер, дузалакчынар. Ынчангаш номувусту камныг эдилээр ужурлуг бис, уруглар. Номну кадагалап билир бис бе? Чижек кылдыр алыр болза, чогаалчы С. Я. Маршактын «Ном дугайында» деп номунда Гриша Скворцов дээр оолдун кам чок номнарын эдилээрге олары библиотекаже дезе берген. Оларны библиотекага аштап, эдип хырбалап кылгаш тускай полкага салган. Олар амырап турган. А ол бичии оол Гриша онаалга кылыр дээш коорге номнары чок болган. Ынчаар ол оолду оореткеннер. Уруглар! Силер ол оол ышкаш болбайн, номнарынарга камныг болунар, ынак болунар.

III.Проекторга ном дурумнерин коргузер

Ном-биле канчаар ажылдаарыл?

Ном – эртемнернин дозу. Билиивистин 85 хуузун номдан ап турар бис. Кижинин бот кижизидилгезинге номнун салдары улуг. Номну кижи бурузу номчуп билир ужурлуг. Номну канчаар шилип номчуурул?

Делегейде номнар эндерик. Ындыг-даа бол кижи душкан-на номну номчуй бербейн, а номчуур кузелдиг номун номчуза эки. Номчаан номунарнын авторун, утказын тускай кыдыраашка демдеглеп, бижип ап турунар. Ол дыка ажыктыг. Силерге херек номну тып алырда, библиография-биле ажылдап ооренинер. Библиография дээрге шупту унуп турар номнарнын дугайында бижип турар эртем. Бир эвес номнун авторун билир болзунарза, алфавит каталогунун дузазы-биле тып ап болур.

Номну тып алгаш номчуп эгелээрде, баштай оон адын, авторун, номну ундурген черин, чылын коруп алынар. Эге арыннын артында аннотация (номнун кыска характеристиказы болгаш кандыг номчукчулар болуунге бижээни) бижип каан болур. Ону кичээнгейлиг номчунар. Номнун допчузу болгаш киирилде кезээн база номчуп алынар.

Номчулга ийи хевирлиг болур. Калбак азы чум (бичии-даа чуул эрттирбейн, шуптузун номчууру) болгаш шилилге (чугле шилип алган эгезин, парагравын номчууру). Номчуп олургаш тускай кыдыраашка азы саазынга херек чуулдерни ушта бижип, демдеглеп олурунар. Утказы билдинмейн барганында катап-катап номчунар.

Номчулганын шынары номчуурунун дургенинден база хамааржыыр. Номчулганын ортумак дургени минутада 100-тен 200 чедир сос номчууру. Минутада 1000 чедир состу номчуптарын чедип ап болур. Дурген номчуурда сагыыр дурумнер: а) состерни ыыткыр кылдыр номчуванар; б) коружунерни чугле бир одуругдан оскезинче эдертип номчувайн, а арыннын хой кезиин коруп олурунар; в) созуглелди коруп олура, утказын кол-колун кичээнгейге ап сактып алынар. Утказын эки сактып алыры-биле бодунарга «бо номда чунун дугайында бижип турарыл?» деп айтырыгларны салып, оларга харыылап олурунар.

IV.Физминутка

- Ам шылай берген боор бис. Бичии физминуткадан кылыптаалынар.

V.Оюн

- Ам болза оюн «Эн эки номчукчу». Кым хой номчутунуп турарын билип алыры-биле айтырыглардан салыптайн. Кичээнгейлиг дыннааш, идепкейлиг харыылаар силер. Шын харыылаан кижиге сылдыс бээр мен. Хой сылдыс алган кижи «Эн эки номчукчу» болур.

1. Ургулчу-ле шил иштинче кире халый бээр илбичи кымыл? (Джин)
2. Ашактын дилээнге алдын балык кандыг харыы берип турганыл? (Мунгаарава. Чана бер.)
3. Кощей Бессмертныйный олуму кайдал? (Инеде)
4. Буратинону чууден кылганыл? (Ыяш)
5. Кым алдын чуурганы бузуп кааныл? (Куске)
6. Кым борбак далганны чипкенил? (Дилги)

- Дараазында адаан чуулдерим кайы тоолдун маадырынга хамааржыырыл?

1. Уруп каан шар кымныныл? (Винни Пух)
2. Хурту, кнопка кымныныл? (Карлсон)
3. Кызыл борт кымныныл? (Красная шапочка)
4. Гармошка кымныныл? (Крокодил Гена)
5. Алдын дулгуур кымныныл? (Буратино)
6. Хрусталь идикчигеш кымныныл? (Золушка)
7. Алдын чуурга кымныныл? (Шокар дагаанын)
8. Ширбииш кымныныл? (Баба Яга)
9. Репка кымныныл? (Ашактын)

VI.Инсценировка «Номнун хомудалы»

VII.Класс шагынын туннели

- Чунун дугайында класс шагы эрттирдивис? (ном)

- Ном кандыг болур-дур? (ажыктыг, чараш, улуг, бичии, тыва, орус, оннуг …)

- Ном канчаар? (ооредир, кижизидер, ыглаар, ооруур, дузалаар, сумелээр …)

- Ном деп состу чуу деп сос-биле солуп болур бис? (дептер)

- Ном дугайында чараш домактардан чугаалаптынарам, уруглар.

• Ном – билиглернин унер дозу.
• Ном – бистин оннуувус.
• Ном – дээрге эн-не унелиг эт.
• Ном – дээрге бистин сумелекчивис.