конспект урока башкирской литературы
план-конспект урока (2 класс)

Уҡытыусы эшмәкәрлеге

Уҡыусы эшмәкәрлеге

1. Психологик комфорт тыуҙырыу

Һаумы, ҡояш!

Һаумы, дуҫым!

Һаумыһығыҙ, дуҫтарым!

Ҡояш, ғаләм, Тыуған ер!

Йән тыныслығы бир!

Мин сәләмәт, мин матур,

Мин бәхетле һәм дә шат.

Күп минең дуҫ- иштәрем,

Уҡыуым да шундай шәп!

  Парталашыңды, күршеләреңде сәләмләргә күнегеү. Шиғыр юлдарын шат, яғымлы тауыш менән уҡыу.

2. Уңыш ситуацияһын ойоштороу

Өйгә эште тикшереү.

1. Сабираға кәңәштәр.

(Ф.Иҫәнғоловтың «Нимә тип яуап бирер инең?» хикәйәһе буйынса)

2. Кинйәбайға кәңәштәр.

(Ғ.Дәүләдиҙең «Шапшаҡ Кинйәбай» шиғыры буйынса)

  Балаларҙың яуап биреү оҫталығын баһалау, уңыштарын билдәләү.

 Ҡыҙҙар Сабираға, ә малайҙар Кинйәбайға кәңәштәрен уҡыйҙар.

 Класташтарыңдың уҡыуын иғтибарлы тыңлап барырға, баһаларға.

3. Уҡыу мәсьәләһен ҡуйыу

1.Уҡыу мәсьәләһен ҡуйыуҙы ойоштороу.

  Текстың исеме, башы буйынса дәрес темаһын күҙаллау.

  Яуаптарҙың төрлөһө тыңлана, әүҙемлек хуплана.

  Баланың һөйләшеү оҫталығын билдәләү.

  Дәреслектәге 53-сө дәрес материалын табырға. Уҡыласаҡ текстың башын уҡып ҡарарға. Текст исеме, башы буйынса уҡыу мәсьәләһен билдәләргә. Баҙнатлы яуап бирергә.

-  Оморҙаҡ бабай ысынлап та аждаһа күргәнме? Бөгөн ошо һорауға яуап эҙләйбеҙ.

4. Ж.Кейекбаевтың «Оморҙаҡ бабай» хикәйәһе өҫтөндә эш

1. Тәү башлап әҫәр йөкмәткеһе менән танышыуҙы ойоштороу:

• Эш дәфтәрендә эшләү.

1-се бирем: әҫәрҙең исемен, авторын дәфтәргә яҙыу.

Хикәйә нисек тамғалана?

• Жәлил Кейекбаев тураһында

«интервью»:

• Кем ул   Жәлил Кейекбаев?

• Ул ҡасан, ҡайҙа тыуған?

• Уның ниндәй әкиәттәрен беҙ

уҡыныҡ?

• Балалар өсөн ниндәй китаптары бар?

2. Һүҙлек эше. (телдән эшләнә) 

3. Тәү башлап әҫәр йөкмәткеһе менән танышыуҙы ойоштороу: хикәйәне уҡып ишеттереү.

4. 4. Уҡылған текст буйынса

әңгәмә.

- Хикәйәнең төп геройҙары кем? (Хөрмәт менән олатаһы Оморҙаҡ бабай.)

- Хөрмәткә олатаһы нимә һөйләгән? (Олатаһы аждаһа күреүе тураһында мажаралы хәл һөйләгән. )

- Оморҙаҡ бабай ысынлап та аждаһа күргәнме? (Юҡ, ниҙән ҡурҡһаң, шул күҙгә күренә.)

5. Хикәйәне эстән уҡытыу.

Уҡылған әҙәби әҫәрҙе аңлау алымдарына эйә булырға, уның төп фекерен үҙ аллы билдәләй белергә.

Әҫәр исеме- «Оморҙаҡ бабай».

Авторы- Жәлил Кейекбаев.

Жанры- хикәйә. 

 (тура дүртмөйөш, йәшел һәм һары төҫтә, сөнки тәбиғәт күренештәре һәм кешеләр  тураһында)

Электрон таҡтала уның портреты, бирелгән мәғлүмәтте ҡулланыу.

- Жәлил Ғиниәт улы Кейекбаев

яҙыусы һәм тел  ғалимы, профессор.

- Ул 1911 йылдың 25 октябрендә Ғафури районы  Ҡаранйылға ауылында тыуған. 

- «Айыу ниңә ҡойроҡһоҙ?»

«Айыу ҡыш ниңә өңөнән сыҡмай?»

Төрлө телдә баҫылған «Урман әкиәттәре » китабы.

Һүҙҙәрҙең мәғәнәһенә төшөнөргә:

һырыштыҡ- һыйындыҡ

һаҙлыҡ- өҫтө ҡалын үлән менән ҡапланған, аҫты һыу булғанлыҡтан  һелкенеп ятҡан батҡыл урын

әрәмә- ғәҙәттә, туғайҙа, дымлы, уйпат ерҙә үҫкән ваҡ ҡыуаҡлыҡ

күрән - дымлы урында үҫә торған суҡ тамырлы бейек ҡаты ҡыяҡ үлән

ҡот осто- ныҡ ҡурҡтыҡ

йән керҙе- иҫебеҙгә килдек 

• Әҫәрҙе уҡытыусы уҡыған саҡта

нимәләргә иғтибар итергә? Оморҙаҡ бабай ысынлап та аждаһа күргәнме икәнлеген асыҡларға.

• Әҫәр йөкмәткеһе буйынса

әңгәмәлә әүҙем ҡатнашырға, үҙ фекереңде оялмайынса башҡаларға еткерергә.

• Уҡығанда нимәләргә иғтибар

итергә:

- Йөкмәткегә ҡарата геройҙарҙың ҡылыҡ- фиғелен аңларға тырышырға.

- Тексты «эмоциональ» ҡабул итергә өйрәнергә.

5. Ял минуты ойоштороу

Һаҙлыҡта ике тәлмәрйен,

Ике йәшел әхирәт,

Иртүк тороп йыуынған,

Ҡоро итеп һөртөнгән,

Уңға- һулға эйелгән,

Аяғын тыпырлатҡан,

Шунан сәпәкәй иткән.

Сәләмәт булыр өсөн-

Иртән зарядка эшлә,

Физкультсәләм ебәрәбеҙ,

Ваҡыт үткәрмә бушҡа!

(шиғыр йөкмәткеһенә ярашлы хәрәкәттәр эшләргә)

6. Уҡыу мәсьәләһен хәл итеү

1. Әҫәрҙе һайланма уҡытыу.

Тәүҙә ел- дауыл, ямғыр башланыуы, унан аждаһаны тәүге күреү  тураһындағы урынды  уҡытыу.

Һәр өҙөк буйынса әңгәмә үткәреү.

- Ел- дауыл сыҡҡанда нимә ҡалҡа тип һөйләйҙәр?

- Аждаһаны һүрәтләп бирегеҙ.

- Хикәйәлә ниндәй мәҡәл ҡулланылған?

2. Эш дәфтәрендә эш.

- 2-се биремде эшләү.

Хикәйәләләге ваҡиғалар кем исеменән һөйләнелә?

- 3-сө биремде эшләү.

Хикәйәләләге ваҡиғаларҙы мажаралы хәл, тип әйтергә буламы? Тамғала.

3. Дәреслектәге мәҡәлдәр өҫтөндә эш(төркөмдә эшләргә өйрәтеү):

«Олонан аҡыл алам, кәңәшкә ҡолаҡ һалам!» рубрикаһындағы мәҡәлдәрҙе уҡытыу.

Хикәйәгә ниндәй мәҡәл тура килә?

4. Төркөмдәрҙең яуаптарын тыңлау.

5. Эш дәфтәрендәге 4-се биремде эшләү.

Ҡайһы мәҡәл хәтереңдә ҡалды?

6. Һығымта яһатыу.

- Хикәйә һеҙҙә ниндәй тойғо уятты? 

• Дәреслектән кәрәкле урынды

табырға. Тасуири итеп уҡып күрһәтергә.

- Аждаһа.

- Буйы ике бүрәнә оҙонлоғо, бүкән йыуанлығы, төҫө ҡап- ҡара.

- Ҡурҡҡанға ҡуш күренә, таҡыр ерҙә аты һөрөнә.

• Дәфтәрҙә 2-се биремде үтәргә.

Хикәйәләләге ваҡиғалар Оморҙаҡ бабай исеменән һөйләнелә.

• Дәфтәрҙә 3-сө биремде үтәргә.

• Мәҡәлдәрҙең мәғәнәһен

аңлатырға. Уға ярашлы миҫалдар килтерергә. Төркөмдә кәңәшләшеп эшләргә өйрәнергә: башҡаларҙың фекерен тыңлай, үҙеңдең фекереңде еткерә  белергә.

• Ҡурҡаҡ үҙ күләгәһенән үҙе

ҡурҡҡан.

Дәфтәргә яҙып ҡуйырға.

• Һығымта яһарға: уңайһыҙ

хәлгә тарымаҫ өсөн һәр эште уйлап башҡарырға, төрлө сетерекле хәлдәрҙә батыр, ҡыйыу булырға, юҡ- бар нәмәнән ҡурҡмаҫҡа өйрәнергә.

7. Рефлексиф анализ

1. Дәрес этаптарын иҫкә төшөрөү.

2. Ниндәй уҡыу мәсьәләһе

ҡуйылды? Ул мәсьәләне систекме?

3. Хикәйә һине нимәгә өйрәтә?

Был әҫәрҙән ниндәй фәһем алдығыҙ?

• Дәрестең был мәлендә мин  

нимә менән шөғөлләндем? Унан нимәгә өйрәндем? Ниндәй аҡыл алдым?

• Оморҙаҡ бабайҙың ысынлап та

бәләкәй саҡта аждаһа күрмәүен белдек.

• Уңайһыҙ хәлгә тарымаҫ өсөн

һәр эште уйлап башҡарырға, төрлө сетерекле хәлдәрҙә батыр, ҡыйыу булырға, юҡ- бар нәмәнән ҡурҡмаҫҡа өйрәнергә.

8. Баһалау

1. Дәрестә әҫәрҙе уҡыуҙа ҡатнашҡан уҡыусының аңлы, етеҙ, тасуири уҡыуына баҫым яһап, баһа бирергә.
2. Әҫәрҙең йөкмәткеһенә таянып, геройҙарҙың ҡылыҡ- фиғеле тураһында һөйләшеүҙә әүҙем ҡатнашҡан уҡыусыларҙы айырып әйтеп, баһалар ҡуйыу.

9. Өйгә эш биреү

1. Хикәйәне тасуири уҡырға өйрәнергә.
2. Дәреслектең 56- сы битендәге 3- сө һорауға яуап әҙерләргә.