Технологическая карта урока по родному (тувинскому языку) 2 класс
план-конспект урока (2 класс)

Опубликовано 08.05.2024 - 13:18 - Ооржак Аржаана Николаевна

Кичээлдин темазы: Эгезинде [п] – [б] деп үннер кирген сөстер.

Кичээлдин хевири: чаа билиглер «ажыдарынын» кичээли

Сорулгалары:

1.Өөредиглиг: дүлей болгаш ыыткыр [п] – [б] деп үннерни сөс эгезинге шын адап, ону бижикке шын илередип билиринге өөредири;

2.Сайзырадыглыг: [п] – [б] деп үннернин үжүктери кирген сөстерни аас болгаш бижимел чугаага ажыглавышаан, улустун аас чогаалынга даянып сөс курлавырын байыдары, кичээнгейлиг болгаш сагыныгыр, тывынгыр чоруун сайзырадыры;

3.Кижизидиглиг: төрээн черинин каас-чараш, бай-байлак бойдузунга уругларнын чоргааралын оттуруп, дириг амытаннарны кээргеп билирин, оларга хумагалыг болурун болгаш төрээн дылын хүндүлеп, үнелеп билиринге база күш-ажылга ынак болурунга кижизидер.

Скачать:

Вложение	Размер
tyva_dylga_kicheel.docx	810.13 КБ

Предварительный просмотр:

Муниципалдыг бюджеттиг өөредилге чери

Мөнгүн-Тайга кожууннун Мөген-Бүрен ортумак школазы

Темазы: Эгезинде [п] – [б] деп үннер кирген сөстер.

(2 класс)

$D:\фотки\Буква Б (3).jpg$

Мөген-Бүрен ортумак школазының

эге класс башкызы:

Ооржак Аржаана Николаевна

$D:\фотки\Буква П (2).jpg$

Кызыл-Хая, 2024 чыл

Кичээлдин темазы: Эгезинде [п] – [б] деп үннер кирген сөстер.

Кичээлдин хевири: чаа билиглер «ажыдарынын» кичээли

Сорулгалары:

Бүгү талалаыг өөредилгелиг ажыл-чорудулгазын кижизидери:

Личностуг ажыл-чорудулга (личностные действия): бот-башкарныры, мөзү-бүдүш болгаш этикалыг уг-шиини тывары.

Башкарыкчы ажыл-чорудулга (регулятивные действия): сорулга салыры, план тургузары, баш бурунгаар айтыры, хыналда кылыры, эдип чазаары, үнелээри, бот-башкарныры.

Билип алыышкын ажыл-чорудулгазы (познавательные действия): нити өөредилгелиг, логиктиг, берге айтырыгны болгаш ону шиитпирлээри.

Харылзажылга ажыл-чорудулгазы (коммуникативные действия): өөредилгеге хамаарышкан кады ажылдажылга, айтырыгларны салыры, чөрүлдээлиг айтырыгларны сайгарары, эш-өөрүнүң корум-чурумун удуртуру, бердинген сорулгаларга, байдалдарга бодунуң бодалдарын шын болгаш долу илередип билири.

План ёзугаар түңнелдери: өөреникчилер сөс эгезинге [п] – [б] деп үннерни сөстерден ылгап билип алыр; ол үннерниң характеристиказын бээри; сөс эгезинге күштүг частыышкынныг адаттынып турар болза, дүлей ажык эвес үннүң үжүүн бижиир, кошкак адаттынып турар болза, ыыткыр ажык эвес үннүң үжүүн бижиир деп билигни алыры; ыыткыр болгаш дүлей [п] – [б] деп үннерни сөс эгезинге шын адап, ону бижикке шын илередип өөренип алыр; бот башкарлып база бөлүктер аайы-биле ажылдап билири; боттарының база эштериниң кылган ажылдарын сайгарып, ону үнелеп билири.

Арга-методтары: теоретиктиг, практиктиг, көргүзүг, индукция аргазы, деңнелге аргазы, оюн технологиязы, кадык камгалаарының технологиязы, янзы-янзы аңгылап ылгаарының аргазы, уруг бүрүзүнүң төлевин бодап өөредир технологияның элементизи.

Дерилгези: ЭОР (экран, проектор, ноутбук), «Microsoft Office Power Point» программада тургускан презентация, И.Ч. Эргил-оол, Н.Ч. Дамба, Н.М. Ондар. Тыва дыл ному. 2 класс, Н.Ч. Дамба, С.А. Монгуш. Тыва дыл. Ажылчын кыдырааш. 2 класс; предметтиг чуруктар, уругнун билииниң аайы-биле кылдынган «Бичии кыдырааш-карточкалар»

Кичээлдин чорудуу:

Кичээлдиң этаптары

Башкының ажыл-чорудулгазы

Өөреникчилерниң ажыл-чорудулгазы

Бүгү талалыг өөредилге ажыл-чорудулгазы

I. Орг.кезээ

Өөредилге ажыл-чорудулгазынче барымдаа (мотивация к учебной деятельности)

1. –Экии, уруглар! Кичээлдеп эгелээринге белен силер бе? Кичээливисти чанчыл болган бедик Мөнгүн-Тайгавыска чалбарыг-биле эгелептээлинер.

Мергежилге «Хүлүмзүрүг» (слайд 1)

- Баштай аалчыларывысче, оон бот-боттарынарже, ам башкыже бо чылыг, чырык Хүнчүгеш ышкаш чараш, чылыг хүлүмзүрүглеринер-биле үлежириңерни диледим.

2. Чурук-биле ажыл.

- Бо чүү деп дириг амытаныл? (слайд 2)

-Кандыг оранда чурттап турарыл?

-Пар кандыгыл?

-Ам ийиги чурукта чүнү көргүскен-дир, уруглар? (слайд 3)

-Балык кайда чурттап турарыл?

-Балык кандыгыл?

-Ынчангаш, эргим уруглар, силерни бөгүнгү кичээливисте пар, балык ышкаш эрестиг, дүрген, дидим, угаанныг, тывынгыр ажылдаарынарны күзедим.

Чалбарыг (слайд 1)

Ачылыг хүнүм

Амыдырал аскым-кежии.

Байлак оран-чуртум

Бай Мөнгүн-Тайгам өршээ!

Багай демдек ынай турзун!

Эки демдек бээр келзин!

Төрээн школам уруглары

Дөгерези эки өөрензиннер!

-Пар. Черлик дириг амытан

-Кыдатта, Индияда, изиг черлерде

-Дидим, дүрген, кашпагай, кажар, эрестиг, угаанныг, …

-Балык

-Сугда, хемде, далайда, …

-Казырыктыг, баларлыг, дүрген, караа көскү, ….

Личностуг (ажылдаарынга белеткендирер, ажылчын олудун организастаары)

Башкарыкчы (сорулга салыры)

Харылзажылга (диалог чугааны ажыглап билири)

II. Билиглерниң онза-чугулазы (актуализация знаний)

-Эрткен кичээлде кандыг үннерден эгелээн сөстерни шын бижип, өөренип алган бис?

1.Оюн «Кым тывынгырыл?»

-Тыва чоннуң шагдан тура

Тывызыктаар оюнундан ойнаптаалыңар.

Эл алдында эът токпак

Чер алдында черзи токпак.

Сыргазы кылаң шыргай кызы.

Мөөгү кургаткан мөөрүк кызы.

Словарь-биле ажыл.

Черзи – ирип, кургап калган ыяш.

Мөөрүк – бедик, арга-арыглыг чер.

Эл – кадыр чер.

Токпак – хирээлеп каан чолдак ыяш.

-Бистер чүү деп күрүнеде чурттап турар бис? Бустиң чуртувус кандыгыл?

-Тыва деп сөстү канчаар бижиирил?

Түңнел: Т дүлей ажык эвес үн. Ол чамдык сөстерниң эгезинге дыңзыг адаттынар. Д ыыткыр ажык эвес үн. Ол сөс эгезинге кошкак адаттынар.

2.Оюн «Эң-не чараш бижикчи»

Үлегерлиг (чараштыр) бижилге

-холдарын ажылдаарынга белеткеп сула шимчээшкин кылдырар

Бижээн соонда эң-не чараштыр бижээн бижикчини тодарадып түңнел үндүрер.

3.Чуруктуг диктант

Дагаа, дилги, кодан, адыг, тарбаган, тавак, таалың, теве. (уруглар бот-боттарын удур-дедир хынажыр)

-Бо дириг амытаннарны хары угда каяа көрүп болур бис?

Чүнү билир мен?

-Сөс эгезинге [т] – [д] деп үннер кирген сөстерни өөренген бис.

(слайд 4) Тарбаган – бистиң чуртувустуң онзагай дириг амытаннарының бирээзи.

Сонуургактарга: тарбаганның аттары дугайында кыска дыңнадыгны өөреникчи кылыр.

(слайд 5) Дииң – арганың чараш дириг амытаны.

Оларны камгалаар бис!

-Бистер Тыва Республикада чурттап турар бис.

-Бистиң чуртувус … (өөреникчилерниң хаарыылары)

арын 29 дүрүмнү катаптаар.

Тыва, Туран, Тес, туман, турар, тургузуг, тайга, тура (күзел) деп сөстерниң эгезин чеже-даа кошкак адаттынар болза чаңчыл ёзугаар т – биле бижиир.

Пак, бак деп сөстерни уруглар чараштыр бижиир.

Словарь: бир пак шай, аажы-чаңы бак (багай)

Матпаадыр балыктаар,

Бажы-Курлуг малдаар.

Ортаа-Мерген от салыр,

Уваа-Шээжең уран-шевер,

Биче-Мерген бижик көөр –

Кылбас-тутпас чүвези чок

Кызыл-Маадыр алышкылар.

Чуруктарны көргүзерге, оларның аттарын бижиирлер.

-Зоопаркка

Личностуг (бот-башкарнып ажылдаары)

Харылзажылга (бодунуң бодалдарын аас-биле илередири)

Билип алыышкын (ниити өөредилгелиг айтырыгны шиитпирлээри)

Башкарыкчы (кичээлде кылыр ажылдарын чурумун чугаалап билири, хыналда кылыры, частырыгларын эдери)

III. Өөредиглиг сорулганы салыры (постановка учебной задачи)

Оюн «Зоопарк» (слайд 6)

-Зоопарк деп чүл? (кыска зоопарк дугайында видеоматериалды көөр)

-Кым зоопаркка барганыл?

-Бөгүн бистиң клазывыста база бичии зоопарк ажыттынган. Ында кандыг дириг амытаннар бар-дыр, көрүңерем.

-Бо дириг амытаннарның аттарының эгезинде кандыг үннер таваржып турар-дыр, хайгаарап дыңнаңар.

-Аңаа даянып бөгүнгү кичээливистиң темазын тодарадыптаалыңар. (слайд 10)

-Сөстүң кайызында турар [п]-[б] деп үннерни шинчилеп көөр-дүр бис.

-Оон ангыда чүү чүвеге өөренип алыр силер?

Чүнү мен билбес мен?

(Бодум арганы тып алыр мен)

-Зоопарк дээрге янзы-бүрү дириг амытаннар азырап турар чер.

-Пар, пага, буга, бөрү, буур, бодаган… (слайд 7, 8, 9)

-Дириг амытаннарның аттарының эгезинде [П] болгаш [Б] деп үннер таваржып турар. Ол үннер-биле эгелээн сөстер көөр бис.

Кичээлдиң темазы: Эгезинде [п]–[б] деп үннер кирген сөстер.

- Эгезинде [п]–[б] деп үннерден эгелеп турар сөстерни шын номчуп, бижип өөренип алыр бис.

- Клазывыстың зоопарыгынга хумагалыг болуп, дириг амытаннарны эки азыраар бис.

Башкарыкчы (башкының айтырыгларының дузазы-биле кичээлдиң сорулгазын салыр)

Билип алыышкын (сөстерни адап тургаш, логика ёзугаар утказын тып, чаа үжүктерни тывары)

Харылзажылга (айтырыгларны салыры, бодунуң бодалдарын илередири)

IV. «Чаа билиглерни ажыдары» Берге байдалдан үнериниң проектизин тургузары (открытие нового знания)

1.Оюн «Эштерин тып» (Мергежилге 69 арын 30)

Пар-бар, пак-бак, паш-баш.

- Эжеш сөс бүрүзү кандыг үннер-биле аңгыланып турарыл, чугаалаңар. Сөстерниң утказын тайбырлаңар.

2.Оюн «Тарамыктар» - Мергежилге 70 арын 30 (бижимел ажыл)

Паш тиккенде, от салыр.

Бала көдүргенде, тараа соктаар.

-Согааш, баланы кым көргенил?

-Тараа соктап ада-иезинге дузалашкан кижи бар бе?

-Өске кандыг тыва эдилелдер билир силер?

Түңнел: П дүлей ажык эвес үн. Ол чамдык сөстерниң эгезинге дыңзыг адаттынар. Б ыыткыр ажык эвес үн. Ол сөс эгезинге кошкак адаттынар.

3. Оюн «Читкен үжүк» (слайд )

-Дииспеек оюнзак бир-ле чүүлдү чажырган турар. Ол силер-биле ойнаксап турар-дыр, уруглар. Дииспеек үжүктер чажырып алгаш, мынча дээн:

«Че-ве, уруглар, ойнаалыңар!

Чаржып тургаш тывыңарам.

Чажырып каан үжүктерим

Чаныңарда, артыңарда»

Пар-бар, пак-бак, паш-баш.

- Сөстерниң утказы-биле ажылдаар. [П], [б] ыыткыр-дүлей үннерни деңней ададыр, ооң соонда ол сөстерниң үн анализин кылдыргаш, түңнел үндүрер. Адаткаш – шинчиледир.

Чажып каан сөстерден домактар (үлегер домактар) тургустурар. Аянныг, шын номчудар.

Согааш, баланың боттарын көргүзүп, таныштырар.

- Дээрбе, таалың, шай, дус хавы, …

*одалга *ала *уга

*ар *алык *өс

*оорзак *улут *өмбүк

*ага *ашкы *ижик

*ажың

Билип алыышкын (чаа билиглерни ном болгаш бодунуң амыдыралчы опыдынга даянып, ном дузазы-биле чедип алыры)

Харылзажылга (бодунуң бодалдарын аас-биле илередип билири, өске улустуң чугаа-домаан дыңнап болгаш билирин чедип алыры)

Башкарыкчы (класс-биле тургускан план-биле шын ажылдап билири)

V. Сула шимчээшкин

Пага ышкаш шураал,

Балык ышкаш эштиил,

Буга ышкаш бустаал,

Пар ышкаш халыыл.

VI. Бащтайгы быжыглаашкын (первичное закрепление)

Бөлүк-биле ажыл.

Оюн «Чаңгызы хөйү дээш…» (Мергежилге 76 арын 32)

1-ги даалга.Каапкан үжүктерин киирип бижиир, дүрген-чугааны деңге, шын, аянныг чугаалаптар.

2-ги даалга. Кроссворд

Сөстерни тыпкаш, домактардан чогаадыңар.

1.Тулаага чоруур амытан (пага)

2.Ооң-биле ыяш чара (балды)

3.Аңаа чем кылыр (паш)

4.Өөреникчи кижиниң эң-не алыксаар демдээ (беш)

Буга база бустазын,

Булут база бусталзын.

Булут база бусталзын,

Буга база бустазын.

Харылзажылга (бодунуң бодалдарын аас болгаш бижимел илередири)

Башкарыкчы (кичээлде кылыр ажылдарның чурумун чугаалап билири)

VII. Майык ажыглап тургаш бот ажылды хынаары. Бот анализ болгаш бот хыналданы кылыры (самостоятельная работа с проверкой по эталону)

Оюн «Демниг эжишкилер»

Кожа олурар эжи-биле ажыл (карточка)

[П], [б] деп үннерниң үжүктерин киирип бижиңер.

___өгүн мен-даа хөглүг-дүр мен.

___өмбүрзекти шыя кааптым.

Чам__ы-ди__те ойна__-хөглээн

чаштарны мен чуру__ ор мен.

О.Охемчик.

Шүлүктүң утказынга чуруктан чуруңар.

Бөгүн мен-даа хөглүг-дүр мен.

Бөмбүрзекти шыя кааптым.

Чампы-дипте ойнап-хөглээн

чаштарны мен чуруп ор мен.

О.Охемчик.

Майык ажыглап хынаарлар.

Личностуг (бодун хынап билири)

Башкарыкчы (кылган ажылының эдилгелерин (корректировка) шын кылып билири)

VIII. Ажыл-чорудулганың рефлексиязы (кичээлдиң түңнели)

-Кичээливисти доозуп тура түңнелден кылыптаалыңар.

-Кандыг сорулганы кичээл эгезинде салдывыс? Ол сорулгаларывыс чедип алдывыс бе? Бо кичээлде чүү чүвеге өөренип алдывыс?

-Бистиң кичээлде кылган ажылдарывыс силерге таарышты бе? Чүнү сонуургадыңар?

-Бөгүнгү кичээлге боттарыңарның ажылыңарны канчаар үнелеп тур силер? Үнелел арыннарынга түңнел демдектерин салдырар.

Онаалга (тайылбырлаар)

«5» демдек- арын 17 даалга 40, 44 (ажылчын кыдырааш)

«4» демдек – Мергежилге 72 арын 31 (ном)

«3» демдек – Мергежилге 74 арын 32 (ном)

-Сөс эгезинге П-Б деп үннер эгелээн сөстерни шын адап, бижип өөрендивис.

-Кичээл үезинде тывынгыр, кичээнгейлиг, дидим, дүрген, бодамчалыг ажылдаан бис…

- даалганы шын, бергедежиишкин чокка күүсеткен мен (эки)

- даалганы күүседип турумда билдинмес чүүлдер бар (ортумак)

- даалганы күүседиринге бергедежиишкиннер тургустунган (багай)

Түңнел.

Бо дээрге пага-дыр.

Бо дээрге барба-дыр.

Бо дээрге балык-тыр.

Бо дээрге пар-дыр.

Ыыткыр, дүлей үннерни

Ылап ылгап өөрендивис!

Өөреникчилерниң боттарының күзели-биле шилип алыр.

Башкарыкчы (бодунуң ажылын шын үнелээри)

Личностуг (бодун хынап билири, башкарары)

Харылзажылга (диалог чугааны тургузары, ажыглап билири)

Приложение

Бут бажы – носОк (ноги), буур – лось, буура- верблюд-производитель, буян – милость, доброта, сердечность, бөлгүм – кружок, группа, бөлүк – группа, бөмбүк – шар, агаар бөмбүү – воздушный шар, мяч: бут бөмбүү- футбольный мяч, частыр бөмбүк – бомба, бөрт – шапка, бөмбүрзек – земной шар, глобус, буга-балык – бычок (рыба), бөзүр-пага – жаба, бар – есть, имеется, баар – печень, баалың – эмаль, баг – ремень, багай – плохой, бажың – дом, изба, базым – шаг, бир базым – один шаг, базым бүрүзүнде – на каждом шагу, бай, байлак – богатый, байбаң – болтливый, байлаң-балык – пескАрь, байырлал – праздник, байырлыг – до свидания, бак – плохой, дурной, бала (согааш) – пестик, балды – топор, балыг – рана, балык – рыба, балыкчы – рыболов, балыктыг – рыбный, башкы – учитель, бижек – нож, бижик – письменность, билек – запьястье, бодалга – задача, боорзак – печенье в виде жаренныхв масле кусочков теста, бопук – мягкая обувь для детей, начинающих ходить, пинетки, бора-тоолай – заяц-русак, бора-хирилээ, бора-хөкпеш – воробей,

буга – бык-производитель, суг бугазы – бегемот, будук – краска, буъдук – сук, ветка, булут – облако, бурган – бог, бүрү – лист, быштак – сыр.

Пага – лягушка, пөс – ткань, парлалга - печать, парта, пароль, парус, паштанчы = кухарка.

КАРТОЧКАЛАР