Конспект и презентация к уроку калмыцкого языка по теме "Транспорт"
план-конспект урока (4 класс) по теме

Кичәлин төр: Күч – көлгн. «Җаңһрин» нәәрт кен юуһар ирв.

Кичәлин күцл: Ямаран көлгн бәәхинь медүлх.

Кел өргҗүллһнә көдлмш давулх.

Төрскнч болх сурһмҗ өгх.

                                                     Кичәлин йовуд

I. Кичәлд белдлһн. Релаксац.

Нүдән аньҗ

Номһрҗ суутн.

Нүдән секҗ

Нүүрлҗ көдлтн.

II. Келнә ээдрлһ һарһлһн

Аца зөөдг көлгн

Адһҗ хаалһар гүүнә.

III. Күүндлдән                                    

             - Күндтә гиичнр! Тадн альдасвт?

             - Баһ Дөрвдәс, Элстәс.

             - Юуһар ирвт?

             - Гиигн машиһәр, кү зөөдг машиһәр.

IV. Кичәлин күцллә таньлдуллһн

- Юуна тускар  кичәлд күүндх гиҗ санҗант?

- Күч – көлгнә тускар .

V. Текстәр көдллһн

«Җаңһрин» нәәрт кен юуһар ирв (күч – көлгн)

     Хальмг Таңһчд Җаңһариад давгдна. Өөрхнәс чигн, талын орн – нутгас* чигн олн әмтн ирнә.  Ишкә герин өөр би өвәрц* хувцта кү үзүв. Өөрдәд мендлүв. Нернь Бату. Эн Моңһл орн – нутгас ирҗ. Иртлән кесг зүсн көлг сольҗ. Улан Баатрас Москва күртл аһарин кермәр нисч. Москваһас Аһш күртл һал тергн деер сууҗ. Элст күртл кү зөөдг көлгәр күрч. Җаңһариадт Бату бөк* бәрлдх.

     Райодас болн селәдәс әмтн гиигн машиһәр болн кү зөөдг көлгәр ирцхәҗ. Зәрмнь мөрн тергәр. Өөр бәәсн көвүд мөрән унҗ. Ууҗм* бәәдг улс мөрдән аца зөөдг машин деер авч ирв.

     Җаңһариадт әмтн чидлән, мергнән*, шамдһаһан* үзүлв.

• Мана Таңһчд юн давулгдна?
• Альдас  әмтн ирнә?
• Ямаран көлгәр Моңһл орн – нутгас бөк бәрлдәч ирв?
• Өөр бәәдг улс ю унҗ?
• Ууҗм бәәдг улс мөрдән юуһар авч ирв?
• Җаңһариадт ирсн улс ю үзүлнә?

VI. Амрлһна кем:

1. Аһарин кермәр ниснә. (Нисх)

2. Һал тергн болна. (Чуф – чуф)

3. Гиигн машиһәр. (Төгә эргүлх)

VII. Күүндлдән

- _____, Бату альдас ирв?

- Моңһлас ирв, ______.

- ____  , Улан Бааторас Москва күртл юуһар ирв?

- Аһарин кермәр нисч ирлә, ______.

- _____, Москваһас Аһш күртл юн деер сууҗ?

- Һал тергн деер сууҗ, _______.

- _____, Элст күртл Бату юуһар күрч?

- Кү зөөдг көлгәр, ______.

- ______, Бату альдас ирв?

- Бату Моңһлас ирв, _______.

- ______, ямаран зүсн көлг эн сольв?

- Бату Моңһлас ирв, _______.

  Аһарин керм, һал терг, кү зөөдг  көлг сольв, _______.

- ______, Җаңһариадт Бату ю кех?

- Бату Моңһлас ирв.

  Аһарин керм, һал терг, кү зөөдг  көлг сольв.

  Бату бөк бәрлдх, _______.

Улан Баатр        Москва          Аһш            Элст.

Райодас, селәдәс                        

VIII. Кичәлин ашлвр

Наадн. Эн үгмүд дүңцүлҗ ниилүлтн

Аһарин кермн                                           һазрар

Һал тергн                                                   теңгрәр

Кү зөөдг  көлгн                                         төмр хаалһар                                      

Хаалһин йөрәл

Мөңгн хаалһар йовҗ,

Алтн җола эргүлҗ,

Мөрнәннь чикнд

Нар урһаҗ

Менд амулң гертән күрцхәтн.

Герин даалһвр: келвр келҗ чадх

Толин көдлмш

Орн – нутг – страна, өвәрц – своеобразие, бөк бәрлдх – бороться, ууҗм – отдаленный, мергн – меткий, шамдһа – ловкий