Внеклассное занятие "До свидания, Азбука!"
план-конспект занятия (1 класс)

Муниципальное бюджетное образовательное учреждение

«Хилганайская общеобразовательная средняя школа им.Э-Д.Ринчино»

671617, Республика Бурятия, Баргузинский район, с. Хилгана, ул. Очирова,29,

тел/ факс: (30131)    93-396, e-mail:   hilgana_ school @ mail.

Внеклассное мероприятие

«До свидания, Азбука!»

Хилгана

2020г

• «Баяртай, Yзэглэл!»

Зорилго: Yхибүүдэй холбоо хэлэлгэ хүгжooлгэ, hанал бодолоо гуримтайгаар, зохидоор, хойно хойноhоонь удхаараа холбоотойгоор хэлэжэ шадаха дадал hурагшадта олгохо.

Һүралсалай түсэблэhэн дүн

Буряад хэлээр шадабари: Yхибүүдэй   аман хэлэлгэ хүгжooхэ. Хэлэлгэ баяжуулха, ухаан бодол, анхарал хүгжooхэ.

Yхибүүнэй ooрын хүгжэлтын дүнгүүд: ooрын ба хүнүүдэй ажабайдалда түрэл хэлэн ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгохо, уран гоёор шүлэг хэлэжэ һураха. 

Метапредметнэ дүнгүүд

Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: асуудалнуудта харюусаха, багшын үгэhэн түсэбөөр хүдэлжэ шадаха.

Оршон тойрониие шудалха шадабари: таабаринуудые таажа, эхэ эсэгын һургаал, оньhон үгэнүүдые хooрэхэ,

Харилсаха шадабари: хooрэхэ,хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо, классайнгаа үхибүүдтэй, багшатаяа хамта ажалаа эмхэдхэхэ.

Хэрэгсэлнүүд: мультимедийна презентаци, абяа тэмдэглэһэн модедьнууд, үзэгүүдтэй карточканууд һурагша бүхэндэ.

Yзэглэлэй hайндэрэй ябаса

        Багша: Амар мэндэ, хүндэтэ гэртэхин, айлшад,ухибууд! Һайндэрөөр таниие үнэн з ү рхэнһөө амаршалаад, бултанда дэлхэйн һайн һайханиие хүсэнэб. Мүнөө болохоёо байһан һайндэрэй эгээ шухала, эгээ хабаатай хүнүүдые урия.  

1. Басагад хүбүүдээ дунда

Баяртай, хүхюутэй ябадаг,

Бараг эрдэмээ шудалдаг

……………….. болоно.

2. …………………………

Бэрхээр номоо шудалдаг,

Багшаяа һайнаар шагнадаг,

Хэшээлдээ эрхимээр ажалладаг.

3. Классаймнай басагад соо

……….. гэжэ басаган бии.

Сэбэр һайхан сэдьхэлтэй,

Сэсэн түргэн ухаатай юм.

4. ………………… аалихан ябадалтай,

Ааша ябадал гаргадаггүй.

Зурахадаа ехэ дуратай

Зугаатай, хүхюун хүбүүн юм.

5. Уншахадаашье шадамар,

Тоолоходоошье түргэн

Аляа хүхюу зантайхан

………………….  угтыт.

6. Сэсэн гүнзэгы ухаатай,

………………………..

Уншахадаашье түргэн

Бодолгодоошье бэрхэ.

7. ………………………….

Зааханшье һаа, шуумар.

Эрхэшье һаа, бэрхэ.

Эрхимээр номоо уншадаг

8. ……………………………..

Энэрхы һайхан сэдьхэлтэй,

Эдэбхитэй, оролдосотой,

Эрхим хубуудэй нэгэн.

Багша: …… оной сентябриин нэгэндэ эгээ түрүүшынхиеэ манай ……….  дунда hургуулида, нэгэдэхи класста орохоёо эдэ 8 үхибүүд ерээ бэлэй. Эхэ орон, түрэл нютаг, эжы аба, манай һайхан байгаали, эб найрамдал тухай мэдэхэ болоо.

    Эдэ үхибүүднай хахад жэл  соо буряад хэлэн дээрээ «Үзэглэл», ород хэлэн дээрээ «Азбука» гэжэ түрүүшынгээ номуудые уншажа дүүргэбэ.

Булта … һурагшад ульгамаар, зүбөөр, уран гоёор уншажа һураа. Ганса уншажа һураа бэшэ, харин бэшэжэ, хөөрэжэ, уран гоёор шүлэгүүдые хэлэжэ һураа.

Презентаци

Багша: Түрэл буряад хэлэн дээрэ уншуулжа һургаһан номдоо ехэ баяр хүргэнэбди.

Ухибууд шулэгуудые уншана

1. Намарай эхин үдэр

Намай эжым дахуулаад

Номоо hайнаар үзэ гээд,

Найдан байжа асараа.

2. Эрдэм номой дээжые

Эндэ бидэ мэдэжэ,

Эхин шатын hурагшад

Эрмэлзэжэ дабая

3. Yзэглэл номоо дэлгээжэ

Yдэр бүри уншаабди.

Дэбтэр соогоо бултадаа

Үнэн зүрхэнhөө бэшээбди.

4. Олон янзын аялганууд

Одоол шангаар дуулалдаа.

Хатуу зөөлэн хашалганууд

Хангир-янгир хатаралдаа

Үзэг бэшэг hургаалаа

Үдэр бүри хадуужа,

Үнэн сэхэ ябахаб гээд

Үзэглэлөө найдуулая.

5. Анхан а-hаа эхилээд

Я үзэгөөр дүүргээбди.

Аба, эжы, багша гээд

Алдуугүйгөөр бэшээбди.

6. Шүлэг, үльгэр, таабари

Сээжээр хэлээд туршаабди.

Басниин сэсэн заабари

Бидэ hайнаар ойлгообди.

Багша: Мүнөө Үзэглэлэйнгээ хуудаһануудаар аяншалга хэе гэжэ дурадханаб. Харагты, шагнагты, бидэ юу мэдэхэ, шадаха болообибди. Эгээ түрүүн заахан «Блиц-асуудалнууд» гэһэн наада наадая.

1. Буряад алфавит соо хэды үзэгүүд бэ? (36)
2. Аялганууд ямарнууд байдаг бэ? (Түргэн, удаан, дифтонг) Урда  гарагты.
3. Хашалганууд  ямарнууд байдаг бэ? (Хатуу-зөөлэн, хонгёо-бүдэхи)
4. Ямар үзэгүүд хоёр абяа тэмдэглэдэгбэ? (я,е,ё,ю)
5. Хододоо хатуу хашалганууд урда гарагты. (Ж,ц,ш)
6. Хододоо зөөлэн хашалганууд урда гарагты. (Ч,щ,й)
7. Ганса абтаһан үгэнүүд соо бэшэгдэдэг үзэгүүд урда гарагты.(В,ф,п,к,ц,ч,щ)
8. Абяа тэмдэглэдэггүй үзэгүүд урда гарагты. (Ь,ъ)

Багша: Олон оньhон үгэнүүдые мэдэдэг болообди. Дуулагты.

1. «А» үзэг эрдэмэй дээжэ.

Аяга сай эдеэнэй дээжэ.

2. Биб гэһэн гансаараа,

Бидэ гэһэн олоороо.

3. Ганса сусал гал болохогγй,

Ганса хγн хγн болохогγй.

4. Һайн мориндо эзэн олон,

hайн хүндэ нүхэр олон.

5. Эртээр бодоогүй hаа –үдэрөө гээхэш,

Эдиртээ hураагүй hаа – золоо гээхэш.

6. Мориной hайниие унажа мэдэдэг,

Хүнэй hайниие зугаалжа мэдэдэг.  

7. Сэсэн хүн оройhоон сайха,

Хубхай хүн хушуунhаа сайха.

8. Тэнэг хобдог таг hахиха,

Сэсэн хобдог гал hахиха.

9. Ойн модон γндэртэй набтартай,

Олон зон hайтай муутай.

10.  Хэнтэг хγн хирээ мэтэ,

Хэрүүлшэ хγн нохой мэтэ.  

11. Зандан модоной үнэр hайхан,

Заабарита хүнэй үгэ hайхан.

12. Шоно зууhанаа алдахадаа гуринха болодог,

эрэ зориhоноо табихадаа нэрээ хухардаг.

13. Уула мори зобоохо,

Уур бэе зобоохо.

14. Ябаhан хүн яhа зууха,

Хэбтэhэн хүн хээли алдаха.

        Багша: Үхибүүд, таабаринуудаа таалсахамнай гү?

1. Хазаха аматай, залгиха хоолойгүй. Юун бэ? (Хайша)
2. Мүльhэ соолоод, алта олооб. Юун бэ? (Үндэгэн)
3. Ябанаб, ябанаб, мүр гаранагүй. Юун бэ? (Уhан)
4. Һайхан ,басаган нэгэ нюдэтэй. Юун бэ? (Зүүн)
5. Харахан буру яhан хототой. Юун бэ? (Мойhон)
6. Хүл гаргүй аад, хүнэй үүдэ тоншодог. Юун бэ?  (Һалхин)
7. Хадын хажууда жалжагы гутал. Юун бэ? (Шэхэн)
8. Хоёр мөөртэй, хурдан гүйдэлтэй. Юун бэ? (Велосипед)
9. Хүлгүй аад, ябадаг, толгойгүй аад, тоолодог. Юун бэ? (Часы)
10. Алда ута бэетэй, шара толгойтой. Юун бэ? (Наран сэсэг)
11. Аха дүү хоёр аад, бэе бэеэ харадаггүй. Юун бэ?  (Нюдэн)
12. Бэегүй аад, hүүдэртэй, хүлгүй аад, ябадаг. Юун бэ?  (Үүлэн)
13. Газар дорог ахай түрэбэ. Юун бэ?  (Хартаабха)
14. Домбо долоон нүхэтэй. Юун бэ?  (Хүнэй тархи)
15. Зундаа hэрюусэдэг, үбэлдөө  дулаасадаг. Юун бэ? (Пеэшэн)
16. Мүльhэн дээрэ мүнгэн шагта. Юун бэ? (Һара)

Багша: Г. Чимитовай зохёоһон «Yзэглэл» гэжэ шүлэг ……………………….. уншана.

Эгээ түрүүн hургуулида

Эртэ намар орообди.

Энэ гэжэ «А» үзэг

Эндэ мэдэдэг болообди.

Булта:Үзэг манда танюулhан

Үзэглэлнай арюухан!

Үбэлэй тэн багта

Үзэглэлөө дүүргөөбди.

Одоо иигээд байхадаа

Ондоо ном дэлгээбди.

Булта: Үнэтэ эрдэм барюулhан

Үзэглэлнай арюухан!

(Үхибүүд дуу дуулана)

Багша: Гэртэхиндэ үгэ үгтэнэ. (Үхибүүдтээ бэлэгүүдые барюулна)

        Багша: Бултандаа: «Үзэглэлнай, баяртай!» гэжэ хэлэе. Саашаа «Буряад хэлэн», «Мүшэхэн» гэжэ номуудые урдаа дэлгэжэ үзэхэбди. Бултандатнай амжалта, энхэ элүүрые хүсэнэб.