Дәрестән тыш эшчәнлек "Әхлак дәресләре".4 класс
рабочая программа (4 класс)

                                                                                                 Аңлатма язуы.

    Бүген илебезнең мәгариф системасында укыту һәм тәрбия эчтәлеген яңарту процессы бара. Аның үзәгендә укучы шәхесе тора. Шуңа күрә тирән белемле, югары әхлаклы, зыялы, сәламәт  шәхес тәрбияләү – укыту-тәрбия системасының төп бурычы булып тора. Уку һәм тәрбия бер-берсен тулыландырып, бер максатка корылып алып барганда гына нәтиҗәле була.Балалар һәм яшүсмерләр арасында төрле ямьсез күренешләрнең ешая баруы берәүгә дә сер түгел. Бүгенге тормышыбызда мәдәният һәм әхлаклылык дигән мөһим сыйфатларның какшавы нык чагыла. Шуңа күрә дә әхлак тәрбиясенә игътибарны көчәйтү мөһим һәм кирәк.

   Әхлакый тәрбия дигәндә, без бай рухи сыйфатлар, этик нормалар булдыру һәм үз-үзеңне тоту кагыйдәләрен төшендерү максатыннан, яшь буынга системалы тәэсир итүне аңлыйбыз. Әхлак  тәрбиясенең төп урыны – гаилә. Ата-ананың шәхси үрнәге, йогынтылы сүзе, ягымлы һәм таләпчән мөгамәләсе тәрбиянең нигезен тәшкил итә. Ни кызганыч, хәзер күп гаиләләрдә нәкъ шулар җитешми. Ата-аналарның күбесе “дөнья куа”, баласын кешедән ким-хур булмаслык итеп киендерергә, тукландырырга тырыша. Шуңа күрә аларның тәрбия белән шөгыльләнергә вакыты да калмый.

   Әхлак  тәрбиясе процессында укытучы-тәрбиячеләренең роле зур. Алар тиешле шартларны тудыра, эшне оештыра, балаларның укуы, хезмәте, сәламәтлеге, ялы, уены һәм һәртөрле эшчәнлеге дәвамында  әхлак  мөнәсәбәтләрен тиешле якка юнәлтә.

   Әхлак  тәрбиясе бирүнең төп бурычлары укучы балада  әхлак  тәҗрибәсе тудырудан гыйбарәт. Яхшыны яманнан, яманны яхшыдан аера белү сыйфатлары кешедә яшьтән үк тәрбияләнә. Ул аларны көндәлек тормышы, эше, эшчәнлеге, башкаларга мөнәсәбәте белән ныгыта гына бара. Балачакта барлыкка килгән  әхлак  нормалары кешене гомер буена озата бара. Бөек галимебез Ризаэтдин Фәхретдин сүзләре белән әйтсәк, “Бала чакта алынган тәрбияне соңыннан бөтен дөнья халкы да үзгәртә алмас”.

      Әхлак  тәрбиясе бирүнең нәтиҗәләре тиз күренми. Мәсәлән, тапкырлау таблицасын берничә көн, бер атнада ятларга мөмкин. Ә  әхлак  тәрбиясен биргәндә бер үк нәрсәне күп тапкырлар, озак вакыт дәвамында искә төшереп, тормыштан мисаллар китереп кенә аңга илтеп җиткереп була. Шуңа күрә, әлеге эшне системалы алып барырга кирәк дип саныйм.

    Әхлак тәрбиясенең тагын бер баскычы – үз-үзеңә бәя куярга өйрәнү. Биргән җавабыңны, кылган гамәлләреңне һәрдаим анализлап, бәяләп бара белү, сыйныфташларыңнан үзең турындагы фикерләрне ишетү- мөһим нәрсә. Әхлак дәресенең уку мәсьәләсен чишү этабында башкарылган биремнәрнең берсе- дәрестә куелган проблемадан чыгып, үз-үзеңне тәрбияләү планын төзү.

     Программа ТР Мәгариф министрлыгы тарафыннан расланган Татарстанның атказанган укытучысы Вил Казыйханов тарафыннан эшләнгән “Әхлак тәрбиясе”, “Как проводить уроки нравственности?”, Роза Шәяхмәтованың “Әдәплелек  дәресләре ”, К.В.Закирова тарафыннан төзелгән “Көч һәм рух тамырлары” (әдәплелек дәресләре өчен хрестоматия)  китапларына һәм мәшһүр галим Риза Фәхреддин хезмәтләренә нигезләнеп төзелде.

Программаның максаты:

Үзаң, аралашу, эшчәнлек аша социаль үсеш процессында кешеләр, җәмгыять һәм бөтен кешелек дөньясындагы үзара мөнәсәбәтләргә нигезләнеп шәхес тәрбияләү.

  Бурычлары:

• Матур яшәү кагыйдәләренә өйрәтү;
• Эчке матурлык сыфатларын күрсәтү;
• Хезмәтнең яшәү чыганагы икәнлегенә төшендерү;
• Укучыларда милли үзаң һәм әхлаклылык тәрбияләү;
• Гаилә белән элемтәне, хезмәттәшлекне ныгыту;
• Милли гореф-гадәтләрне саклау, милли үзаң формалаштыру;
• Балаларны сәламәтлекләрен сакларга һәм ныгытырга өйрәтү;
• Милли һәм гомумкешелек сыйфатларын тәрбияләү;
• Эчке матурлык сыйфатларын күрсәтү;
• Начар гадәтләрнең зыянын аерым мисалларда аңлату, эчке матурлык сыйфатларын күрсәтү;
• Олыларга, кечеләргә һәм, гомумән, кешегә ихтирам, мәрхәмәтлелек, шәфкатьлелек тәрбияләү;
• Әдәп әхлак нормаларын системалы рәвештә балаларның аңында формалаштыру;
• Үз-үзеңне тәрбияләү өстендә һәрдаим шөгыльләнергә кирәклеген аңлау.

Көтелгән нәтиҗә: 

• Шәхеснең биополяр сыйфатлары һәм үз-үзеңне тотуның әхлак нормалары;

Үзенең теләкләре, характер чалымнары, үзенең яхшы яклары һәм кимчелекләре;

• Конфликтлар һәм аларны чишү юллары;
• Аралашу тәртибенең төп модульләре;
• Төрле ситуацияләрдә: мәктәптә, кибеттә, урамда, транспортта үзеңне  тоту кагыйдәләре.

• Үзенең һәм башка кешеләрнең эшләгән эшләрен анализлый белергә;
• Әхлак кагыйдәләрен үтәргә;
• Элемтәгә керә белә һәм әңгәмә алып бара алырга;
• Төрле тормыш хәлләрендә үзеңне тоту һәм аралашу, коммуникатив модельләрне куллану;
• Сорауларга, хисләргә, кисәтүләргә, адекват җавап бирергә.

• Әхлак кагыйдәләрен һәм үзеңне тоту кагыйдәләрен төрле  ситуацияләрдә: мәктәптә, кибеттә, урамда, транспортта куллану;
• Үтенечләргә, хисләргә, сәламләүләргә, кисәтүләргә адекват җавап бирү, башкалардан ярдәмне кабул итү;
• Адекват үзбәя, үз эш-гамәлләренә җаваплылык;
• Үзеңә хезмәт итү, үзеңне оештыру һәм башка балалар белән уртак эшчәнлекне оештыру.

 Календарь-тематик планлаштыру

Мәгълумат һәм белем бирү чыганаклары

1.  Хуҗиәхмәтов Ә., “ Әхлак  тәрбиясе”, 2012 ел.

2.   Шәмсетдинов Г. “ Әхлак  тәрбиядән башлана”, 2013 ел.

3.  Ризаэддин Фәхреддин “Балаларга үгет-нәсыйхәт”,  2014

4.  Казыйханов В. “ Әхлак   дәресләре ”,2013 ел.

5. Җәләлиев Ш. “Акыл яшьтә түгел – башта”, 2004 ел.

6. К.В.Закирова “Көч һәм рух тамырлары”  Казан, «Мәгариф» нәшрияты.