Календарно-тематическое планирование по литературному чтению (литературлуг номчулга) 4 класс по учебнику Кара-оол Л.С.
календарно-тематическое планирование (4 класс) на тему

№

Эрттирер хуну

Кичээлдин темазы

Кичээлдиң

Шагы

Шиитпирлээр берге айтырыглар

(решаемые проблемы)

                                  Планнаттынган түңнелдер

                                                                   (Планируемые  результаты)

план

факт

Эртемниң

түңнелдери

(предметные)

Ниити ѳѳредилгениң

түңнелдери

(метапредметные)

Амы-хууда ѳѳреникчиниң

түңнелдери

(личностные)

Тыва дылың, тыва чоннуң, тыва чериң – ожууңнуң үш ыдык дажы

1

Ч.Кара-Күске «Камнаалыңар», шүлүк

В.Саарымбуу шүлүк «Тɵрээн Тывам кижилери»

Чаа тема

1

Шулукту бедик кодурлуушкуннуг, чоргаар аян-биле номчуур, темазын тодарадыр. Тыва кижинин эртинези чудел деп чувени тодарадыр

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

шулук чогаалын кичээнгейлиг дыннап билиринин аргаларын сайзыратпышаан, оон уран созун чарашсынар болгаш ханы шингээдип алырынын дуржулгазын мооннеп, анаа уран-чечен хооннуг болгаш сонуургалдыг болурун кижизидер

2

Ч.Куулар шүлүк «Эртинелиг бурун Тывам»

Чаа тема

1

Шулуктун кол темазын тодарадыр. Шулуктун тургузуунун аайы-биле сайгарар

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

шулук чогаалын кичээнгейлиг дыннап билиринин аргаларын сайзыратпышаан, оон уран созун чарашсынар болгаш ханы шингээдип алырынын дуржулгазын мооннеп, анаа уран-чечен хооннуг болгаш сонуургалдыг болурун кижизидер

Чылдың үелери. Тодуг-догаа алдын күзүм

3

С.Сүрүң-оол. Шүлүк «Чанган куштар»

Чаа тема

1

Шулуктун тургузуун сайгарар, деннелгелерни тывар

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

долгандыр турар хурээлел болгаш бойдус дугайында уругларнын боттуг бодалдарын сайзырадып, ону шын угаап болгаш медереп билир

шулук чогаалын кичээнгейлиг дыннап билиринин аргаларын сайзыратпышаан, оон уран созун чарашсынар болгаш ханы шингээдип алырынын дуржулгазын мооннеп, анаа уран-чечен хооннуг болгаш сонуургалдыг болурун кижизидер

4

Х.Ойдан-оол «Баштайгы сегиржип алыышкын» («Оттуг-Мыйыстан» чечен-чугаа)

Чаа тема

1

Чогаалдын кол маадырын тодарадып билир, чуну угаадып турурын тодарадып билир

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

долгандыр турар хурээлел болгаш бойдус дугайында уругларнын боттуг бодалдарын сайзырадып, ону шын угаап болгаш медереп билир

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузелин боттандырар

5

А.С.Пушкин. шүлүк «Күс» (С.Самба-Люндуп очулдурган»)

Чаа тема

1

Шулуктун ун доктаашкыннарын сагып аянныг номчуур, тургузуу биле аяннажылгазын тодарадып билир

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

долгандыр турар хурээлел болгаш бойдус дугайында уругларнын боттуг бодалдарын сайзырадып, ону шын угаап болгаш медереп билир

шулук чогаалын кичээнгейлиг дыннап билиринин аргаларын сайзыратпышаан, оон уран созун чарашсынар болгаш ханы шингээдип алырынын дуржулгазын мооннеп, анаа уран-чечен хооннуг болгаш сонуургалдыг болурун кижизидер

Улустуң аас чогаалының биче хевирлери

6

Тывызыктар

Чаа тема

1

Тывызык деп чул? Оон дыл-домаан, жанрын тодарадыр

чечен чогаалдын уран чурумалдыг дылын, овур-хевир тургузарынга аян киирер аргаларын сеткип билир

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузели боттаныр

7

 Үлегер домактар

Чаа тема

1

Үлегер домактар дээрге чоннуң аас чогаалында ɵɵредиг, чагыг, кичээндириг аянныг мерген бодал сиңген, шүлүк тургузуглуг, тɵнген уткалыг домактар деп билир

чечен чогаалдын уран чурумалдыг дылын, овур-хевир тургузарынга аян киирер аргаларын сеткип билир

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузели боттаныр

8

Оюн үдээн чугаалар. Шимченгир оюннар.

Чаа тема

1

Оюннарның хевирлери-биле таныштырар

чечен чогаалдын уран чурумалдыг дылын, овур-хевир тургузарынга аян киирер аргаларын сеткип билир

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузели боттаныр

9

Дүрген-чугаа

Чаа тема

1

Тыва улустуң аас чогаалының биче хевири деп билиндирер

чечен чогаалдын уран чурумалдыг дылын, овур-хевир тургузарынга аян киирер аргаларын сеткип билир

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузели боттаныр

10

Чоннуң ырлары. «Кадарчы», «Алды баштыг Кара-Дагны»  (тыва улустуң ыры)

Чаа тема

1

Ийи хевирлиг болур деп билиндирер: ырылар база кожамыктар

чечен чогаалдын уран чурумалдыг дылын, овур-хевир тургузарынга аян киирер аргаларын сеткип билир

долгандыр турар хурээлел болгаш бойдус дугайында уругларнын боттуг бодалдарын сайзырадып, ону шын угаап болгаш медереп билир

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузели боттаныр

Ѳɵренип ɵɵрен

11

О.Сувакпит «Камналга» (чечен чугаа)

Чаа тема

1

Кол утказын тодарадып билири, деңнелгелерни тывары

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузелин боттандырар

12

Э.Кечил-оол «Үндүр имнедипкен» (чечен чугаа)

Чаа тема

1

Темазын тодарадыр, үнелел бижип ɵɵренир

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузелин боттандырар

Эки кылган ажыл – элеп читпес алдар

13

С.Сарыг-оол «Дуза када бергеним» («Аңгыр-оолдуң тоожузундан» эге)

Чаа тема

1

Уран-чечен аргаларны тодарадыр

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузелин боттандырар

14

К.-Э.Кудажы «Маргылдаа», шүлүк

Чаа тема

1

Баснының угаадыын тодарадып билири

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

шулук чогаалын кичээнгейлиг дыннап билиринин аргаларын сайзыратпышаан, оон уран созун чарашсынар болгаш ханы шингээдип алырынын дуржулгазын мооннеп, анаа уран-чечен хооннуг болгаш сонуургалдыг болурун кижизидер

Бистиң бичии ɵңнүктеривис

15

Х.Ойдан-оол «Эгерек биле Эзирек» («Оттуг-Мыйыс» деп номдан чечен чугаа)

Чаа тема

1

Шүлүк чогаадып шенээр

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

долгандыр турар хурээлел болгаш бойдус дугайында уругларнын боттуг бодалдарын сайзырадып, ону шын угаап болгаш медереп билир

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузелин боттандырар

16

С.Тока «Бистиң аңчывыс»

Чаа тема

1

Темазын тодарадып билири

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузелин боттандырар

17

Л.Чадамба «Кушкаштар», шүлүк

Чаа тема

1

Шүлүктүң тургузуун сайгарып, темазын тодарадып билири

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

долгандыр турар хурээлел болгаш бойдус дугайында уругларнын боттуг бодалдарын сайзырадып, ону шын угаап болгаш медереп билир

шулук чогаалын кичээнгейлиг дыннап билиринин аргаларын сайзыратпышаан, оон уран созун чарашсынар болгаш ханы шингээдип алырынын дуржулгазын мооннеп, анаа уран-чечен хооннуг болгаш сонуургалдыг болурун кижизидер

Бойдустуң чажыттары

18

С.Сарыг-оол «Саржаг дажыглаан»

Чаа тема

1

Деңнелгелерни тып билири

чечен чогаалдын уран чурумалдыг дылын, овур-хевир тургузарынга аян киирер аргаларын сеткип билир

долгандыр турар хурээлел болгаш бойдус дугайында уругларнын боттуг бодалдарын сайзырадып, ону шын угаап болгаш медереп билир

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузелин боттандырар

19

М.Эргеп «Хɵртүкке турлагжыыр» («Ѳдүгенде чайлаг» деп тоожудан эге)

Чаа тема

1

Деңнелгелерни тып билири

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузелин боттандырар

20

М.Эргеп «Анай». («Ѳдүгенде чайлаг» деп тоожудан эге)

Чаа тема

1

Чүвелерниң овур-хевирин бижээн сɵстерни тып билири

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузелин боттандырар

Чылдың үелери. Аккыр харлыг кыжым

21

Л.Чадамба «Кыжын», шүлүк

Чаа тема

1

Шүлүктүң темазын тодарадып, бойдустуң демдектерин чураан сɵстерни тып билири

чечен чогаалдын уран чурумалдыг дылын, овур-хевир тургузарынга аян киирер аргаларын сеткип билир

долгандыр турар хурээлел болгаш бойдус дугайында уругларнын боттуг бодалдарын сайзырадып, ону шын угаап болгаш медереп билир

шулук чогаалын кичээнгейлиг дыннап билиринин аргаларын сайзыратпышаан, оон уран созун чарашсынар болгаш ханы шингээдип алырынын дуржулгазын мооннеп, анаа уран-чечен хооннуг болгаш сонуургалдыг болурун кижизидер

22

Х.Ойдан-оол «Баштайгы хар» («Оттуг-Мыйыс» деп номдан чечен чугаа)

Чаа тема

1

Чогаалдың темазын, маадырларын тодарадыр

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

долгандыр турар хурээлел болгаш бойдус дугайында уругларнын боттуг бодалдарын сайзырадып, ону шын угаап болгаш медереп билир

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузелин боттандырар

23

Х.Ойдан-оол «Олегтиң ɵңнүктери». («Оттуг-Мыйыс» деп номдан чечен чугаа)

Чаа тема

1

Деңнелгелерни тодарадып билири

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

долгандыр турар хурээлел болгаш бойдус дугайында уругларнын боттуг бодалдарын сайзырадып, ону шын угаап болгаш медереп билир

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузелин боттандырар

Багын чугаалаарга – бачыды арлыр

24

И.Крылов. Басня «Кɵрүнчүк болгаш сарбашкын» (И.Медээчи очулдурган)

С.Сүрүң-оол. Басня «Ѳрге биле күске»

Чаа тема

1

Аянныг номчуур, темазын тодарадыр

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузели боттаныр

25

Э.Кечил-оол «Кеземче» (чечен чугаа)

Чаа тема

1

Ѳɵредиглиг домактың утказын тайылбырлап билири

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузели боттаныр

26

Л.Толстой «Сɵɵкчүгеш»

Чаа тема

1

Түңнел кылып, чагыг бээр.

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузелин боттандырар

Бойдуска хумагалыг болуулу!

27

К.-Э.Кудажы «Чүрек иштинде ок» («Таңды кежии» деп номдан чугаа)

Чаа тема

1

Чогаалдарның ылгалын база дɵмей чүүлдерин тодарадып билир

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

долгандыр турар хурээлел болгаш бойдус дугайында уругларнын боттуг бодалдарын сайзырадып, ону шын угаап болгаш медереп билир

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузелин боттандырар

28

С.Комбу «Эжеш куштар хоюспаңар», шүлүк

Чаа тема

1

Эпитеттерни тодарадып билир

чечен чогаалдын уран чурумалдыг дылын, овур-хевир тургузарынга аян киирер аргаларын сеткип билир

долгандыр турар хурээлел болгаш бойдус дугайында уругларнын боттуг бодалдарын сайзырадып, ону шын угаап болгаш медереп билир

шулук чогаалын кичээнгейлиг дыннап билиринин аргаларын сайзыратпышаан, оон уран созун чарашсынар болгаш ханы шингээдип алырынын дуржулгазын мооннеп, анаа уран-чечен хооннуг болгаш сонуургалдыг болурун кижизидер

29

С.Сарыг-оол «Кижи – бойдустуң тɵлү» (үзүндү)

Чаа тема

1

Чогаалда каттарның аттарын орус аттары-биле шүүштүрер

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

долгандыр турар хурээлел болгаш бойдус дугайында уругларнын боттуг бодалдарын сайзырадып, ону шын угаап болгаш медереп билир

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузелин боттандырар

30

Ч.Ондар «Хүн» («Олар чокта амыдырал чок»

Чаа тема

1

Шүлүктүң темазын тодарадыр

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

долгандыр турар хурээлел болгаш бойдус дугайында уругларнын боттуг бодалдарын сайзырадып, ону шын угаап болгаш медереп билир

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузели боттаныр

Эштигде хɵглүг, эптигде күштүг

31

Е.Танова «Ѳңнүктер»

Чаа тема

1

Бердинген сɵстерни тайылбырлааш, хамааржыр темазын тодарадыр

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузелин боттандырар

32

С.Тока «Черликпен» («Араттың сɵзү» деп чогаалдан үзүндү)

Чаа тема

1

Домакты орус дылче очулдурар, үнелел бижиир

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузелин боттандырар

Авторлуг тоолдар

33

Ш.Суваң «Алдын-Кушкаш» (Шиижиткен тоол)

Чаа тема

1

Шии деп чүл? Сюжедин дɵмейлээр, кол маадырларының шынарларын илередир

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузелин боттандырар

34

С.Сарыг-оол «Шиижекчигеш», шүлүк

Чаа тема

1

Уран-чечен аргаларын тодарадыр, эпитеттерни ушта бижиир

чечен чогаалдын уран чурумалдыг дылын, овур-хевир тургузарынга аян киирер аргаларын сеткип билир

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

шулук чогаалын кичээнгейлиг дыннап билиринин аргаларын сайзыратпышаан, оон уран созун чарашсынар болгаш ханы шингээдип алырынын дуржулгазын мооннеп, анаа уран-чечен хооннуг болгаш сонуургалдыг болурун кижизидер

35

К.Тюлюш «Улуургак, билииргек Дагаажык»

Чаа тема

1

Чогаалда үлегер домактың утказын тайылбырлаар

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузели боттаныр

Эрниң эрези

36

С.Сүрүң-оол «Кызыгааржыга», шүлүк

Чаа тема

1

Шүлүкүң бижээн аянын тодарадыр

чечен чогаалдын уран чурумалдыг дылын, овур-хевир тургузарынга аян киирер аргаларын сеткип билир

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

шулук чогаалын кичээнгейлиг дыннап билиринин аргаларын сайзыратпышаан, оон уран созун чарашсынар болгаш ханы шингээдип алырынын дуржулгазын мооннеп, анаа уран-чечен хооннуг болгаш сонуургалдыг болурун кижизидер

37

А.Арапчор «Эр кижиниң чаңгыс сɵстүү», шүлүк

Чаа тема

1

Темазын тодарадыр, үлегер домакты очулдурар

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

шулук чогаалын кичээнгейлиг дыннап билиринин аргаларын сайзыратпышаан, оон уран созун чарашсынар болгаш ханы шингээдип алырынын дуржулгазын мооннеп, анаа уран-чечен хооннуг болгаш сонуургалдыг болурун кижизидер

38

С.Михалков «Степа биле Егор». (Үзүндү)

Чаа тема

1

Маадырның овур-хевирин бижээн одуруглар ушта бижиир

чечен чогаалдын уран чурумалдыг дылын, овур-хевир тургузарынга аян киирер аргаларын сеткип билир

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузелин боттандырар

Чылдың үелери

39

М.Пришвин «Изиг түлүк үе»

Чаа тема

1

Деңнелге база эпитеттерни тывар

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

долгандыр турар хурээлел болгаш бойдус дугайында уругларнын боттуг бодалдарын сайзырадып, ону шын угаап болгаш медереп билир

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузелин боттандырар

40

К.Ондар «Ыглапкан хар», шулук

Чаа тема

1

Риториктиг адалгалыг домактар бижиир

чечен чогаалдын уран чурумалдыг дылын, овур-хевир тургузарынга аян киирер аргаларын сеткип билир

долгандыр турар хурээлел болгаш бойдус дугайында уругларнын боттуг бодалдарын сайзырадып, ону шын угаап болгаш медереп билир

шулук чогаалын кичээнгейлиг дыннап билиринин аргаларын сайзыратпышаан, оон уран созун чарашсынар болгаш ханы шингээдип алырынын дуржулгазын мооннеп, анаа уран-чечен хооннуг болгаш сонуургалдыг болурун кижизидер

Улус аразындан ие караа чымчак

41

Е.Танова «Ава дугайында сɵс». (Үзүндү)

Чаа тема

1

Риториктиг адалгалыг домактарны ɵске чижек-биле солуур

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузели боттаныр

42

Е.Танова «Кырган-авам келди-ле!»

Чаа тема

1

Кырган-авазының дугайында чугаалап билир

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузелин боттандырар

Улустуң аас чогаалы. Тоолдар  

43

 «Үш чүүл эртемниг оол» (Тыва улустуң тоолу)

Чаа тема

1

1

Кандыг тоолдарга хамааржырын тодарадыр

Кандыг тоолдарга хамааржырын тодарадыр, планын тургузар

чечен чогаалдын уран чурумалдыг дылын, овур-хевир тургузарынга аян киирер аргаларын сеткип билир

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузелин боттандырар

44

«Боралдай ашак» (Тыва улустуң тоолу)

Чаа тема

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузелин боттандырар

45

«Сыынак» (Тыва улустуң тоолу)

Чаа тема

1

Берген сɵстерни очулдурар, овур-хевирин бижээн сɵстерни ушта бижиир

чечен чогаалдын уран чурумалдыг дылын, овур-хевир тургузарынга аян киирер аргаларын сеткип билир

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузели боттаныр

46

«Тоолду чүге чажырбазыл» (Тыва улустуң тоолу)

Чаа тема

1

1

Тоолдуң эге база тɵнчү турум сɵстерин тывар. Ѳске тоолдардан ылгалы чүл?

Кол маадырын тодарадыр, хуулгаазын чүүлдерни тывар

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузели боттаныр

47

«Алдан ала чылгылыг Алаадай-Мерген» (Тыва улустуң тоолу)

Чаа тема

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузели боттаныр

Хɵктүг ужуралдар, солун болуушкуннар

48

С.Пюрбю «Шортан мунган эзир» («Шынаппайның чугааларындан» эгениң үзүндүзү)

Чаа тема

1

Ажыглаан уран-чечен аргаларын тывар

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузели боттаныр

49

С.Пюрбю «Бɵрттүг дилги» («Шынаппайның чугааларындан» эгениң үзүндүзү)

Чаа тема

1

Дыл-домааның аайы-биле онзагайы

чечен чогаалдын уран чурумалдыг дылын, овур-хевир тургузарынга аян киирер аргаларын сеткип билир

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузели боттаныр

50

М.Ѳлчей-оол  «Тергелиг аът» («Хɵɵрээрниң чугааларындан» чечен чугаа)

Чаа тема

1

Угаадыын тодарадыр

чечен чогаалдын уран чурумалдыг дылын, овур-хевир тургузарынга аян киирер аргаларын сеткип билир

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузелин боттандырар

51

О.Сувакпит «Хаважыгаш», шүлүк

Чаа тема

1

Овур-хевир чураан одуруглар тывар

чечен чогаалдын уран чурумалдыг дылын, овур-хевир тургузарынга аян киирер аргаларын сеткип билир

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

шулук чогаалын кичээнгейлиг дыннап билиринин аргаларын сайзыратпышаан, оон уран созун чарашсынар болгаш ханы шингээдип алырынын дуржулгазын мооннеп, анаа уран-чечен хооннуг болгаш сонуургалдыг болурун кижизидер

Тɵɵгү болгаш тоолчургу чугаалар

52

«Мɵге Союспан» (Тɵɵгү чугаа)

Чаа тема

1

Чугааның утказын тодарадыр

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузелин боттандырар

53

«Ийи кыс» (Тоолчургу чугаа)

Чаа тема

1

Аас-кежиктиң үндезини чүдел? деп айтырыгга харыылаар

чечен чогаалдын уран чурумалдыг дылын, овур-хевир тургузарынга аян киирер аргаларын сеткип билир

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузели боттаныр

54

«Часкы» (Тоолчургу чугаа)

Чаа тема

1

Тоолчургу чугаанын демдектерин адаар

чечен чогаалдын уран чурумалдыг дылын, овур-хевир тургузарынга аян киирер аргаларын сеткип билир

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузели боттаныр

Ойнаксанчыг оюннарым

55

С.Сарыг-оол «Оюннар» («Аңгыр-оолдуң тоожузундан» эге)

Чаа тема

1

Оюннарның кижиге ажыктыының аайы-биле бɵлүктээр

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузели боттаныр

56

О.Сувакпит «Хуулгаазын кажыктарым» (Үзүндү)

Чаа тема

1

Шүлүктүң тургузуунуң аайы-биле сайгарар

чечен чогаалдын уран чурумалдыг дылын, овур-хевир тургузарынга аян киирер аргаларын сеткип билир

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузелин боттандырар

Кижи болуру чажындан

57

Б.Хɵвеңмей «Адазының айбызынга» (Чечен чугаадан үзүндү)

Чаа тема

1

Темазын тодарадыр

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузели боттаныр

58

Л.Чадамба «Ивижилер оолдары», шүлүк

Чаа тема

1

Риториктиг айтырыг домактарга харыылаар

чечен чогаалдын уран чурумалдыг дылын, овур-хевир тургузарынга аян киирер аргаларын сеткип билир

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

шулук чогаалын кичээнгейлиг дыннап билиринин аргаларын сайзыратпышаан, оон уран созун чарашсынар болгаш ханы шингээдип алырынын дуржулгазын мооннеп, анаа уран-чечен хооннуг болгаш сонуургалдыг болурун кижизидер

 Ѳске чоннарның аас чогаалы

59

«Хек» (Ненец улустуң тоолу)

Чаа тема

1

Тоолдуң сценарийин тургузар

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузели боттаныр

60

«Чанагаш-оол» (Хакас улустуң тоолу)

Чаа тема

1

Кандыг тоолдарга хамааржырын тодарадыр, планын т ургузар

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузелин боттандырар

Чонум чаагай ёзу-чаңчылдары

61

М.Кенин-Лопсан «Калдаракты азырап алганым» («Калдарак» деп тоожудан эгениң үзүндүзү)

Чаа тема

1

Ыт дугайында чогаалдар бижиир

чечен чогаалдын уран чурумалдыг дылын, овур-хевир тургузарынга аян киирер аргаларын сеткип билир

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузелин боттандырар

62

М.Ѳлчей-оол «Кирген кижээ», шулук

Чаа тема

1

Темазын тодарадыр, тургузуун сайгарар

чечен чогаалдын уран чурумалдыг дылын, овур-хевир тургузарынга аян киирер аргаларын сеткип билир

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

шулук чогаалын кичээнгейлиг дыннап билиринин аргаларын сайзыратпышаан, оон уран созун чарашсынар болгаш ханы шингээдип алырынын дуржулгазын мооннеп, анаа уран-чечен хооннуг болгаш сонуургалдыг болурун кижизидер

Тывамның тɵɵгүзүнден солун арыннар

63

С.Сарыг-оол «Оттуг терге» (Чечен чугаадан үзүндү)

Чаа тема

1

Дыл-домаан тодарадыр

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузели боттаныр

64

О.Саган-оол «Кызыл Сылдыс ордени» («Кежиктиг сылдыс» деп тоожудан үзүндү)

Чаа тема

1

Чогаалдың кол маадырын тодарадыр

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузели боттаныр

Чылдың үелери

65

Н.Ооржак «Адазының дузалакчылары», шүлүк

Чаа тема

1

Темазын тодарадыр, тургузуун сайгарар

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

шулук чогаалын кичээнгейлиг дыннап билиринин аргаларын сайзыратпышаан, оон уран созун чарашсынар болгаш ханы шингээдип алырынын дуржулгазын мооннеп, анаа уран-чечен хооннуг болгаш сонуургалдыг болурун кижизидер

66

К.-Э.Кудажы «Чазый хырын башка халдаар» (Чечен чугаа)

Чаа тема

1

Чечен чугаага үнелел бижиир

уруглар номчаан (ооренген) чогаалдарыньн утказын, оон маадырларыньн ходелиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шингээдип ап, анаа хамаарыштыр чогуур унелелди берип, боттарынын сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарынын, чечен чогаалды долузу-биле шингээдип алыр

номчаан чуулунун утказын шингээдиринден ангыда, уругларнын ниити билиинин деннели делгемчиир, дуржулгазы байыыр болгаш амыдыралга оларнын мозу-шынарлыг, эстетиктиг хамаарылгазын база хевирлеттинер

чечен чогаалды (номну) уруглар боттары шилип ап, ону таалап номчуксаар кузели боттаныр

67

Бистиң проективис «Мээң ынак номум»

1

Ынак номунуң дугайында проект кылыр

68

Экскурсия

1

Суурнуң онзагай черлеринче экскурсиялаар