| Кичээлдин чорудуу. | Башкыныӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы
| Оореникчиниӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | УУД |
I.Мотивация. Организастыг кезээ.
| Амыр-менди уруглар! Амыр-амыр аалчылар! Алдын хүн хүннеп тур. Ак-кок дээр чайнап тур. Аас-кежиктиг уруглар бис Ам-даа хөйну өөренир бис! (бодун таныштырар) Бөгүн бис үш бөлүкке чарлып алгаш ажылдаар бис. Бөлүктерниң аттары: «Дүүн», «Бөгүн», «Эртен». Эки идекпейлиг ажылдаан бөлүк ховаганнар ойнап алыр. Кайы бөлүктүң хөй болурул ол бөлүк тиилээн боор. Ынчангаш идекпейлиг ажылдаар силер уруглар. | Өѳреникчилерниӊ кичээлге белеткелин хынаар. Уругларныӊ хей-адын көдүрер, кичээлге белеткээр | Ажылдаар олудун хынаар, белеткээр. | Сорулганы салып билири.(Р) |
II.Актуализация. | Бөлүктерден 1-1 кижи самбырага үнүп кээр, эжиниң тургускан домактарын бижиир. Бөлүктен бир кижи домакты шын тургузар.
дииңнеп чораан, Ачам, күзүн. буга, бустап тур, Кара. дүжер, Чылыг, час.
Домактарны шын тургузар. Домакта кылыг сөстерин тывар. Кылыг сөзү деп чүл? Кандыг айтырыгларга харыылатынарыл? | Мурнунда ѳѳренген темазынга даянып алгаш, чаа темаже чоорту кирерин белеткээр «Кылыг сөзүнүң үелерге өскерлири» деп теманы билиндирери. Онаалганыӊ шын күүсеттингениниң хынаарын организастаар.
| Кылыг сөзү дугайында билиин сактып, катаптаар. Өѳренген билиинге дүүшкен онаалганы күүседир. Онаалганы күүседиринге кандыг дүрүмге даянып алгаш, күүсеткенин тодарадып чугаалаар. | Башкы болгаш эштери-биле харылзаалыг ажылдаары.(П) Проблеманы тургузуп , шиитпирлеп билири.(п) |
Проблеманы салыры. | Кыштың соогу дүшкен. Кылын харын чаапкан. Хемнер, хөлдер доңган. Кедергей соок келген. Кылагар ак харжыгаштар. Дээрден черже бадып турлар. Шугулдаан хат аккыр харны Чууктап ойнап, дүвүреп тур. Часкы чылыг чедип келир. Дамырактар агып бадар. Чижик куштар өөрүп , хөглээр. Чиртиледир эде бээрлер.
Шулукте кылыг сөстерин тывар. Кандыг айтырыгларга харыылатынарыл? Бирги одуругда кылыг сөстери кайы үени көргүзүп турарыл? Ийиги одуруг, үшкү одуруг кылыг сөзүнүң кайы үелерин көргүзүп турарыл? Келир үе, амгы үе, эрткен үе | Проблемалыг (харыылаары берге айтырыг) байдалды тургузар.
| Чугаага киржир. Бодунуң бодалын чугаалаар.
| Бодалын шын дамчыдып билири.(к) |
Чаа теманы тодарадыры, тайылбыры. Салдынган проблеманы шиитпирлээри.
Сула шимчээшкин. | Ам чаагы айтырыгга даянып алгаш, кичээлдиң сорулгазын, темазын тодарадып көрээлиңерем уруглар. Шүлүкте кылыг сөстериниң чүлерин тып азы тодарадып алдывыс? (үелерин). Каш үелиг болган ийик? Кичээлдиң сорулгазы: Кылыг сөзүнүң үелерин тодарадып өөренири. Кылыг сөзү үш үеге өскерлип чоруур эрткен үе, амгы үе, келир үе. (кылыг сөзу чүлерге өскерлип чоруур- дур?) Темазы: Кылыг сөзүнүң үелерге өскерлири. Эр-хейлер кичээлдиң темазын, сорулгазын демниг тып алдывыс. Ам бөлүк бүрүзүнүң аттары кылыг сөзүнүң үелеринге таарышкан боор. «Дүүн»- эрткен үе, «Бөгүн» - амгы үе, «Эртен» - келир үе.
Эрткен үе | дүүн | Канчанган? Канчалды? | Амгы үе | бөгүн | Канчап тур? Чүнү кылып тур? | Келир үе | эртен | Канчаар? Чүнү кылыр? |
(Үелерни бижээш бээр) Эрткен үе кылдыныгның эрте бергенин, бооп каапканын илередир. (харыылаар айтырыглары канчанган?, канчалды?) Амгы үе ам бооп турарын илередир.(Канчап тур? Чүнү кылып тур?) Келир үе ам болурун илередир.(Канчаар? Чүнү кылыр?) Кыдырааштарын ажыткаш ай хүнүн бижиир. Чараш бижилге. Номда (ар 131) Мергежилге 335. Үзүндүлерни бөлүк бүрүзү кылыг сөзүнүң кайы үезинге хамааржырыл дүжүрүп бижиир.
Балыктар дег эштиил Пагалар дег шураал Кушкаштар дег ужаал Аккыр хар дег бөөлдениил (шимчээшкинин күүседир)
| Уругларны өөредиглиг сорулга салырынче углаар.
Бердинген шүлүктүң дузазы- биле чаа теманы уруглар тайылбырлап үндүрүп кээр кылдыр углап баштаар.
Номда (ар 130) мергежилге 335-биле уругларның түңнээн харыызын дүүштүрүп, хынаар. Дүрүмге болгаш онаалгага даянып алгаш, түңнелди үндүреринче уругларны углаар. | Башкының удуртулгазы- биле кичээлдиң темазын, сорулгазын шын тодарадып, тургузар
Бердинген шүлүктүң дузазы- биле чаа теманы тайылбырлаарын кызыдар.
Номда (ар 130) мергежилге 335-биле харыызын дүүштүрүп, хынаар.
| Бергедей берген таварылгадан үнериниң аргаларын тып билири.(Р) Бодунуң бодалын шын илередип билири.(К)
|
Эге быжыглаашкын. | Номда дүрүмнү номчуур. (ар 131) Чүве аттары-биле кылыг сөзүнүң үш үезинге сөстер чогаадыр Аът – киштээн, оъттап тур, саяктаар. Хат – хадаан, хадып тур, хадыыр. Куш – ушкан, ужуп чор, ужар.
Ойна – (ойнаан, ойнап тур, ойнаар) Чыры – (чыраан, чырып тур, чырыыр) Уду – (удаан, удуп чыдыр, удуур)
Демниг сааскан теве тудуп чиир. (Үлегер домакты дүжүрүп бижээш, кол сөс биле сөглекчини тывар, утказын тайылбырлаар). | Өѳренген кылыг сөзүнүң дугайында билиинге даянып алгаш, ол билиин дам быжыглап, чаа билиглерни ажыдарынче уругларны углаар. Бердинген онаалганы алган билиинге дүүштүр күүседиринче уругларны углаар | Бердинген онаалганы күүседир. Дүрүмнү шын кылдыр номчуур. Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Бодунуң шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар.
| Өөредилге хамаарылгазын күштелдирип, сонуургаары (Л) Эштежип ажылдаарының дүрүмнерин сагыыры(л) |
Бот ажыл | Бөлүктеп ажылдаары. Приложение 1. Бөлүк бүрүзү бердинген сөзүглелдер биле ажылдаар. Сөзүглелди кичээнгейлиг номчааш темазын, кол бодалын тывар. Адаанда тестилер-биле ажылдаар. (тестилерниң харыызын слайд хынаар)
| Уругларны, бөлүктеп ажылдаарын организастаар. Бөлүкке ажылдаарының дүрүмүн катаптадыр. | Бердинген онаалгаларны бөлүк аайы- биле күүседир. Бѳлукке ажылдаар, бодунуң бодалын шынзыдып, түӊнээр. | Бердинген онаалгаларны бүлүк аайы- биле күүседир. Бѳлукке ажылдаар, бодунуң бодалын шынзыдып, түӊнээр. |
Рефлексия. Туңнел. | Чүнү билип алдыңар? Салган сорулгавыс күүсеттинген бе? Чүү берге болду? Чүү солун болду? Кичээлдиң темазын билип алган мен деп бодап тур сен бе? «?»- Чүү-даа билбедим. « . »-Билип алдым «!»-Ийе. Оон-даа хөйнү билип алыксап тур мен | Уругларның кичээнгейин төнчү түңнелче угландырар. Кичээлдиң темазын билип алганынга бодунуң билиин шын тодарадып, ону үнелээринче уругларны углаар. | Кичээлдиң темазын билип алганынга тѳнчу түӊнелди үндүрер.
| Бодунуң болгаш өөрүнүң ажылын үнелеп, билири.(р) |
Бажыңга онаалга. | Онаалга. Мергежилге 334. Ар.130. | Онаалганы канчаар күүседириниӊ тайылбырын чорудар. Мергежилге 334. Ар.130. | Бажыңга онаалгазын бижиир. |
|
azhyk_kicheel_kylyg_sozunun_uelerge_oskerliri.docx
