Хәтердә сез, һәлак булганнар! Рәхмәт сезгә, исән калганнар!" (Бөек Ватан сугышында Җиңүнең 70 еллыгына багышланган әдәби-музыкаль композиция һәм "Могҗизалар кыры" уены.)
методическая разработка (4 класс) на тему

Хәтердә сез, һәлак  булганнар!

Рәхмәт сезгә, исән калганнар!"

Хафизова Рәйханә Фәйзерахман кызы,

Балтач районы, Кили башлангыч мәктәп-балалар бакчасы

(Бөек Ватан сугышында Җиңүнең 70 еллыгына багышланган әдәби-музыкаль композиция һәм "Могҗизалар кыры" уены.)

А.б.  Бүген безнең мәктәптә инде традициягә кереп киткән 4 сыйныф укучыларының очрашу, танышу кичәсе. Бу бәйрәм Бөек Җиңүнең 70 еллыгына багышлана.

            Кичәбезнең беренче өлешендә "Хәтердә сез, һәлак булганнар, рәхмәт сезгә , исән калганнар!" дип исемләнгән әдәби – музыкаль композиция булыр. Ә икенче өлешендә 4 сыйныф укучылары Бөек Җиңүнең 70 еллыгына багышланган "Могҗизалар кыры" уенында катнашып, Бөек Ватан сугышы  геройларын ,Ватан сугышы чоры  әдәбиятын белүләрен тикшереп карарлар.

         Җиңү көне! Бу көнне кешелек дөньясы түземсезлек белән көтте. Һәм ул көн килде. 1945 елның чәчәкле май аен онытырга мөмкинме соң? Ул һәр кеше өчен аеруча истәлекле, кадерле. Быел без Бөек Җиңүнең 70 еллыгын билгеләп үтәбез.. Быелның 9 Маенда 70 нче тапкыр Җиңү салюты яңгырар.

                          Бүген бәйрәм- тугызынчы май,

                          Бөек җиңү бәйрәме.

                          Ветераннар кулларында

                          Алсу чәчәк бәйләме.

                      Күз яшьләре йөзләрендә,

                      Аларда – кайгы, шатлык.

                      Югалтулар һәм әрнүләр,

                      Җиңүләр һәм батырлык.

                              Алар яуда ятып калган

                             Дусларны искә ала.

                             Шул истәлек күңелдәге

                             Яраларга тоз сала.

                      Ветераннар җыелган

                      Мәңгелек ут янына.

                      Без, балалар, бурычлыбыз

                      Ул өлкәннәр алдында.

                              Зәңгәр күктә ак болытлар йөзә,

                              Кояш тора сихри елмаеп.

                              И ходаем, кирәк түгел сугыш!

                              Күз яшьләре түкмик, еламыйк.

                      Юк, кирәкми, без сугышка каршы.

                     Теләмибез кан, яшь коярга!

                      Алсу таңнар һәркөн сызылып атсын,

                      Кошлар кайтсын туган якларга.

                                Әниләрнең чәче агармасын

                                Безнең кайгы белән бу җирдә.

                                Юк, кирәкми, сугышлар чыкмасын,

                                Яшик әле озак без бергә!

                     Яшик җирдә, безнең эзләр калсын,

                     Без бит көчле бергә булганда.

                     Хөрмәт итә белик яшен- картын,

                     Күктә кояш балкып торганда.

А.б.Халкыбыз азатлыгы өчен көрәш бик озак, Бөек Җиңүгә юл озын була. Ватаныбыз фашистлар белән сугышта бик күп улларын һәм кызларын югалта. Без аларны олы хөрмәт белән искә алабыз. Бөек Ватан сугышында 27миллион кеше һәлак була, шуларның 350 меңе – безнең якташлар.Безнең кечкенә генә Кили авылыннан да сугышта 37 кеше башын сала. Аларның исемнәре мәңге безнең күңелләрдә һәм Культура йорты бинасы каршында куелган һәйкәлдә уелып язылган

                                    Һәйкәл булып калка җиңүчеләр,

                                   Һәйкәл булып баса батырлар.

                                   Ә батырлар ике тапкыр үлми,

                                   Җирдә алар мәңге балкырлар.

                       Һәйкәлләрне җансыз дия күрмә,

                       Һәйкәлләрнең җаны таш түгел,

                       Һәр һәйкәлдә күпме солдат каны,

                      Һәйкәлләргә сыкрау хас түгел.

                                   Таш һәйкәлләр балкый тыныч кына,

                                   Өйрәнгәннәр алар тынлыкка,

                                    Һәйкәлләргә килик! Гөлләр куйыйк!

                                    Һәйкәлләрне тыңлыйк тын гына!

 Җыр. "Һәйкәлләргә чәчәк куябыз". А. Хәмзин сүзләре, Ф. Мортазин көе.

                    Сугыш... Күпме кайгы, явызлыклар,

                    Китердең син газиз халкыма.

                    Тик сынмады, сыгылмады алар,

                    Юл бирмәде үзен таптарга.

                                    Күпме көтте халкым Җиңү көнен,

                                    Язлар алып килде бу көнне.

                                    Кешеләргә шатлык бүләк итте,

                                     Ямьләндерде туган җиремне.

                       Яз алып килә дөньяга нур, ямь

                      Яз алып килә иң изге бәйрәм!

                       Иң изге бәйрәм – Җиңү бәйрәме,

                       Җиңү бәйрәме – кояшлы бәйрәм,

                       Җиңү бәйрәме – күз яшьле бәйрәм!

                                    Янәшәдә генә солдат бабайлар

                                    Янәшәдә генә өлкәннәр.

                                    Алар монда солдат хәтере белән,

                                    Киңәшергә диеп килгәннәр.

     А.б. Еллар уза, бөек батырлыкның тере шаһитләре – ветераннар арабыздан бер – бер артлы китә бара.Бүгенге көндә авылыбызда бердәнбер сугыш ветераны – Хөсәенов Раиф абый гына  калды.

         Дәһшәтле сугыш елларында кан коеп, безгә Җиңү алып килгән бабаларыбызның исемнәрен онытырга безнең хакыбыз юк.Сугыш кырларында ятып калган авылдашларыбызны һәм Бөек Җиңүнең 70 еллыгын каршылый алмаган ветераннарыбызны бер минут тынлык белән искә алыйк.  

          (Бер минут тынлык).

                     Зур бәйрәмгә багышлана бүген,

                    Туган илдә бөтен уңышлар.

                     Бөек Җиңү көнен каршы алыйк,

                     Күп бишлеләр белән без, дуслар.

                                      Һәрчак безгә кояш көлеп карый,

                                      Һәрчак зәңгәр безнең күгебез.

                                      Без яшь буын, иң бәхетле буын,

                                      Дары исен без бит белмибез

                    .Кирәкми безгә кан кою,

                     Кирәми безгә сугыш.

                     Безнең теләк якты, матур,

                     Тыныч хезмәт һәм тормыш.

                                     Шауласын яшел урманнар,

                                     Яфрак ярсын тал- тирәк.

                                     Яшәсен өчен матурлык,

                           Бергә. Безгә тынычлык кирәк!

                      Күкләребез мәңге аяз булсын,

                      "Уф" дип алмыйк әле сулышны.

                       Көннәребез тыныч үтсен берүк,

                      Беркайчан да күрмик сугышны.

                               Җыр. "Һәрвакыт булсын кояш!"

 "Могҗизалар кыры" уены.

Уенчылар номерлар язылган билетлар алып, урыннарга утыралар.Билетлардагы тәртип саны буенча һәр турда 3 әр укучы катнаша.Һәр укучы үзе белән таныштыра.Яраткан шөгыле, укуы турында кыскача әйтеп китә.

         1 тур уенына  бирем..

   Бөек Ватан сугышында яу кырында күрсәткән батырлыклары өчен 11633 сугышчы Советлар Союзы Герое дигән исемгә лаек була. Алар арасында 200 дән артык Татарстан егете һәм кызы булуы белән без хаклы рәвештә горурлана алабыз.Шушы Геройларның 6 сы – безнең якташларыбыз – Балтач районы авылларыннан сугышка киткән батырлар.

       "Волховтан Берлингача сугышып үткән өлкән сержантка Берлин өстенә полк әләмен элү хокукы бирелә!" дип белдерә полк командиры һәм аның кулына полк әләмен тапшыра. Батыр якташыбыз аны шәһәрнең иң биек биналарының берсе түбәсенә урнаштыра.

            Сүз кем турында бара? (Гарифуллин Габдулла Зарифулла улы)            

Музыкаль тәнәфес.

2 тур уенына бирем.

          Сугыш вакытында 93 хатын- кызга Советлар Союзы Герое исеме бирелә. Алар арасында татар кызлары да була.ПО самолётында барлыгы 782 мәртәбә сугышчан очыш ясаган, дошман өстенә 140 тонналап бомба ташлаган батыр хатын- кыз очучының исем- фамилиясе таблода язылган.Ул кем? ( Мәгубә Сыртланова ).

          Музыкаль тәнәфес.

  3 тур уенына бирем.

            Бөгелмә районы егете Газинур Гафиятуллин Псков өлкәсенең Овсишево авылы өчен барган сугышларда тиңдәшсез батырлык күрсәтә. Дошман дзотын күкрәге белән каплый. Аңа кадәр шушы ук батырлыкны Александр Матросов та эшләгән була. Ул да-  татар егете. Батырның чын исеме таблода язылган. (Шакир Мөхәммәтҗанов.)

            Музыкаль тәнәфес.

 Тамашачылар белән уен.

        Сораулар:

1) Рейхстаг- фашистлар Германиясенең законнар чыгара торган урыны. Фашизмны тез чүктерү билгесе булачак Җиңү байрагын беренче булып рейхстаг гөмбәзенә кем элә? (Татар сугышчысы Гази Заһитов.)

2) Илебездә Советлар Союзы Герое һәм Ленин премиясенә лаек булган бердәнбер язучының исемен атагыз. (Муса Җәлил. 1956 елның 2 февралендә Советлар Союзы Герое исеме, ә 1957 елда "Моабит дәфтәрләре"ндәге шигырьләре өчен Ленин премиясе бирелә.)

3) Германия башкаласы Берлин шәһәре кайчан алына? (1945елның 2 маенда.)

             Музыкаль тәнәфес.

Финал уены өчен бирем.

          Бөек Ватан сугышыннан соң ничәмә дистә еллар узса да, ул ил хәтерендә, әдәбият хәтерендә саклана.Ватан сугышы чоры әдәбиятын  без беләбезме икән? Белемнәребезне тикшереп карыйк әле.

                   Көрәш белән тудык, көрәш белән

                   Керәбез дә, ахры, кабергә.

                   Язган икән соңгы сулышыбызны

                   Илебез бәхете өчен бирергә.

  Бу юллар кайсы язучының әсәреннән алынган?

               (Абдулла Алиш. "Ничек килер үлем".)

Музыкаль тәнәфес.

      Супер – уен өчен бирем.

       Бу шәһәр өчен барган сугыш геройларына Мамай курганында һәйкәл- ансамбль куелган. Курганның иң түбән өлешеннән Ватан – Ана һәйкәленә менү өчен берничә км юл үтәргә кирәк. Менеп җитеп аска карасаң, шәһәр уч төбендәге кебек күренә. Сүз кайсы шәһәр турында бара?.

     (Сталинград – герой шәһәр)