Урок марийской литературы в 3 классе
план-конспект урока (3 класс) на тему

3-шо классыште марла лудмаш урок   

Тема:  А.Мичурин-Азмекейын «Шыже» ойлымашыжым лудмаш.
Базовый учебник: С.Д.Дмитриев. Лудшаш книга. 3 класс.Нылияш туҥалтыш школлан учебник. Йошкар-Ола: Марийское книга савыктыш, 2006. – 104-106 стр.
Урокын цельже: А.Мичурин-Азмекей да тудын «Шыже» ойлымашыж дене палдарымаш. 
Задача - влак:
- ойлымаш гоч шыже пÿртÿсын моторлыкшо дене палдараш.
-  йылмым лывырташ, ушым вияҥдаш, чын лудаш туныкташ, текст дене пашам ышташ, предложений- влакым чоҥаш туныкташ. 
- пÿртÿс верч, икте - весе верч тургыжланен моштымым кушташ, пÿртÿсым аралаш шумаҥдаш.
Урокын типше: у материалым тунемме урок
Планироватлыме результат- влак:
Предметный: лексический материалым кучылт моштымаш, йодыш – влаклан чын вашмутым пуымащ. 
Личностный: йоча – влакым шочмо йылмым тунемаш, пÿртÿсым аралаш, тудын моторлыкшым, сылнылыкшым ужаш, икте – весе дене мутланаш, кутыраш туныкташ. 
Метапредметный:
Регулятивный: тунемше-влакын шинчымашым ден моштымашым тергымаш. Тунемме пашам шкевуя аклымаш. Шке шонымым умылтарен да каласкален моштымаш; Тушкан да группышто пашам ышташ тунеммаш. Познавательный: ойлымашым лудмаш да тудым умылымаш, текстыште кулеш информацийым муын моштымаш. Шке ончылан йодышым нолталын, вашмутым пуэн моштымаш. Турло информацийым кучылт моштымаш. Библиотека дене кылым кучымаш .  

Коммуникативный: устно шке шонымым чын чоҥаш, группышто кутырен келшаш, туныктышо дене пырля пашам ышташ тунемаш.
Оборудование: мультимедийный проектор, компьютер, магнитан доска, презентаций, книга выставке, писательын портретше.

Урокын эртымыже

I.Орг.ужаш

-Салам лийже, йоча – влак!

Йыҥгыр йыҥгырта, тунемаш ме вашкена.
 Кидым кушко нолтена, вара улык волтена.

Кок векла шаралтена,кидкопанам перена.

Икте-весым ончална да изиш шыргыжалына.

 II.Уроклан ямде улмым тергымаш

-Те уроклан ямде улыда? Айста вашкен гына икмыняр йодышлан вашмутым пуэна.Блиц-опрос.

-Таче идалыкын могай жапше?

-Арнян кечыже?

-Эн шерге айдеме?

-Кокымшо кинде?

Айдеме кунам мала?

Кунам cнеге куэш?

Уроклан ямде улыда, пеш сай.

III. Мотивационный ужаш. Урокын темыжым да цельжым увертарымаш.
- Йоча- влак, тендан ончылно марий калыкмут – влак. Шкевуя лудын лекса.

Чодыра мемнан поянлыкна, тудым аралаш кулеш.  Шошо пеледышыж дене мотор, шыже – тувырго саскаж дене.

- Кузе шонеда, мо нерген ме таче тендан ден кутырена?( Пÿртÿс нерген, шыже нерген).
- Чын, ме таче пÿртÿс нерген ойлена да А.Мичурин – Азмекейын «Шыже» ойлымашыжым лудына.

IV.У темым тунеммаш

1.Автор дене палдарымаш  (Ик ямдылыме тунемше каласкала)

 -  А.Мичурин-Азмекей  пÿртÿсын уста мурызыжо. Тудо 1912 ий 29 октябрь кечын шочын. Йоча жапше Звенигово районысо Изи Маламас ялыште эртен. Ончыкылык писательын шочмо верже моторлык дене ойыртемалтын. Рвезе пÿртÿсын сылнылыкшым изинекак ужын. Шочмо кундемым йӧраташ писательын возымо кумылжым эре вияҥден шоген. Тидыже Кугу сар лоҥгаште лиймыж годым поснак раш койын. Лач тиде жапыште прозаикын чоныштыжо пÿртÿсым чаманыме, аралыме кумыл утларак вияҥын. Тудо, пÿртÿс дене чак кылден, айдемын тÿрлӧ шижмашыжым рашемдаш тыршен. Тыныс пагытыштат писатель пÿртÿсын моторлыкшо, сылнылыкше нерген ятыр книгам возен. 
Нунын кокла гыч «Чодырасе сÿан», «Тул воктене», «Пÿртÿс мурызо», «Пÿртÿс муро» да моло сборникымат калык йӧратен лудеш.

2. Книга выставке дене  палдарымаш.

 3. Туныктышын лудмыжо.

 - Тугеже, А.Мичурин – Азмекей – ко тиде тыгай? Мо нерген возен? Тидым ме ойлымашым лудын пален налына. Лудаш мый туҥалам.  (Туныктышо лудеш)

4.Текстым лончылымаш. Содержаний почеш паша.
(Текстыште вашмутлан келшыше предложений-влакым кычалмаш)

- Идалыкын могай жапше толын шуо?

-Олык ден нурышто могай вашталтыш лийын?

-Ер ден энер нерген автор кузе воза?

-Игече кузе вашталтын?

- Чодыра илыш нерген автор мом ойла?

-А кайык-влак молан шыпланеныт?

5. Шке семын да ужаш дене лудмаш.  

V.Пеҥгыдемдымаш.  

1. Мутланымаш.
-Азмекей шке ойлымашыштыже шыже пÿртÿсын ойыртемже нерген воза.   Писатель пÿртÿсым йӧраташ, тудын поянлыкшым ужын мошташ ÿжеш. 
- Ойлымашын рÿдӧ шонымашыже могай? 
-Кажне ен шочмо пÿртÿсым эскерышаш, эреак арален, чот переген шогышаш - ойлымашын рÿдӧ шонымашыже.   А шыже пуртусышто тыланда мо утларак келша?
2. Проблеме-влакым тарватымаш.

-Йоча – влак, ме пÿртÿс нерген ятыр ойлышна, ойлымашын тÿҥ шонымашыжымат палышна, а те пÿртÿсым аралаш кузе полшеда? (Чодырам шагалрак руаш да тудым шукырак шындаш кÿлеш.   Чодыра йÿла, мусорым чодыраш кышкат. Кайык пыжаш- влакым пудыртылыт. Тыге шуко шудо, кайык- влак, янлык-влак йомыт.)

3.Группышто паша.

1 группа: Текст гыч шыже пале-влакым возен лукташ.

2 группа: шыже чодыраште шкем чын кучымо нерген возаш.

3 группа: шыже нерген сылне текстым чонаш.

4. Мини-проект–влакым аралымаш.

5. Группысо аралыме пашам аклымаш да иктешлымаш.

VI.Рефлексий._

-Мо урокышто тыланда келшен?

- Мом уым пален налында?

VII.Иктешлымаш

-Йоча – влак, мо нерген ме таче ойлышна?
-Кӧ тыгай А.Мичурин- Азмекей?
-Тиде ойлымашын тÿҥ шонымашыже могай?( Пÿртÿсын сораллыкшым айдеме ужын моштышаш, поянлыкшым   моштен кучылтшаш, аралышаш).
-Яндар пÿртÿс лоҥгаште айдеме шканже вийым налеш. Пÿртÿс деке мелын шогышо еҥ лывырге койышан, поро чонан лиеш. Шочмо пÿртÿсым эреак  эскераш, моторжым ужын да колышт шогаш ямде лийза.

Мӧнгӧ паша: пÿртÿсыштӧ  вашталтыш-влакым эскераш, текстым сылнын лудаш ямдылаш.