Обобщающий урок на тему "Звуки" по якутскому языку
план-конспект урока (3 класс) по теме

Саха тылын уруога 3 кылаас

Учуутал: Филиппова Арабелла Гаврильевна, Амматаађы академик Л.В.Киренскэй аатынан лицей алын сүҺүөх кылааҺын учуутала

КылааҺа: 3 кылаас

Уруок тиэмэтэ: «Дорђоон» салаађа түмүктүүр уруок.

Уруок тиибэ: барбыты түмүктүүр уруок.

Уруок көрүңэ: көрүү-күрэх

Учебник: И.И.Каратаев, Н.С.Попова «Саха тыла» 3 кылаас

Дидактическай материал: карточкалар.

Уруок сыала: Дорђоон арааҺын туҺунан өйдөбүлү түмэн көрдөрөр дьарыгы тэрийии,

дорђооннор уратыларын тэңнээн көрөллөрүгэр, сөптөөх түмүгү оңороллоругар усулуобуйа тэрийии.

Соруктара:

Yөрэтэр: дорђооннор майгыннаҺар уонна уратылаҺар өрүттэрин наардаан түмүү уонна чиңэтии.

Сайыннарар: тыл дорђоонун чопчу холобурдартан булан арааран наардааҺын, киирии дорђоонноох тыллары арааран истии.

Иитэр: бэйэ-бэйэни истии,  кэпсэтии култууратын иитии.

Yрэнээччигэ үөрэх дэгиттэр дьайыыларын иңэрии:

    Бэйэни дьаҺанар-салайынар сатабыл

-чопчу сорудађы толоруу  сыалын туруорууну ситиҺии;

-бэйэ уонна атын ођо үлэтин түмүгүн ырытар, сыаналыыр үөрэйэђи сайыннарыы;

     Билэр-көрөр сатабыл

-саныыр санааны сааҺылаан атыттарга өйдөнүмтүтүк этэр үөрүйэђи сайыннарыы;

-табыгастаах ньыманан туруоруллубут сорудађы толоруу.

    БодоруҺар сатабыл

-кэпсэтии сиэрин тутуҺан үлэлээҺин.

Уруок хаамыыта

1.Тэрийэр чааҺа.

Бүгүн уруокка «Дорђоон» теманы түмүктүүбүт. Көмүс күҺүн аптаах киистэлэринэн таарыйбыт сирдэринэн күүлэйдиэхпит, поэттар күҺүнү хоґуйбут хоҺооннорун аађыахпыт.

2.Проблема туруоруу. (1 слайд)

-Хайа бу тугуй? Салгыы хайдах күүлэйдиибит, ођолоор?

-Дьэгэ-Бааба туох диэбитий?

-Хайдах үлэлиибит?

-Yлэлэрбитин хайдах сыаналыыбыт?

(Ођолор экраңңа баар мэҺэйи туоруурга былаан оңостоллор, бөлөђүнэн эбэтэр пааранан үлэлииргэ түмүккэ кэлэллэр. Сөп эппиэти биэрбит бөлөххө эбэтэр паарађа сэбирдэх биэрэргэ диэн түмүккэ кэлэллэр.)

3.Билбити түмүктээҺин.

1-кы сорудах (2 слайд)

Сыала: чопчу холобурунан көрөн сорудађы таайыы уонна сөпкө толоруу (аҺађас дорђоон арааҺын - кылгас, уҺун аҺађас дорђоонноох, дифтоннаах тыллары булан наардааҺын).

  Сорудађы  таайың  уонна  толоруң.

Хомуур,  туорах, ођуруот,  дулђа, түөлбэ, кыстык, кэбиhии,  күүдээх, хомуур.

(Бөлөхтөрүнэн үлэлииллэр. Yлэ түмүгүн биир-биир дуоска иннигэр тахсан көмүскүүллэр. Сөп эппиэт иҺин сэбирдэх ылаллар.)

2-с сорудах: (3 слайд)

Сыала: уҺун, кылгас аҺађас дорђооннору булан туруоруу, паараларын булуу.

  Сорудађын таай уонна толор.

Эбэм ынахтарын бааҺынађа _ рд _ л _ р.

Балтым оскуолађа к _ р _ р.

ЭҺэм аах отторун к _ ст _ л _ р.

Эмискэ ыттарбыт _ рд _ л _ р.

Ыт уңуођу к _ р _ р.

Ођолор ууну к _ ст _ л _ р.

(Бөлөхтөрүнэн үлэлииллэр. Yлэ түмүгүн биир ођо дуоска иннигэр тахсан көмүскүр. Сөпкө үлэлээбит бөлөх, паара  эмиэ сэбирдэх ылар.)

3-с сорудах (4 слайд)

Сыала: схемађа сөп түбэҺиннэрэн дифтоннаах тыллары булуу.

Ким элбэх тылы булар?

(Бөлөхтөрүнэн үлэлииллэр. Yлэ түмүгүн биир - биир аађаллар. Элбэх тылы толкуйдаабыт бөлөх, паара  эмиэ сэбирдэх ылар.)

Сынньалаң.  Хамсаныылаах оонньуу «Көтөрдөр» (5 слайд)

4-с сорудах (6 слайд)

Сыала: киирии тыллары таба суруйар дьођуру бэрэбиэркэлээґин.

«Аукцион»

Тыллар бары биир темађа сөп түбэҺэр гына айанныыр көлө ааттарын суруйуң.

Биир - биир дуоскађа тахсан айанныыр көлө аатын суруйаллар. СыыҺа суруйбут ођо туоруур, атын ођо ол тылы таба суруйдан салгыыр. Элбэх тылы таба суруйбут паара, бөлөх сэбирдэх ылар.

 (самолет, вертолет, ракета, трамвай, троллейбус, легковой массыына, грузовой массыына, автобус, микроавтобус, катер, пароход уо.д.а.)

5-с сорудах (7 слайд)

Сыала:киирии тыллары таба суруйууну өйдүүр дьођуру сайыннарыы.

   Алђас суруллубут тыллары булан  көннөр.

1.Москва              4. Райа                       7. Экскурсия

2. хаңкы               5. таһырдьа                8. Сонньа

3. парашут            6. Бэнидиэнньик        9. докумуон                    

(Сөпкө ааттаабыт ођолор сэбирдэх ылаллар)

(8 слайд)

4. КүҺүн туҺунан поэттар хоҺооннорун аађыы. (9, 10, 11 слайд)

Айымньы аатын, авторын таайыы.

5. Рефлексия.

Элбэх сэбирдэђи хомуйбут ођолорго сыана туруоруу, санааларын истии.

- Бэйэбит үлэбитин сыаналанабыт. Ким тугу этиэн бађарарый? (Ођолор санааларын этэллэр.)

- Ханнык сорудађы ордук билэр эбиккитий?

- Онтон ађыйах сэбирдэђи хомуйбут ођолор тугу этиэххит этэй?

5. Түмүк.

-Дорђоону таба истии туохха наадалаах эбитий?

-СыыҺата суох суруйарга тугу билиэххэ нааданый?