Демдек адынга аян-чорук кичээли
план-конспект урока (3 класс) на тему

Олимпийжи кичээлче аян чорук.

    Темазы:Демдек адынын дугайында катаптаашкын.

   Сорулгазы: Демдек адының утказы болгаш айтырыгларын катаптап ,чугаавыска демдек аттарының онзагай ужур дузазын,оларның чуве ады-биле холбаазын уруглар чедип алыр ужурлуг.

   Дерилгези:Кышкы олимпийжи хевирлернин  чуруктары,олимпийжи тук,чуруп каан медальдар,проектор,компьютер.

                                      Кичээлдин чорудуу.

  1.Организастыг кезээ.

-Экии,уруглар!

         Хаактарын белектээш,

        Конькилерин чидиткеш,

        Олимпийжи Сочиже,

        Оолдар,кыстар аъттанырлар.

        Олимпийжи оюннарга

        Шилиткеннер киржир болгай

        Олардан бис чыда калбайн

        Оруувуста бердинген

        Онаалганы куусеткеш

        Олимпиада шаңналын

        Ойнап тургаш чедип аар мен.

Олимпийжи оюннарга тураскааткан оюн кичээлимге эки ажылдаан уругларга медальдар бээр мен.

  2.Чаа теманын тайылбыры.

   -Бо чурукту көргеш ,силер чуу деп бодаар-дыр силер,чунуң дугайында  чугаалажыр –дыр бис?

Бугу делегей чергелиг кышкы оюннарга олимпиада февраль 7 ,2014 чылда Сочи хоорайга ажыдыышкыны болур.

Кышкы хевирниң кандыг оюннарын билир силер? Хаактаар,конькилээр,чарыш ,ча адары ,хуреш,хоккей.

-А бистиң Тывавыска олимпийжи чалбырааш кажан аалдап келгенил?

Олимпийжи чалбырааш Тывавыска келгени биске дыка-ла өөрунчуг.Бистин чонувус анаа эки белеткелдиг уткуп, ону көргенивис дээрге-ле төөгуге артар.Тывавыс  сайзырап,Тыва оолдар,уруглар маргылдааларга киржип турары өөрунчуг.

-Тывадан кым олимпиаданың алдын болгаш мөңгун  медальдарын чаалап эккелгенил?

  Михаил Оюн бистиң чаңгыс чер чурттуувус.Ол болза Дурген суурга төруттунген.Бичии 13 хардан эгелеп ча адарынга өөренип турган.2012 чылда Лондонга болган  ча адар оюнга алдын болгаш мөңгун медальдарны чаалап эккелген.

-Михаил Оюн кандыг будуштуг  кижил? (кежээ,кызымак,угаанныг,омак-хөглуг,будуштуг,аныяк,бедик сулделиг)

  3.Домакты сайгарары.

   Михаил Оюн кежээ, кызымаккай, чуткулдуг чоруу-биле олимпиадага киришкен.

-Домакта кымның дугайында чугаалап турарыл?Ол кандыг будуштуг кижил?

Ол сөстерже айтырыгны салыптыңарам уруглар.Бо айтырыгга харыылаар сөстер чуну илередип турары ол?

Бо сөстер кижиниң аажы –чаңын ,будужун көргузуп турар.Кандыг деп сөс чувелерниң оон өске чузун көргузуп болурул? (өңүн,шынарын,хемчээлин,чүзүнүн,амданын)

   4.Олимпийжи дээрбектер чуруу-биле ажыл.

  -Ам  чурукта чуну көруп тур силер? Чурукта олимпиаданын сулде демдээ.Бистиң бөмбурзээвис улуг.Олимпиада улустарны таныштырар,эптештирер, нарылдаштырар.Бо чурукта дээрбектер чуну көргузуп турарыл :ак-көк дээрбек Европа чурттарны , кара  дээрбек –Африка спортчулары,кызыл дээрбек_Американың спортчуларын ,сарыг дээрбек Азия чурттары( Тыва база кирер),ногаан дээрбек –Австралияны көргускен бооп турар.Дээрбектер тудуш,чышпыр турары дээрге ,янзы-буру чурттарның кижилери олимпиадага киржип турары.Бистиң Тывавыстан Михаил Оюн бистиң чуртувусту   сайзырадып ,олимпиадага киришкени дыка өөрунчуг.Олимпийжи дээрбекте кандыг өңнер көруп тур силер?

-Эр –хейлер!Ак-көк,кызыл,ногаан,сарыг дээрге өңүн коргузуп турар.Оон оске дээрбектер кандыг-дыр? Борбак

Ол болза хемчээлин коргузуп турар.Демдек ады бистиң чугаавысты каастаар,чувени тодаргай коргузер.Демдек ады чок болза чувениң утказы билдинмес,долу эвес домактар боор.

  5.Оюн «Тывынгырлар болгаш сагынгырлар»

А)Янзы-буру оюннарлыг

Аныяк кыстарлыг,оолдарлыг

Ырак чоруктуг

Онза…(олимпиада)

Б)Бедик сулделиг

Кежээ,ажылгыр

Чонга макталдыг

Шылгаракчы…(Михаил Оюн)

Олимпиада деп сөсче айтырыгдан салыптыңарам.Чуу?Олимпиада кандыгыл?

Чуу? Айтырыгга харыылып турар сөс кандыг чугаа кезээ бооп турарыл?Кандыг ? деп айтырыгга харыылап турар сөс кандыг чугаа кезээ бооп турар?

  6.Сула шимчээшкин.Ам болза олимпиадага киржиптээлиңерем уруглар.Чуруктар коргузейн,силер ону өттундур кылыр силер.

  7.Быжыглаашкын.

-Бо чуну көруп тур силер?Туктар аңгы-аңгы болур .Чурт бурузу тускай сулделиг.А бо олимпиаданын тускай тугу.Тук деп сос-биле домактан чогаадыптаалыңарам.  Домактарынар номчуп көруңерем.Чуве ады биле демдек адын тып шыяр.

   8.Кичээлдиң рефлексиязы.

-Бо кичээливистен чуну сонуургап, чуну билип алдынар?Кымнар хой медальдар алганын туңнеп,бо олимпийжи кичээлдиң шылгаракчылары кымнарыл,ол кижилерге Олимпиаданы эдерип чоруур  таңманы белекке бээр-дыр мен