Встреча с композитором М. Салимовым
классный час (4 класс) на тему

Кластан тыш сара

Композитор мен2н осрашыу кис23е

М29к21 урта м2кт2бе

 башлан4ыс кластар у7ытыусы3ы

 Зилд2 «хм26и2 7ы6ы М21литова 26ерл2не

А.Б  - №аумы3ы4ы6, 726ерле  у7ыусылар, у7ытыусылар 32м х0рм2тле 7уна7тар?

Ты8ла4ы6  2ле, мин  3е6г2  бер  2ки2т 30йл2п ишеттер2йем.

    Борон- борон  заманда,  д0р090р2ге,  Б0й0к Ватан 3у4ышы  башланма9  борон, 1935   йылды8  8 апреленд2 Белорет районы Бе62к-«хм2р ауылында  б0т2 донъя4а оран  3алып бер илг262к малай  тыуа. Б2л2к2ст2н 16ене8 мо8ло тауышы мен2н ата-ин23ен 7ыуандырып, к1рше-тир2л2рен  аптыратып, ду9тарын к0нл2штереп йырлап еб2рер бул4ан. Был  тикторма9  малай 2ртист булар, музыка 7оралдарында уйнар, йыр6ар  ижад  ит2р тип ышаналар у4а.

    Башлан4ыс м2кт2пте тыу4ан ауылында тамамла4андан 3у8, урта белемде Белорет 7ала3ында киске м2кт2пт2 ала. Баш7алар ке1ек,  3у4ыштан 3у84ы  ауыр йылдар6а,  ФЗО-ла  у7ый.

     Егет 7орона инг2с, Тыу4ан ил алдында4ы бурысты 1т2р 0с0н,  ул Тымы7 Океан флотыны8 ди8ге6 авиация3ында хе6м2т ит2.

    «рмен2н килг2с, у7ыу4а д2рте ташып тор4ан егет,  Магнитогорск  Тау-металлургия  институтында у7ый: автоматизация буйынса инженер-металлург 30н2рен 16л2штер2.  Белемле, к0сл0,  эшк2 ш2п егет, о6а7  йылдар заводта т0рл0 эшт2р62 мастер булып  эшл2й.  Я7шы эшл2г2с,  1рл2т2л2р,  начальник булып та кит2.

    Шулай итеп, егет 4аил2 7ороп, бер ул, бер 7ы6 19тереп, ха7лы ял4а  сы77ансы эшл2й.  Эш ара3ында ул  йырлап - бейеп й2ш2рг2 л2 ва7ыт таба. Тик уны8 16ене8 йыр6ар  ижад  итеп, балалар мен2н ген2 эшл21 тел2ге тын4ы бирм2й й062т2.   Тырыш7ан таш7а 7а6а7 7а77ан, тиг2нд2й,  егет    ма7сатына иреш2.

1990 йылдан алып егет Белорет 7ала3ында балалар6ы8 баш7орт фольклор клубын ет2кл2й.  Балалар 0с0н йыр6ар  ижад  ит2,  музыка 7оралдарында уйнай, билд2ле  ш2хес  булып кит2.

 -  «ки2тем о7шанымы?

      Был балалар 2ки2т т1гел, 2 бер композитор6ы8 тормош  32м ижад юлы.

      Б0г0н башлан4ыс кластар6а 1тк2н методик ултырышты фай6аланып, кластан  тыш  сара  итеп,   осрашыу кис23ен2   32129к2р композитор, ат7а6ан4ан с2н42т эшм2к2ре,  7урайсы, йыраусы,  думбрасы М0х2рр2м «хм2тша улы С2лимовты 7уна77а  са7ыр6ым. Таныш булы4ы6.

    М0х2рр2м а4ай мен2н осрашып танышыуым да бик к2р2кле  32м ф23емле  булды.  Ул  са7ыры4ы6, мин у7ыусылар мен2н осрашыр4а яратам, тине. №2м уны8 ошолай тип 2йтк2не  бигер2к т2 о7шаны:  «Мин  йыр6ар6ы                            балалар 0йр2н3енд2р,  тип  я6ам, с0нки мин 16ем т2162 йыр6ы  матур итеп йырлап к1р32т2м, а6а7  караоке  к0й0н2  балалар  1662ре  0йр2н2» тине.

Шул  к0нд2н  алып, мин  уны8  йыр6арын   16ем  0йр2н2 башланым.  Шунан у7ыусылар4а 0йр2ттем.  Был йыр6ары элек т2 ишетк2небе6,  йырла4аныбы6 бар ине, л2кин караоке3ы   ю7  ине.   И8 т2162  6 класс у7ыусы3ы  Аллаяров Булат  9 май к0нд0 3у4ыш ветерандарына М0х2рр2м С2лимовты8 ике  йырын  йырлап ишеттер6е.  Ф.;1м2ров 31662рен2 я6ыл4ан «Эх, я6 кил2!», Б.Мо7амай 31662рен2 я6ыл4ан «Связист»  йыр6арын б1л2к  итте  ул.

• «й62, Булат,  р2хим ит.  Ф.;1м2ров 31662ре,  «Эх, я6 кил2!»,

                                                  Б.Мо7амай 31662ре,  «Связист», 8 бит 

А.Б . – М.С2лимовты8 «Балалар 0с0н йыр6ар »  йыйынты4ында  билд2ле ша4ир6ар6ы8  ши4ыр6арына,  халы7 31662рен2  я6ыл4ан  йыр6ар  туплан4ан.   Ул, бигер2к т2,  К2тиб2  Кинй2булатованы8, Г0лфи2 Юнысованы8, Р2шит Ш2к1р6е8, Ш2йехзада Бабичты8, «нис2 Та3ированы8, Сафуан «либай6ы8 ши4ыр6арын я7ын к1рг2н. №2м,  к1ренеп тора,   ул ши4ыр6ар6ы ла т0рл0 темалар4а 3айлап ал4ан.  Мин, шу4а к1р2, 16емс2 т0рл0 б1лект2рг2 б1лдем. Беренсе  б1легенд2 -  Тыу4ан  илебе6 Баш7ортостанды  данлап  я64ан  йыр6ары бик к1п. Шулар6ы8 бер-нис213ен ты8лап  китеге6.

Й.Солтанов 31662ре, «Ерем, телем, илем», 3 бит, 4 кл

К.Кинй2булатова  31662ре, «Те6елешеп бе6 кил2бе6», 17 бит, 2, 4кл

«.Та3ирова  31662ре, «Ярат7ан 7алам», 40 бит, 7ы66ар

А.Б.-   Икенсе б1легенд2 - Тыу4ан илебе66е8 ш2хест2ре, батыр6ары тура3ында 30йл2й ул йыр6арында, улар4а 30й01 т2рби2л2й, герой6ар6ы8 легенда3ын, тарихын 0йр2нерг2 м2жб1р ит2.

Илебе66е8 батыр6ары тура3ында 0йр2нг2н  тарихи  йыр6ар6ы ты8лап  китеге6  2ле.

Ш.Бабич 31662ре, «Баш7орт хал7ына», 11 бит, 4 кл

В.Й2нб2ков 31662ре, «Саманта Смит», 23 бит, 2,4 кл

М.С2лимов 31662ре,  халы7 к0й0 «Барселона б2йете», 29 бит, 4 кл

А.Б.   - М.С2лимов «Балалар 0с0н йыр6ар »  йыйынты4ында  тимурсылар эше тура3ында ла 30йл2п кит2. Был  йыр  балалар4а бигер2к т2  о7шаны. Х26ер улар 1662рен  Баш7ортостанды8   пионеры  итеп тоялар. 

Б.Но4оманов 31662ре, «Тимурсылар», 43 бит, 2,4 кл

А.Б. – Кеше исемд2рен2 б2йле  йыр6ары балалар  к18елен2  хуш  килде. Бындай йыр6ары  у7ыусылар6ы уйландырыр4а  м2жб1р  итте:  был йыр6а4ы  балалар4а о7шар4амы -ю7мы,  я7шы сифаттарын  4ына  алыр4а, насар булма97а 0йр2тте.  Бер-ике  йырын 4ына 0йр2ндек 2ле.

К.Кинй2булатова 31662ре,  «Сафа», 25 бит, Арина 

С.»либай 31662ре,  «Гел2н 16енс2 30йл2й»

А.Б. – Бе6 ярат7ан т2би42т ми6гелд2рен2   ба4ышлан4ан йыр6ары ла  бар композитор6ы8. Бе6 ошо  йыр6ар аша т2би42т мен2н  30йл2ш2бе6, уны8 матурлы4ын к1р2бе6.

В.»хм26иев 31662ре, ?ояш апай, сы7, сы7, 10 бит, 1 класс

Р.Россиянин 31662ре, К06г0 м262кт2р, 45 бит, Алина

А.Б. – Халы7 31662рен2 я6ыл4ан м262кле йыр6арын  ихлас к18елд2н 0йр2ндек. ?ай3ы бер2162р  ни82  ул  йыр6ы 0йр2н2ге6, оят т1гелме тинел2р. Ю7, халы7 белм2й я6ма4андыр инде, был  йыр балалар6ы тормош7а 26ерл2й тип уйлайым.

Халы7 31662ре, «п-чи, сума6ан, 2, 4 класс,  12 бит

А.б. – М .С2лимов  балалар 0с0н бишек йыр6арын я6а, пионер тура3ында, хайуандар тура3ында ла йыр6ар бир2. Милли батырыбы6 Салауат Юлаев тура3ында ла бик ш2п йыр 0йр2ндек. Етеп килг2н байрамыбы6  Я8ы йыл тура3ында «.»хм2т –Хужа 32662рен2 ?ыш бабай  йыры  бар.  Мин йыйынты7ты   б0т23е  17  б1лекк2 - тема4а б1лдем.  Б0т23ен д2 б0г0н  йырлап  булмай, 2лбитт2.

- Х26ер 3166е М0х2рр2м «хм2тша улы С2лимовты8 16ен2 бир2йек. Бе6г2, балалар4а нид2й 2йтер 31662ре, тел2кт2ре бар, бе6 уны8  йыр6арын  д0р09 баш7арабы6мы, у4а о7шаймы,  ощо 3орау6ар4а яуап к0т2бе6 32м 3е66е  ихлас  к18елд2н ты8лайбы6. Р2хим итеге6, 32129к2р композиторыбы6.

*************************************************************

А.б. – Х26ер балалар,  «Угадай мелодию» уйынын уйнап,  приздар алайы7.

1.  К2з2л2р

2. К06г0 м262кт2р 

3. Эх, я6 кил2

4. Сафа

5. Гел2н 16енс2 30йл2й

6. ?ыш бабай

7. Тыныслы7

8. №2р бер баш7орт 3и82 с2л2м бир2

9. Ерем, илем, телем

10. Муса батыр

********************************************************************

А.б.-  Х0рм2тле М0х2рр2м «хм2тша улы!  Бе66е8 мен2н осрашыу4а килг2неге6 0с0н 6ур р2хм2т. Артабан4ы ижади эшеге662 6ур у8ыштар, 16еге6г2 ны7лы 3аулы7, 4аил2 б2хете, б2хетле 7артлы7 тел2йбе6, илд2р тыныс тороп берг2-берг2 и92н-3ау й2ш2рг2  32м тырышып  эшл2рг2 7уш3ын. Мине ты8лап килг2неге6 0с0н оло р2хм2темде белдер2м, и9т2лекк2 б1л2к тапшырам.  Р2хит итеге6.

А.б. – Кис2бе66е композитор6ы8 3у4ыш йыры  мен2н  башла4айны7, тыныслы7 тура3ында йыры мен2н тамамлар4а р0хс2т итеге6.  Илд2р тыныс тор3он, балалар 7ай4ы к1рм23ен,  32р кем б2хетле  й2ш23ен  16  Тыу4ан еренд2.

С.»либай 31662рен2  «Тыныслы7»  йыры, 14 бит, 1, 4 кл

Кластан тыш сара

Композитор мен2н осрашыу кис23е

М0х2рр2м С2лимов

Балалар 0с0н йыр6ар

М29к21 урта м2кт2бе

 башлан4ыс кластар у7ытыусы3ы

 Зилд2 «хм26и2 7ы6ы М21литова 26ерл2не

12 ноябрь 2014 йыл

Композитор мен2н осрашыу кис23е                               Йыр конкурсы

- №аумы3ы4ы6, 726ерле  у7ыусылар, у7ытыусылар 32м х0рм2тле 7уна7тар?

      Б0г0н 32129к2р композитор, ат7а6ан4ан  с2н42т эшм2к2ре,  7урайсы, йыраусы,  думбрасы М0х2рр2м «хм2тша улы С2лимовты8  юбилейына арнал4ан  ижад  кис23ен  фай6аланып,  осрашыу кис23ен2  килг2нбе6.  

    М0х2рр2м а4ай мен2н осрашып танышыуым да бик к2р2кле  32м ф23емле  булды.  Ул,   Учалы 7ала3ынан автобуста  7айтып килг2нд2, са7ыры4ы6, мин у7ыусылар мен2н осрашыр4а яратам, тине. №2м уны8 ошолай тип 2йтк2не  бигер2к т2 о7шаны:  «Мин  йыр6ар6ы   балалар 0йр2н3енд2р,  тип  я6ам, с0нки мин 16ем т2162 йыр6ы  матур  итеп  йырлап к1р32т2м, а6а7  караоке  к0й0н2  балалар  1662ре  0йр2н2» тине.

 Шул  к0нд2н  алып, мин  уны8  йыр6арын   16ем  0йр2н2 башланым.  Шунан у7ыусылар4а 0йр2ттем.  Был йыр6ары элек т2 ишетк2небе6,  йырла4аныбы6 бар ине, л2кин караоке3ы   ю7  ине. « х26ер  мине8 7улда уны8 йыр6ары мен2н бик ш2п диск бар.  

М.С2лимовты8 «Балалар 0с0н йыр6ар »  йыйынты4ында  билд2ле ша4ир6ар6ы8  ши4ыр6арына,  халы7 31662рен2  я6ыл4ан  йыр6ар  туплан4ан.   Ул, бигер2к т2,  К2тиб2  Кинй2булатованы8, Г0лфи2 Юнысованы8, Р2шит Ш2к1р6е8, Ш2йехзада Бабичты8, «нис2 Та3ированы8, Сафуан «либай6ы8 ши4ыр6арын я7ын к1рг2н. №2м,  к1ренеп тора,   ул ши4ыр6ар6ы ла т0рл0 темалар4а 3айлап ал4ан.  Мин, шу4а к1р2, 16емс2 т0рл0 б1лект2рг2 б1лдем. Беренсе  б1легенд2 -  Тыу4ан  илебе6 Баш7ортостанды  данлап  я64ан  йыр6ары бик к1п.

Икенсе б1легенд2 - Тыу4ан илебе66е8 ш2хест2ре, батыр6ары тура3ында 30йл2й ул йыр6арында, улар4а 30й01 т2рби2л2й, герой6ар6ы8 легенда3ын, тарихын 0йр2нерг2 м2жб1р ит2.

 М.С2лимов «Балалар 0с0н йыр6ар »  йыйынты4ында  тимурсылар эше тура3ында ла 30йл2п кит2. Был  йыр  балалар4а бигер2к т2  о7шаны. 

 Кеше исемд2рен2 б2йле  йыр6ары балалар  к18елен2  хуш  килде. Бындай йыр6ары  у7ыусылар6ы уйландырыр4а  м2жб1р  итте:  был йыр6а4ы  балалар4а о7шар4амы -ю7мы,  я7шы сифаттарын  4ына  алыр4а, насар булма97а 0йр2тте.  

  Бе6 ярат7ан т2би42т ми6гелд2рен2   ба4ышлан4ан йыр6ары ла  бар композитор6ы8. Бе6 ошо  йыр6ар аша т2би42т мен2н  30йл2ш2бе6, уны8 матурлы4ын к1р2бе6.

  Халы7 31662рен2 я6ыл4ан м262кле йыр6арын  ихлас к18елд2н 0йр2ндек. ?ай3ы бер2162р  ни82  ул  йыр6ы 0йр2н2ге6, оят т1гелме тинел2р. Ю7, халы7 белм2й я6ма4андыр инде, был  йыр балалар6ы тормош7а 26ерл2й тип уйлайым.

 М .С2лимов  балалар 0с0н бишек йыр6арын я6а, пионер тура3ында, хайуандар тура3ында ла йыр6ар бир2. Милли батырыбы6 Салауат Юлаев тура3ында ла бик ш2п йыр 0йр2ндек. Я8ы йыл тура3ында «.»хм2т –Хужа 32662рен2 ?ыш бабай  йыры  бар.  Мин йыйынты7ты   б0т23е  17  б1лекк2 - тема4а б1лдем.  

 Х0рм2тле М0х2рр2м «хм2тша улы!  Бе66е йыр конкурсына йыйып ал4аны4ы6 0с0н 6ур р2хм2т. Артабан4ы ижади эшеге662 6ур у8ыштар, 16еге6г2 ны7лы 3аулы7, 4аил2 б2хете, б2хетле 7артлы7 тел2йбе6, илд2р тыныс тороп берг2-берг2 и92н-3ау й2ш2рг2  32м тырышып  эшл2рг2 7уш3ын. Бе66е са7ыр4аны4ы6 0с0н  оло р2хм2темде белдер2м, юбилейы4ы6 мен2н 7отлайым.