Рабочая программа по предмету "Турэлхи хэлэн" 2 класс
рабочая программа (2 класс)

Тайлбари бэшэг.

2 классай түрэлхи хэлэ үзэхэ тобшо тайлбари иимэ журамшуулһан баримта бэшэгүүд дээрэ үндэһэлнэ:

1. Федеральный закон от 29.12.2012 года № 273 «Об образовании в Российской Федерации» (изменения от 31.03.2015 г).
2. Федеральный государственный стандарт начального общего образования (утверждённый приказом МОиН РФ от 06. 10. 2009 г. № 373 «Об утверждении и введении в действие федерального государственного образовательного стандарта начального общего образования» (с изменениями ФГОС НОО от 26. 11. 2010 г. №1241; от 22. 09. 2011 г. № 2357; от 31. 12. 2015 г. №1576)

3. Положение о рабочей программе учителя, реализующего МБОУ «Уржильская НОШ».

4. Основная образовательная программа НОО.

5. Устав МБОУ «Уржильская НОШ».

6. Методическа дурадхалнууд: Түрэлхи хэлэн. 2-дохи класс. – Улаан-Удэ: «Бэлиг» хэблэл, 2008.

7. Түрэлхи хэлэн. 2-дохи классай hуралсалай ном.. Улаан – Удэ: ГБУ РЦ «Бэлиг», 2008 г.

8. Учебный план МБОУ «Уржильская НОШ» на 2022 — 2023 учебный год

Уншалгын хэшээлнүүдэй гол зорилго хадаа түрэл хэлэн дээрээ һайнаар ойлгон уншажа, үгэнүүдые зүбөөр уншуулжа, ухаан бодолоо гүйлгэжэ, аман хэлэлгэеэ хүгжөөхэ болоно. Онтохон, шүлэг болон рассказ уншаха хэшээлнүүдые үнгэргэхэдөө, багша өөрөө тон һайнаар, яаралгүйгөөр жэшээтэ уншалга харуулжа,эхинһээнь,эсэс хүрэтэрнь гансата уншажархиха бэшэ, хэдэн хуби болгон хубаажа уншаха ба уншуулха. Энэ үедэ уншалгын хэшээлнүүдтэ удхыень ойлгожо, мэдэрэлтэйгээр уншалгада тусгаар анхарал табигдана.

«Түрэлхи хэлэн» гэһэн һуралсалай номой гол болон тодорхой зорилгонууд 2 классай литературна уншалгын программын гол зорилго - һурагшадта ухаан бодол, сэдьхэлэй мэдэрэл, зориг хүгжөөлгэ болоно. Эдир уншагшые хүмүүжүүлгэ, тэрэнэй нигүүлэсхы боди сэдьхэл хүгжөөлгэ хадаа тон орёо асуудалнуудай нэгэн. Юундэб гэхэдэ, һурагшадай уран зохёол хадуун абалга, дотор байдалай ябаса үхибүүн бүхэнэй зохёол сэдьхэлээрээ ойлгон абалгатай холбоотой.

«Түрэлхи хэлэн» номой тодорхой зорилгонууд гэхэдэ:

- уран зохёолнуудые дүүрэн хадуун абажа, геройнуудтань сэдьхэлээ үбдэхэ, эмоциональнаар хандаха шадабари хүгжөөхэ;

- уран зохёол сэдьхэлээрээ мэдэрхэ, ойлгохо, зохёолой дүрсэ байгуулһан уран аргануудые таниха, тухайлан бодомжолхо зохёохы дадалнуудые хүгжөөхэ;

- хүүгэдэй поэтическэ шагналга (поэтический слух), уран һайханда нарин хандалга (художественный вкус) хүгжөөхэ;

- байгаалиин гоё һайханиие, оршон ажабайдалые мэдэрэн ажаглаха, сэгнэхэ шадабари хүгжөөхэ;

- хэмжээгээрээ ехэ багашье, удхаараа хүнгэн хүндэшье зохёолнуудые гүнзэгыгөөр ойлгохо дадал хүгжөөхэ;

- сэдэбээрээ (темэ), жанраараа элдэб зохёолнуудые уншуулжа, һурагшадай мэдэхэ юумэ (кругозор) үргэдхэжэ, тэдэнэй эстетическэ, познавательна дүршэл үргэн болгохо;

- бага наһанай һурагшадта зорюулагдаһан эрхим уран болон научна-познавательна зохёолнуудтай танилсуулха;

- зозёолой хэлэн, удха дээрэнь хүдэлжэ, хүмүүнэй үнэ сэнтэй хараа бүридүүлхэ (формирование ценностных ориентиров личности);

- һурагшадай уншаха һонирхол, эрмэлзэл дээрэнь үндэһэлжэ, уншалгын шанар программын эрилтын ёһоор нарижуулха.

Һуралсалай жэл соо 68 саг үгтэнэ, неделидэ 2 саг үгтэнэ.

ПЛАНИРУЕМЫЕ РЕЗУЛЬТАТЫ:

Yхибүүнэй ɵɵрын хүгжэлтын дүнгүүд (личностные результаты):

- ɵɵрынгɵɵ сэдьхэлэй байдал түрэл хэлэн дээрээ хэлэхэ;

-оршон тойронхи байгаалиин, тиихэдэ хажуудахи хүнүүдэйнгээ байдал ойлгохо, тэдээндэ ɵɵрынгɵɵ хандаса, хүнүүдые дэмжэhэнээ, тэдээндэ туhалhанаа түрэл хэлэн дээрээ харуулха;

- ɵɵрынгɵɵ хэлэ уран, баян, тодо, сэбэр болгохоёо орлдохо;

- тоонтодоо, түрэл орондоо дуратай байhанаа, ɵɵрынгɵɵ хандаса харуулха;

- уншаха, харилсаха дуратай байха;

- бэшэхэ шадабаритай байха, буулгажа бэшэхэ, шагнажа ябаад бэшэхэ, ɵɵрɵɵ зохёон бэшэхэ;

- ɵɵрынгɵɵ сэдэхэлэй байдал тухай, тиихэдээ үзэhэн юумэнүүд тухайгаа бэшэжэ (эссе жанрын түхэлɵɵр) харуулха;

- түрэл хэлэеэ шудалха эриэлзэлтэй байха;

- ɵɵрынгɵɵ хэhэн ажал сэгнэжэ шадаха.

Метапредметнэ результат:

Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари (регулятивные УУД):

- ɵɵрɵɵ хэшээлэй темэ хэлэхэ, зорилгыень табиха;

- багшатаяа сугтаа hуралсалай проблемнэ асуудал яажа шиидхэхэ тухайгаа хɵɵрэлдэн, тусхай түсэб табиха;

- ɵɵрынгɵɵ хэжэ байhан үйлэнүүдые түсэбэй, алгоритмын үйлэнүүдтэй тааруулха, зэргэсүүлхэ, тиин ɵɵрынгɵɵ ажаябуулга шалгаха, сэгнэхэ, зүб болгохо;

- ɵɵрынгɵɵ ондоо хүнүүдэй, классайнгаа ажал тусхай критеринүүдээр шалгаха, хэр зэргэ шадабаритай бололбобиб гэжэ элирүүлжэ hураха, критеринүүдые зохёохо.

Оршон тойрониие шудалха шадабари ( познавательные УУД):

- текстээр дамжуулагдаhан мэдээсэлнүүдэй янза (виды информации) ойлгохо: юун тухай хэлэгдэнэб, удхань ямар бэ, идейнь ямар бэ?;

- олон ондоо янзын уншалга хэрэглэхэ;

- ондо ондоо түхэлтэй текстнүүд (текст, схемэ, таблица, зураг) сооhоо ɵɵртɵɵ мэдээсэл олохо;

- үгɵɵр хэлэгдэhэн ойлгосо, схемэ, таблица, модель болгохо, тиин hɵɵргэнь модель соо харуулатай ойлгосо үгɵɵр хэлэхэ;

- анализ, синтез хэхэ;

- шалтагаан хойшолон хоёрой хоорондохи холбоо харуулха, тодоруулан зохёон тогтоохо;

- бодомжолхо.

Харилсаха шадабари ( коммуникативные УУД)

- хэлэлгын зорилгоhоо дулдыдуулан ɵɵрынгɵɵ hанал аман ба бэшэгэй хэлэн дээрэ харуулха;

- хэлэхэ, харилсаха зоригоhоо үндэhэлэн, хэрэгтэй сагта монолог гү, али диалог хэрэглэжэ шадаха;

- ɵɵрынгɵɵ hанал бодол, hанамжа хэлэжэ, баталжа шадаха;

- хүнүүдэй хэлэhые шагнаха, ойлгохо, тиин ɵɵрынгɵɵ hанал бодол хубилгахаяа бэлэн байха;

- ажаябуулга эмхидхэдээ, хɵɵрэлдэжэ, хоорондоо хэлсэжэ, нэгэ hанал бодолтой болохо;

- асуудалнуудые табиха.

Предметнэ результат::

- уншаhан юумэнэйнгɵɵ удхыень ойлгон, зүбɵɵр, нэгэ жэгдээр, уран гоёор, үгэнүүдые бүхэлеэрнь уншаха (жэлэй һүүлдэ минута соо 40-50 үгэ);

- логическа сохилто ба мэдүүлэлнүүдэй, текстын хубинуудай хоорондохи зогсолто (пауза) баримталан уншажа шадаха;

- уншаhан материалайнгаа удхын аянга харуулжа шадаха;

- рассказ соохи үйлын hубарил оложо, гүйсэд удхатай хубинуудта ɵɵрынгɵɵ арга шадалаар хубаажа шадаха;

- үйлэдэгшэ нюурнуудай ябадалда сэгнэлтэ үгэжэ шадаха;

- уншаhан юумэнэйнгээ удхые ойлгоод, тобшохоноор хэлэжэ шадаха;

- уншаһан текстын удхые харуулһан зурагуудаар хөөрэжэ шадаха;

- үйлэдэгшэ нюурнуудые, байгаали, үйлэ харуулһан үгэнүүдые, мэдүүлэлнүүдые текст сооһоо өөрөө оложо шадаха;

- ɵөрынгөө хараһан, дуулаһан юумэн тухайгаа хөөрэжэ шадаха;

- уран зохёолнуудай жанрнуудай зарим онсо илгаануудтай практическа таниха: онтохон соохи жэгтэй гайхамшагтай юумэнууд тухай, шулэгүүдэй онсо илгаа тухай.

ПРОГРАММЫН БYРИДЭЛ БА УДХА:

Жэлэй сагууд, буряад арадай ёhо заншалнууд, сэсэ мэргэн hургаалнууд, hүбэлгэн ухаатай үхибүүд, табан хушуун мал, шубууд, сэсэгүүд, байгаали хамгаалга, гамналга тухай, үхибүүдые hайн hайхан абари зантайгаар хүмүүжүүлгэдэ зорюулhан шүлэүүд, оньhон үгэнүүд, рассказууд, онтохонууд.

1. «Мэндэ амар, hургуули!» ( 1 час):

Б.Гармаев «Мэндэ амар, hургуули!»

2. «Түрэлхи хэлэн – түрэhэн дайда» ( 2 час):

Ц.-Д. Хамаев «Сентябриин 1» «Түрэлхи хэлэн» Буряад хэлэн тухай шүлэгүүдэй баглаа. С. Бабуев «Түрэл нютагай татаса» Х. Намсараев «Манай нютаг» В. Намсараев «Нютагай соло».

3. «Хэшэгээр баян намар» ( 5 час):

Ц. Цыдыпова «Намар» Ч. Цыдендамбаев «Намарай ой соо», Б-Б. Намсарайн «Бургааһан түүдэг»,

В.Галсанов «Буугаа гээһэн ангуушан», Ц.-Д.Хамаев «Галуудай бусалган», А.Жамбалон «Намар».

4. «Хүн – байгаалиин үри» (4 час):

Д.Шангаева «Арсалдаан», И. Калашников «Хуһан ба хасуури», Б.-Б. Намсарайн «Булаг», Ц. Номтоев «Зугын бүлэ», Нютагаймнай сэсэгүүд. Нютагаймнай шубууд Б. Жанчипов «Шубуухай».

5. «Хүн болохо багаhаа» (7 час):

Ц.Цыдыпова «Хүбүүхэйн хүсэл», Д.Жалсараев «Хоер нүхэдэй хүсэл», Ц.-Д.Дондокова «Хэн һайн? Хэн мууб?», А. Мангатханов «Мартамхай Мархай», Г. Чимитов «Һалан Һамажаб, hамбааша ямаан» Ж. Балданжабон «Та», Ж. Зимин «Эрхэлхэдэнь – эдеэн гашуун, уурлахадань – уһан гашуун» , Д. Ошоров «Дохолон хүн», Д.Ошоров «Хурдан Зээрдэ».

6. «Аман үгын абдарhаа» (10 час):

Буряад арадай онтохонууд: «Мэхэтэй петух», «Хулгана тэмээн хоёр», «Угытэй үншэн басаган», «Һарада гараhан hайхан басаган», «Хитааhан хүбүүн», «Гурбан таабари», «Аргатай түлеэшэн». Таабаринууд. Оньhон үгэнүд. Жороо үгэнүүд.

7. «Yбгэн буурал үбэлнай» (6 час):

«Yбэл» Ц.-Б. Бадмаев «Саhан», Ц.- Д. Дондогой «Түрүүшын саһан», Ч.-Р.Намжилов «Далитай үхибүүд», Г. Бадмаева «Һонирхолтой асуудал», К.Ушинский «Yбэлэй ааша», Д. Ошоров «Боосоогоо алдаһан Булад», Г. Чимитов «Хасуури», Ш. Нимбуев «Ёлкын дэргэдэ», Б. Бальжинимаев «Ёлкын дуун».

8. Yхибүүдэй дуратай уран зохёолшод (6 час):

Х. Намсараев «Уран хүүгэд», «Манай хүүгэд», Б. Абидуев «Эхин тэмдэг», «Муура багша» Ц.-Б.Бадмаев «Yбэл ерэбэ», «Харыт энээхэн хүбүүе», Ц.-Д. Дондокова «Саһан баабхайн гомдол», Г. Чимитов «Нютаг», Э.Дугаров «Yреэнэл».

9. «Сагаалган – манай hайндэр» ( 3час):

«Сагаан hараар, Сагаалга-наар!», Г.Бадмаева «Сагаалганай бэлэг», Г.Дашабылов «Арбан хоер жэл».

10. «Арадай баялиг – табан эрдэни» ( 6 час):

Табан хушуу мал: адуун- унаган, хонин – хурьган, ямаан-эшэгэн, тэмээн- ботогон, үхэр- тугал, Хонин мөөрэдэг гу, али маарадаг гу? , Г. Чимитов «Табан нүхэд».

11. «Буряад наадаанууд» (5 час):

Хатар наадан. Бүхэ барилдаан. Һур харбаан. Мори урилдаан. Шагай наадан. Шатар. Минии нааданхайнууд. Велосипед. Бүмбэгэ. Каток.

12. «Айлшан хабар» ( 9 час):

Хабар ерэбэ. Хабар. Эжын һайндэр. Бэлэг. Эмшэн эжы. Шубуудай бусалгын болзор. Юрий Гагарин – түрүүшын космонавт. Алдар соло. Аша хүбүүн. Ц-Ж.Жимбиев «Гал могой жэл». Батын үбгэн баабай. Хүшөө.

13. «Литературна онтохонууд» (3 час):

Б.Абидуев «Тэхэ Бабанын түүхэ», Уран дархан, Хүнэй нүхэр.

14. «Бууралхан Буряад оромнай» ( 4 час):

Буряадни. Агамни. Улаан-Yдэ. Шамда, Байгал!

ТЕМАТИЧЕСКА ТYСЭБ

ОПИСАНИЕ УЧЕБНО – МЕТОДИЧЕСКОГО И МАТЕРИАЛЬНО – ТЕХНИЧЕСКОГО ОБЕСПЕЧЕНИЯ ОБРАЗОВАТЕЛЬНОГО ПРОЦЕССА

Учебная литература:

- Түрэлхи хэлэн, 2-дохи классай hуралсала й ном. Улаан – Үдэ: ГБУ РЦ «Бэлиг», 2006.

Методическая литература.

- С.М. Бабушкин «Буряад – ород словарь». Улаан – Үдэ,1992.

- Борсоев М.Н., Будаев Ц.Б., Ускеева В.Ш. «Байгаалиин шэнжэлэлэй тайлбарита ород-буряад словарь», Улаан – Үдэ

- Будаев Ц.Б. «Оньhон үгэ оншотой», Улаан – Үдэ,

- Дарижапова Д.Д. «Диктантнуудай ба изложенинүүдэй суглуулбари».

- Содномов С.Ц., «Түрэлхи хэлэн. Методическа дурадхалнууд», Улаан – Үдэ: «Бэлиг», 2008.

- «Толоной абдарhаа», Агинское, 2015.

- Черемисов К.М «Ород - буряад словарь». Улаан – Үдэ.