Конспект к уроку калмыцкого языка по теме "Домашние животные"
план-конспект урока (2 класс) по теме

Кичәлин төр: Малын олз – тус. Махна авъяс.

Кичәлин күцл: текстәр көдллһн, нүүрәр умшлһн, күүндвр тогталһн.

Кел өргҗүллһнә көдлмш давуллһн.

Хальмг улсин авг – бәрц, авъясла таньлдуллһн болн авъяс хадһллһн.

Кичәлд керглгдх юмс: компьютер, зургуд, бичәтә үлгүр.

                                          Кичәлин йовуд

I. Кичәлд белдлһн

(Цә гиичнрт бәрүлҗ өгх)

II. Кичәлин күцл цәәлһлһн.

Хальмг улс ирсн гиичнртән цә бәрүлҗ өгдг авъяста.

- Цә чанхт юн кергтә?

-Усн, үсн, тосн, давсн, хагсу цә.

- Чик. Хальмг цә чанхт үсн кергтә. Үс юн өгнә?

- Үс үкр өгнә.                                        

- Үкрин үсәр ю кенә?

- Үкрин үснәс өрм, тос, ээдмг кенә.

- Үкр олзта мал?

- Үкр олз – туста мал.

-Дәкәд ямаран мал хальмгуд өскнә?

- Хөн, мөрн, темән.                                     слайд                                          

- Эндрк кичәлд эн малмуд ямаран олз – тус күргдгнь келхвидн.

Кичәлин төр: «Малын олз – тус».      слайд

Тег, тег, тег,

Тиньгр өргн тег.

Мана малчнрин гер

Мана малчнрин җирһл.                          Шугран В.

III. Шин төр даслһн

  Мал асрхла – амн тоста                             слайд

- Эн зургт ю үзҗәнәт?

- Эн зургт мөрн унһтаһан.                    ( слайд)

-Мөрн малас олз бәәнү?

-Э-э, олз бәәнә.

- Ямаран?

- Мөрнә чигән (кумыс) гем – шалтг эдгәнә, мөрн тергәр аца зөөнә, эзтәһән хө хәрүлнә,урлданд орна.

                                  (показать слайд)

 Шүлг

Арнзл

Элвг, у көдәһәр,

Эврә өвкнрин авъясар,

Эрлзсн хурдн мөрәр

Эргҗ довтлхтан дуртав.     Инҗин Лиҗ

Ботхн  

- Темәнә ботхна туск ямаран дун бәәнә?

Бобн, бобн, ботхн

Бийәсм һарад гүүнә.

Чи мана отхн

Чамаг хәләх кергтә.  Санҗин Н.

-Темән ямаран олз – туста?

- Темән дулан бул өгнә. Буларнь кевс, көнҗл кевнә. Булнь яс –үс өвддг күүнд нөкд болна.

- Дәкәд ямаран мал олзта?

- Чик. Хөн номһн сәәхн заңгта мал.                       (показать слайд)

- Хөн ямаран олзта?

- Ноос, арс, мах, өөк өгнә.

-Хөөнә ноосар ю өлгнә?

- Махла, беелә, күзүвч өлгнә.

- Хөөнә махн ямаран?

- Хөөнә махн шимтә.

             Махна авъяс

Махар дееҗ бәрнә.

Дееҗд шаһа чимг, хавс, бор мах тәвдмн.             слайды

Дал ах, күндтә күүнд өгдмн.

Хөөнә махна шөләр гем эдгәдмн.

Хөөнә мах хүрмд авч одна.

Кедү мах иддг болвчн, махнаннь туск авъясмудыг медҗ йовхмн.

              IV Амрлһна кем

Хур, хур цааран йов,

Хуцин махн, нааран йов!

Мөндр, мөндр, цааран йов,

Мөрнә махн, нааран йов!

                                        Малын олз – тус

   1. Багш текст умшх

       Мини һарсн өдрин өмн аав хө алв. Ээҗ дотр арчад чанв. Удл уга хот болв, сууһад эдлүвидн. Аав йөрәл тәвв, ээҗ хотас дееҗ тәвв.

- Нә, ач! Мал асрхла – амн тоста гиһәд! Ода болхла, мана амн тоста. Эклҗ эдлтн.

- Би ю  эклҗ идхм?

- Мә, эн бөөр ид. Көвүн күн бөөр иддмн, цус ид, элк ид.

- Күүкн күн зүрк иддмн.

- Би кезәнәс нааран, цуста дотр идәд угав. Дотр – мини дурта хот.

- Чик, дотр йир шимтә хот.

- Нә, ач, гесән цатхсн болхла, нег цөөкн сурврт хәрү өг.

- Мана өвкнр ямаран мал бәрдг бәәҗ?

- Хөн, мөрн, үкр, темән.

- Юуһар мал теҗәл кенә?

- Ноһаһар.

- Малас ямаран олз – тус үзнәвидн?

- Махн, үс, тос, өрм, чигә, ээдмг, өөк өгнә.

- Дәкәд ю маднд өгнә?

- Ноос, арс.

- Сән. Чи өсхләрн кен болхар бәнч?

- Аав, би таниг дураһад хөөч болхар бәәнәв.

2. Үгин көдлмш

Удл уга – недолго

Эдлх  - есть

Бөөр – почки

Зүркн - сердце                                          

3. Сурһульчнр умшх             (диг – дараһар)

4. Сурврмудт хәрү өгх

- Ээҗ ю чанв?

- Ээҗ дотрас ю йилһв?

- Кен бөөр иддмн?                 слайды

- Кен зүрк иддмн?

- Цуста дотрт кен дурта? Малас ямаран олз – тус үзнәвидн?

5. Нүүрәр умшлһн

V.  Дассан давтлһн

Зургудар давулх көдлмш

( Дөрвн зүсн малын зургудт, ямаран олз өгдг ирлцәтә зургуд өлгх)

VI. Кичәлин ашлвр.

- Эндрк кичәлд ю медвт?

-Мал ямаран олз – туста?

Йөрәл

Идән – чигән элвг – делвг болҗ,

Хөн малын төлнь өсҗ,

Үкр малын үснь элвгдҗ,

Мөрнә гүүдлнь хурдн болҗ,

Темәнә ботхн цатхлң болтха!

VII. Темдг тәвлһн.

VIII. Герин даалһвр:

Малын олз – тус нүүрәр умшч чадх.