Олимпиадные задания по литературному чтению (на чувашском языке)
олимпиадные задания по чтению (4 класс)

Литература вулавӗ.

1.Тӗрленчӗкре пӗр-пӗр ӗҫ е пулӑм ҫинчен кӗскен те сӑнарлӑн ҫырса кӑтартаҫҫӗ. Тӑван чӗлхе кашни ҫыншӑн мӗнле пӗлтерӗшлӗ пулнине шухӑшласа пӑх, 4-5 предложенипе ҫырса кӑтарт.

2. Тупмалли юмах шухăшласа тупăр, çырăр. Тупсăмĕ шăлан  пултăр.

3. Таблицӑран кайӑксен ячӗсене шыраса туп, ҫырса ил. Вӗсене мӗнле ушкӑнсене уйӑрма пулать? Ушкӑнласа ҫыр. Вырӑсла куҫар.

4. Панӑ предложенисенчен текст йӗркеле, ят пар.

______________________

1.Çěрле çил-тǎвǎл алхасрě. 2. Ěнер çакнǎ шǎнкǎрч вěлли çěрте вырта парать. 3. Ирхине Тимук чÿречерен пǎхрě. 4. Шанкǎрч вěллине каялла хурǎн тǎррине хǎпарса çакрě. 5. Арçын ача тумланчě те урама сиксе тухрě. 6. Тепěр эрнерен вěллене шанкǎрчсем йышǎнчěç.

а) 1, 2, 3, 5,4, 6              ă) 1, 3, 2, 5, 4, 6           б)3, 1, 2, 4, 5, 6         в) 1, 3, 5, 4,2, 6

Хуравсемпе хаклав виҫисем.

1. Тӗрленчӗкре пӗр-пӗр ӗҫ е пулӑм ҫинчен кӗскен те сӑнарлӑн ҫырса кӑтартаҫҫӗ. Тӑван чӗлхе кашни ҫыншӑн мӗнле пӗлтерӗшлӗ пулнине шухӑшласа пӑх, 4-5 предложенипе ҫырса кӑтарт.

Тӗслӗхрен: Анне  каҫсерен юрланӑ сӑпка юррисенчен, асанне юптара-юптара панă тĕлĕнмелле асамлă халап-юмахсенчен, асатте кĕвĕленĕ хайлав-сăвăсенчен кĕтĕн эсĕ ман ашăма, юратнă чĕлхем! Тăван чĕлхем – анне чĕлхи!

Кала-ха, тăван чĕлхем, мĕн тăвăп эпĕ сансăр? Мĕнле юрлăп эпĕ сансăр? Мĕнле пурăнăп эпĕ сансăр? Маншăн эсĕ – хĕвел, пурăнас кунăм, сывлăшăм, ирĕкĕм. Маншăн эсĕ – анне чунĕ, тăван халăх чысĕ, хавалĕ… (Валем Ахун, литература вулавĕ, 4 класс, 24 стр.)

Кашни тĕрĕс хуравшăн(предложенишĕн) – 1 балл. Ку ĕçшĕн 3-5 балл пулать.

2. Шăлан – шиповник. Ачан шăлана, ятне каламасăр, сăнласа пама пĕлмелле: мĕнле çырла (тĕм) вăл, ăçта ÿсет, мĕнле усă парать? Тĕслĕхрен: Хула урамĕсенче те, вăрманта та, асанне пахчинче те ÿсет. Роза евĕрлĕ, çырлисем питĕ усăллă. Мĕн вăл?

Сăмаха пĕлнĕшĕн – 1 балл, тĕрĕс сăнласа пама пултарнăшăн – 3 балл. Чи нумаййи – 4 балл.

3. Таблицӑран кайӑксен ячӗсене шыраса туп, ҫырса ил. Вӗсене мӗнле ушкӑнсене уйӑрма пулать? Ушкӑнласа ҫыр. Вырӑсла куҫар.

Хурав: вĕренекен кайăксене ушкăнласа çырнăшăн – 1 балл,

- кĕркунне ăшă енне вĕçсе каякан кайăксене ушкӑнласа çырнă: курак-  грач, шăнкăрч - скворец, чĕкеç - ласточка, тăри - жаворонок, вĕршĕн – стриж, карăш -  коростель, шăнчас – зяблик,

Кашни тĕрĕс ятшăн – 1 балл, вырăсла кашни кайăк ятне тĕрĕс куçарнăшăн – 1 балл, пĕтĕмпе – 14 балл.

- пирĕн тăрăхра хĕл каçакан кайăксен ячĕсем: чакак – галка, çерçи – воробей, кăсăя - синица, уйăп - снегирь, ăсан – тетерев, çăхан – ворон, шăхăрчаан – свиристель.

Кашни тĕрĕс ятшăн – 1 балл, вырăсла кашни кайăк ятне тĕрĕс куçарнăшăн – 1 балл, пĕтĕмпе – 14 балл.

Ку хăнăхтарушăн петĕмпе 29 балл.

4. Панӑ предложенисенчен текст йӗркеле, ят пар.

Çěрле çил-тǎвǎл алхасрě. Ирхине Тимук чÿречерен пǎхрě. Ěнер çакнǎ шǎнкǎрч вěлли çěрте вырта парать. Арçын ача тумланчě те урама сиксе тухрě. Шанкǎрч вěллине каялла хурǎн тǎррине хǎпарса çакрě. Тепěр эрнерен вěллене шанкǎрчсем йышǎнчěç.

а) 1, 2, 3, 5,4, 6              ă) 1, 3, 2, 5, 4, 6           б)3, 1, 2, 4, 5, 6         в) 1, 3, 5, 4,2, 6

Хурав: ă)  – 1 балл, ятне панăшăн (Маттур Тимук)– 1 балл, пĕтĕмпе 2 балл.

Пĕтем ĕçшĕн -  40 балл

Литература вулавӗ.

1. Хайлавăн авторсене туп, вĕсене çыхăнтар.

Кĕрхи илем                                               Георгий Луч  

Тăрнасем                                                     Оскар Уайльд

Улăп халапĕсем                                         Юхма Мишши

Ҫил çуна                                                     Иван Шухши

Ҫывăх тус                                                 Митта Ваçлейĕ  

Курăк академийĕ                                      Иван Одюков  

2.  Чăваш Республикинчи пур хула ятне суйласа илĕр те чăвашла куçарса çырăр: Чебоксары, Казань, Новочебоксарск, Алатырь, Нижний Новгород, Ядрин, Ульяновск, Цивильск, Козловка, Канаш, Шумерля,  Мариинский Посад

3. Хайлава вула. Сан шутпа ăвăс шĕшке мĕн калать-ши? Хăвăн шухăшна 4-5 предложенипе палăрт. Эсĕ çак ачасем çинчен мĕн шухăшлатăн? Çырса хур.

Кĕркунне шĕшкĕ тĕмне мăйăр татакан ачасем пĕтĕмпе хуçса, ватса пĕтернĕ. Мăнтарăн шĕшкийĕ! Епле чăтнă-ши вăл çав асапа? Хуçăк турачĕсем шанса, хуралса çĕрелле чикĕннĕ унăн. Çулçисем таткаланса, çурăлса пĕтнĕ. Кĕрхи хура тăм ÿкичченех ем-ешĕл ларакан шĕшкĕ хăй илемне çухатнă. Нумаях пулмасть шĕшкĕ пит илемлĕ, тикĕс тăрăллă, хăмла пек мăйăрлăччĕ. Халĕ пĕр мăйăр та çук.

Шĕшкĕпе юнашар пĕр ăвăс ларать. Çилпе хăйĕн хытă çулçисене хуллен çăтăл-çăтăл вылятать. Ăвăсăн ним шухăш та, ним хуйхă та çук, анчах шĕшкĕ çине пăхать те хурланса, шĕшке хĕрхенсе калать: «…..».

4. Хăвăр пĕлекен пĕр-пĕр чăваш поэчĕ çинчен 5-6 предложенирен тăракан текст туса чăвашла çырăр. 

Хуравсемпе хаклав виҫисем.

1. Хайлавăн авторсене туп, вĕсене çыхăнтар.

Кĕрхи илем                                                 Митта Ваçлейĕ

Тăрнасем                                                     Георгий Луч

Улăп халапĕсем                                         Иван Одюков

Ҫил çуна                                                     Иван Шухши

Ҫывăх тус                                                   Оскар Уайльд

Курăк академийĕ                                        Юхма Мишши

Кашни тĕрĕс хуравшăн – 1 балл. Ку ĕçшĕн 6 балл пулать.

2. Чебоксары - Шупашкар, Новочебоксарск - Çĕнĕ Шупашкар, Ядрин - Етĕрне, Цивильск - Çĕрпÿ, Мариинский Посад - Сĕнтĕрвăрри, Козлвка - Куславкка, Канаш - Канаш, Шумерля - Çĕмĕрле, Алатырь - Улатăр.

Кашни тĕрĕс тупнă хула ячĕшĕн – 1 балл, тĕрĕс куçарнăшăн та пĕрер балл. Ку ĕçшĕн 18 балл пулать.

3. Кашни тĕрĕс предложенишĕн (юмаха çывăх) - 1 балл. Чи нумаййи – 5 балл.

Трубина Марфа. «Шĕшкĕ» юмах.

 Кĕркунне шĕшкĕ тĕмне мăйăр татакан ачасем пĕтĕмпе хуçса, ватса пĕтернĕ. Мăнтарăн шĕшкийĕ! Епле чăтнă-ши вăл çав асапа? Хуçăк турачĕсем шанса, хуралса çĕрелле чикĕннĕ унăн. Çулçисем таткаланса, çурăлса пĕтнĕ. Кĕрхи хура тăм ÿкичченех ем-ешĕл ларакан шĕшкĕ хăй илемне çухатнă. Нумаях пулмасть шĕшкĕ пит илемлĕ, тикĕс тăрăллă, хăмла пек мăйăрлăччĕ. Халĕ пĕр мăйăр та çук.

Шĕшкĕпе юнашар пĕр ăвăс ларать. Çилпе хăйĕн хытă çулçисене хуллен çăтăл-çăтăл вылятать. Ăвăсăн ним шухăш та, ним хуйхă та çук, анчах шĕшкĕ çине пăхать те хурланса, шĕшке хĕрхенсе калать: «Шĕшкĕ тус, мĕн усси пур санăн мăйăр ÿстерни? Пăх-ха ĕнтĕ ху çине ху. Сан мăйăрна татса этем ачисем сана мĕн тĕрлĕ асаплантарса пĕтернĕ. Килес çул пĕр мăйăр та ан ÿстер. Мăйăр ÿстерни саншăн шăмму-шаккуна ватни анчах, сана хăвна ним усси те çук», –   тет.

4. Кашни тĕрĕс предложенишĕн - 1 балл. Чи нумаййи – 6 балл

Пĕтĕмпе - 35 балл пулать.