1 нче сыйныфка эш программасы
календарно-тематическое планирование (1 класс) на тему

татар төркеме

Скачать:


Предварительный просмотр:

Рус мәктәпләрендә укучы татар балаларына татар теленнән укыту буенча эш программасы

                                                                                                       (  1 нче а, б сыйныфы )

Аңлатма язуы

Атналык сәгатьләр саны - 3

Еллык сәгатьләр саны – 99

Эш программасы түбәндәге документларны исәпкә алып төзелде:

 1.Россия Федерациясенең “Мәгариф турында” законы (Законом  РФ  “Закон об образовании”  от 10. 07.1992.)                                        

 2. Белем бирү оешмасы турында  үрнәк нигезләмә (Типового положения об образовательном учреждении, утверждённого постановлением правительства РФ от 19.03.2001 г. №196);                                                                                                        

3. ФГОС ТР сы Мәгариф һәм фән министрлыгының “Башлангыч гомуми белем бирүнең яңа федераль дәүләт мәгариф стандартлары кертелү турындагы” №6871/10 боерыгы нигезендә (18. 08. 2010)

4. Россия Федерациясенең баш санитар врачы карары. (Постановления Главного государственного санитарного врача РФ от 29.12.2010 г. № 189 «Об утверждении СанПиН 2.4.2.2821 – 10 «Санитарно-эпидемиологические требования к условиям и организации обучения в общеобра-зовательном учреждении»);                                                                                                        

5. Татарстан Республикасың “Мәгариф турында” Законы. (19.10.1993 г. № 1982-XII);                                                        

6. Татарстан Республикасың “Дәүләт телләре һәм Татарстан республикасында башка телләр” турындагы законы; ( 28.03.96. N 488);          

7.Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгының (Белем бирүнең вакытлы дәүләт стандартларын раслау турында боерыгы – 4.03.09 ел №499/09)”Татар теле һәм әдәбиятыннан гомуми белем бирүнең дәүләт стандарты”, 2008 ел.                                                    

 8. Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгының “Татарстан Республикасының гомуми белем бирү оешмаларында татар телен дүләт теле буларак укыту турында методик хаты ( 13.08.12 ел №1291520/1)                                                                                  

 9. Рус телендә урта (тулы) гомуми белем бирү мәктәпләре өчен татар теле һәм әдәбияты өчен үрнәк программалар. Казан. Татарстан китап нәшрияты. 2011

10. Әлмәт шәһәре муниципаль бюджет белем бирү учреждениесе «11 нче урта гомуми белем бирү мәктәбе»нең базис укыту планына, локаль актына, дәресләр расписаниясенә (2014-2015нче уку елы);                                                                                                

11.Татарстан республикасы Мәгариф министрлыгы тәкъдим иткән укыту – методик комплекты;                

1). Рус телендә башлангыч гомуми белем бирү мәктәбенең 1 нче сыйныфы өчен дәреслек (татар телендә сөйләшүче балалар өчен)  - Әлифба Ф.Ш.Гарифулина, И.Х.Мияссарова, -Казан, Мәгариф-Вакыт нәшрияты, 2012.

 2).Татар теле. Ф.Ф. Харисов, Г.Д.Сираҗиева  Рус телендә башлангыч гомуми белем бирү мәктәбенең 1 нче сыйныфы өчен дәреслек (татар балалары өчен)- Казан: Татарстан китап   нәшрияты, 2012.                                                                                                                                                                          

3). Гарифуллина Ф.Ш., Мияссарова И.Х. Әлифба: 1нче сыйныф: Укытучылар өчен методик кулланма. Казан: Мәгариф-Вакыт нәшрияты, 2012.

4). Ф.Ф.Харисов, Г.Д.Сираҗиева  . Татар теле.1нче сыйныф: Укытучылар өчен методик кулланма. -Казан: Мәгариф-Вакыт, 2012.

    Бүгенге көндә белем бирүнең стратегик бурычы – аның эчтәлеген, укыту алымнарын яңарту һәм шуның нигезендә нәтиҗәләрнең яңа сый-фатына ирешү. Рус мәктәбенең башлангыч сыйныфларында укучы татар балалары өчен төзелгән грамотага өйрәтү программасы Федераль дәүләт белем стандартларының төп положениеләренә, гомуми башлангыч белем бирү программасын үзләштерү буенча планлаштырыла тор-ган нәтиҗәләргә, рус телендә урта (тулы) гомуми белем бирү мәктәпләре өчен татар теле һәм әдәбиятыннан үрнәк программаларга, үстере-лешле укыту принциплары белән традицион ныклы белем үзләштерү принципларына нигезләнеп эшләнгән. Ул, татар теле программасының төп өлеше буларак, алга таба белем алуга нигез булып тора. Башлангыч мәктәп каршында торган максат һәм бурычларны тормышка ашыру-да туган телне өйрәнүнең әһәмияте зур.  Татар теле дәресләре белем бирүгә, җәмгыятькә һәм мәдәнияткә уңай мөнәсәбәтле максатны тор-мышка ашыра.

     Татар  теле  дәресләре  түбәндәге  бурыч  һәм  максатларны үз эченә ала :

 1.Укучыларда ана телен өйрәнүгә кызыксыну, омтылыш, эзләнүгә теләк уяту, үз милләтеңә, телеңә мәхәббәт тәрбияләү кебек уңай сыйфат-лар булдыру;

2.Балаларда татар теленнән мәгълүматлылык булдыру:

     а) фонетика, лексика, сүз ясалышы, грамматика, стилистикага караган башлангыч мәгълүмат бирү;

     б) телебезнең орфоэпиясе, лексикасы, грамматикасы, пунктуациясе буенча күнекмәләр булдыра башлау, хәрефләрдән иҗекләр , сүзләр, сүзләрдән сүзтезмәләр һәм җөмләләр төзергә өйрәтү.

 3.Укучыларда аралашу өлкәсенә караган  мәгълүматлылык булдыру. Сөйләм эшчәнлеге төрләре буенча  әйткәнне аңларга, аңлаганны тыңлаучыга җиткерергә, дөрес һәм матур итеп укырга, укыганның эчтәлеген    сөйләргә, аерым темалар буенча әңгәмә төзи белергә өйрәтү.

 4.Телдән һәм язма сөйләм осталыгы һәм күнекмәләре булдыру.

5.Укучыларда татар   этнокультурасы буенча мәгълүматлылык булдыру.

    Программа   тел   һәм   сөйләм   материалының   гомуми   эчтәлеген   билгели   һәм   гамәлдә   гомумдидактик,   лингвистик,   методик   һәм   психологик   принципларга   таянып   эшләүне   күздә   тота.

   Татар телен   укытканда   тәрҗемә   итү,   таныштыру,   аудиовизуаль,   әңгәмә   кебек   методларны   файдалану   отышлы.   Программаның   гомуми   эчтәлеге   башлангыч   сыйныфларда   татар   теле   укытуның   максаты   һәм   бурычларыннан   чыгып   билгеләнә.   Беренчедән,   программада   балаларның   телдән   һәм   язма   сөйләмен   үстерү   күздә   тотылса,   икенчедән,   татар   теле   буенча   системалы   фәнни   белем   бирүгә   дә   аерым   игътибар   ителә.

    Беренчедән,   таләпләр   башлангыч   белем   программасын   үзләштерүгә   куела.   Алар   шәхси   (укучының   мөстәкыйль   үсешкә   әзер   булуы,   укуга   һәм   тирә-якны   танып   белүгә   омтылышы,   шәхси   һәм   гражданлык   сыйфатларының   формалашуы),   предметара   (төрле   предметларга   караган   төп   яки   универсаль   белем   алу,   укуга   омтылу   һәм   төрле   предметларга   караган   төшенчәләрне   үзләштерү)   һәм   аерым   предметка   караган   (өйрәнгән   предмет   буенча   төп   төшенчәләрне   үзләштерү,   аларны   үзгәртеп   яки   үзгәртмичә   куллана   белү,   хәзерге   дөньяны   танып-белү)   таләпләргә   бүленә.

    Икенчедән,   башлангыч   белем   программасының   төзелешенә,   ягъни   аның   төп   өлеше   белән   гомуми   күләменә,   шулай   ук   мәҗбүри   үзләштерелергә   тиешле   өлеше   белән   уку-өйрәнү   вакытында   барлыкка   килә   торган   бүлегенә   карата   таләпләр   куела.

   Өченчедән,   таләпләр   башлангыч   белем   бирү   программасын   тормышка   ашыру   шартларына,   шул   исәптән   кадрлар,   финанс   һәм   материаль-техник   базаларга   юнәлтелә.   Югарыда   саналган   таләпләр   укучыларның   яшен   һәм   шәхси   үзенчәлекләрен   исәпкә   ала,   башлангыч   белем   алуны   аннан   соңгы   баскычлар   өчен   нигез   итеп   саный.   Башлангыч   белем   алуга   дүрт   ел   вакыт   билгеләнгән.   Программа   Россия   Федерациясенең   төрле   төбәкләрендә,   шул   исәптән   Татарстанда   яшәүчеләрнең   милли   һәм   мәдәни   ихтыяҗларын   күздә   тотып   төзелгән.

Ул:

  • башлангыч   белемне   сыйфатлы   итеп   алу   өчен   бердәй   шартлар   тудыра;
  • укучының   рухи-әхлакый   үсешкә   ирешүен   һәм   тәрбия   алуын   тәэмин   итә;
  • мәктәпкәчә   белем,   төп   гомуми   белем,   урта   гомуми   белем,   башлангыч   һөнәри,   урта   һөнәри   һәм   югары   һөнәри   белем   алуны   эзлекле   итеп   оештырырга   ярдәм   итә;
  • күп   милләтле   Россия   халыкларының,   шул   исәптән   татар   мәдәниятен   сакларга   һәм   үстерергә   ярдәм   итә,   туган   телдә   башлангыч   белем   алуга   мөмкинлек   тудыра,   төрле   милләтләрнең   рухи   кыйммәтләрен   үзләштерү   өчен   җирлек   булдыра;
  • төрле   белем   бирү   һәм   мәгариф   учреждениеләре   эшли   торган   Россия   шартларында   бердәм   мәгариф   системасын   булдыра;
  • башлангыч   белем   бирүне   укучының   сәләтен   һәм   сәламәтлеген   истә   тотып   оештырырга   тиешле   шартлар   тудыра.

Программа   башлангыч   сыйныфларны   тәмамлаучының   шәхси   сыйфатларын   күзалларга   ярдәм   итә:

  • укучы   үз   халкын,   туган   ягын   һәм   туган   илен   ярата;
  • гаиләдәге   һәм   җәмгыятьтәге   кыйммәтләрне   хөрмәт   итә,   аларны   кабул   итә;
  • тирә-якны   актив   рәвештә   танып   белергә   омтыла;
  • белем   алу   өчен   кирәкле   һәм   файдалы   булган   эш   формаларын   үзләштерә;
  • гаилә   һәм   җәмгыять   алдындагы   бурычларын   аңлый,   үзенең   кылган   гамәлләре   өчен   җавап   бирергә   сәләтле   булуын   күрсәтә;
  • тирә-яктагыларга   игътибарлы   һәм   ихтирамлы,   аларны   тыңлый   һәм   аларга   үз   фикерен   яки   мөнәсәбәтен   белдерә   ала;
  • үзенең   һәм   тирә-юньдәгеләрнең   сәламәт   яшәү   рәвеше   кагыйдәләрен   үтәвенә   булышлык   итә.

Программа   буенча   укучыларның   башлангыч   сыйныфларда   алган   белемнәренә   түбәндәге   таләпләр   куела.  

Укучы:

  • шәхес   буларак,   белемен   үстерергә   әзер,   укуга   һәм   тирә-якны   танып   белүгә   сәләтле,   гражданлык   позициясен   күрсәтердәй   шәхси   сыйфатларга   ия;
  • үзе   өйрәнгән   предмет   –   татар   теленнән   яңа   белем   һәм   күнекмәләр   алып,   дөньяны   фәнни   яктан   күзаллый   белә;
  • Россия   һәм   Татарстан   гражданины   буларак,   үз   иле   һәм   халкы   белән   горурлану   хисләренә   ия;
  • төрле   халыкларга,   аларның   тарихына   һәм   мәдәниятенә   карата   хөрмәт   һәм   ихтирам   хисләренә   ия;
  • бик   тиз   үзгәрүчән   тирәлеккә   яраклаша   белүгә   сәләтле;
  • рухи-әхлакый   сыйфатларга   ия   булган   хәлдә,   үзенең   һәм   иптәшләренең   бәхәсле   хәлләрдән   чыга   белү   күнекмәләренә   ия   булуын   күрсәтергә   сәләтле; тыныч   һәм   сәламәт   яшәү   рәвешенә   йөз   тотып,   иҗади   эш   белән   кызыксына,   матди   һәм   рухи   кыйммәтләргә   сакчыл   карый   белә        

Сөйләм эшчәнлеге төрләре

Тыңлап аңлау. Сөйләмдәге сүз, сүзтезмә һәм  җөмләләрне аңлау, аларны аера белү. Тыңланган мәгълүматның эчтәлегенә төшенү, аның буенча сорауларга җавап бирү, әңгәмә үткәрү.

Телдән сөйләм. Диалогик һәм монологик сөйләм күнекмәләрен гамәли үзләштерү, аерым темалар, рәсем сюжетлары буенча әңгәмә кору. Әңгәмәне башлый, дәвам итә, тәмамлый белү, үзеңнең сөйләмеңә игътибарны җәлеп иттерү күнекмәләрен формалаштыру. Телнең орфоэпик һәм интонацион нормаларын саклап, фикерне җиткерү; сөйләм этикеты (сәламләү, хушлашу, гафу үтенү, рәхмәт белдерү, үтенеч белән мөрә-җәгать итү) үрнәкләреннән дөрес файдалану.

Уку. Беренче сыйныфта тәкъдим ителгән күләмдәге текстны аңлап, орфоэпик нормаларны саклап, тыныш билгеләренә игътибар итеп укый белү. Текстның мәгънәсен аңлау. Текстның темасын билгели белү.

Язу. Хәрефләрне , кушылмаларны, сүзләрне, җөмләләрне язу. Гигиена таләпләрен истә тотып, матур, грамматик  дөрес язу күнекмәләрен формалаштыру.

                                           Фонетика һәм орфография

Сөйләм авазлары. Сүзләрдә авазлар бердәмлеге һәм аның мәгънәсе. Сүзләрдә авазларны интонацион аерып алу. Сүзгә аваз анализы. Сүздәге авазларның саны һәм тәртибе. Охшаш авазларны чагыштыру, аерып тану.

Сузык авазлар. Калын һәм нечкә яңгырашлы сузыклар. Язуда сузык авазларны белдерә торган хәрефләр.

Тартык авазлар. Сонор тартык авазлар. Яңгырау һәм саңгырау тартык авазлар. Язуда тартык авазларны белдерә торган хәрефләр.

Иҗек – уку берәмлеге. Сүзләрне иҗекләргә бүлү. Татар орфоэпиясенә туры китереп, авазларны һәм сүзләрне дөрес әйтү. Татар алфавиты. Хәрефләрнең дөрес язылышы.

                                         Сүз һәм җөмлә

Сүз һәм аның лексик мәгънәсе.Сүз һәм җөмлә аермасы. Сүз мәгънәсен үзгәртү. Җөмлә башында, кеше исемнәрендә, шәһәр, авыл исемнәрендә баш хәреф язылышы. Җөмлә ахырында тыныш билгеләре (танышу).

                                        Орфография

Дөрес язу кагыйдәләре белән танышу

-җөмлә башында һәм ялгызлык исемнәренең язылышында баш хәреф (терминнар кулланмыйча);

-сүзләрне иҗекләргә бүлеп, юлдан – юлга күчерү;

-җөмлә ахырында тыныш билгеләре.

                                                            Сөйләм үстерү.

 “Мәктәп”, “Гаилә”,”Шәһәр”,”Авыл”,”Хайваннар”һ.б. темаларга караган актив сүзлек запасын булдыру. Бу сүзләр белән танышканда, сорау һәм җавап калыпларын үзләштерү.

 Тыңланган һәм укылган текстларның эчтәлеген аңлау.

 Сюжетлы рәсемнәр буенча кечкенә сурәтләү, хикәяләү, фикерләү текстлары төзү.

 Тизәйткеч, мәкаль,әйтем, табышмак һәм шигырь ятлау.

 Татар сөйләм әдәбенә хас булган сүзләрне (танышканда, хушлашканда, рәхмәт белдергәндә, үтенеч белән мөрәҗәгать иткәндә һ.б.) дөрес куллану.

Уку елы башына укучыларның белем, күнекмәләре дәрәҗәсе:

Беренче карашка укучылар бик тырышлар. Тәрҗемә итәргә яраталар. Укытучы әйткән һәрбер яңа сүзне истә калдырырга тырышалар.Укучылар татар телен теләп өйрәнәләр. Алар кызыксынучан, күп белергә теләүчеләр. Бирелгән сүзләр белән телдән җөмләләр төзи беләләр.  Гомумән, беренче сыйныф укучыларының белем алырга , татар телен өйрәнергә теләкләре бик зур.    

                1 нче сыйныф укучыларының белем, осталык һәм күнекмәләренә төп таләпләр

  1 нче сыйныф укучылары, “Телдән әзерлек чоры” өчен тәкъдим ителгән темалар буенча бирелән сүзләрне аңлап, кара-каршы һәм монологик сөйләмдә куллана белергә тиешләр.

  Хәрефләрдән – иҗекләр, иҗекләрдән- сүзләр, сүзләрдән сүзтезмә һәм җөмләләр төзи белү, аларны дөрес итеп язу. Сүзләрне иҗекләргә бүлү, юлдан юлга күчерү. Сүз басымын дөрес  куеп уку.

  Татар теленең үзенчәлекле сузык һәм тартык авазларын дөрес әйтү, бу авазларны белдергән хәрефләр булган сүзләрне язу. Татар  теленең үзенчәлекле авазлары кергән сүзләрдәге аваз һәм хәрефләрне аерып әйтә белү.

  Җөмләләрдән исем, фигыль,сыйфатларны табу. Җөмлә ахырында тыныш билгеләрен  интонациягә бәйле рәвештә кую.

Күләме якынча 5-7 сүздән торган сүзлек диктантлары  язу, күчереп язу – 6-8 сүз; 2-3 җөмлә. 

  1 нче сыйныфта “Телдән әзерлек чорында”, татар әдәби теле нормаларын өйрәтү өчен, темалар һәм аларның тасвирламалары бирелә.  Алар буенча әңгәмәләр оештыру – бик җавплы эш, чөнки балаларның күбесе беренче тапкыр тематик принцип нигезендә системалы рәвештә татарча сөйләшү күнекмәләре булдыра башлый.Шуңа күрә эшнең ни дәрәҗәдә нәтиҗәле булачагы әйтелгән этапның уңышлы үтүенә бәйле.         “Телдән әзерлек чоры” өчен сүзләр  үрнәк буларак тәкъдим ителә.  Татар теле – рус җирлегендә яшәсә дә, татар баласы өчен ана теле, андагы күп сүзләр укучыга таныш булырга мөмкин.        

                                                          Әзерлек чоры ахырына балалар:

 Элементар образлы күзаллау дәрәҗәсендә тел берәмлекләре: сүз, җөмлә, текстны аңлый, шулай ук татар алфавитының басма хәрефләр системасын атый һәм формалары буенча аера белергә;

 Рәсем, график модель, дәрестә тудырылган тел ситуацияләре буенча 2-4 сүздән торган җөмләләр һәм 3-4 җөмләдән торган хикәя төзи; парта артында дөрес утыра һәм уку әсбапларыннан дөрес файдалана белергә тиешләр.

                                                          Әлифба чорының ахырына балалар:

 Татар теле авазларының сузык (авызы ачык шаян кеше йөзе символы белән бирелгән), ягъни җырлана торган аваз һәм тартык, ягъни җырланмый торган; әйткәндә, сөйләм органнарында киртә ясала / ясалмый торган авазларга бүленүен, сузыкларның калын һәм нечкә булуын, тартыкларның нечкә – калын яңгырашын сузык аваз хәрефләре белд.; сүзнең яңгыраш һәм мәгънә бөтенлегенә ия булуын;

-сүзнең иҗекләргә бүленүен, бер иҗекнең көчлерәк һәм озынрак әйтелүен;

-сөйләм авазлары язуда шартлы график символлар (түгәрәк, квадрат) яки хәрефләр белән белд.;

-сүзләр предметларны, аларның билгеләрен, эш –хәрәкәтләрен белд., аларның график символларын;

-әйтмә сөйләмнең текст һәм җөмләләргә бүленүен, аларны график сурәтләп булу мөмкинлеген аңлый белергә тиеш.

 2.   Укучылар сүз башыннан башлап, андагы һәр авазны көчлерәк итеп билгели бара, берсен аерып алып, аңа характеристика бирә;

-анализ вакытында тартыкларның яңг.- саңг. Билгеләү алымнарын куллана;

-сүзне иҗекләргә бүлә;

-схемалардан сүзнең аваз язылышын иҗекләп һәм орфоэпик дөрес итеп укый;

-схемалардагы һәм “Әлифба” текстларында бирелгән хәрефләрне иҗекләп һәм орфоэпик дөрес итеп укый;

-сүзнең аваз формасын шартлы график формадан хәреф формасына һәм киресенчә үзгәртә белергә тиешләр.

                             Грамотага өйрәтүнең йомгаклау чорында беренче сыйныф укучылары:

1.Туган телнең сөйләм төзелешен аңлый, аваз, иҗек, сүз, сүзтезмә, җөмлә, текст кебек тел берәмлекләрен образлы кузаллый;

Татар алфавиты басма һәм язма хәрефләренең график системасын;

Һәр хәрефнең элемент формаларын;

2.Һәр укучы үзенә генә хас темпта, басма һәм язма текстларны орфоэпик нормаларга туры китереп укый;

-текстның аерым бер өлешләрен сөйли (2- 3 җөмлә белән);

-укылган текст эчтәлеге буенча бирелгән сорауларга җавап бирә;

-тыңланган текстка исем куша;

-әйтмә һәм язма сөйләмне тел берәмл. төзелеше турында беренче сыйныф укучыларында формалашкан күзаллау нигезендә анализлау һәм тиешле символлар белән модельләштерү;

 -тел берәмлекләренә игътибар итеп, иҗекләп, орфоэпик, бәйләнешле итеп уку алымнарын куллану турындагы белем һәм   күнекмәләрне уку эш-чәнлегендә һәм көндәлек тормышта кулланырга өйрәнергә тиешләр.

   Автор программасы белән эш  программасы  арасындагы  үзгәрешләр:

   “Рус телендә урта (тулы) гомуми белем бирү мәктәбендә татар телен һәм әдәбиятын укыту программасы (татар балалары өчен)” буенча 1 сыйныфлар өчен татар телен укытуга 102 сәгать каралган. Мәктәпнең укыту планы буенча 1 нче сыйныфларда 33 атна булу сәбәпле 2014-2015 нче елга укыту планы нигезендә татар телен укытуга 99 сәгать (атнасына 3 сәгать), ә укуга 33 сәгать(атнасына 1 сәгать) бирелде. Эш программасында, барлык өйрәнелә торган темалар сакланып, сәгатьләр санына корректировка кертелде.Татар телен өйрәнү телдән әзерлек чорына, әлифбага һәм грамматикага бүленде.Телдән әзерлек чорына бирелгән “ Безнең мәктәп” (сыйныф) темасы ”Танышу”,”Өс- баш һәм аяк киеме темасы”, “ Гаилә “ сөйләм үстерү темасы белән берләштерелде. “Грамматика”га күбрәк сәгать бирелде. Кайбер язучыларның әсәрләре, халык авыз иҗаты җимешләре татар теле дәресләренең ял итү минутларында һәм иҗади тәнәфесләрдә куллану өчен алынды. Бу-әйтемнәр, эндәшләр, тбышмаклар мәкальләр, уеннар: әсәрләрдән Г.Лотфи “Яхшы сүз, яман сүз”,Ә.Фәйзи “Авазларны әйтә белү”,Сәләй Вәгыйзов “ Адашкан авазлар”, М. Җәлиә “Маэмай”.Э. Галләмова “Зоопаркта”, Рөстәм Акъегет “Яңгыр яуган чакта” Ә.Бикчәнтәева “Салкын ,саф һава”, Б.Рәхмәт “ Су”.Татар теле һәм әдәби уку буенча эш программасында тематик план аерым төзелде. 1 нче сыйныфта билгеләр куелмый (РФ гомуми һәм профессиональ белем бирү министрлыгы хатына (25.09.2000 №2021/11-13) нигезләнеп).

                         

                                                  Эш    программасының  эчтәлеге  буенча тематик  бүленеш

Бүлекләр

Прог.буе-нча сәг. саны

Эш прог. буенча сәг.саны

Программа эчтәлеге

1

Телдән әзерлек чоры

32

10

Сөйләм. Җөмлә. Текст. Сүз. Предметны белд.сүзләр. Хәрәкәтне белд.сүзләр. Билгене белд.сүзләр.

2

Әлифба чоры

50

57

Сузык авазлар. Сузык авазларны аеру күнегүләре. Иҗек ясау процессында сузыкларның роле. Сүз кисәге буларак иҗек турында белешмә. Басма юл һәм баш хәрефләр.

Парсыз сонор тартыклар. Сүзләрне иҗекләп уку һәм орфоэпик уку, әйтү алымы.

Сүз башында һәм сүз уртасында [й] авазы.

Яңгырау һәм саңгырау парлары булган тартыклар

Аеру билгеләре булып торган ь һәм ъ тан соң [й] авазы.

Парсыз тартык авазлар. Авазларның характеристикасы. Парсыз тартык авазлар кергән иҗекләр, сүзләр һәм текстлар уку.

3

Грамматика

20

32

Дөрес язу һәм сөйләү күнекмәләре булдыру.

Иҗекләрне һәм сүзләрне дөрес итеп әйтү һәм язу. Сүзләрне иҗекләргә бүлү, аларны юлдан – юлга күчерү.

Калын һәм нечкә сузыкларны белдерә торган хәрефләрнең дөрес язылышы.

Яңгырау һәм саңгырау тартыкларны белдерә торган хәрефләрнең дөрес язылышы.

Сүз басымын дөрес кую.

Татар телендәге исем, фигыль, сыйфат сүз төркемнәре белән таныштыру. Аларның мәгънәләре, сораулары.  Уртаклык һәм ялгызлык ис.-нең язылышындагы үзенчәлекләр. Фигыльләрнең барлык – юклык формалары турында төшенчә бирү.

Җөмлә турында гомуми мәгълүмат бирү.

Төрле интонация белән әйтелгән җөмләләрдән соң куелган тыныш билгеләр.

Бирелгән тексттан сүз, сүзтезмә һәм җөмләләрне дөрес итеп күчреп язу. Матур язу күнегүләре.

Барлыгы

102

99

                                                   

                                                         1нче а, б сыйныфлары өчен   татар теленнән календарь-тематик план. 

Атналык сәгатьләр саны - 3

Еллык сәгатьләр саны – 102

Программа: Рус телендә урта (тулы) гомуми белем бирү мәктәпләре өчен  татар теле һәм әдәбиятыннан үрнәк программалар: 1-11 сыйныфлар .-Казан:  Татарстан китап нәшрияты, 2011.

 “Рус телендә урта(тулы)  гомуми белем  бирү мәктәбендә татар телен укыту  программасы (татар балалары  өчен) Төзүче-авторлары: Ф. Ф. Харисов , Ч. М. Харисова, Казан, 2011ел .  нигезендә төзелде

Дәреслек: 1. Рус телендә башлангыч гомуми белем бирү мәктәбенең 1 нче сыйныфы өчен дәреслек (татар телендә сөйләшүче балалар өчен)  Әлифба. Ф.Ш.Гарифулина, И.Х.Мияссарова. Казан: “Мәгариф-вакыт” нәшрияты, 2012 .

2. Гарифуллина Ф.Ш., Мияссарова И.Х. Әлифба: 1нче сыйныф: Укытучылар өчен методик кулланма. Казан: Мәгариф-Вакыт нәшрияты, 2012.

3. Ф.Ф. Харисов, Г.Д.Сираҗиева. Татар теле. Рус телендә башлангыч гомуми белем бирү мәктәбенең 1 нче сыйныфы өчен дәреслек (татар балалары өчен)- Казан: “Мәгариф- Вакыт”   нәшрияты, 2012.

4. Ч.М.Харисова, Г.Д.Сираҗиева  Татар теле. Рус телендә башлангыч гомуми белем бирү мәктәбенең 1 нче сыйныфында эшләүче укытучылар өчен методик кулланма. Казан: Мәгариф-Вакыт  нәшр., 2012.                                      

Дәрес      темасы

Сәг.с

 

Укучы  эшчәнлегенә характерис-тика

Дәреснең  предмет  нәтиҗәсе

Үткәрү вакыты

план

факт

                                           Әзерлек чоры  (10 сәг.).

1

Дәреслек белән танышу. Рәсем буенча хикәя төзү.

1

Сюжетлы рәсемнәр  буенча мәктәп-тәге беренче көн турында хикәя тө-зеп сөйли.Сорау кую һәм аларга җа-вап бирә, аралаша .

Әлифба дәреслеге белән эшләргә, укыганда дөрес утыру кагыйдәләрен үтәргә өйрәнү.

02.09

2

Таныш булыйк!

Безнең  мәктәп. Сөйләм.

1

Мәгълүмат җиткерүче тамгаларны «уку», «аралашу», «мәктәп», «укучы», «танышу» төшенчәләрен аңлау, сөйләмдә итагатьле сүзләр куллану, үз фикереңне дәлилләү. Рәсем буенча хикәя төзи

Танышу сүзләрен үзләштерү. «Әйт-мә»  һәм «язма» сөйләмне аерырга, сөйләм этикеты нормаларына өй-рәнү. Сөйләмдә итагатьле сүзләр куллана белү.

03.09

07.09

3

Аралашу. Җөмлә

1

Аралашуны яңа информация алу һәм информация җиткерү чарасы буларак кабул итү; логик эзлекле-лектә вакыйга, күренешләр турында сөйли, сорауларга җавап бирә;

Аралашканда «тылсымлы» сүзләр кулланырырга өйрәнү. Җөмлә ту-рында белешмә бирү.Сөйләмнән җөмләләрне аерып алырга өйрәнү. Сүз һәм җөмлә аермасын аңларга өйрәнү. Татар телендә танышу, хушлашу сүзләрен әйтә белү..  

4

Текст.«Иң күңелле көн»

1

Предметны белдерүче сүзләр.Сүз моделе..Текст эчтәлеген тыңлау, рә-сем белән эчтәлекне тәңгәлләштерү. Текст турында белешмә бирү. Тексттан җөмләләрне аерып ала, предметны белдергән сүзләрне таба .

Текст эчтәлеген тыңлау, рәсем белән эчтәлекне тәңгәлләштерә белү. Текст турында белешмә бирә белү. Тексттан җөмләләрне аерып алу, предметны белдергән сүзләрне таба белү. Предметны белдергән сүз-ләрне гомумиләштереп әйтә белү.

09.09

5

Син әкиятләр беләсеңме?

Бәйләнешле сөйләм.

1

Сюжетлы рәсем буенча сөйли, тың-лый үз фикерләрен әйтергә өйрәнә. Рәсем буенча сурәтләү тексты төзи, текстка исем бирә, текстның төп фикерен таба.

Сюжетлы рәсем буенча сөйли, тың-лый белү, үз фикерләреңне әйтә белү.Бәйләнешле сөйләм күнекмә-ләрен камилләштерү (Үз фикереңне логик эзлеклелектә әйтә белү; иптәшләреңнең сөйләмен тыңлау, бәяләү.)

10.09

6

Спорт

мәйданчыгында.

1

Укытучы куйган уку мәсьәләсен аң-лау һәм үтәү; үз эшчәнлегеңне планлаштыру; үз фикереңне башка-ларга җиткерү.Әйләнә-тирәдәге предметларны тикшерү; рәсем нигезендә үз фикереңне белдерү; текст буенча җөмләләр төзеп сөйләү,

Текст эчтәлеген тыңлау, рәсем белән эчтәлекне тәңгәлләштерү. Текст ту-рында белешмә бирү. Тексттан җөм-ләләрне аерып алу, предметны бел-дергән сүзләрне таба белү. Предмет-ны белдергән сүзләрне гомумиләш-тереп әйтә белү..

14.09

7

Гаилә.

Сөйләм.

1

Хәрәкәтне белдерүче сүзләрне әйтә.Хәкимҗан Халиковның гаилә турындагы шигыре белән таныша, сорауларга җавап бирә.

 Бәйләнешле сөйләм турында бе-лемнәрне ныгыту. Фонематик ишетеп аңлау күнекмәләре булдыру. Хәрәкәтне белдерүче сүзләр белән таныштыру. Гаилә әгъзаларын белдергән кеше исемнәрен атый, хәрәкәт белдерүче сүзләрне табып әйтә белү

16.09

8.

Шәһәрдә.

Билге  белдерүче сүзләр.

1

Төрле ситуациядән чыгу юлларын таба.Юлда йөрү кагыйдәләре, юл билге-ләре турында сөйли. Рәсем сюжеты бу-енча хикәя төзи. Сорауларга җавап бирә. Фикерне дәлилли.

Юл йөрү кагыйдәләрен үзләштерү. Рәсем буенча җөмлә һәм сурәтләү тексты төзергә, билге белдерүче сүзләрне таба белергә, юл билгеләрен укырга, светофор төсләренең мәгънәсен аңлата, сорауларга җавап бирә, юлда йөрү кагыйдәләрен үти белү

17.09

9

Дәрес  сәяхәт.

Юл йөрү кагыйдәләре.

1

Юлда йөрү кагыйдәләре, юл билгеләре турында сөйли. Рәсем сюжеты буенча хикәя төзи. Сорауларга җавап бирә.

Юл йөрү кагыйдәләрен үзләштерү,

юлда йөрү кагыйдәләрен үти белү

21.09

10

Авылда. Йорт хайваннары һәм кошлары.

1

Рәсемнәр буенча сорауларга җавап бирә.Җөмләләр төзи. Сүзнең аваз төзелешен ачыклый, авазларны әйтә

Йорт хайваннары һәм кошлары турын-да  белү. Сузык,тартык  авазларны та-ный, хайван, кош атамаларын татарча әйтә, сүзнең беренче авазын аерып әйтә белү, фонематик ишетеп аңлау күнекмәсен, тыңлый һәм ишетә белү.

23.09

        ӘЛИФБА ЧОРЫ  (57 сәг.).

11

Сөйләм авазлары.

Сузык һәм тартык авазлар.

Иҗек.

1

Сүзнең авазлардан торуын үзләштерә, тартык һәм сузык авазларның аерма-сын ачыклый. Сүзнең аваз төзелешен ачыклый, авазларны әйтә. Сораулар бирә, үз фикереңне җиткерү.

Сузык һәм тартык авазлар арасындагы аерманы аңлау. Йорт хайваннары һәм кошлары турында  белү. Сузык,тартык  авазларны таный, хайван, кош атама-ларын татарча әйтә, сүзнең беренче авазын аерып әйтә белү.

24.09

12

 [а] авазы,  А а хәрефе.

1

Әйләнә-тирәдәге предметларны таный һәм әйтә.[а] сузык авазы белән таныша, дәреслектәге сюжетлы рәсемнән [а] авазы сүзнең башында, уртасында, ахырында килгән сүзләрне таба (мәсәлән: ат, ай, арба, бабай, маймыл, аю, гармун, алма, дага, дуга һ. б.);

а] авазы һәм хәрефе белән танышу,

фонематик ишетеп аңлау күнекмәсен, тыңлый һәм ишетә белү.Сүзне иҗек-ләргә бүлү күнекмәләрен аңлау. Аваз-ны әйтергә, сүзгә аваз анализы ясарга, сүзне иҗекләргә бүләргә, өйрәнелә торган авазның сүздәге урынын бил-геләргә, авазга билге булып килгән баш һәм юл хәрефләрен таный белү.

28.09

13

[ә] авазы, Ә ә хәрефе.

1

[ә] авазы һәм хәрефе белән таныша, фонематик ишетеп аңлый, тыңлый һәм ишетә белә. Сүзне иҗекләргә бүлә .Авазны әйтергә, сүзгә аваз анализы ясарга, сүзне иҗекләргә бүлергә, өйрәнә торган авазның сүздәге урынын билгели, авазга билге булып килгән баш һәм юл хәрефләрен таный.

Сүзне иҗекләргә бүлә  белү.Авазны әйтү, сүзгә аваз анализы ясый, сүзне иҗекләргә бүлә, өйрәнелә торган аваз-ның сүздәге урынын билгели, авазга билге булып килгән баш һәм юл хә-рефләрен таный  белү.

30.09

14

Дәрес-уен.Уенчыклар.

[ә] авазы, Ә ә хәрефе.

1

Ишетеп аңлый, тыңлый һәм ишетә белә. Сүзне иҗекләргә бүлә.Тәрҗемә итә.Җөмләләр төзи.

Сүзне иҗекләргә бүлә  белү.Авазны әйтә белү, сүзгә аваз анализы ясый, сүзне иҗекләргә бүлә белү.Яңа сүзләр-не диалогларда куллана белү.

01.10

15

 Җәнлекләр.

[ы] авазы, Ы ы хәрефе.

1

Сүзне иҗекләргә бүлә ныгы-та.Сюжетлы  рәсем буенча текст төзи, өйрәнелә торган авазны таба, сүзгә аваз анализы ясый, тексттан өйрәнелә торган авазны ишетеп таный, шул аваз кергән сүзләр уйлый,әйтә.

Сюжетлы  рәсем буенча текст төзи

бе-лү, өйрәнелә торган авазны таба белү, сүзгә аваз анализы ясый, тексттан өй-рәнелә торган авазны ишетеп таный, шул аваз кергән сүзләр уйлап, әйтә бе-лү. Тамга- символик уку гамәлләрен үзләштерү. Авазларны дөрес әйтү мак-сатыннан тизәйткеч өйрәнү.

05.10

16

17

[э] авазы , Э э  хәрефе.

Дәрес-ярыш.

Дөрес уку һәм язу. Э яки  е

1

[э] авазы һәм хәрефе белән таныша. Э хәрефенең ике авазга билге булып килүенә төшенә. Кроссворд чишә. Тизәйткеч ятлый, табышмакның җавабын таба.

. Сүзләрне иҗекләргә бүлү, [э] авазын ишетеп тану, сүзгә аваз анализы ясау күнекмәләрен[э] авазына билге булып килгән баш һәм юл Э, э хәрефләрен танырга, [э] авазы беренче иҗектә генә э хәрефе белән, башка иҗекләрдә е хәрефе белән белдерелүен, рус теле аша кергән сүзләрдә бу авазның киң укылышын  белү;Җөмләләр төзи белү.

07.10

18

[и] авазы И и хәрефе

1

[и] авазы һәм хәрефе белән таныша. Сүзләрне иҗекләргә бүлә, [и] авазын ишетеп таный, сүзгә аваз анализы ясый..

Сүзгә аваз анализы ясау барышында [и] авазын аерып алырга, дөрес итеп аваз анализы ясый белергә, схемага туры килгән сүзне табып әйтергә, укырга, ребус чишәргә (бишек-ишек) өйрәнү.

08.10

19

 20

[у] авазы, У у  хәрефе.

Дәрес  уен. 

[у] авазы, У у  хәрефе

1

1

 Сүзләрне иҗекләргә бүлә, [у] авазын ишетеп таный, сүзгә аваз анализы ясый , Укытучының сөйләмен тыңлап һәм аңлап, үз фикерләреңне белдереп сөйләм төзи.-, [у] авазының аваз ияр-темнәрендә булган мәгънәләрен ачык-лап укый.

 [у] авазын аерып алырга, дөрес итеп аваз анализы ясый белергә, схемага туры килгән сүзне табып әйтергә өй-рәнү, [у] авазының аваз ияртемнәрендә булган мәгънәләрен ачыклый белү.

12.10

14.10

  21

  22

Әкияттә кунакта.

[ү] авазы Ү ү хәрефе.

Бәйләнешле сөйләм үстерү.

Ү ү хәрефе ,[ү]  авазы.

1

1

Дөрес итеп авазны әйтергә, сүзгә аваз анализы ясарга, таныш әкиятнең кыс-кача эчтәлеген сөйләргә, шигырь, та-бышмак җавапларыннан Ү,ү хәреф-ләре кергән сүзләрне табарга, рәсемдә бирелгән предмет исемнәрендәге [ү] авазының урынын билгеләргә, ребус чишәргә, тизәйткеч ятларга

Сорау куя белү, җавап эзли  белү. Сүзләрне иҗекләргә бүлү, [ү] авазын ишетеп тану,язу

15.10

19.10

23

24

Калын һәм нечкә сузыклар. [о] авазы , О о хәрефе.

Дөрес уку һәм язу.

О яки ы хәрефләре.

1

1

сүзгә аваз-хәреф анализы ясый. Аваз-ның тар һәм киң әйтелешле булуын аңларга, бәйләнешле сөйләм төзергә, ребус җавапларын табарга, логик фикер йөртергә, [о] һәм [ы] авазларын аера. Шигырь, мәкаль .

Авазның тар һәм киң әйтелешле булуын аңларга, бәйләнешле сөйләм төзергә, ребус җавапларын табарга, логик фикер йөртергә, [о] һәм [ы] авазларын аера белергә өйрәнү.

21.10

22.10

25

26

Дәрес сәяхәт.

[ө] авазы, Ө ө хәрефе.

Дөрес уку һәм язу.

Ө  яки е.

1

1

[Ө] авазы һәм хәрефе белән таныша. Сүзләрне иҗекләргә бүлә, [ө] авазын ишетеп таный,[ө] авазын дөрес әйтергә, ө хәрефенең беренче иҗектә генә язылуын аңларга, бу аваз кергән сүзләрне танып әйтергә, ребус, табышмак җавапларын уйлап таба.

Ө  авазы  кергән сүзләрне танып әйтә белү.Укытучыны һәм иптәшләреңне тыңлый, үз фикереңне әйтеп бирә белү.Көз темасына бәйле сүзләр белән җөмләләр төзи белү.

26.10

28.10

27

Сузык авазлар.

    1

Сузык авазларга анализ ясый, охшаш сузыкларны чагыштыра.Диалоглар төзи.

 Сузык авазларның иҗек ясауда тоткан урынын ачыклау (ныгыту), сузык авазларга характеристика бирә белү

29.10

28

[Н] авазы , Н н хәрефе

1

Сүз схемаларын уку. Бер авазы белән генә аерылып торган сүзләрне уку, Тартык [н] авазы һәм Н, н хәрефләрен дөрес уку.

Тартык [н] авазы һәм Н, н хәрефләрен дөрес уку.Тартык н  авазына яңгырау, калын,нечкә аваз буларак характерис-тика бирә белү.

09.11

29

Әкияттә кунакта.

[л] авазы, Л л  хәрефе.

1

Сүз схемаларын уку. Бер авазы белән генә аерылып торган сүзләрне уку, мәгънәләренә төшенү.Тартык [л] авазы, Л, л хәрефләре белән танышу, фикерне төгәл һәм дөрес итеп әйтү.

Тартык [л] авазы, Л, л хәрефләре белән танышу, фикерне төгәл һәм дөрес формалаштырырга өйрәтү, сүзне «үстерү» һәм «үзгәртү» [л] авазын аерып алырга, сузык аваз белән аермасын аңлау, авазның калын, нечкә яңгырашына сузык авазларның йогынтысын ачыклый, сүзләрне үзгәртергә, мәгънәләрен ачыкларга өйрәнү.

 11.11

30.

Әбием.

[м] авазы, М м хәрефе.

1

Кушылмалар таблицасы, иҗек калыплары, җөмләләр уку. Рәсем буенча сурәтләү хикәясе төзи, [м] авазы кергән сүзләрне табып әйтә, сүзләр янындагы шартлы билгеләрне, ачык, ябык иҗекләрне, сүзләрне,җөмләләрне  укырга өйрәнә.

м] авазы һәм М, м хәрефләрен таный, бирелгән сүзләр белән җөмләләр төзи белү..

12.11

31

Дәрес уен.

[р] авазы, Р р хәрефе

1

[р] авазы һәм Р, р хәрефләре белән танышу, [р] авазы кергән сүзләрне уку..

.

Кошларны таный, сүзгә аваз анализы ясый, тексттан р хәрефе кергән сүзләр-не таба, бәйләнешле текст төзи, фике-реңне дөрес, төгәл әйтеп бирә белү.

16.11

32

[й] авазы , Й й хәрефе

1

[й] авазы һәм Й, й хәрефе. Фикерне төгәл, дөрес, әзлекле итеп әйтә, аваз-ларны дөрес әйтеп укый, сорауларга җавап бирә, укытучы биргән бирем-нәрне үти, сүз эченнән яңа сүзләр таба

Текст өстендә эшли, текстның эчтә-леген рәсем эчтәлегенә тәңгәлләштерә  белү,укылган текстларны сөйли белү.

18.11

33

[ң] авазы, ң хәрефе

1

.Уку һәм сөйләм күнекмәләрен ныгыту.ң хәрефенең баш хәрефе юклыгын аңларга, текстлар ятларга, үз фикерләрен әйтергә

ң хәрефенең баш хәрефе юклыгын аңлау, текстлар ятларга, үз фикерләрен әйтә белү.Иҗекләп әйткәнне яза белү, күчереп хатасыз язуга ирешү.

19.11

34

35

[Йа] һәм[ йә] авзлары ,

Я я хәрефе.

2

Я хәрефе белән таныштыру. Я хәрефе кергән сүзләрне ишетеп аңлау, сүзләр, җөмләләр уку, билгене белдергән сүзнең предмет исемен атау, текст эчтәлеген аңлау, сорауларга җавап бирү. Предметны, билгене белдерүче сүзләрне табу.

. Я хәрефенең ике аваз кушылмасына [йа], [йә] билге булып йөрүен төшен-дерү, калын яңгырашлы сүзләрдә [йа], нечкә яңгырашлы сүзләрдә [йә] ку-шылмасы булып укылуын аңлату.Я  хәрефен калын яңгырашлы сүзләрдә [йа], нечкә яңгырашлы сүзләрдә [йә] дип укырга, бер авазы белән генә ае-рылып торган, бер авазга артык булган сүзләрне укырга өйрәнү.

23.11

25.11

36

37

йу], [йү]  авазы , Ю  ю хәрефе

2

Кечкенә күләмле әкиятләрнең эчтәлеген сөйләргә, ю хәрефен танып укырга, билгеләр буенча табышмакның җавабын табарга, мәкаль эчтәлеген аңлау.

 Татар халык әкиятенең эчтәлеген ачыклау, әкияттә катнашучыларга Ю хәрефенең ике аваз кушылмасына [йу], [йү] билге булып йөрүен төшендерү, калын яңгырашлы сүзләрдә [йу], нечкә яңгырашлы сүзләрдә [йү] кушылмасы булып укылуын аңлату.үзеңнең мөнә-сәбәтеңне белдерә белү.

26.11

30.11

38

39

   Е е хәрефе,

 [йы]һәм  [йэ] авазлары.

2

Сюжетлы рәсем эчтәлеген ачыклау. Рәсем буенча кечкенә күләмле хикәяләр төзү .Сюжет буенча бәйләнешле текст төзергә, е хәрефен укырга, үзеңнең фикереңне белдерү

Е хәрефенең ике аваз кушылмасына ([йы], [йэ]) билге булып йөрүен төшенү,калын яңгырашлы сүзләрдә [йы], нечкә яңгырашлы сүзләрдә [йэ] кушылмасы булып укылуын аңлау.

02.12

03.12

40

[д] авазы, Д д  хәрефе

1

Сюжет буенча текст төзергә, тексттан |д] авазы кергән сүзләрне ишетеп аңлый, сүзгә аваз анализы ясый, тартыкның яңгырау, калын яки нечкә яңгырашлы булуын билгели белергә, аваз кергән сүзләрне, текстларны укырга өйрәнү. Предметны белдергән сүз белән аның билгесен белдергән сүзне табу.

[д] авазы, Д, д хәрефләре белән таныштыру, тартык авазның калын, нечкә яңгырашына янәшәдәге сузык авазның йогынтысы барлыгын төшенү.  Уку күнекмәләрен камилләштерү

07.12

41

42

[т] авазы , Т т хәрефе

Дәрес ярыш.

 Д –Т тартыклары.

Чагыштыру.

1

1

 [т] авазы [д ]авазының яңгырау пары булуын аңлау.сүзгә аваз анализы ясау күнекмәләрен булдыру

 Парлы тартык авазларны чагыштырып, аермалы якларын билгели белү. Яңгырау һәм саңгырау тартыкларны чагыштыра һәм аера , сүзгә фонетик анализ ясый белү.

09.12

10.12

43

[з] авазы , З з  хәрефе

1

[з] авазы, 3, з хәрефләре белән танышу. ачык һәм төгәл җавап бирү.Яңгырау һәм саңгырау тартыкларны чагыштыра һәм аера белергә, сүзгә фонетик анализ ясарга, укытучы биремнәрен төгәл, дөрес итеп үти .

Татар халык әкиятенең эчтәлеген үзләштерү, сүз ясалыш ысулларын ныгыту, логик фикерләү булдыру. Фикерне әзлекле' йтеп җиткерә белү.

14.12

44

[с] авазы , С с  хәрефе

1

 ачык һәм төгәл җавап бирә, Кушылма-лар белән сүзләр төзи, сүз ясалыш ысулларын камилләштерә, дөрес, аңлап укый, текстлар белән эшли

Сүздән яңа сүзләр төзү алымын өйрә-нү.  Дөрес һәм аңлап уку күнекмәләре булдыру. Сорауларга төгәл җавап бирә бирү.

16.12

 45

[г] авазы , Г г  хәрефе

1

Сүз эченнән яңа сүзләр төзи.Сурәтләү текстлары төзергә өйрәнә; актив сүзлек запасын баета

 Калын яңгырашлы сүздәге аваз

артикуляциясен үзләштерү, авазга характеристика бирә белү күнекмәләрен формалаштыру (яңгырау, калын яки нечкә, парлы),.

17.12

46

Дәрес уен.

[к] авазы ,К к  хәрефе

1

[к] авазы, К, к хәрефләре белән таныша. Авазларга характеристика бирә Казан турында мәгълүматлы ала, ике яктан да бертөрле укыла торган сүзләрне укый.

. Авазларны дөрес әйтергә, саңгырау тартыкларны калынлыкта, нечкәлектә чагыштырырга, текстларны укырга, шәхси фикерләрен әйтергә, сүзләрне, текстларны орфоэпик дөрес итеп укый белү., Казан шәһәре турында сөйли балү.

21.12

47

48

[в], [w] авазлары

һәм  В в хәрефе

2

Авазларны дөрес әйтергә, яңгырау тартыкны калынлыкта, нечкәлектә чагыштыра, текстларны укый, шәхси фикерен  әйтә, сүзләрне, текстларны орфоэпик дөрес итеп укый

«Ватан» төшенчәсен үзләштерү. Сүз эченнән яңа сүзләр таба белү.[в], [w] авазларын дөрес  итеп әйтә белү

23.12

24.12

49

[ф] авазы ,Ф ф  хәрефе

1

. Өйрәнелгән авазларны дөрес әйтә, сүзгә аваз анализы ясый. Сүзлек запа-сын баета.Авазларны дөрес әйтергә, саңгырау тартык авазны калынлыкта, нечкәлектә чагыштырырга, текстларны укый, шәхси фикерне әйтә,

«Туган туфрак» төшенчәсен ачыклау, Татарстан Республикасы атрибутлары турында мәгълүмат булдыру. Дөрес итеп укырга, куелган тема буенча үз фикереңне әйтергә өйрәнү.

11.01

50

[б] авазы ,Б б хәрефе

1

[б] авазы һәм Б, б хәрефләре белән таныша. Яңгырау, саңгырау тартыклар-ны аёра белә, авазларга характерис-тика бирә, Авазларны дөрес әйтергә, яңгырау тартык авазны калынлыкта, нечкәлектә чагыштыра, текстларны укый, шәхси фикерне әйтә, сүзләрне, текстларны орфоэпик дөрес итеп укый

 Татар халкының үткәне, борынгы шәһәрләре һәм милли бәйрәме турында күзаллау булдыру. [б] авазы һәм Б, б хәрефләрен  таный Яңгырау, саңгырау тартыкларны аёра белү, авазларга характеристика бирә белү,

13.01

51

Дәрес сәяхәт.

[п] авазы,П п хәрефе

1

[п] авазы һәм П, п хәрефләре белән таныша. Текстның исемен, төп уен билгели.

Авазларны дөрес әйтергә, саңгырау

тартык авазны калынлыкта, нечкәлек-тә чагыштырырга, текстларны укырга, шәхси фикерләрне әйтергә, сүзләрне, текстларны орфоэпик дөрес итеп укырга, куелган тема буенча үз фике-реңне әйтергә өйрәнү.

14.01

52

[ж] авазы Ж ж хәрефе

1

[җ] авазы һәм җ хәрефләре белән танышу. Дөрес уку һәм язу. Өйрәнелгән авазларны дөрес әйтеп, дөрес уку, логик фикерләү.

.

 Казанда балаларга атап чыгарыла тор-ган журналлар турында мәгълүматлы булу.. Авазларны дөрес әйтергә, саңгырау тартык авазны калынлыкта, нечкәлектә чагыштырырга, текстларны укырга, шәхси фикерне җиткерергә, сүзләрне, текстларны орфоэпик дөрес итеп укырга, куелган тема буенча үз фикереңне формалаштырырга өйрәнү.

18.01

53

[ш] авазы, Ш ш  хәрефе

1

[ш] авазы һәм Ш, ш хәрефләре белән таныша. Дөрес, аңлап уку Г. Тукайның «Ташбака һәм Куян» тексты эчтәлеген үзләштерә, текстның төп уен таба

Авазларны дөрес әйтергә, саңгырау тартык авазны калынлыкта, нечкәлек-тә чагыштырырга, текстларны орфоэ-пик дөрес итеп укырга, куелган тема буенча үз фикереңне белдерү

20.01

54

[ж] авазы ,Җ җ  хәрефе

ж] авазы һәм Ж,ж хәрефләре белән та-ныша,дөрес уку,язу:. Рус халык әки-ятләре турындагы белемнәрне туплап сорауларга җавап бирә.Әңгәмәне баш-лый, дәвам итә, тыңлый.

Авазларны дөрес әйтергә, саңгырау тартык авазны калынлыкта, нечкәлек-тә чагыштырырга, текстларны орфоэ-пик дөрес итеп укырга, куелган тема буенча әңгәмәдә катнаша белү:Туган як турында мәгълүматлылы булу. Рус халык әкиятләре турындагы белемнәр-не ныгыту: Әңгәмәне башлый, дәвам итә, тыңлый белү.

21.01

55

[ч] авазы,Ч ч  хәрефе

1

Өйрәнелгән авазларны дөрес әйтеп, дөрес уку,.язу.

Авазларны дөрес әйтергә, саңгырау тартык авазны калынлыкта, нечкәлек-тә чагыштырырга, текстларны укырга, шәхси фикерне җиткерергә, сүзләрне, текстларны орфоэпик дөрес итеп укы-рга, куелган тема буенча үз фикереңне формалаштыра белү: Казанда балаларга атап чыгарыла торган журналлар турында мәгълүматлы булу.

25.01

56

[х] авазы,Х х  хәрефе

1

Фонематик ишетеп аңлау, Авазларны дөрес әйтергә, авазларга характерис-тика бирергә, текстларны укырга, текст белән эшләү

«Ак барс» хоккей командасы турында мәгълүмат туплау, олыларга ярдәмчел булу теләге формалаштыру.

27.01

57

58

[һ] авазы, Һ һ хәрефе

Сабан туй. Х-Һ хәрефләре.Чагыштыру.

2

[һ] авазы һәм һ, һ хәрефләре белән таныша , авазларны дөрес әйтү күнекмәләрен ныгыта. Дөрес уку,язу

.

Казан шәһәрендәге һәйкәлләр турында мәгълүматлы булу: Авазларны дөрес әйтергә, текстларны укырга, текстның төп уе турында фикер йөртә белү.

28.01

01.02

59

Ё ё хәрефе

1

Ё хәрефе белән танышу. Бу хәреф кергән сүзләрне дөрес итеп уку

Казан вертолётлар һәм самолётлар төзү заводлары турында мәгълүмат бирү, алынма сүзләрне дөрес итеп уку

 Казан вертолётлар һәм самолётлар

төзү заводлары турында мәгълүматлы булу

03.02

60

Тартык [щ] авазы,

 Щ щ хәрефе

1

[щ] авазы һәм Щ, щ хәрефләре белән танышу. Текстның төп уен табарга, текст буенча сораулар бирергә

Татар теленә рус теле аша кергән сүз-ләрне белү; Авазларны дөрес әйтергә, орфоэпик дөрес итеп укырга, куелган тема буенча үз фикереңне әйтә белү

04.02

61

[ц] авазы,  Ц, ц хәрефе

1

[ц] авазы һәм Ц, ц хәрефләре белән танышу. Сүзлек запасын баету. Сурәт-ләү текстлары төзү..

 Татар халкының милли киемнәре турында сөйли белү: Авазларны дөрес әйтергә, орфоэпик дөрес итеп укырга, куелган тема буенча үз фикереңне җиткерә белү.

08.02

62

ь, ъ хәрефләре

1

Тавышсыз хәрефләр белән танышу. Бу хәрефләрнең аеру билгеләре булуын аңлау.

Персональ кесә компьютерлары ту-рында сөйли белү: Тавышсыз ъ хәре-фенең тартык авазлардан соң килгәндә калынлык билгесе булуын белү

10.02

63

Әйтеп һәм күчертеп яздыру.

1

.Аваз һәм хәрефләрне гамәли танып- белү, аваз белән хәрефнең төп аерма-сын практик аңлауга ирешү, баш һәм юл хәрефләрен аларны тоташтыручы сызыкларны һәм сүзләрне ачык итеп бозмыйча язу.

Укучыларның башка милләт әкият геройлары турында булган белемнәрен барлау, туган як табигате турындагы белемнәрне киңәйтү.

11.02

64

ъ хәрефе һәм сүзләр язу

1

Йөгерек йөзмә уку ; ъ элементларын язу.Калын аеру билгеләре булган сүзләрне дөрес язу.

. Калын аеру билгеләре булган сүзләрне дөрес яза белү.

22.02

65

66

Бирелгән сүзләрдән җөмләләр төзеп язу.

Басмачадан күчерү.

1

1

Йөгерек йөзмә уку ; ъ элементлары язуны ныгыту.Басма һәм язма хәрефләр белән бирелгән сүз һәм җөмләләрне дөрес күчереп язу.

Тиешле мәгълүматны таба белү. Үз фикереңне логик эзлеклелектә әйтә белү; иптәшләреңнең сөйләмен тыңлау, бәяләү белү.

24.02

25/02

67

«Әлифба». Разил Вәлиев

«Әлифба» белән хушлашу.

Алфавит.

1

Шигырьне дөрес, сәнгатьле итеп укый.

Аңлап, дөрес, сәнгатьле итеп, шигырьне ятларга өйрәнү.

29.02

                                                                 Грамматика. Татар теле. (32  сәг.).              

 68

 69

Сөйләм.Аралашу әдәбе.

2

Укучыларда «әйтмә» һәм «язма» сөй-ләм турында башлангыч белем ала. Шартлы билгеләр белән таныша, алар-ның мәгънәләрен аңлый. Сөйләм эти-кеты (исәнләшү, саубуллашу, аралашу, танышу) нормалары белән таныша. Та-нышу сүзләрен үзләштерә.Сөйләмдә итагатьле сүзләр куллана .

«Әйтмә» һәм «язма» сөйләмне аерыр-га, сөйләм этикеты нормаларына өй-рәнү .Мәгълүмат җиткерүче тамгаларны «уку», «аралашу», «мәктәп», «укучы», «танышу» төшенчәләрен аң-лау, сөйләмдә итагатьле сүзләр кул-лану, үз фикереңне дәлилли белү. Ип-тәшләрең белән хезмәттәшлек итү, күршеңне тыңлый белү.

02.03

03.03

70

Җөмлә турында гомуми төшенчә.

1

Аралашу ни өчен кирәк? Без кем белән ничек аралашабыз?Аралашу төрләрен аңлау.Аралашканда «тылсымлы» сүз-ләр куллана. Җөмлә турында белешмә ала.Сөйләмнән җөмләләрне аерып ала. Сүз һәм җөмлә аермасын аңларга өй-рәнә.. Татар телендә танышу, хушлашу сүзләрен үзләштерә.

Аралашуны яңа информация алу һәм информация җиткерү чарасы буларак кабул итү; логик эзлеклелектә вакый-га, күренешләр турында сөйләү, сорау-ларга җавап бирә белү.

07.03

71

Телдән сөйләм һәм язма сөйләм.

1

Рәсем буенча эшли. Җөмләләр төзи.

Рәсемгә карата куелган сорауларга җавап бирә белү.

10.03

72

Сүз . Сүз Һәм иҗек.

1

Сүзләрне иҗекләргә бүлә.Уен форма-сында күнегүләр эшләү.Рәсем сюжеты буенча хикәя төзи. Сорауларга җавап бирә.

Эш-хәрәкәтне белдерүче сүзләрне та-бып әйтү, уку мәсьәләсен чишү. Рәсем буенча җөмләләр төзү.Гаилә әгъза-ларын, туганлык мөнәсәбәтен белдер-гән сүзләрне атый белү.Эш-хәрәкәтне белдергән сүзләрне актив сүзлек запасына кертү.

14.03

73

Авазлар һәм хәрефләр.

 1

Сүзнең беренче авазын тавыш белән аерып күрсәтү. Сузык һәм тартык авазлар арасындагы аерманы аңлату. Йорт хайваннары һәм кошлары турын-да белешмә бирә. .Сузык, тартык авазларны таный, хайван, кош атамаларын татарча әйтә, сүзнең беренче авазын аерып әйтә .

 Сүзнең авазлардан торуын үзләштерү, тартык һәм сузык авазларның аерма-сын ачыклауСүзнең аваз төзелешен ачыклау, авазларны әйтә белү. Сораулар бирү, үз фикереңне җиткерә блү

16.03

74

Аваз һәм хәреф.

Алфавит.

1

Авазны әйтә, сүзгә аваз анализы ясый, сүзне иҗекләргә бүлә, өйрәнелә торган авазның сүздәге урынын билгели, авазга билге булып килгән баш һәм юл хәрефләрен танырга өйрәнә

Фонематик ишетеп аңлау, коммуникатив сөйләм эшчәнлеге формалаштыру.

логик эзлеклелектә вакыйга,

күренеш-ләр турында сөйләү, сорауларга җавап бирә белү.

17.03

75

Баш хәреф белән башлап языла торган сүзләр.

1

Авазны әйтә, сүзгә аваз анализы ясый, сүзне иҗекләргә бүлә, өйрәнелә торган авазның сүздәге урынын билгели, авазга билге булып килгән баш һәм юл хәрефләрен танырга өйрәнә.

өйрәнелә торган авазның сүздәге уры-нын билгели, авазга билге булып кил-гән баш һәм юл хәрефләрен таный белү.

30.03

76

Кеше исемнәре һәм фамилияләре.Хайван кушаматлары.(сүзлек диктанты).

1

Кеше исемнәре һәм фамилияләре.

Хайван кушаматларына мисаллар китерә,җөмләләр төзи

Кеше исемнәре һәм фамилияләре.

Хайван кушаматларын дөрес укый  һәм яза белү.

31.03

77

Сузык авазлар. Калын сузык авазлар.Нечкә сузык авазлар.

1

Сузык аваз хәрефләре белән таныша. Сүзләрне юлдан юлга күчерү серләре белән таныша.Сузык аваз хәрефлә-ре,калын һәм нечкә сузыклар белән таныша, дөрес язу күнекмәләре булдыра.

Фонематик ишетеп аңлау, Сузык аваз хәрефләре, калын һәм нечкә сузыклар-ны  аера белү

04.04

78

Тартык авазлар. Яңгырау тартык авазлар.Саңгырау тартык авазлар.

1

Тартык аваз хәрефләре яңгырау һәм саңгырау тартыкларны аера. Яңгырау һәм саңгырау тартыкларны дөрес язу

Тартык аваз хәрефләре яңгырау һәм

 саңгырау тартыкларны аера белү. Яңгырау һәм саңгырау тартыкларны дөрес язу күнекмәләре булдыру.

06.04

79

Иҗек.Сүзләрне юлдан- юлга күчерү

1

Өйрәнелә торган авазларны таба, сүзгә аваз анализы ясый, өйрәнелә торган авазның сүздәге урынын билгели.

Сүзләрне юлдан -юлга күчереп яза.

Сүзләрне юлдан -юлга күчереп яза белү.

07.04

80

 

81

ь,ъ булган сүзләрне юлдан юлга күчерү.

Сузык һәм тартык аваз хәрефләрен дөрес уку һәм язу.

Э-е хәрефләре

1

   1

Фонематик ишетеп аңлау, күреп хәтер-гә алу.Актив сүзлек запасын баету, ъ, ь билгеләре булган сүзләрне уку һәм язу

 [э] авазына билге булып килгән баш һәм юл Э, э хәрефләрен танырга, [э] авазы беренче иҗектә генә э хәрефе белән, башка иҗекләрдә е хәрефе белән белдерелүен белеп дөрес  язу һәм уку.

Актив сүзлек запасын баету, ъ, ь бил-геләре булган сүзләрне уку һәм язу күнекмәләре булдыру.

[э] авазына билге булып килгән баш һәм юл Э, э хәрефләрен танырга, [э] авазы беренче иҗектә генә э хәрефе белән, башка иҗекләрдә е хәрефе белән белдерелүен  белү.

11.04

13.04

82

Ө-е хәрефләре.

1

Сүз башында ө һәм сүз уртасында  е хәрефләренең язылышы белән таныша. 

Сүз башында һәм сүз уртасында  ө-е хәрефләрен  яза.

Сүз башында ө һәм сүз уртасында  е хәрефләренең язылышын истә кал-дыру. Сүз башында һәм сүз уртасында  ө-е хәрефләрен  яза белү

14.04

83

О-ы хәрефләре

1

Сүз башында һәм сүз уртасында  о-ы хәрефләренең язылышы белән таныша, сүзгә аваз-хәреф анализы ясый.Сүз башында һәм сүз уртасында  о-ы хә-рефләрен дөрес яза. Ребус җавапларын таба, логик фикер йөртә,  Шигырь, мәкаль эчтәлекләрен үзләштерә

Сүзнең авазлардан торуын үзләштерү, тартык һәм сузык авазларның аерма-сын ачыклый .Сүзнең аваз төзелешен ачыклый, авазларны әйтә. Сораулар бирә, үз фикереңне җиткерә белү. Сүз башында һәм сүз уртасында  о-ы хә-рефләрен дөрес яза белү

18.04

84

Я  һәм  Ю хәрефе

1

 Я хәрефенең ике аваз кушылмасына:

 калын яңгырашлы сүзләрдә [йа], неч-кә яңгырашлы сүзләрдә [йә] дип укыр-га, бер авазы белән генә аерылып тор-ган, бер авазга артык булган сүзләрне укырга өйрәнү. Предметны, билгене белдерүче сүзләрне табу.Кечкенә кү-ләмле әкиятләрнең эчтәлеген сөйләргә, ю хәрефен танып укырга, билгеләр бу-енча табышмакның җавабын табарга, мәкаль эчтәлеген аңларга өйрәнү.

 Я хәрефе кергән сүзләрне ишетеп аңлау, сүзләр, җөмләләр уку, билгене белдергән сүзнең предмет исемен атау, текст эчтәлеген аңлау, сорауларга җа-вап бирү. Фикереңне төгәл һәм дөрес итеп аңлата белү.Татар халык әкия-тенең эчтәлеген ачыклау, әкияттә катнашучыларга үзеңнең мөнәсәбәтеңне белдерә белү.Ю хәрефенең ике аваз кушылмасына [йу], [йү] билге булып йөрүен төшендерү, калын яңгырашлы сүзләрдә [йу], нечкә яңгырашлы сүз-ләрдә [йү] кушылмасы булып укылуын белү.

20.04

85

Е, е хәрефләре

1

Сюжет буенча бәйләнешле текст төзи, е хәрефен укый, үзеңнең фикереңне белдерә.

Е хәрефенең ике аваз кушылмасына ([йы], [йэ]) билге булып йөрүен төшен-дерү. Рәсем буенча кечкенә күләмле хикәяләр төзү осталыгы булдыру.

21.04

86

Тартык аваз хәрефләре.

Й хәрефе

1

Сүзләрне, җөмләләрне уку .Сорауларга җавап бирергә, укытучы биргән биремнәрне үтәргә, сүз әченнән яңа сүзләр табарга өйрәнү.

Фикерне төгәл, дөрес, әзлекле итеп

әйтә, авазларны дөрес әйтеп укый, сорауларга җавап бирә, укытучы биргән биремнәрне үти, сүз әченнән яңа сүзләр таба белү.

25.04

87

В хәрефе

1

[в], [W] авазлары һәм В, в хәрефләре белән танышу. Авазларга характерис-тика бирү,иҗекләп, дөрес, сәнгатьле уку.

 «Ватан» төшенчәсен үзләштерү. Сүз эченнән яңа сүзләр таба белү. Аваз-ларны дөрес әйтә, яңгырау тартыкны калынлыкта, нечкәлектә чагыштыра, текстларны укый, шәхси фикереңне әйтә, сүзләрне, текстларны орфоэпик дөрес итеп укый белү.

27.04

88

К, г хәрефләре. (сүзлек диктанты).

1

яңгырау тартыкларны калынлыкта, нечкәлектә чагыштырырга, текстларны укырга, шәхси фикерен әйтергә, сүзләрне, текстларны орфоэпик дәрес итеп укырга, гаилә турында үз фикереңне әйтергә өйрәнү.

Сүз эченнән яңа сүзләр төзи белү, Сурәтләү текстлары төзи белү. [г] [к], авазы, Г, г Кк хәрефләре . Калын яңгы-рашлы сүздәге аваз артикуляциясен үзләштерү, авазга характеристика бирә белү (яңгырау, калын яки нечкә, парлы)

28.04

89

Басым

1

Казан турында мәгълүматлы булу. Басымны дөрес куеп укый белү.

Ике яктан да бертөрле укыла торган сүзләрне уку. Басымны дөрес куеп укый белү.

02.05

90

Предметны белдергән сүзләр.

Кем? Нәрсә? сорауларына җавап булган сүзләр .

1

Рәсем буенча җөмләләр төзү.Сорау-ларга җавап бирү. Предметны белде-рүче сүзләрне табу.

Предметны белдерүче сүзләрне таба, аера белү.

04.05

91

Предметның эшен белдергән сүзләр.Нишли? Нишләде? Со-рауларына җавап булган сүз...

1

Рәсем буенча җөмләләр төзү.Со-рауларга җавап бирү.

Предметны, билгене. эш-хәрәкәтне

05.05

белдергән сүзләрне таба, аера белү.

92

Кем? Нәрсә?  Һәм Нишли? Нишләде?сорауларына җавап булган сүзләрне кабатлау.

1

Предметны, билгене хәрәкәтне белде-рүче сүзләрне таба, аера ,җөмләләр төзи.

Предметны, билгене. эш-хәрәкәтне

белдергән сүзләрне таба, аера белү.

09.05

93

Предметның билгесен бел-дергән сүзләр.Нинди?  Кайсы? сорауларына җавап булган сүзләр

1

Рәсем буенча җөмләләр төзү. Предмет-ның билгесен белдергән сүзләрне табу.

Предметның билгесен белдергән сүзләрне таба белү.

11.05

94

Предметның төрле билгеләрен белдерүгә карап нинди? соравына җавап булган сүзләрне төркемләү.

1

Предметның төрле билгеләрен белдерүгә карап сүзләрне төркемләү.Рәсем буенча җөмләләр төзү.

Предметның төрле билгеләрен бел-дерүгә карап  нинди? соравына җавап булган сүзләрне аера белү

12.05

95

Сүз төркемнәре турында кабатлау. Диктант. Май.

1

Каллиграфик һәм орфографик яктан дөрес итеп  яза, биремнәр үти белү..

16.05

96

97

Сүздән җөмләгә.

Җөмлә ахырында куела торган тыныш билгеләре

1

1

Җөмләдә сүз тәртибе турында төшенчә бирү. Җөмләләр төзү.

Җөмләдә сүз тәртибе турында төшенчә бирү. Татар телендә җөмлә төзелешен аңлау.

18.08

98

99

 Җөмлә ахырында куела торган тыныш билгеләре

Күчереп язу.

Җөмлә һәм сөйләм темасын кабатлау.Йомгаклау

1

 

    1    

Кечкенә генә текстны күчереп язу. җөмлә чикләрен табу. Сорауларга җавап. Сору,өндәү,хикәя җөмләләр төзү, Җөмләләрне дөрес интонация белән уку.

Бергәләп эшләү.Сорау-җавап.

Сөйләмдә җөмлә чикләрен таба белү Каллиграфик һәм орфографик яктан дөрес итеп күчереп яза, биремнәр үти белү..Җөмлә ахырында куела торган тыныш билгеләрен белү. Җөмләләрне дөрес интонация белән укый белү. Алган белемнәрне сөйләмдә куллана белү.

23/05

25.05

      Язма эшләр турында мәгълүматлар.

Күчереп язу:

Җөмлә чикләрен билгелә, күчереп яз,  баш кисәкләрен табып асларына сыз, сүз төркемнәрен билгелә.

 Без эш яратабыз мин савытлар юам абыем аяк киемнәрен чистарта Сания апа идән юа

    Йомгаклау контроль эше

                     Май

      Ямьле яз җитте. Җир өстен яшел үлән каплады. Агачлар яфрак ярды. Кошлар кайта башлады. Малайлар күлдә балык тоталар.

      Биремнәр.

     1. Икенче җөмләдә тартык аваз хәрефләрнең астына ике сызык сызарга.

     2. Малайлар сүзен иҗекләргә бүлеп язарга        

                                       

Күчереп язу өчен сүз һәм җөмләләр күләме.                                                          

Сыйныф

               

                         Эш төрләре

Сүзләр

Җөмләләр

              1

                6-8

                     2-3

Диктант(1нче сыйныфта уку елының 2нче яртысыннан уздырыла башлый)

Сүзлек диктанты

Контроль диктант

             1

5-7(сүз)

    10-15(сүз)

                                                                                     Укыту – методик комплекты

УМК

Укытучы өчен методик әдәбият

Укучылар өчен әдәбият

1.Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгы тарафыннан рөхсәт ителгән "Рус телендә урта (тулы) гомуми белем бирү мәктәбендә татар телен укыту программасы (татар балалары өчен)".-.Төзүче-авторлары:Ф.Ф.Харисов, Ч. М. Харисова, Казан, Татарстан китап нәшрияты 2011ел

2 .Әлифба:Рус телендә башлангыч гомуми белем бирү мәктәбенең 1нче сыйныфы өчен дәреслек (тагар телендә сөйләшүче балалар өчен). /Ф.Ш.Гарифуллина, И.Х.Мияссарова.- Казан: "Мәгариф-Вакыт" нәшрияты, 2012.

3 . Татар теле: Рус телендә башлангыч гомуми белем бирү мәктәбенең 1нче сыйныфы өчен дәреслек (татар телендә сөйләшүче балалар өчен). /Ф.Ф.Харисов, Г.Д.Сираҗиева.-Казан: Мәгариф-вакыт. нәшрияты, 2012.

1. Гарифуллина Ф.Ш., Мияссарова И.Х. Әлифба: 1нче сыйныф: Укытучылар өчен методик кулланма. Казан: Мәгариф-Вакыт нәшрияты, 2012

2.. Рус телендә башлангыч гомуми белем бирү мәктәбенең 1нче сыйныфында эшләүче укытучылар өчен татар теленнән методик кулланма / Ф.Ф.Харисов, Г.Д.Сираҗиева  -Казан, "Мәгариф-Вакыт" нәшрияты, 2012

3.А.Н.Газизова. Башлангыч сыйныфлар өчен диктантлар җыентыгы. (Рус мәктәбенең татар теле укытучылары өчен ярдәмлек). - Казан, Яңалиф.

4.«Фән һәм мәктәп», «Мәгариф» журналлары, "Мәгърифәт", "Ачык дәрес" газеталары.

5.Электрон укыту чаралары:

-Татар телле заман. "Мин татар теле өйрәнәм" электрон китабы. -КДУ, Казан.

-http://www.tatmedia.com

-http://www.tatar.ru          -http://www.tatar.com.ru

-http:/w.selet.biz/             -http://miras.belem.ru

-http://anatele.efcom.com

-http://www.openclass.ru/node/324 һ.б.

1.Әлифба:Рус телендә башлангыч гомуми белем бирү мәктәбенең 1нче сыйныфы өчен дәреслек (тагар те-лендә сөйләшүче балалар өчен). Ф.Ш.Гарифуллина,И.Х.Мияссарова.- Казан: "Мәгариф-Вакыт" нәшрияты, 2012.

2.Татар теле: Рус телендә башлангыч гомуми белем бирү мәктәбенең 1нче сыйныфы өчен дәреслек (татар те-лендә сөйләшүче балалар өчен) Ф.Ф.Харисов, Г.Д.Сираҗиева.-Казан:  Мәгариф-Вакыт нәшрияты, 2012.

3.Матур язу яки эш дәфтәре.

                                                 

Рус  мәктәпләрендә  укучы  татар балаларына әдәби укуны укыту буенча эш программасы

( 1 нче а, в  сыйныфы )

                                                                                                         Аңлатма язуы

Атналык сәгатьләр саны - 1

Еллык сәгатьләр саны – 33

Эш программасы түбәндәге документларны исәпкә алып төзелде:

1.Россия Федерациясенең “Мәгариф турында” законы (Законом  РФ  “Закон об образовании”  от 10. 07.1992.)                                        

 2. Белем бирү оешмасы турында  үрнәк нигезләмә (Типового положения об образовательном учреждении, утверждённого постановлением правительства РФ от 19.03.2001 г. №196);                                                                                                        

3. ФГОС ТР сы Мәгариф һәм фән министрлыгының “Башлангыч гомуми белем бирүнең яңа федераль дәүләт мәгариф стандартлары кертелү турындагы” №6871/10 боерыгы нигезендә (18. 08. 2010)

4. Россия Федерациясенең баш санитар врачы карары. (Постановления Главного государственного санитарного врача РФ от 29.12.2010 г. № 189 «Об утверждении СанПиН 2.4.2.2821 – 10 «Санитарно-эпидемиологические требования к условиям и организации обучения в общеобра-зовательном учреждении»);                                                                                                        

5. Татарстан Республикасың “Мәгариф турында” Законы. (19.10.1993 г. № 1982-XII);                                                        

6. Татарстан Республикасың “Дәүләт телләре һәм Татарстан республикасында башка телләр” турындагы законы; ( 28.03.96. N 488);          

7.Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгының (Белем бирүнең вакытлы дәүләт стандартларын раслау турында боерыгы – 4.03.09 ел №499/09)”Татар теле һәм әдәбиятыннан гомуми белем бирүнең дәүләт стандарты”, 2008 ел.                                                    

 8. Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгының “Татарстан Республикасының гомуми белем бирү оешмаларында татар телен дүләт теле буларак укыту турында методик хаты ( 13.08.12 ел №1291520/1)                                                                                  

 9. Рус телендә урта (тулы) гомуми белем бирү мәктәпләре өчен татар теле һәм әдәбияты өчен үрнәк программалар. Казан. Татарстан китап нәшрияты. 2011

10. Әлмәт шәһәре муниципаль бюджет белем бирү учреждениесе «11 нче урта гомуми белем бирү мәктәбе»нең базис укыту планына, локаль актына, дәресләр расписаниясенә (2014-2015нче уку елы);                                                                                                

11.Татарстан республикасы Мәгариф министрлыгы тәкъдим иткән укыту – методик комплекты;                

1).  Рус телендә башлангыч гомуми белем бирү мәктәбенең 1 нче сыйныфы өчен дәреслек (татар телендә сөйләшүче балалар өчен)  - Әлифба Ф.Ш.Гарифулина, И.Х.Мияссарова, -Казан, Мәгариф-вакыт нәшрияты, 2012.

 2). Гарифуллина Ф.Ш., Мияссарова И.Х. Әлифба: 1нче сыйныф: Укытучылар өчен методик кулланма. Казан: Мәгариф-Вакыт нәшр., 2012.

3). Әдәби уку: рус телендә башл. Гомуми белем бирү мәкт. 1нче с-фы өчен д-лек/ Ф.Ш.Гарифулина, И.Х.Мияссарова.- Казан:” Мәгариф-Вакыт “нәшр., 2012.

4). ). Әдәби уку: рус телендә башл. Гомуми белем бирү мәкт. 1нче с-фында эшләүче укытучылар  өчен методик кулланма / Ф.Ш.Гарифулина, И.Х.Мияссарова.- Казан:” Мәгариф-Вакыт “нәшр., 2012.

     Бүгенге көндә белем бирүнең стратегик бурычы – аның эчтәлеген, укыту алымнарын яңарту һәм шуның нигезендә нәтиҗәләрнең яңа сыйфатына ирешү. Рус мәктәбенең башлангыч сыйныфларында укучы татар балалары өчен төзелгән грамотага өйрәтү программасы Фе-дераль дәүләт белем стандартларының төп положениеләренә, гомуми башлангыч белем бирү программасын үзләштерү буенча планлаш-тырыла торган нәтиҗәләргә, рус телендә урта (тулы) гомуми белем бирү мәктәпләре өчен татар теле һәм әдәбиятыннан үрнәк програм-маларга, үстерелешле укыту принциплары белән традицион ныклы белем үзләштерү принципларына нигезләнеп эшләнгән. Ул, татар теле программасының төп өлеше буларак, алга таба белем алуга нигез булып тора.Башлангыч мәктәп каршында торган максат һәм бурычларны тормышка ашыруда туган телне өйрәнүнең әһәмияте зур. Татар теле дәресләре белем бирүгә, җәмгыятькә һәм мәдәнияткә уңай мөнәсәбәтле максатны тормышка ашыра.

   1 нче сыйныф өчен”Әдәби уку” буенча эш программасы башлангыч гомуми белем бирүнең Федераль дәүләт белем стандарты, Россия гражданины  шәхесенең рухи-әхлакый үсеш һәм тәрбия Концепсиясенә, башлангыч белем бирүнең планлаштырыла торган нәтиҗәләренә һәм рус мәктәпләрендә укучы татар балалары өчен татар теле һәм әдәбияты үрнәк программасына нигезләнеп төзелде.

   1нче сыйныфта “Әдәби уку” грамотага өйрәтү чорыннан соң башлана.

“Әдәби уку”дәресләре  түбәндәге максатларны һәм бурычларны  үз эченә ала:

- Укучыларда ана телен өйрәнүгә кызыксыну, омтылыш, эзләнүгә теләк уяту, үз милләтеңә, телеңә мәхәббәт тәрбияләү кебек уңай сыйфатлар булдыру;

-Укучыларда аралашу өлкәсенә караган  мәгълүматлылык булдыру. Сөйләм эшчәнлеге төрләре буенча  әйткәнне аңларга, аңлаганны тыңлаучыга җиткерергә; аңлап, дөрес , йөгерек һәм сәнгатьле матур итеп укырга, укыганның эчтәлеген сөйләргә, аерым темалар буенча әңгәмә төзи белергә өйрәтү; китап укуга карата кызыксыну үстерү; китап укучының белем дәрәҗәсен формалаштыру; китап сайлау һәм мөстәкыйль  китап уку тәҗрибәсе туплау;

-Әдәби әсәрләр (бишек җырлары,санамышлар,әйтем,мәкаль,табышмак,әкият,мәсәл,хикәя,шигырь һ.б.)  ярдәмендә  балаларда әхлак тәрбиясе булдыру; яхшылык, дуслык, дөреслек һәм җаваплылык турында күзаллау формалаштыру; күпмилләтле Россия халыклары һәм татар халкы мәдәниятенә карата кызыксыну һәм хөрмәт тәрбияләү.

Сөйләм эшчәнлеге төрләре

Тыңлап аңлау. Сөйләмдәге сүз, сүзтезмә һәм  җөмләләрне аңлау, аларны аера белү. Тыңланган мәгълүматның эчтәлегенә төшенү, аның буенча сорауларга җавап бирү, әңгәмә үткәрү.

Телдән сөйләм. Диалогик һәм монологик сөйләм күнекмәләрен гамәли үзләштерү, аерым темалар, рәсем сюжетлары буенча әңгәмә кору.Әңгәмәне башлый, дәвам итә, тәмамлый белү, үзеңнең сөйләмеңә игътибарны җәлеп иттерү күнекмәләрен формалаштыру. Телнең орфоэпик һәм интонацион нормаларын саклап, фикерне җиткерү; сөйләм этикеты (сәламләү, хушлашу, гафу үтенү, рәхмәт белдерү, үтенеч белән мөрәҗәгать итү) үрнәкләреннән дөрес файдалану.

Уку. Беренче сыйныфта тәкъдим ителгән күләмдәге текстны аңлап, орфоэпик нормаларны саклап, тыныш билгеләренә игътибар итеп укый белү. Текстның мәгънәсен аңлау. Текстның темасын билгели белү.

Язу. Хәрефләрне , кушылмаларны, сүзләрне, җөмләләрне язу. Гигиена таләпләрен истә тотып, матур, грамматик  дөрес язу күнекмәләрен формалаштыру.        

Фонетика һәм орфография

Сөйләм авазлары. Сүзләрдә авазлар бердәмлеге һәм аның мәгънәсе. Сүзләрдә авазларны интонацион аерып алу. Сүзгә аваз анализы. Сүздәге авазларның саны һәм тәртибе. Охшаш авазларны чагыштыру, аерып тану.

Сузык авазлар. Калын һәм нечкә яңгырашлы сузыклар. Язуда сузык авазларны белдерә торган хәрефләр.

Тартык авазлар. Сонор тартык авазлар. Яңгырау һәм саңгырау тартык авазлар. Язуда тартык авазларны белдерә торган хәрефләр.

Иҗек – уку берәмлеге. Сүзләрне иҗекләргә бүлү. Татар орфоэпиясенә туры китереп, авазларны һәм сүзләрне дөрес әйтү. Татар алфавиты. Хәрефләрнең дөрес язылышы.

Сүз һәм җөмлә

Сүз һәм аның лексик мәгънәсе.Сүз һәм җөмлә аермасы. Сүз мәгънәсен үзгәртү. Җөмлә башында, кеше исемнәрендә, шәһәр, авыл исемнәрендә баш хәреф язылышы. Җөмлә ахырында тыныш билгеләре (танышу).

Орфография

Дөрес язу кагыйдәләре белән танышу

-җөмлә башында һәм ялгызлык исемнәренең язылышында баш хәреф (терминнар кулланмыйча);

-сүзләрне иҗекләргә бүлеп, юлдан – юлга күчерү;

-җөмлә ахырында тыныш билгеләре.

                                            Әзерлек чоры ахырына балалар:

1.Элементар образлы күзаллау дәрәҗәсендә тел берәмлекләре: сүз, җөмлә, текстны аңлый, шулай ук татар алфавитының басма хәрефләр системасын атый һәм формалары буенча аера белергә;

2.Рәсем, график модель, дәрестә тудырылган тел ситуацияләре буенча 2-4 сүздән торган җөмләләр һәм 3-4 җөмләдән торган хикәя төзи; парта артында дөрес утыра һәм уку әсбапларыннан дөрес файдалана белергә тиешләр.

                                         Әлифба чорының ахырына балалар:

 1.Татар теле авазларының сузык (авызы ачык шаян кеше йөзе символы белән бирелгән), ягъни җырлана торган аваз һәм тартык, ягъни җырланмый торган; әйткәндә, сөйләм органнарында киртә ясала / ясалмый торган авазларга бүленүен, сузыкларның калын һәм нечкә булуын, тартыкларның нечкә – калын яңгырашын сузык аваз хәрефләре белд.; сүзнең яңгыраш һәм мәгънә бөтенлегенә ия булуын;

-сүзнең иҗекләргә бүленүен, бер иҗекнең көчлерәк һәм озынрак әйтелүен;

-сөйләм авазлары язуда шартлы график символлар (түгәрәк, квадрат) яки хәрефләр белән белдерелүен.;

-сүзләр предметларны, аларның билгеләрен, эш –хәрәкәтләрен белд., аларның график символларын;

-әйтмә сөйләмнең текст һәм җөмләләргә бүленүен, аларны график сурәтләп булу мөмкинлеген аңлый белергә тиеш.

  2. Укучылар сүз башыннан башлап, андагы һәр авазны көчлерәк итеп билгели бара, берсен аерып алып, аңа характеристика бирә;

-анализ вакытында тартыкларның яңг.- саңг. Билгеләү алымнарын куллана;

-сүзне иҗекләргә бүлә;

-схемалардан сүзнең аваз язылышын иҗекләп һәм орфоэпик дөрес итеп укый;

-схемалардагы һәм “Әлифба” текстларында бирелгән хәрефләрне иҗекләп һәм орфоэпик дөрес итеп укый;

-сүзнең аваз формасын шартлы график формадан хәреф формасына һәм киресенчә үзгәртә белергә тиешләр.

        Грамотага өйрәтүнең йомгаклау чорында беренче сыйныф укучылары:

 1.Туган телнең сөйләм төзелешен аңлый, аваз, иҗек, сүз, сүзтезмә, җөмлә, текст кебек тел берәмлекләрен образлы кузаллый;

Татар алфавиты басма һәм язма хәрефләренең график системасын;

Һәр хәрефнең элемент формаларын;

2.Һәр укучы үзенә генә хас темпта, басма һәм язма текстларны орфоэпик нормаларга туры китереп укый;

-текстның аерым бер өлешләрен сөйли (2- 3 җөмлә белән);

-укылган текст эчтәлеге буенча бирелгән сорауларга җавап бирә;

-тыңланган текстка исем куша;

-әйтмә һәм язма сөйләмне тел берәмлеге төзелеше турында беренче сыйныф укучыларында формалашкан күзаллау нигезендә анализлау һәм тиешле символлар белән модельләштерү;

-тел берәмлекләренә игътибар итеп, иҗекләп, орфоэпик, бәйләнешле итеп уку алымнарын куллану турындагы белем һәм күнекмәләрне уку эшчәнлегендә һәм көндәлек тормышта кулланырга өйрәнергә тиешләр.

Әлифбадан соңгы чор

Уку

Төрле жанрдагы текстларны аңлап уку күнекмәләрен формалаштыру. Тексттагы “авыр” (озын һәм таныш булмаган) сүзләрне укыганда иҗекләп укырга мөмкин. Җөмләдәге тыныш билгеләренә карап, җөмләләр арасында тукталыш (пауза) ясау. Хикәяләү, сорау, тойгылы җөмләләрнең интонациясен бирү. Укылган текст буенча бирелгән сорауларга тулы җавап бирү; бер өлешнең эчтәлеген сайлап сөйләү; текстның башын, ахырын үзгәртү, аңа яңа исем бирә белү күнекмәләренә ия булу.

Текстның а) башлам (вакыйга нәрсәдән башлана), ә) төп өлеш (катнашучы геройлар белән нәрсә була), б) йомгаклауга (нәрсә, ничек төгәлләнә) туры килә торган кисәкләрен табу һәм уку. Текстта сурәтләнгән вакыйгаларга укучы баланың һәм авторның мөнәсәбәтен белдерә алу.

Сөйләм үстерү

“Мәктәп”, “Гаилә”, “Шәһәр”, “Авыл”, “Кошлар”, “Хайваннар” һ.б. темаларга караган актив сүзлек запасын булдыру. Бу сүзләр белән танышканда, сорау һәм җавап калыпларын үзләштерү.

Тыңланган һәм укылган текстларның эчтәлеген аңлау.

Сюжетлы рәсемнәр буенча кечкенә сурәтләү, хикәяләү, фикерләү текстлары төзү.

Тизәйткеч, мәкаль, әйтем, табышмак  һәм шигырь ятлау.

Татар сөйләм әдәбенә хас булган сүзләрне (танышканда, хушлашканда, рәхмәт белд., үтенеч белән мөрәҗәгать  иткәндә һ.б.) дөрес куллану.

Әдәби уку буенча төзелгән эш программасы башлангыч сыйныф укучыларының  шәхси үсеш-үзгәреш, преметара һәм предмет нәтиҗәлә-рен үзләштерүне күз алдында тота.

Шәхси үсеш-үзгәреш нәтиҗәләренә ирешү осталыгы булып түбәндәгеләр санала:

-гомуми кулланыш нормалары һәм кыйммәтләре күзлегеннән кешеләрнең эш-гамәлләрен, тормыш ситуцаияләрен бәяләү;

-түбәндәге кыйммәтләрне аңлый һәм бәяли белү: яхшылык,түземлелек,табигать, туган ил,гаилә һ.б.Үз гаиләңә,туганнарыңа, ата-анага хөрмәт;

-текстны “эмоциональ кичерү”,үз фикереңне белдерү;

-укылган әсәр геройларына карата үзеңнең мөнәсәбәтеңне  белдерү.

Предметара нәтиҗәләр булып әдәби уку  буенча универсаль уку гамәлләре формалашу санала

Регулятив универсаль уку гамәлләре:

-укытучы җитәкчелегендә эш урынын әзерләү,оештыру;

-эш сыйфатына бәя бирә белү;

-укытучы җтәкчелегендә дәрестә,дәрестән тыш эшчәнлектә, тормыш ситуцияләрендә биремнәрне үтәү максатын билгеләү;

- укытучы җтәкчелегендә дәрестә, дәрестән тыш эшчәнлектә, тормыш ситуцияләрендә биремнәрне үтәү планын  билгеләү.

Танып белү универсаль уку гамәлләре:

-китап белән эшләү: бирелгән бүлекне өйрәнгәндә формалашучы белем-күнекмәләрне билгеләү;

-укытучының гади сорауларына җавап бирү, дәреслектән тиешле мәгълүматны табу;

-геройларны, аларның гамәлләрен чагыштыру, уртак һәм аермалы якларын табу;

-укылган яки тыңланган текстның эчтәлеген сөйләү.

Коммуникатив универсаль уку гамәлләре:

-дәрестә һәм тормыш ситуацияләрендә диалогта катнашу;

-укытучы,сыйныфташларының сорауларына җавап бирү;

-сөйләм этикеты нормаларын үтәү:исәнләшү,хушлашу,рәхмәт белдерү һ.б.

-башкаларның сөйләмен тыңлап аңлау;

-парлап һәм күмәк эшләү.

Предмет нәтиҗәләре:

-укытучы,укучы укыган текстны ишетеп аңлау;

-бөтен сүзләрне аңлап,дөрес уку;

-текстны тулысынча сөйләү;

-кечкенә күләмле шигырьләрне ятлау;

-рәсем буенча телдән хикәя төзү;

-автор, текст исеме һәм текстның эчтәлеген билгеләү;

-хикәя, шигырьне аера белү.

Башлангыч гомуми белем бирү баскычында(1-4 нче сыйныфлар) укучылар үзләштерергә тиешле белем, осталык һәм күнекмәләр.

Уку техникасы.(1нче сыйныф)

Кыска сүзләрне иҗекләп уку. Уку елы ахырына эчтән уку күнекмәләрен формалаштыра башлау.

Әдәби текст белән эшләү.

1нче сыйныфны тәмамлаганда,укучы:

-тест буенча сорауларга җавап бирергә;

-тексттагы сүзләрне кулланып, эчтәлеген сөйли белергә һәм кемнәр катнашуын әйтеп бирә белергә тиеш.

                                                           Укучыларның белем дәрәҗәсенә таләпләр.

Татар халык авыз иҗаты жанрларыннан:

фольклор әсәрләрен аңлап кабул итә һәм аера белү (такмак, җыр, санамыш, табышмак, мәкаль, әйтем, әкият);

Әдәбият теориясеннән:

өйрәнелә торган әсәрләрнең жанрларын һәм темаларын билгеләү һәм әйтү;

сөйләмдә әдәби төшенчәләрне куллану (әдәби әсәр, авторның фамилиясе, әсәрнең исеме);

шигырь, хикәя, табышмак, мәкаль, әкиятне аеру;

халык һәм автор әкиятләренең үзенчәлекләрен аеру.

Татар мәдәниятеннән:

-татар халкының гаилә-көнкүреш, гореф-гадәтләре йолаларын аңлата белү.

Сөйләм эшчәнлегенә таләпләр:

диалог формасындагы кечкенә әсәрләрне рольләргә бүлеп укый белү;

укылган әсәр яки аерым эпизодларга «җанлы рәсемнәр» төзи белү;

укылган әсәр геройлары белән вакыйгалар уйлый белү;

герой исеменнән яки үз исеменнән әсәрнең эчтәлеген сөйли белү.

  Автор программасы белән эш  программасы  арасындагы  үзгәрешләр:                                                                                            

   "Рус телендә урта(тулы) гомуми белем бирү мәктәбендә татар телен һәм әдәбиятын укыту программасы(татар балалары өчен)" буенча 1нче  сыйныфлар өчен әдәби укуга 64 сәгать каралган. Мәктәпнең 2014-2015 нче елга укыту планы нигезендә 1 нче сыйныфларда 33 атна булу сәбәпле, әдәби укуга 33 сәгать (атнасына 1 сәг.) бирелде. Эш программасында, барлык өйрәнелә торган темалар сакланып, сәгатьләр санына корректировка кертелде. Әдәби уку телдән әзерлек чорына, әлифбага һәм әдәби укуга бүленде. Әдәби укудан "Хәрефләр өйрәнәбез" темасы 16 дәрестән- 14кә, “Без хайваннар һәм кошлар турында беләбезме?” темасы 12 дән 3 дәрескә. “Әдәп-әхлак” темасы 12 дәрестән 4 кә,

Ямьле яз” темасы 12 дән 3 дәрескә, “Халык авыз иҗаты” темасы 12 дәрестән 3 дәрескә кыскартылды.Бәйләнешле сөйләм үстерү- 2 сәг.. Әдәби уку һәм татар теле дәреслегеңдә бирелгән кайбер язучыларның әсәрләре, татар халык авыз иҗаты җимешләре уку дәресләренең ял итү минутларында һәм иҗади тәнәфестә куллану өчен алынды. Бу - әйтешләр, эндәшләр, табышмаклар, тизәйткечләр,санамышлар, мәзәкләр, мәкальләр, уеннар: әсәрләрдән: Ш.Маннур “Яхшы бел”, З.Туфайлова "Әлифбам” М.Җәлил “Маэмай”. Рөстәм Акъегет “Яңгыр яуган чакта”, Ә.Бикчәнтәева "Салкын, саф һава”. Б.Рәхмәт “Су”. Г.Зәйнашева "Бер атнада җиде көн”, Г.Тукай “Бала белән күбәләк”

                                                   Эш  программасының  эчтәлеге  буенча  тематик  бүленеш.

       Бүлекләр

Сәг.

саны

Программа эчтәлеге

1

Әзерлек чоры

4

Дәреслек белән танышу. Аралашу.

2

Әлифба чоры. Хәрефләр өйрәнәбез

14

Сузык авазлар. Парсыз сонор тартыклар. Сүзләрне иҗекләп уку һәм орфоэпик уку, әйтү алымы. Сүз башында һәм сүз уртасында [й] авазы.Яңгырау һәм саңгырау пар-лары булган тартыклар. Аеру билгеләре булып торган ь һәм ъ тан соң [й] авазы. Парсыз тартык авазлар. Авазларның характеристикасы. Парсыз тартык авазлар кергән иҗекләр, сүзләр һәм текстлар уку. Г.Тукай.Әлифба.Туган тел.Р.Вәлиев. Беренчеләр. Туган ягым.Ш.Галиев. Таяк.Р.Миңнуллин.Кояш. Татар халык әкияте. Куркак юлдаш. А.Алиш. Бикбатыр белән Биккуркак. Татар халык әкияте. Өч кыз.  Й.Шәрәпова.  Икәүләшеп укыйбыз. Р.Вәлив. Әлифба.

3

Әдәби уку:

15

Дәреслек белән танышу. И.Гази.Китап. Җ.Тәрҗеманов. Якын дус. Халык авыз  иҗаты  белән танышу. Халык әкиятләре. Шүрәле. Ахмак бүре. Карга ни өчен исемен әйтеп бетерми?Балалар шагыйрьләре белән танышу. Г.Тукай, З.Туфайлова,Дәрдемәнд,  Р.Вәлиева, Р.Миңнуллин, Э.Шәрифуллина.  Х.Халиков,Р.Бәшәр, Ш.Маннап, Й.Шә-рәпова, Ш.Галиев шигырьләре белән танышу.Г.Тукай. Гали белән Кәҗә. Карлыгач. Бала белән Күбәләк. Р.Вәлиева. Күбәләк белән Кырмыска. Ш. Галиев. Танышмак өчен Табышмак.Р. Батулла. Әйлән- бәйлән уены. Аю Әппәс. Иң-иң –иң... Г.Сабитов. Балага-балык. Х.Халиков Укытучыларым. Җ.Тәрҗеманов. Табигать китабы. Дәрдемәнд. Гали.Җ.Тәрҗеманов. Биш чия. И.Туктар. Өлгер. Л.Лерон. Супермалай. Ф.Яруллин. Хикмәтле сүз.Р.Вәлиева. Дуслык. Г.Зәйнашева. Бер атнада ничә көн?  Ш.Галиев. Бер Светофорның өч күзе. Т.Әйди. Дачада. Р.Мәннан. Булышам. С.Муллагалиев.Яз иде.Г.Тукай.Яз. Б.Рәхмәт. Яз килә. Г.Галиев. Кояш. Г.Хәсәнов. Ел язга аяк атлады. Г.Сабитов. Кояшка да эш күбәйде. Л.Лерон. Апрель ае. Г.Зәйнашева. Әниләр бәйрәме. Р.Вәлиева. Әниләр бәйрәме.Р.Хафизова. Нәүрүз килә.Э.Мөэминова. Моңсу бәйрәм.

*Халык авыз иҗаты

3

*Без хайваннар һәм кошлар турында беләбезме?

3

*Әдәп - әхлак

4

*Ямьле яз

3

4

Бәйләнешле сөйләм үстерү

Барлыгы

2

33

                          Ятлау өчен әсәрләр.        

Г.Тукай.  Әлифба. Гали белән кәҗә.

М.Әгъләмов. Бүләк.

Санамышлар.

Г.Зәйнашева. Бер атнада ничә көн?.

                      Әңгәмә кору өчен якынча темалар.

*Туган телне өйрәнәбез.

*Безнең гаилә.

*Яраткан кошларыбыз һәм хайваннарыбыз.

*Әдәпле сүзләр.

*Бүген Тукай туган көн.

                                                             Укыту чаралары һәм әдәбият                                                                             

УМК

Укытучы өчен методик әдәбият

Укучылар өчен әдәбият

1.Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгы тарафыннан рөхсәт ителгән "Рус телендә урта (тулы) гомуми белем бирү мәктәпләре өчен татар теле һәм  әдәбиятыннан үрнәк  программалар:1-11нче с-флар- Казан: Татар.кит.нәшр.,2011

2.Әлифба: Рус телендә башлангыч гомуми белем бирү мәктәбенең 1нче сыйныфы өчен дәреслек (татар телендә сөйләшүче балалар өчен). /Ф.Ш.Гарифуллина, И.Х.Мияссарова.- Казан: "Мәгариф-Вакыт" нәшрияты, 2012.

3.Уку китабы: Рус телендә башлангыч гомуми белем бирү мәктәбенең 1нче сыйныфы өчен дәреслек (татар телендә сөйләшүче балалар өчен). /Ф.Ш.Гарифуллина, И.Х.Мияссарова.-Казан: "Мәгариф-Вакыт" нәшрияты, 2012.

1. СД диск: Татар телендә музыкаль әкиятләр, "Сертотмас үрдәк"; Г.Тукайның тормыш юлы, иҗаты. 2 ."Гөлбакча", балалар өчен хрестоматия.

- Казан: Татарстан китап нәшрияты.

2.Рус телендә башлангыч гомуми белем бирү мәктәбенең 1 нче сыйныфында эшләүче укытучылар өчен әдәби укудан методик кулланма /Ф.Ш.Гарифуллина, И.Х.Мияссарова. -Казан, "Мәгариф-Вакыт" нәшрияты,2012.

3."Фән һәм мәктәп", "Мәгариф" журналлары, "Мәгърифәт", "Ачык дәрес" газеталары.

4.Электрон укыту чаралары:

-Татар телле заман. "Мин татар теле өйрәнәм" электрон китабы.     - http://www.tatmedia.com

-http://www.tatar.ru                -http://www.selet.biz/    http://www.tatar.com.ru      -http://miras.belem.ru/node/34

1. СД диск: Г.Тукайның иҗаты буенча татарча- русча мультфильмнар; .

2. Нәниләргә бүләккә. Җыентык. Табыш-маклар, такмаклар, әкиятләр, шигырьләр, кыска хикәяләр. - Казан: Татарстан китап нәшрияты.

 3.Р.Миңнуллин "Алма бабай". Балалар өчен шигырьләр, әкиятләр. - Казан: Мәга-риф нәшрияты.

4.Г.Тукай. Шигырьләр, әкиятләр, поэма-лар. - Казан: Татарстан китап нәшрияты .

 5."Көмеш кыңгырау" газеталары, "Салават күпере" журналлары, "Мәйдан" журнал-ларының "Мәйданчык кушымталары.

1нче а, б сыйныфлары өчен  әдәби укудан календарь-тематик план.

Атналык сәгатьләр саны - 1

Еллык сәгатьләр саны – 33

Дәреслек: Рус телендә башлангыч гомуми белем бирү мәктәбенең 1 нче сыйныфы өчен – Әлифба. Ф.Ш.Гарифулина, И.Х.Мияссарова, Казан, “Мәгариф-вакыт” нәшрияты, 2012.

Әдәби уку.   Ф.Ш.Гарифулина, И.Х.Мияссарова, Казан, ”Мәгариф-вакыт” нәшрияты, 2012.

Дәрес темасы

сәг.

саны

 

Укучы эшчәнлегенә   характеристика

предмет нәтиҗәсе

Үткәрү вакыты

план

факт

1.

Кереш дәрес. Сөйләм.

Аралашу.

1

Дәреслектә ориентлаша белү.Җәйге ис-тәлекләр турында әңгәмә. Әлифба белән таныштыру. Сораулар буенча җөмләләр төзү. Җөмләләр төзү, схемада җөмлә башында  һәм ахырда нокта кую

Сөйләмнең кешеләргә аралашу өчен кирәклеген белергә.

 

01.09

2.

Бәйләнешле сөйләм. Син әкиятләр беләсеңме?

1

Г.Тукайның “Су анасы”,”Шүрәле” әки-ятләрен сөйләү.һ.б.

Рәсемнәр буенча әкиятләрне тану.

08.09

3.

Дәрес-сәяхәт.Юл йөрү кагыйдәләре.

 

1

Сүзләрне иҗекләргә бүлү, практик кү-негүләр. Юл йөрү кагыйдәләрен искә төшерү.Шигырь уку.

Юл йөрү кагыйдәләрен белү.Рәсем сю-жеты буенча хикәя төзи белү.Сүзнең һәр кисәге иҗек дип аталуын, һәр иҗектәге сузыкны көчлерәк тавыш бе-лән әйтергә, сузарга кирәклеген белергә.

15.09

4.

Сөйләм авазлары. Сузык һәм тартык авазлар.

 

1

Авазларны әйтү һәм ишетү күнегүләре  ; дәреслектәге схемаларны тикшерү; Калын һәм нечкә сузыкларны парлап әйтү; тартыкларны дөрес әйтү.

Сүзнең авазларга бүленешен күрсәт-кән схеманы укый һәм үзе аңлатып сыза яки төзи белергә күнектерү. Су-зыкларны һәм тартыкларны аера белү.

22.09

5.

  [а] авазы һәм А, а хәрефе.  

[ә] авазы һәм Ә, ә хәрефе.  

1

Сөйләмнән җөмлә, җөмләдән кирәкле сүзне аеру; сузыклар санына карап сүз-не иҗеккә бүлү, калын яки нечкә иҗек-не билгеләү; [а]авазын сүздә дөрес әй-тергә, сүз эчендә ишетеп таныту; басма-ча хәрефләр белән танышу;дәреслектән уку; рәсем буенча җөмләләр төзү. Гаилә турында әңгәмә;һәркайсына карата җөмлә төзү; әби сүзенә иҗек-аваз ана-лизы; Ә ә хәрефләре белән танышу; кис-мә хәрефләрдән Ә ә не күрсәтү;

[А] авазын ишетә, А а хәрефләрен танырга;

калын сузык булуын белергә; “баш А хәрефе”, юл а хәрефе” дип әйтә белергә.

[Ә] авазын әйтә,Әә хәрефләрен таный, нечкә сузык икәнлеген белү.

29.09

6.

  [ы] авазы һәм Ы, ы, и  хәреф-ләре.  Сузык э авазы.

 Э, э-е хәрефләре.

1

Рәсем буенча сөйләтелә, схема буенча җөмлә төзиләр.сузык [и] авазы һәм Ии хәрефләре белән танышалар.сүзләргә иҗек-аваз анализы ясала. Ылыс сүзенә  иҗек-аваз анализы;Сүзләрдән ы авазын табу;[и] белән [ы] чагыштыру;

Калын, нечкә сузыкларны өйтү (а,у, ә,и);Дәреслек белән эшләү.

[ы] авазы һәм Ыы хәрефләре; предмет-ларны охшаш яклары буенча берләш-терү; Рәсем буенча җөмләләр төзи белү. [И] авазының нечкә сузык бу-луын белергә. Ии хәрефләрен таныр-га,кеше исемнәре баш хәреф белән язылуын белү, кушылмаларны таба белү.

06.10

7.

  [у] авазы һәм У, у хәрефе.  [ү] авазы һәм Ү, ү хәрефе.  

1

Нечкә [ү] авазын ишетеп тану, уен “Ү” дән башланган сүзләр”, “Сертотмас үрдәк” әкиятен сөйләү.  Калын һәм нечкә сузыкларны ишетеп тану, “Тартык аваз-сузык аваз” уены, рәсем эчтәлеген сөйләтү, иҗекләрне уку.  

У, у хәрефләрен һәм өйрәнгән барлык сузык хәрефләрне укый белергә.

[ү] авазын дөрес әйтергә өйрәнү, җөм-лә схемасын төзү, аны сүзләргә тарка-та  белү.

13.10

8.

  [о] авазы һәм О, о хәрефе.  

[ө] авазы һәм Ө, ө хәрефе.  

1

Калын сузык [о] авазы, О, о хәрефләре белән танышу, дөрес әйтү, китаптан сүзләр, җөмләләрне уку.Нечкә сузык [ө] авазы, Ө, ө хәрефләре белән танышу, [о-ө] авазларын чагыштыру, [ө] авазына характеристика бирү, кисмә хәрефләр белән эш, текст уку, рәсем эчтәлеген сөйләү.  

Сүздә [о] авазын дөрес әйтергә, таныр-га, О, о хәрефләре белән сүзләр, җөм-ләләр укый, рәсем эчтәлеген сөйли бе-лергә. Сүздә [ө] авазын дөрес әйтергә, танырга, Ө, ө хәрефләре белән сүзләр, җөмләләр укый, рәсем эчтәлеген сөйли белергә. Ө хәрефе сүзнең беренче иҗегендә генә булуын белү.

20.10

9.

  Тартык [н] авазы һәм Н, н хәрефе.  

[л] авазы һәм Л, л хәрефе.  

1

Яңгырау [н] авазын аерып тану, иҗек-ләр, сүзләр, текст уку, рәсем эчтәлеген сөйләтү.Яңгырау [л] авазын аерып тану, иҗекләр, сүзләр, текст уку, кисмә хә-рефләр белән эш.  

Н, н хәрефләре белән иҗекләр, сүзләр, текст укый белергә. Сөйләмдә [л] ава-зын әйтә белергә һәм ишетеп танырга өйрәтү.

 

27.10

10.11

10

Шигырь уку дәресе.    65нче бит

1

Шигырьләр өстендә эш.;яңа сүзләр белән танышу;рәсемнәр ясау;тәрҗемә итү.

Шигырьне ишетеп дөрес кабул итүгә ирешү.

17.11

11

Казан шәһәре.

(68нче бит)

1

Шәһәр тормышына караган атамаларны әйтә белү;аларның тәрҗемәсен белү; үзең яшәгән адресны татарча әйтә белү.

Казан турында белү;шәһәребездәге урам исемнәрен белү; үзең яшәгән адресны татарча әйтә белү.

24.11

12.

Г.Тукай. Туган тел.

 (96нчы  бит).

1

Шигырьләр өстендә эш.;яңа сүзләр белән танышу;рәсемнәр ясау;тәрҗемә итү;туган тел турында сөйләшү.

Шигырьне ишетеп дөрес,аңлап кабул итүгә ирешү;

01.12

13.

Г.Гыйльманов. Универсиада.

 (97-98 нче битләр)

1

Универсиада.турында белешмә алу, со-рауларга җавап .Шигырьләр өстендә эш.; яңа сүзләр белән танышу;

 Шигырьне ишетеп дөрес,аңлап кабул итүгә ирешү;

.

08.12

14

Куркак юлдаш. Татар халык әкияте.

 (99-100 нче  битләр)

Әкиятне уку, аны тәрҗемә итү. Сәнгать-ле уку. Сөйләп карау. Рәсемен ясау.

Әкияткә карата бирелгән сорауларга җавап бирә алу ,эчтәлеген сөйли алуга ирешү.

15.12

15.

Абдулла Алиш. Бикбатыр белән Биккуркак.

(100-102 нче  битләр).

1

Әкиятне уку, аны тәрҗемә итү. Рәсем ясау. Рәсем буенча эшләү. Хайваннар турында сөйләшү. Әкияткә карата би-релгән сорауларга җавап бирә,сәнгатьле укый..

Әкияткә карата бирелгән сорауларга җавап бирә алу;сәнгатьле уку.

22.12

16.

 Абдулла Алиш. Куян кызы.

   (103-106 нчы битләр).

1

 Әкиятне уку ;Рәсем ясау. Рәсем буенча эшләү. Хайваннар турында сөйләшү.

Әкиятне рольләргә бүлеп, дөрес итеп укуга ирешү 

12.01

17.

 Татар халык әкияте. Өч кыз.

(106-109нчы  битләр)

1

 Әкиятне уку. Укытучының сөйләвен тыңлау. Бирелгән рәсемнәр буенча эш-ләү. Ата-ананың балага булган ярату хисе турында сөйләшү.

Әкиятне рольләргә бүлеп, дөрес итеп укуга ирешү .Сөйләп карау.

19.01

18.

Й.Шәрәпова. “Икәүләшеп укыйбыз”, Р.Вәлиев. “Әлифба”.

(110-111нче битләр).

1

Шигырьне ишетеп дөрес кабул итү; сәнгатьле итеп  укый., сорауларга җавап бирә.

Шигырьне ишетеп дөрес,аңлап кабул итүгә ирешү;сорауларга җавап бирү.

.

26.01

19.

Дәреслек белән танышу.

.И.Гази. “Китап”. Җ.Тәрҗеманов”Якын дус”

( 4-6нчы битләр)

1

Дәреслек белән танышу,ориентлаша белү;Шартлы билгеләр системасы. Ши-гырьләр өстендә эш.; яңа сүзләр белән танышу; китап турында сөйләшү; со-рауларга җавап; рәсем буенча эш.

Шигырьгә  карата бирелгән сорауларга җавап бирә алу.

02.02

20

21

Халык авыз иҗаты. Мәкаль һәм әйтемнәр.

Тизәйткечләр,санамышлар.

Мәзәкләр.Табышмаклар.

Бишек җырлары.

(7-17нче битләр)

2

Татар халык авыз иҗаты белән танышу;  

сәнгатьле итеп  укый.;сорауларга бавап бирә.Мәкаль һәм әйтемнәрдә төп фикер-не таба; тизәйткеч, санамыш, мәзәк, та-бышмак сүзләренә бирелгән аңлатма белән таныша

Мәкаль һәм әйтемнәрдә төп фикерне таба белү; тизәйткеч, санамыш, мәзәк, табышмак сүзләренә бирелгән аңлатма белән таныш булу; дөрес,аңлап кабул итүгә ирешү;

09.02

23.02

22.

Татар халык әкиятләре. “Шүрәле” “Ахмак бүре”

(17-20нче  битләр)

1

Әкиятне уку ; Рәсем буенча эшләү. Хай-ваннар турында сөйләшү. Әкиятне роль-ләргә бүлеп, дөрес итеп уку.

Әкиятне рольләргә бүлеп, дөрес итеп укуга ;эчтәлеген сөйли алуга ирешү.

01.03

23

Шигыр уку дәресе.

Г.Тукай иҗаты. “Әлифба”.

“Гали белән кәҗә” (ятларга)

(24-28нче  битләр).

1

 Шигырьне ишетеп дөрес кабул итү; сәнгатьле итеп  укый., сорауларга  җа-вап бирә . Төп фикерне таба.

Шигырьгә  карата бирелгән сорауларга җавап бирә алу.Төп фикерне табу. Сәнгатьле укырга өйрәнү. Шигырьне яттан өйрәнү.

08.03

24

Шигырь уку дәресе.

Г.Тукай”Карлыгач”,

”Бала белән күбәләк”

(30-38нче  битләр)

1

 Шигырьгә  карата бирелгән сорауларга җавап бирә алу.Төп фикерне табу. Сән-гатьле укырга өйрәнү.Кошлар турында сөйләшү.

 Сорауларга төгәл җавап бирә белү.

15.03

25

 Р.Вәлиева “Күбәләк һәм кырмыска”.

(43-45нче битләр).

1

Әкиятне уку ; Рәсем буенча эшләү; Әки-ятне рольләргә бүлеп, дөрес итеп уку.геройларга характеристика бирү.

Әкиятне рольләргә бүлеп, дөрес итеп укуга ирешү; сөйләп карау.

29.03

26

27

28

Бәйләнешле сөйләм үстерү.

Кеше булу кыен түгел, кешелекле булу кыен.

Дәрдемәнд”Гали”

И.Туктар”Өлгер”

Л.Лерон”Супермалай

                         (60-72нче битләр)

3

Сәнгатьле уку; сорауларга төгәл җавап бирү;. рәсем буенча эшләү; геройларга характеристика бирү.

Дөрес,аңлап кабул итүгә ирешү; сорау-ларга төгәл җавап бирә белү; төп фи-керне таба белү; геройларга харак-теристика бирә белү.

05.04

12.04

19.04

29

 Шигыр уку дәресе.

Ф.Яруллин”Хикмәтле сүз”

Г.Зәйнашева”Бер атнада җиде көн”   ( ятларга)  (81-84 нче битләр)

1

Шигырьне ишетеп дөрес кабул итү; сәнгатьле итеп  укый., сорауларга җавап бирә.

Шигырьгә  карата бирелгән сорауларга җавап бирә алу.Төп фикерне табу. Сәнгатьле укырга өйрәнү. Шигырьне яттан өйрәнү.

26.04

30

31

32.

 Г.Тукай.”Яз”.Б.Рәхмәт”Яз килә”; Г.Галиев”Кояш”; Г.Зәйнашева”Әниләр бәйрәме”. Р.Хафизова”Нәүрүз килә”

Э.Мөэминова”Моңсу бәйрәм”

2

1

Шигырьне ишетеп дөрес кабул итү; сәнгатьле итеп  укый., сорауларга  җа-вап бирә . Төп фикерне таба. Яз тема-сына сөйләшү.

Дөрес,аңлап кабул итүгә ирешү; сорау-ларга төгәл җавап бирә белү;

03.05

10.05

17.05

33.

Йомгаклау дәресе.

Бәйләнешле сөйләм үстерү

1

парлап эшләү; укылган шигырьләр, хикәяләр,әкиятләр буенча фикер алышу.

 сорауларга төгәл җавап бирә белү;

24.05

                                             

                                                   


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

“ Баланың бер көне”. 1 сыйныфка укырга керүче балаларның әти-әниләр җыелышында чыгыш.

Балаларны ялгышлардан, төзәлмәслек хаталардан  бары тик әти- әни генә саклый.  Әнә кошлар да канатлары ныгыгач кына,  баласын оясыннан очыра. Безгә дә табигатьтән үрнәк алы...

2 нче сыйныфка 3 чирек өчен математикадан контроль эш

2 нче сыйныфка 3 чирек өчен математикадан контроль эш...

2нче сыйныфка әдәби укудан тест биремнәре

Г.М. Сафиуллина, М.Я.Гарифуллина, Ә.Г.Мөхәммәтҗанова, Ф.Ф. Хәсәнова дәреслеге буенча эшләүчеләргә 2нче сыйныфта әдәби укудан аерым темалар буенча тест биремнәре...

2нче сыйныфка туган телдән эш программасы

Милли мәктәпләрдә эшләүчеләр өчен татар теленнән эш программасы...