Технологическая карта урока по родному языку на тему: "Даҕааһын"
план-конспект урока (3 класс)

Предмет: Саха тыла

Кылаас: 3

Уруок тиэмэтэ: Даҕааһын аат

Уруок сыала соруга:. Оҕо толкуйдуур тылын таба-туттар үөрүйэхтэрин сатабылларын иҥэрии.

Уруок соруктара:

Үөрэтэрсоруктар:Үөрэнээччи атын оҕо тылын өһүн болҕойон истэр алҕаһын сыыһатын көннөрөр үөрүйэҕин сайыннарыы.

Дэгиттэр үөрэнэр үөрүйэхтэри ситиһии: О5о бэйэтин дьоҕурун сайыннарыы; саҥа тиэмэҕэ болҕомтолорун ууруу, элбэҕи билэ сатыыр, бэйэ санаатын арыйыы, интэриэһин сайыннарыы. Сатабылы инэрии сыала. Сөптөөх чуолкай эппиэти биэрэр, атын оҕо алҕаһын сөпкө көннөрөр. Тылы табатык ырытыы, билиини сатабыллаахтык иҥэрии.

Тус бэйэ үөрүйэхтэрэ: Бэйэ дьоҕурун туһанан билиини ыларга дьулуһуу, болҕомтолоох, элбэх билиини, быһаарыныыны ыларга бэлэм буолуу.

Салайынар үөрүйэхтэр:Билии ыларга үлэни былааннааһын, сыыһалары учуоттаан көннөрүнэргэ ситиһии, үлэ инники түмүгүн сабаҕалааһын.

Бодоруһар үөрүйэхтэр: Бэйэ-бэйэҕэ убаастабыллаахтык сыһыан, атын үөрэнээччилэри, учууталы кытта сөпкө алтыһыы, интириэһиргээбит түгэннэрин туоһулаһалларын ситиһии.

Уруок этаптара

Бириэмэтэ

Учуутал дьайыыта

Уөрэнээччи дьайыыта

Дэгиттэр үөрүйэҕи сайыннарыы

1. Тэрээһин чааһа

1 мүн

-Көнөтук турдубут, уруок саҕаланна.

Үтүө кунунэн!

О5олоор! бугун саха тылын уруогун мин ыытыаҕым. Аатым Варвара Федосеевна.

Олордубут.

Учууталы көрсүү, уруокка болҕомтолоохтук олорууга бэлэмнэнии.

Сатабылы иҥэрии (уруокка туттуллар маллары сөпкө талыы)

2. Тиэмэҕэ киллэрээһин

3 мүн

Презентацияннан.

Хоһоон.

Быраабыланы кытта билсиһиннэрии.

Предмет бэлиэтин көрдөрөр саҥа чааһа. Ханнык? Хайдах? диэн боппуруоска эппиэттиир.

Даҕааһын аат биһиги төрөөбүт тылбытын киэргэтэр, тылбыт баар-суох баайа буолар. Даҕааһын ааты туттан мин эһиэхэ ханнык баҕарар предмети ойуулаан таайтарыахпын сөп.

Холобур, синньигэс, маҥан, кыра кылааска туттуллар баар үһү.

Оҕолор быраабыланы ааҕаллар.

Мел.

Билэр көрөр сайдыы. Бодороһуу.

3. Буочары тупсарыыга үлэ

3 мүн

Бары 66 сирэйи астыбыт, 1-кы эрчиллиини көрдүбүт. (презентация).  Даҕааһын ааттары тэтэрээккэ үчүгэй буочарбытынан суруйуохха.

4. Кинигэнэн үлэ

Салгыы 2 эрчиллиини көрүөххэйин. Бу бэриллибит даҕааһын ааттарга аат тыллары булуохтаахпыт.

(Оҕолор билбэт тылларын кытта билиһиннэрии).

Көпсөркөй- чиҥэ суох сахсархай.

Көмүрүө- кыһыҥҥы хаар алын өттө мууһурбута, бөдөҥ муус кристалларга кубулуйбута.

3 эрчиллии. Тыллары хартыынанан көрдөрүү.  (презентация). Маарыннаһар суолталаах тыллар, биир өйдөбүллээхтэр. Оннук тыллар синоним диэн ааттаналлар.

Өйдөммөт тыллары быһаарыы, тэтэрээккэ суруйуу.

• Оҕолоор, бу даҕааһын ааттары туттан этиилэрдэ толкуйдаан.

4 эрчиллии. Утарыта суолталаах даҕааһын ааттары булан, тыл ситимин оҥоруу. Утарыта суолталаах тыллары антоним диэн ааттыыллар. Хартыыналарынан көрүү. (презентация)

Улахан киһи

Чараас кинигэгэ

Бытархай балык

Хатыылаах ук

Хараҥа түүн.

Бу тыл ситимнэрин толкуйдаан этиитэ толкуйдаан.

5 эрчиллии.

Хоһоону

Улахан киһи- кыра киһи.

Чараас кинигэгэ- халыҥ кинигэ

Бытархай балык- бөдөҥ балык.

Хатыылаах ук-

Хараҥа түүн- сырдык түүн.

Тус бэйэни сайыннарыы. Билэр-көрөр сайдыы, Бодороһуу

Сынньалаҥ мүнүүтэ

Чэйиҥ эрэ, харахтаргыт сылайбыттара буолуо. Бары турдубут. Харахтарбытын эрчийиэххэйин.  

Учууталы үтүктэллэр

Бодуруһуу.

Карточканан үлэ

Карточканан үлэ. Презентациянан.  

1 сорудах

Бэриллибит тыллартан предмет өҥүн көрдөрөр тыллары булун:

Борон, элбэх, маҥан, саҥа, кыһыл, ыраас, чараас, улахан, күөх.

2 сорудах

Көтүтүллүбүт даҕааһын ааттары этиигэ турор:

       1) ........киһи баай киһитээҕэр эйэҕэс буолар.

       2) Сайын куобах .........өҥнөөх буолар.

       3) Кыһын таһырдьа ынырык .........буолар.

       4) Сайын хонуу ......... өҥнөөх буолар.

       5) ....... дьыл ахсынньы 31 күнүгэр   буолар.

       6) Быһах олус ........ буолар.

       7) Сайын таһырдьа олус .........буолар.

        8) Кутуйах куобахтааҕар олус.........буолар.

        9) Чанчарык диэн .......... киһини этэллэр.

3 сорудах

Тыл көппүт буукубатын сөпкө туруор:

а) Будьу.хай

б) И.чэҕэй

в) Хо.сун

г) Быта.хай

д) Ма.ан

е) Ичч.тэх

ж) Кө.дөй

з) Дьа.аҥы

4 сорудах

Да5ааьын тыллар + предмет:

1) манан, куттас, кыра                   а) киьи  

2) учугэй, у8рэхтээх, эйэ5эс         б) кинигэ

3) сана, халын, ойуулаах               в) сибэккии

4) кэрэ, кыьыл, тэтэркэй                г) куобах

бэрэбиэркэ

-Борон, маҥан, кыһыл, күөх.

-Дьдаҥы

-Сиэрэй

-Тымныы

-Күөх

-Саҥа

-Сытыы

-Куйаас

-Кыра

-Кирдээх

а) Будьурхай

б) Инчэҕэй

в) Хорсун

г) Бытархай

д) Маҥан

е) Иччитэх

ж) Көҥдөй

з) Дьадаҥы

1) манан, куттас, кыра             г)куобах

2) учугэй, у8рэхтээх, эйэ5эс   а)киьи

3) сана, халын, ойуулаах         б)кинигэ

4) кэрэ, кыьыл, тэтэркэй       в)сибэккии

5. Бэйэ үлэтин сыаналаныы.

- Бүгүҥҥү уруоктан туох саҥаны биллигит?

 - Бүгүҥҥү уруокка тугу сөбүлээтигитий? Тоҕо?

- Туохха ыарырҕаттыгытый? Тоҕо?

- Оҕолоор бүгүн бары көхтөөх кыттыыны ылбыккытыгар махтал!

-Бары турдубут, уруок манан түмүктэнэр, көрсүөххэ дылы!

Тус бэйэни сайыннарыы. Сатабыл. Билэр-көрөр сайдыы. Бодороһуу.