Литературлуг номчулга, 2 класс. Тема: "Александр Даржай "Ава""
план-конспект урока по чтению (2 класс) на тему

1

Литературлуг номчулга. 2 класс.Л.С.Кара-оол.

Кичээлдин темазы: Улус аразындан ие караа чымчак.

Ооредир чогаал: А.Даржай. Ава.

Кичээлдин хевири: чаа материалды ооредири

Кичээлдин сорулгалары:А.Даржайнын «Ава» деп шулуунге даянып алгаш, уругларнын шын медерелдиг, аянныг номчулгазын чедип алыр; чаа состер-биле уругларнын сос курлавырын байыдары; ава кижинин азыралы, деткимчези, дузазы ышкаш деннеп четпес чуул чок деп уругларга билиндирип чедирери; ие кижиге хумагалыг чорукту, ава кижи бурузун хундулеп билир кылдыр кижизидери.

Дерилгези: мультмедиа, уругларга улээр материал, арыг ватман саазын.

Кичээлдин чорудуу:

1.Организастыг кезек.

-Экии, уруглар! Мени Ульяна Кара-Тарааевна дээр. 4 дугаар школада силер ышкаш 2 класстарнын башкызы мен.Мен богун силерге номчулга кичээлин эрттирер мен.Силерни коорумге чаражынарны.

Бо кичээлде аалчылар база келген.Аалчылар-биле мендилежиилинер!

- Эки хуннун мендизи-биле!

Олуруп алынар, уруглар.

1 оореникчиге карточка берип каар. Юлиана мону номчуп олурар.

1-ги слайд. Улегер домакты номчуттурар:

Булут аразындан хун караа чылыг,

Улус аразындан ие караа чымчак.

- Бо улегер домактын утказын канчаар билип тур силер?

2

-Дээрде булуттар хунну дуглап аар болза кандыгыл?

-Булуттар аразындан хун коступ кээр болза канчап баарыл?

-Кижилер аразындан кым силерге эн-не эргим, чоок болурул?

-Аваларынар силерже канчаар коорул?

(Ава кижи ажы-толунче эргим, чымчак караа-биле коор.)

Бо кичээлде кымнын дугайында чугаалажыр-дыр бис, уруглар?

Номнарынарнын 80 дугаар арынын ажыдынар. Ында шулук бар.Чуу деп шулук-тур? Автору кым-дыр? А.Даржай деп кымыл билир кижи бар бе?

 Бо кичээлде чуну билип алыр ужурлуг-дур бис, уруглар?

 Кыска планывыс мындыг болур:(2-ги слайд)

 1.А.Даржай дугайында билип алыр бис.

2. Шулукту номчааш, сайгарар бис.

3.Аваларывыска байыр чедириишкиннери бижиир бис.

4.Хана солун ундурер бис.

5. Туннел ундурер бис.

А.Даржай дугайында кыска дыннадыгны Юлиана силерге номчуп бээр.Силер кичээнгейлиг дыннааш, А. Даржай деп кым-дыр ол? Харыылаар силер.(слайд 3)

  Юлиананын дыннадыы.

   А.Даржай деп кым-дыр ?

Карактарга сула шимчээшкин. (слайд 4)

Шулукту номчууру:

 Шулукте силерге утказы билдинмес состер бар.Ол состерни сайгарыптаалынар. (слайд 5)

 Ава деп состу чуу деп сос-биле солуп болур бис? (ие)

Кыржан-сооксумаар

Авыралдыг- буянныг, сагыш човап чоруур

Ышкам-дунааргай, изиг

Чандырыпкан-эгидип берген, дедир берген

3

Башкынын номчулгазы.

Сорулгазы: чогаалчы ава кижини чунун-биле домейлеп турар-дыр?

1. Хулуредир номчулга.(боттары номчуур)

С: шулукте каш строфа бар-дыр?

3)Аянныг номчулга: шулукту аянныг,  чараш кылдыр Дорже номчуур.

С: Аванын холунун чылыын чунун чылыы-биле деннеп турар-дыр?

4. Шилилгелиг номчулга.

А)Ававыс кижинин сагыш човаашкыны кым-биле холбашкан-дыр? Ол одуругларны шулуктен тып корунерем.

Б) Аванын толу дээш сагыш човаашкынын эгидип берип болур бе? бо одуругларны тып корунерем.

 Чаш кижини азыраары кандыгыл, уруглар, белен бе азы берге бе?

  Ол дээрге дыка берге чымыштыг ажыл. Чангыс дуне авазынын ап хонганын дедир берип шыдавас. Чугле чангыс дуне эвес чаш опеяазы оскужеге дээр ава кижи уйгу-дыжын уттупкаш азыраар. Авазынын азыраанын кым-даа толеп берип шыдавас, ону ава кижи негевес-даа. Ие кижи ажы-толунге дыка ынак болур.

Сула шимчээшкин.(Слайд 6)

Бо номчаан шулуувустен ава кижинин ургулчу-ле ажы-толу дээш сагыш човап, дувуреп чоруурун билип алдывыс, уруглар. Ам силернин аваларынар дугайында чугаалажыылынарам.        

Силер аваларынарга ынак силер бе?

Аваларынар амырап чорзун дээш чуну канчаар силер?

Аваларынарга дузалажыр-дыр силер бе?

4

 Эр-хейлер,шупту аваларынарга ынак-тыр силер. Аваларынар эки, чараш-тыр. Мээн силерге улеп каан чараш оннуг саазыннарым бар. Анаа силер аваларынарга март 8 байырлалын таварыштыр байыр чедириишкиннери бижиир силер. Бижипкеш самбырада азып каан калбак саазынга кээп чыпшырар силер.

(Мурнай бижипкен уругларны дыннаптар, чыпшыртыр)

 Корунер даан, уруглар, хана солун ундуруп алдывыс ышкажыл.Март 8 таварыштыр аваларынарны класс шагынче чалаар боор силер. Аваларынар силернин бижээн чылыг, чымчак состеринерни номчааш. Дыка-ла ооруур боор.

 Ам кичээливисти туннептээлинер. (Слайд8)

Кичээл эгезинде салып алган планывыс куусеткен бис бе корээлинер (Слайд 3)

- Мен ………… билип алдым.

- Менээ ………… ажыл солун болду.

-Мээн сеткилимге …………. таарышты.

Демдектер салыр . Эн эки ажылдаан:

 Уруглар, мен силерге  кичээлге эки ажылдаанынар дээш четтирдим.

Бо кичээлде келген аалчылар база авалар-дыр.Бо аваларга база байырдан чедириптээлинер.

  Сеткил чечээн силерге бис соннеп тур бис!