Кыштагда байырлал
методическая разработка по орксэ (3 класс) на тему

Класстан дашкаар ажыл

Кыштагда байырлал

Сорулгазы: Уругларны  малчыннарның чымыштыг болгаш буянныг  

                    ажылы -биле чоок таныштырар;

                    Азырал дириг амытаннарга хумагалыг болурунга, демниг  

                    чорукка кижизидер;

                    Уругларның чугаа-домаан, чогаадыкчы чоруун сайзырадыр.

                     Малчыннарга болдунар дузаны чедирер, уругларныӊ белеткээн

                    концертин көргүзер.

Дерилгези: тыва национал хептер, шанактар, тевек, кажыктар, аппарат, баян, магнитофон.

Байырлалдың 1 кезээ

Малчын аалга кээри. Чолукшууру.

     -Амыргын-на амыр!                            

    - Амыр-ла!                              

    - Мал-маган ыт-куштан сол-дур бе?

    - Сол-дур.

    - Думаа-ханаадан өршээлдиг-дир бе?

    - Өршээлдиг.

    - Орук-суур эки келдиңер бе?

    - Ийе. Эки келдивис.

    - Аалга кирген кижи аяк эрии ызырар, өгже кирип, дөрже моорланар!

(Өгге кирип шайлаар, малчыннарга белек сунар)

Байырлалдын 2-ги кезээ

Аал иштинде ажыл-агыйга уругларнын дузазы.

  1.Өг чанынче көржеңнерни дажыыр.

  2.Суг узуп эккээр.

  3.Кажаада арткан хураганнарга сиген каап бээр.

  4.Аал чанында  хойларны суггарар.

  5.Аяк-сава чуур.

     Эки ажылдаан уругларны демдеглээр. Ажыл үезинде кандыг солун чүүлдерни билип алганын, чаа чүнү эскергенин сайгарып чугаалажыр.

Байырлалдын 3-кү кезээ

      Ажыл-агыйны кылып дооскан соонда, Шагаа таварыштыр малчыннарга байыр чедирип, концерт көргүзүп бээр.

  Башкы. Ỵнүп орар Тоолай чылын таварыштыр Силерге чымыштыг болгаш буянныг ажылыңарга чедиишкиннерни,  мал-маганыңар онча-менди болурун, ал-боттарыңар  кадык-чаагай, хей-аъдынар бедик, олча-омактыг, аас-кежиктиг болуруңарны күзедивис.

Курай! Курай! Курай!

 (өөреникчилер дараазында чалбарыгларны аянныг чугаалаар)

Оол.

Эжен саңым салып алган,

Эки чемим делгеп алган,

Чамбы дипке чажыым чажып

Чалбарып тейлеп тур мен.

Уруг.

Сүт-саан элбек болзун,

Сүрүг малы көвей болзун,

Тарак-хойтпак арбын болзун,

Тараа-чимис чаагай болзун!

Солун концертти  бараалгадыр.

Байырлалдың 4-кү кезээ

Кожаңнаар, тывызыктажыр, кажыктаар.

Арыг агаарга агаарлаар, тевектээр, дагга чуңгуулаар.

Тывызыктар дизии.

Эжикте ээр кара. (Мөөнде куткан хан)

Өң киирер,өңгүр аржааным. (Сут)

Тевектээр.(Оолдар ,аалдыӊ эр улузу катчып алгаш, тевек тевер)

Кажыктаар. (Уруглар, оолдар кажыктаар, аът чарыштырар)

- Ынчангаш, уруглар, кыштагже аян-чоруувус доозулду. Малчыннарга Шагаа-биле эки кыштаглаашкынны база катап күзедивис!

Түңнели:  мөөрейге эң чараш кожамыктаан, тывызыктаан, кажыктаан уругларны тодараткаш, шаңнаар. Кыштагга байырлал солун, ажыктыг болган бе дээрзин уруглардан айтырып, түңнээр.

Алефтина Салчак

Мөңгүн-Тайга кожууннуң Мөген-Бүрен школазының эге класстар башкызы.