Ужуглел кичээли
презентация к уроку (1 класс)

Кичээлдин чадазы ( этап)

Башкының ажыл чорудулгазы

Өөреникчиниң ажыл чорудулгазы

Бугу талалыг ооредилге ажыл-чорудулгазы (УУД)

1. Ооредилге ажыл-чорудулгазынче барымдаа. (мотивация к учебной деятельности.(2 мин)

-Экии уруглар! .

-Шупту кичээлге белен бе? Шын кылдыр олургаш кичээливис эгелээлиңерем, уруглар.

Кичээлдиндевизи:

Хоглуг конгакынгырт кылды,

Кичээл шагы эгеледи.

Кончуг оожум орупкаштын

Кичээнгейлиг оорениили

(бот-боттарынгахулумзуруур

Личностуг (ажылдаарынга белеткендирер, ажылчын олудун организастаары)

Башкарыкчы(сорулга салыры)

Харылзажылга(диалог чугааны ажыглап билири)

2. Билиглернин онза-чугулазы. (актуализация знаний)(4 минут)

Катаптаашкын

-Уннер кандыг ийи бөлүкке чарлырыл?

-Ажык үннер кандыг ийи бөлүкке чарлырыл?

Словарьлыг диктант

А,а, Л,л.М,м. О.о, Н,н, Чч

Ном, сан, мал, саан.Ол  аас. Санаа санаан.

• «Ужуктер холушкан» деп оюн.

Ооренген бугу ужуктерин холуштур салып каан тypaр.

Самбырага турган өөреникчи ажык уннернин ужуктерин бир одуругга, ажык эвес уннерниц ужуктерин ийиги одуругга чыскаай салыптар. Оскелери боттарынын кассаларындан тургузар. Бо оюн — ажык, ажык эвес уннерни, оларнын ужуктерин болуктеп билирин хынаар арга-дыр.

Узун, кыска Ча, Са, лаа, маа, наа деп слогтар-биле ки жилер аттары кожар. Тургускан аттар мындыг болур: Чалаа Чамаа, Санаа

-ажык болгаш ажык эвес

-кыска ажык үннер болгаш , узадыр адаар ажык үннер.

3. Ооредилгеглиг сорулганы салыры (постановка учебной задачи)

 (2 минут)

• Чаа унну ылгап тывары.

-Чурукта чуну көрүп тур силер?

-Сыын каяа чоруурул?

-Сыын деп соске слог-уннуг анализти кылыр.

Состе чангыс слог бар.

Бирги ун — с, ийиги ун — ы, ушку ун — н. Бо уш уннун кайызын ооренмээн-дир бис? (Н.)

-Сыын деп состу катап ниитизи-биле адаар. 

Ы деп ун канчаар дынналыр-дыр? 

-Сөстуң схемазын көрүңер. Бо хун кичээлде чүнү өөренир –дыр бис.

-Ы деп үн болгаш Ыы деп үжукту өөренир бис. Бичии ы деп үжүктү бижип өөренир бис.

-сыын

(Сыын сынга чоруур.)

-(Ы узадыр адаттынар.)

4. Чаа  билиглерни ажыдары» Берге байдалдан унерининпроектизин тургузары. («Открытие нового знания» (построение проекта выхода из затруднения))

( 20 минут)

Сула шимчээшкин

1.Состерден сы, чы, ры деп уннер каттыжыышкынын тыварынга мергежилге.

-Башкы чырык, чылан, сырын, чыл, чыргал, сырга деп состерни адаарга, уруглар состерни слогтааш, чы, сы, ры деп уннер каттыжыышкынын тывар. Чижээ: чы-рык — ийи слог бар. Бирги слог чы-, ийиги слог -рык. Бо слогта соолгу к деп ун чокта ры деп уннер каттыжыышкынын билип алыр.

• 2.Ы, ы деп ужуктер-биле таныжылга.

Хана кассазындан улуг, биче Ы, ы деп ужуктерни коргу- зер. Ниитизи-биле адаар. Ол ужуктернин ады уну-биле домей. Номдан козенек иштинде парламал, бижимел ужуктерни коор, оларнын домей болгаш ылгалдыг чуулдерин чугааладыр.

• Слогтарны номчудуп өөредири.узун-даа, кыска-даа слогту тургузар (ы-ыы). Бир өөреникчи хана кассазынга чы — чыы, сы — сыы деп слогтарны кожуп турда, оскелери боттарынын кассаларындан кожар.
• Сыын чуруунун адаанда схеманы коор. Схемада ажык эвес ун биле узун ажык уннун каттыжыышкыны, сөөлгу уну ажык эвес. Схема дузазы-биле сыын деп сөсту кожуп ном- чуур.
• Кыска, узун ажык слогтарны ниитизи-биле номчуур.

5.Быжыглаашкын

1.Ном-биле ажыл

Ар 33 слогтарны номчуур

2. Чурук –биле ажыл

-Чурукта кымны чураан-дыр?

-Чуге ын- чаар бодап тур силер?

-Бирээзи кымыл?

-Малчын биле сыынчынын аттары кымнар эвес, номчупкаш, билип алыр бис. Чурук адаанда слогтар болгаш состерни номчудар. Номчуур аргазын сөс бурузунде көргузуп каан. Домактарны номчааш, малчын биле сыынчынын аттарын чугаалаарлар.

Мал— малчын, аал— аалчы деп состернин утказын тайыл- бырлаар

-Малчын кижини.

Оон чанында хойлар оъттап чоруур.)

-Сыынчы кижи-дир.

6. Бижилге

Бичии ч деп үжүктү бижиири.

-үстүкү шугумнуң кырынга демир-үжүктү салып алыр, куду алзы ийленчек дортту адаанга шугумга дээй каапкаш солагай талаже тырыкылай аарак , ук шугумга дээй каапкаш сологай талаже тырыкылавышаан баштайгы шугумга чедир бижээш улаштыр оң талаже өрү алзы үстүндн шугумга чедир ийленчек шыйыгны бижип ол шугумдан адаанда шугумче оң талазында ийленчек ийленчекти бижип доозар.

5.Түңнел

-Бо хүун кичээлде чүнү билип алдыңар?

-Сен чуну билип алдын?