Ике телем- ике канатым.
классный час на тему

Татарстан Республикасы

Чистай муниципаль районы Иске Роман

 гомуми урта белем бирү мәктәбе.

ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬ УЕН

(Башлангыч сыйныф укучылары өчен)

Татарстан Республикасы

Чистай муниципаль районы Иске Роман

 гомуми урта белем бирү мәктәбе.

ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬ УЕН

(Башлангыч сыйныф укучылары өчен)

“ИКЕ ТЕЛЕМ –

ИКЕ КАНАТЫМ”

Авторлары:Хәмзина Гөлназ Ринат кызы

икенче категорияле башлангыч сыйныф укытучысы..

Хәмзина Рәзинә Миннегали кызы

I категорияле башлангыч сыйныф укытучысы.

ИКЕ ТЕЛЕМ – ИКЕ КАНАТЫМ”

(Башлангыч сыйныф укучылары өчен интеллектуаль уен.).  

Хәзерге заманда халыкларга үзара аралашып яшәү хас. Шуңа күрә икетеллелек, күптеллелек тә үсте, алга китте. Татар һәм рус телләре дәүләт теле дип игълан ителде. Ул телләрнең икесен дә укучыларга белдерү – безнең бурычыбыз. Бу бурычны тормышка ашыруда уен - белем бирү процессында иң мөһим урыннарны берсен алып тора. Монда кайбер фәннәрне кыен үзләштерүче балалар да үзләрен кызыксындырган өлкәләр буенча көчләрен сынап карый алалар. Без бу уенны аеруча яшь укытучыларга методик ярдәмлек буларак тәкъдим итәбез.

        Уенның бару тәртибе.

1. Укучылар ике командага бүленә. Алар исем һәм девиз сайлап алалар, капитанны билгелиләр.

I команда. “Тапкырлар”

Девиз: “Такырлар һәрчак кирәк, тик чын тапкыр бик сирәк”

II команда. “Җитезләр”.

Девиз: “Җитез, кыю оттырмас, сездән куып тоттырмас”

Зур ватман кәгазьгә түгәрәк ясала. Ул 16 тигез секторга бүленә. Татар әдәбияты, татар теле, русская литература, русский язык фәннәре чиратлашып бара. Һәр секторда 3 әр бирем. (барысы 48 бирем әзерләнде) Һәр предметның үз төсе, һәр бирем номерлы.

        Уенны кубик тәгәрәтүдән башлыйбыз. (өске якка чыккан түгәрәкләр буенча адымнар ясала.) Биремнәр аерым карточкаларда язылган. Чыккан сектор буенча бирем бирелә. Биремнең номерын балалар үзләре сайлап алалар. Мәсәлән: Русский язык № 2.

Уен барышында музыкаль паузалар ясала.

Жюри әгъзалары балларны санап бара, уен ахырында җиңүче команда билгеләнә. Бүләкләр тапшырыла.

Уенда катнашучылар төзелеп басалар. Шигырьләр укыла. Җыр башкарыла.

1. Туган җирең Идел буе,

Һәр телнең бар туган иле.

Туган җирең кебек назлы,

Җырдай моңлы тататр теле.

2. Күзләремне ачты минем,

Иркәләде үз телем.

Үз телем яктыртты юлны,

Үз телем бирде белем.

3. Үз телеңне сөймәгәндә

Ярты ул алган белем.

Канатсыз коштай буласың,

Белмәсәң ана телен.      

4. Төрле-төрле телдә сөйләшсәк тә,

Төрле-төрле милләт булсак та,

Тик бер безнең туган илебез,

Тик бер безнең туган җиребез.

5. Заман  миңа, югарыга мен, дип

Ике канат биреп үстерде,

Канатымның берсе-татар теле,

Икенчесе – бөек рус теле.

6. Татарча да яхшы бел,

     Русча да  яхшы бел.

     Икесе дә безнең өчен

     Иң кадерле, затлы тел.

7. Язык ты русский изучи, друг милый мой!

Тебе и мне он близкий и родной.

В нем  столько нежности и столько красоты,

Всем сердцем,  всей душой его полюбишь ты!

8. Мне, нерусскому, близок и дорог

Замечательный русский язык.

Я постиг его строй в разговорах

И к нему, как к родному, привык.

ТАТАР ТЕЛЕ.

   1.Түбәндәге хайваннарның балалары ничек атала?

      Ат-

      Эт-

     Сыер-

      Кәҗә-

      Сарык-

      Тавык-

       Үрдәк-

2. Парлы сүзләр ясагыз:

Малай -                   Әти –

Бала -                       Җир –

Табак-                      Кәкре-

Әйләнә-                   Шагыр-

3. Шараданы чишегез.

а) Әгәр баш хәрефтән язсаң,

    Булам башкала.

    Юл хәрефе белән язсаң,

    Пешерәм аш кына (Казан-казан)

б) Беренче иҗегем – бай минем суга,

    Соңгысы менә үсә басуда.

    Минем үземне һәр кеше кия. (Күлмәк)    

в) “Җ” хәрефе белән бигрәк ямьле.

    “Җ” хәрефен “Ч” га алыштырсаң,

    Һәркемгә файдалы һәм дә тәмле. (Җәй-Чәй)

4. Җавапларны кушма сүзләр белән языгыз.

Ап-ак кош –

Илнең үзәк шәһәре –

Матур чәчәкле, чәнечкеле куак –

Таш кебек каты күмер –

Йоннан бәйләнгән оек –

Кояш чыгу ягы –

5. Кызыклы сорауларга җавап тап.

Кайсы ай ашарга ярый?                   (Май)

Кайсы ай календарьда юк?              (Күктәге ай)

Нинди савыттан су эчеп булмый?  (Буш савыттан)

Иләк белән су ташып буламы?       (Була. Кар килеш, боз килеш)

6. Фразеологик сүзтезмәләрне синонимнар белән алыштыр.

Балавыз сыгу-                              Башым күккә тиде-

Кул арасына керү-                       Авызны үлчәп ачу-

Кәкре каенга терәтү-                   Борчак сибү-

Күзгә төтен җибәрү-                    Борын күтәрү-

7. Блиц – турнир (1 укучы 1 минутта ничә сорауга җавап бирә)

-Озын колаклы җәнлек.

- Февральдә ничә тәүлек?

-Урманда үсә, эшләпәле.

-Яңа уку елы кайчан башлана?

-Казан хоккей командасы.

-“Шүрәле” әкиятенең авторы.

-Бер атнада ничә көн?

-Сөйләшү органы.

-Алка белән уйнала торган спорт төре.

-Татарстандагы шәһәр, анда сәгать ясыйлар.

-Беренче космонавт.

-Сырлы майка кигән ат.

-Кофеның туган җире (Бразилия).

-Кешенең моторы.

-Сөйләү органы.

-Татарстанның башкаласы.

-Әрчегәдә елата.

-Татарстанда иң зур елга.

-Әниемнең әнисе.

-Бер тәүлектә ничә сәгать?

-Бал яратучы хайван.

-Татарстан Дәүләт Гербындагы җәнлек.

-Ул кыш көне ява.

-Пингвин кошмы, җәнлекме?

8. Капма-каршы мәгънәдәге сүзләрне тап.

Биек-                 Җәй-

Кыска-              Авыр-

Тар-                   Юеш-

Сугыш-             Эре-

9. Кызыклы сорауларга җавап бирегез.(Җавап сүз эченә яшеренгән)

Бишектәге бәби көлеп ята. Ул кем белән сөйләшә икән? (әби)

Бишек кайсы кырыйда тора? (ишек)

Таяк нәрсәгә ярдәм итә? (аяк)

10. Й гә беткән 5 хәрефле сүзләр уйлап яз.

(предметны белдерә торган сүзләр)

Мәсәлән:      малай                 калай                            сарай                     тугай һ.б.

11. Хикәяләрне укы һәм андагы ялгышларны тап.

а) Кыш җиткәч, барысы да урманга гөмбәгә бара. Бакчада алмалар, грушалар өлгерә. Төрле-төрле күбәләкләр очып, чәчәктә-чәчәккә кунып йөриләр. Без рәхәтләнеп су коенабыз.

б) Мин, җылы курткамны, итек-бияләйләремне киеп, чана шуарга киттем. Җәй көне Яңа ел күңелле була, Кыш бабай, Кар кызы килә. Без бергә уйныйбыз.

в) Яз җиткәч, беренче кар төшә. Куян ак тунын кияргә ашыга, аю үз өненә кереп йоклый, кошлар җылы якка китәләр.

12. Табышмакларның җавапларын тап.

а) Минем ике атым бар,

    Бигрәк сәер ат алар.

    Кышын бик күп чабалар,

    Җәй буе тик яталар.

    Җирдә балчык-былчырак

    Бар дип тә белми алар,

    Көзге кебек юл кирәк-

    Кар ерып йөрми алар.

    Икесенә берьюлы

    Менеп алсаң кыш көне-

    Исә алам җил булып,

    Оча алам кош булып. (Тимераяк)

б). Аяклары түгәрәк,

    Куышалар тәгәрәп.

    Үзем утырам, үзем чабам

    Теләсә кая табан. (Велосипед)     

ӘДӘБИЯТ.

1. Әкиятнең авторын тап, исемен әйт.

а) Урман эче бик якты,

    Күктә айлар калыкты,

    Көлдән күмәч аламын,

    Әниләргә барамын. (“Гөлчәчәк”)

б) Күп юл уздык, туган илдән ерак киттек,

    Бара-бара инде тәмам арып беттек.

    Алҗыдылар инде безнең аяклар да,

    Тузып бетте инде безнең тыяклар да. (Кәҗә белән Сарык)

в) Тукта, тукта, туктап тор,

     Ашарга өлгерерсең,

     Биюемне карап торсаң,

     Авыз ачып калырсың. (“Төлке белән каз”)

2. Түбәндәге мәкальләр кайсы әкияткә туры килә?

а) Акылың булса, ачу саклама.

б) Олыласаң олыны, олыларлар үзеңне.

в)  Миндә авыз бар диеп, бертуктаусыз сөйләмә.

г) Дустың булмаса - эзлә, тапсаң – югалтма.

 Җаваплары: “Төлке белән торна”, “Өч кыз”, “Сертотмас үрдәк”, “Чукмар белән Тукмар”.

3. “Шагыйрьне таны”. Исем яки фамилия өстә.

Хәсән . . .

. . . Рәхмәт

. . . Такташ

4. Башкача ничек әйтеп була?

Букча –

Мөгаллим –

Шаһәдәтнамә-

Арык-

5. Түбәндәге юлларның авторын һәм шигырь исемен яз.

а) Авылыбызның ямен, суы тәмен беләм,

    Шуңа күрә сөям җаным-тәнем белән.

б) Бик уңган безнең бакчачы бабай,

    Яше үзенең туксанда бугай.

6. Кызыклы сораулар.

“Шүрәленең әтисе” –

Казан ханбикәсе-

Әкияттәге Сокның туганы –

Шәвәли кемнең оныгы-

Көзнең берничә аяз көне ничек атала?

7. Республикабызда нәшер ителә торган балалар газета-журналлары исемнәрен языгыз.
8. Портреттан язучыны таны. (портретның ¾ өлеше каплана. Өлешләп ачыла барыла). Таныганчы.
9. “Иясен тап” (балта, тарак, кызыл калфак, сай тәлинкә, ачкыч)
10.  Блиц - турнир.

• Анда ияшелчәләр, җиләк-җимешләр үсә -
• Җиде тугызың ничә?
• Без яшәгән республика-
•  Күрү органнары-
• Квадратның ничә ягы?
• Татар егетенең милли баш киеме-
• Елда ничә ай?
• Советлар Союзы Герое- шагыйрь –
• Кем эшләми, шул –
• Россиянең башкаласы –
• Ачы, сары җиләк-җимеш-
• Кибеттә эшли-
• Язның беренче ае-
• Татарның милли аяк киеме-
• Татарстанда балык исемен йөретүче шәһәр-
• Иң озын муенлы жәнлек-
• Республиканың төп табигый байлыгы-
• Сара Садыйкова кем ул?
• Татарстанның беренче президенты-
• Пылесос –татарча –
• Предметны белдерә торган сүз төркеме.
• Мөселманнарның иң изге китабы-

11. Ребусны чиш.
12. Г.Тукайның шигырьләрен дәвам ит.

а) “Әйдәле, Акбай, . . . “

б) “Әйт әле, күбәләк,

     Сөйләшик бергәләп . . .” Дәвам ит.  

ЛИТЕРАТУРА

1. Угадайте сказки по иллюстрациям.

2. По предметам угадай, чей этот предмет?

(три ложки; корзинка, рыбка, яйцо и.т.д.)

3. Назови авторов следующих произведений:

Родной язык –

Шурале –

Ботливая утка –

Хвосты –

Красная ромашка –

Три дочери –

4. Угадай.

а) Сказочный герой с моторчиком (. . .)

б) Всем по сказке интересной

   Мальчик – луковка знаком

   Очень просто и недлинно

   Он зовется (Чиполлино)

в) Человек деревянный.

     На воде и под водой

     Ищет ключик золотой. (...)

г) Баба – (...)

д) Девочка с хрустальной туфелькой. (...)

5. Докончи пословицы:

Новых друзей наживай, а  (...)

Семь раз отмерь, (...)

Без труда, (...)

Кто не работает, (...)

Много снега, (...)

Хлеб всему, (...)

Нет друга - ищи, (...)

6. 1. Кто автор литературной сказки “Лягушка – путешественница”?

     а) Гаршин.

     б) Одоевский

     в) Пушкин

     г) Аксаков

2. У берегов какого материка стоял на якоре корабль из рассказа Л.Толстого “Акула”?

а) Америка

б) Антарктида

в) Африка.

7.а) Из какой сказки эти слова? “Милые мои дети, стерегите пщеницу каждую ночь по очереди, поймайте вора”

б) О ком идет речь?

    “А сама – то величала,

     Выступает, будто пава;

     А как речь – то говорит,

     Словно реченька журчит”

8.Потреты русских писателей. (Узнать по портрету)

А.С. Пушкин

И.А. Крылов

Л.Н. Толстой (открывается ¼ часть портрета) и т.д.

9. Допишите ответ.

а) Два березовых коня

    По снегам несут меня.

    Кони эти рыжи,

    И зовут их . . .

б) И в реке мы и в болоте,

    Нас везде всегда найдете:

    На поляне, на опушке,

    Мы зеленые. . .

в) Я в любую непогоду

    Уважаю очень воду.

    Я от грязи берегусь,

    Чистоплотный, белый . . .

10. Какого морского жителя встретил Евсейка из рассказа М.Горького “Случай с Евсейкой”  ?

а) краба

б) кита

в) акулу

     Какая из этих сказок является литературной сказкой?

а) “Лиса и Журавль”

б) “Мороз Иванович”

в) “Колобок”

г) “Волк и семеро козлят”

11. Чьи эти слова и из какой сказки?

а) Ваша мама пришла,

   Молочка принесла. (. . .)

б) Не садись на пенек,

    Не ешь пирожок,

    Неси бабушке,

    Неси дедушке. (. . .)

11. Угадай мелодию из сказок. (Звучит музыка к сказке “Буратино”, “Красная шапочка”, “Бременские музыканты” и т.д.)

РУССКИЙ ЯЗЫК

1. Соедини слова парами:

клюшка              стрела

ракетка               палки

лук                      волан

лыжи                  шайба

мяч                     корзина (сетка)

ружье                 мишень

2. Назови двумя словами:

Сапоги, валенки, унты.

Мяч, кукла, погремушка.

Крем, помада, тушь

Пианино, скрипка, балалайка.

Молоко, кефир, сметана.

Тетрадь, ручка, пенал.

Конфеты, мармелад, пирожное.

3. Подберите строчки по смыслу.

Кошка . . . (физику учила)

Маша . . . (хвостик свой ловила)

Портной         . . . (съел блины)

Буратино . . . (шил себе штаны)

4. Добавить недостающее слово – название животного.

Голоден как...(?)

Труслив как....

Колючий как....

Хитер как....

Здоров как....

Упрям как....

5. Прочитайте ребусы.

6. Отгадай загадки.

1. Если ты его отточишь,

Нарисуешь все, что хочешь!

Солнце, море, горы, пляж –

Что же это? (...)

2. Это в нем лежат в порядке

    Книжки, ручки и тетрадки.

    В школу я, и он сомной

    За спиною (ранец мой.)

3. Я люблю прямоту,

Я сама прямая

Сделать ровную черту

Всем я помогаю(....)  

7. Сегодня 16 ноября. Как называются дни 14 ноября и 18 ноября?
8. Какого языка не существует?

а) немецкого

б) французского

в) турецкого

г) грецкого

д) итальянского

9. Усатый, полосатый, хвостатый – это:

а) таракан

б) арбуз

в) павлин

г) лев

д) тигр

10. Найди лишнее слово:

Печурка, печник, печка, печать.

Слеза, слезинка, слезать, слезиться.

11. Назови противоположное по смыслу слово:

Вперед-              длинный-

Много-               мелкий-

Далеко-              плюс –

Высоко-             правый-

Медленно-         острый-

Старше-              прямой-

12. Отгадай слово, зашифрованное в задании:

а) Приставка этого слова находится в слове “занос”, корень – в слове “морозец”, суффикс – в слове “горка”, окончание – в слове “листочки”.

б)   Приставка этого слова находится в слове “понес”, корень – в слове “слово”, суффикс – в слове “курица”, окончание – в слове “крапива”.

 в) Приставка этого слова находится в слове “залез”, корень – в слове “приготовить”, суффикс – в слове “ночка”, окончание – в слове “коса”