2 нче сыйныфта укучы татар балалары өчен төзелгән әдәби укудан эш программасы
календарно-тематическое планирование по чтению (2 класс) на тему

Бүлек исеме

                      Предмет нәтиҗәләре

Метапредмет нәтиҗәләре

Шәхсескә кагылышлы нәтиҗәләр

           Укучы өйрәнә

Укучы өйрәнә ала

Халык авыз иҗаты әсәрләре

Дәреслекнең төзелешен белергә, эчтәлек битендә ориентлаша алырга, халык һәм автор әкиятләрен аерырга, иллюстрацияләр аша  әкиятләрне танырга, әкиятләрне мәгънәви кисәкләргә бүлә белергә, укыган әкиятләр арасыннан тылсымлыларын аера белергә,җәнлекләр турындагы татар халык әкиятләрен башка халык әкиятләре белән чагыштырып үзенчәлекле якларын таба белергә, автор әкиятләре белән борынгы әкиятләрне аера белергә,

кабатлану алымын таба белергә, мәзәк маҗара белән әкиятләрнең охшашлыгын күрә белергә.

   Табигатьнең бербөтен булуын, аны сакларга кирәклеген белергә, үз эшләрен анализлый белергә, күзәтүчән, игътибарлы була белергә, татар халкы белән япон халкы арасындагы уртак якларны күрә белергә, рәсем һәм шигърият арасындагы бердәмлекне күрсәтә белергә

Кыен хәлләргә калганда авырлыкларны җиңә белергә, әкиятләрнең үзенчәлекләрен мөстәкыйль рәвештә. күрә белергә, әкиятләрнең тәрбия бирү өлкәсендәге мөһим ролен аңларга,

• мәкаль һәм әйтемнәрне сөйләмдә куллана белергә,
• төрле китапханәләрдән уку өчен кирәкле әсәрләрне табу, китапларны сайлаганда һәм мәгълүмат эзләгәндә китпаның мәгълүмати аппаратына таяну,
• төрле жанрдагы әсәрләрне укудан канәгатьлек алу, укыган әсәрләр буенча фикер алышу, әңгәмә һәм дискуссияләрдә катнашу, үз фикереңне әйтү

• хыялланырга, матурлыкны күрә, аңлый белергә, үзеңдәге тискәре сыйфатларны бетерергә кирәклеген аңларга. 
• Төп фикерне мәкаль яки әйтем белән туры китерү, автор кайсы геройның позициясен яклаганын аңлау, фикереңне текст нигезендә дәлилләү

КУУГ: логик фикер йөртү осталыгы;

-сораулар формалаштыру, җитмәгән мәгълүматны башка-лардан сорашып белү;

- үз фикереңне тулы, төгәл һәм ачык, аңлаешлы  итеп әйтү, аны яклау;

ТБУУГ: тәкъдим ителгән план ярдәмендә предмет, күренешләрне сурәтләү;

- тормыш тәҗрибәсен кулланып, ситуациянең моделе буенча текст төзү;

РУУГ:үз-үзеңне ихтыяр буенча көйләү;

- укучылар тарафыннан белгән һәм әлегәчә белмәгән күнекмәләрне үзара бәйләү;

КУУГ:үз фикереңне тулы әйтә белү;

- тыңлаучыларга аңлаешлы сөйләм төзү;

- фикер йөртеп сөйләм төзү, күршең белән хезмәттәшлек итү;

ТБУУГ: кирәкле мәгълүматны дәреслектән таба белү;

- мәгълүмат җиткерүче символларны уку;

- үз эшчәнлегенең нәтиҗәләрен яхшыртуга ихтыяҗ формалаштыру;

- дәреслек геройларына, күршеңә ярдәм итүдә танып-белү инициативасын күрсәтү;

- үз мөмкинлекләреңне бәяләү, тормыш тәҗрибәсен кулану;

- дәрестә үзенең белем һәм күнекмәләрен кулану;

үз фикереңне әйтә белү;

- сәламәт һәм имин яшәү рәвешенә ихтыяҗ тудыру;

- иҗади эшчәнлеккә омтылыш булдыру;

- мәгънә барлыкка китерү (“Минем өчен моның нинди мәгънәсе һәм әһәмияте бар?”-дигән сорау кую);

- үз уңышларың-уңышсызлыкларың сәбәпләре турында фикер йөртү

-“гаилә”, “туган ил”, “мәрхәмәтлелек”, “башкаларга карата түземлелек” төшенчәләрен кабул итү, аларның кадерен белү;

-туган республикага, гаиләгә, туганнарга карата хөрмәт, әти-әнине ярату; үз милләтеңне ярату, татар булуың белән горурлану;

-әдәби әсәрләрдәге төрле тормыш ситуацияләрен һәм геройларның гамәлләренә кешелек нормаларыннан чыгып бәя бирү;

Автор әсәрләре

• Аңлап уку алымнарын кулланырга ( аңлатмалы уку, автор белән диалогка кереп уку);  укытучы җитәкчелегендә куелган максатлардан чыгып сайлап уку, текст исемен эчтәлек белән туры китерү, тема белән эчтәлекнең туры килүен аңлату, геройларның характерын билгеләү, характер сыйфатлпрын ачыклаучы эш-гамәлләрен табу, сәнгатьле уку нормаларын саклап әсәрне уку, автор хисләрен чагылдырып уку, бергәләп төзелгән план яки укытучы биргән сүзләргә таянып, тулы эчтәлекне бирү. Укылганга карата үз фикереңне белдерү

• Мәрхәмәтлелек, явызлык, матурлык турында фикрләү. Әхлакый сайлау алдында калганда конфликны бетерүдә үз вариантыңны тәкъдим итү, әсәрнең төп фикерен табу,

• төп фикерне мәкаль яки әйтем белән туры китерү, автор кайсы геройның позициясен яклаганын аңлау; фикереңне текст нигезендә дәлилләү, укылган әсәр буенча сораулар бирү, текстан аларга җаваплар табу, текстны өлешләргә бүлү, өлешләргә исем кую,

дәреслектә бирелгән иллюстрациялэрне, «Музейдагы картиналарны карап, әдәби текстлар белән чагыштырып уртак һәм аермалы якларын табарга;

әдәби һәм сәнгать әсәрләре турында телдән сөйләргә

Әдәби әсәрне сәнгать буларак кабул итү; аның әдәби эстетик кыйммәтен аңлау, үз фикереңне белдерү, төрле уку алымнарын аңлап (беренчел уку, өйрәнү, сайлап, эзләнүле уку) сайлау;

геройга карата автор позициясен табу, үз мөнәсәбәтеңне белдерү, текстан дәлилләр табу, практик дәрәҗәдә язма сөйләм алымнарыннан файдалану

 (сөйләү – охшаш текст төзү, фикеләү – сорауга язмача җавап бирү, сурәтләү – геройга характеристика);

эчтәлекне иҗади сөйләү (автор яки герой исеменнән текстны тулыландыру;

әсәргә иллюстрация, диафильм ясау; әсәрне сәхнәләштерү.

КУУГ: логик фикер йөртү осталыгы;

-сораулар формалаштыру, җитмәгән мәгълүматны башка-лардан сорашып белү;

- үз фикереңне тулы, төгәл һәм ачык, аңлаешлы  итеп әйтү, аны яклау;

ТБУУГ- рәсем нигезендә бирем үтәү, сурәтләү тибындагы сөйләм осталыгы формалаштыру;

- тәкъдим ителгән план нигезендә  телдән аңлатма төзү;

РУУГ үз-үзеңне ихтыяр буенча көйләү;

- укучылар тарафыннан белгән һәм әлегәчә белмәгән күнекмәләрне үзара бәйләү;

КУУГ:үз фикереңне тулы әйтә белү;

- тыңлаучыларга аңлаешлы сөйләм төзү;

- фикер йөртеп сөйләм төзү, күршең белән хезмәттәшлек итү;

ТБУУГ- тәҗрибә куллану аша нәтиҗә чыгару;

- фикерләүдә логик чылбыр төзү

- төп билгеләрне аерып алу нигезендә кагыйдә формалаштыру;

- анализ, гомумиләштерү нигезендә нәтиҗә чыгару;

РУУГ үз-үзеңне ихтыяр буенча көйләү

үз эшчәнлегенең нәтиҗәләрен яхшыртуга ихтыяҗ формалаштыру;

- дәреслек геройларына, күршеңә ярдәм итүдә танып-белү инициативасын күрсәтү;

- үз мөмкинлекләреңне бәяләү, тормыш тәҗрибәсен кулану;

- дәрестә үз белем һәм күнекмәләреңне куллану;

үз фикереңне әйтә белү;

- сәламәт һәм имин яшәү рәвешенә ихтыяҗ тудыру;

- иҗади эшчәнлеккә омтылыш булдыру;

- мәгънә барлыкка китерү (“Минем өчен моның нинди мәгънәсе һәм әһәмияте бар?”-дигән сорау кую;

- үз уңышларың-уңышсызлыкларың сәбәпләре турында фикер йөртү

укуга карата кызыксыну хисе булу, укучы ролен үзләштерү;

дәрестә үзенең белем һәм күнекмәләрен кулану;

үз фикереңне әйтә белү;

- сәламәт һәм имин яшәү рәвешенә ихтыяҗ тудыру;

- иҗади эшчәнлеккә омтылыш булдыру;

- мәгънә барлыкка китерү (“Минем өчен моның нинди мәгънәсе һәм әһәмияте бар?”-дигән сорау кую

Укуның максатын аңлау (кызыксынып уку һәм укучы тәҗрибәсе туплау, фактлар, фикерләр, дәлилләр һәм башка мәгълүмат табу)  ролъләргә бүлеп уку, текст өстендә эшләүнең төрле алымнарын куллану  (сәбәп-нәтиҗә бәйләнешләрен, вакыйгаларның злеклелеген табу, геройга характеристика бирү, план нигезендә текст төзү)

2-3 татар, 1-2 рус классик язучысынының исемен әйтергә;

дәреслектә танышкан 2-3 хәзерге заман язучысы яки шагыйрен, алар язган әсәрне әйтергә, эчтәлеген сөйләргә

Пейзаж, натюрморт, портрет жанрларын гамәли рәвештә таба белергә. хыялланырга, матурлыкны күрә, аңлый белергә , хыял белән үзең теләгән дөньяны бәйли белергә. Үзбәя бирә белергә,табигатьне җанлы итеп күрә белергә, табигатьнең кабатланмас кыйммәтен аңлый белергә, дөньяга шигъри караш белән объектив караш арасындагы аерманы аера белергә; гади генә предметлардан да тылсым күрә белергә , бер тамчы суда да дөнья белән танышырга мөмкин икәнлеген аңларга, бинокль аша да дөнья белән танышырга мөмкин икәнлеген белергә, матурлыкны “күңел күзе” белән күрә белүергә, күзәтүчән, игътибарлы һәм хыялый була белергә.

Сәнгатьле уку күнекмәләре формалаштырырга (интонация,тон, темп саклап кычкырып уку), автор бирергә теләгән картинаны күзалларга, эчтән укый белергә күнегергә; чылбыр рәвешендә укыганда, үз урыныңны белеп, чират буенча укырга; укылган әсәргә анализ ясый белергә,татар телендә чыга торган балалар журналларын белергә,  журналларда һәм газеталарда ориентлаша белергә.

«Эчтәлек» кә карап кирәкле әсәрне китаптан таба белергә, өй, мәктәп китапханәләреннән файдаланырга, фән буенча сүзлек, белешмә әдәбият, вакытлы матбугат белән эшләргә.

Төрле ситуациядән чыгу өчен оптимистик карарлар кабул итә белергә, тема һәм фикер уртаклыгын таба белергә, авторның төп фикерен аңлый белергә.

Әсәрдә бирелгән хисне билгеләү, кызыклы хәлләр иҗат итү;

• кычкырып тиз, аңлап, сәнгатьле уку, укыганда вакыйгаларга карата үз мөнәсәбәтеңне белдерү, мәгънә ягыннан әһәмиятле сүзләргә басым ясап уку, җөмләләр һәм өлешләр арасында паузалар ясап уку. Төрле китапханәләрдән уку өчен кирәкле әсәрләрне табу. Укытучы, дәреслектәге сораулар буенча текстны анализлый белү, әсәр эчтәлеген сайлап, кыскача сөйли белү

КУУГ: логик фикер йөртү осталыгы;

-сораулар формалаштыру, җитмәгән мәгълүматны башка-лардан сорашып белү;

- үз фикереңне тулы, төгәл һәм ачык, аңлаешлы  итеп әйтү, аны яклау;

ТБУУГ тәкъдим ителгән план ярдәмендә предмет, күренешләрне сурәтләү;

- тормыш тәҗрибәсен кулланып, ситуациянең моделе буенча текст төзү;

РУУГ- үз эшчәнлегеңне контрольгә алу, биремне үтәүнең дөреслеген тикшерү;

- көч һәм энергия туплау, конфликтларны һәм каршылыкларны чишү максатында ихтыяр көчен үстерү

КУУГ:үз фикереңне тулы әйтә белү;

- тыңлаучыларга аңлаешлы сөйләм төзү;

- фикер йөртеп сөйләм төзү, күршең белән хезмәттәшлек итү;

ТБУУГ- тәҗрибә куллану аша нәтиҗә чыгару;

- фикерләүдә логик чылбыр төзү

- төп билгеләрне аерып алу нигезендә кагыйдә формалаштыру;

үз эшчәнлегенең нәтиҗәләрен яхшыртуга ихтыяҗ формалаштыру;

- дәреслек геройларына, күршеңә ярдәм итүдә танып-белү инициативасын күрсәтү;

- үз мөмкинлекләреңне бәяләү, тормыш тәҗрибәсен кулану;

- дәрестә үзенең белем һәм күнекмәләрен кулану;

үз фикереңне әйтә белү;

- сәламәт һәм имин яшәү рәвешенә ихтыяҗ тудыру;

- иҗади эшчәнлеккә омтылыш булдыру;

- мәгънә барлыкка китерү (“Минем өчен моның нинди мәгънәсе һәм әһәмияте бар?”-дигән сорау кую;

- үз уңышларың-уңышсызлыкларың сәбәпләре турында фикер йөртү

дәрестә үзенең белем һәм күнекмәләрен кулану;

үз фикереңне әйтә белү;

- сәламәт һәм имин яшәү рәвешенә ихтыяҗ тудыру;

- иҗади эшчәнлеккә омтылыш булдыру;

- мәгънә барлыкка китерү (“Минем өчен моның нинди мәгънәсе һәм әһәмияте бар?”-дигән сорау кую;

Әдәби жанрлар

Библиографик культура

Дәреслектә җиңел генә ориентлашырга өйрәтү: эчтәлектән кирәкле әсәрне тиз генә эзләп таба белү.

Китапханәләрдән файдалан белү осталыгын үстерү, тәкъдим ителгән исемлек буенча китаплар сайлый белергә өйрәтү

Әсәрләрне анализлый белергә, рәссамнарның матурлыкны буяулар белән бирү үзенчәлекәрен белергә, картиналардагы матурлыкны күрә белергә, табигатьнең матурлыгын күрә белергә. Шигъри һәм чәчмә әсәрләрне аера белергә, шигырьләрне авторның мөнәсәбәтен чагылдырып укырга.

Бүлекнең эчтәлеген күзалларга, текст өстендә эшләү төрләрен планлаштыру; әсәрне кычкырып укудан эчтән укуга күчәргә, уку темпын үстерергә,

юмористик әсәрләрнең үзенчәлеген белергә; әсәрнең исемен анализларга; укылган әсәргә сораулар куярга һәм аларга җавап бирергә.

• Ни өчен шагыйр табигатьнең матурлыгы турында сөйли, нинди хисләр кичерә, шигъри әсәр шагыйрьнең үзен ничек характерлый; шигъри әсәрнең үзенчәлекләрен аңлау: шигырь юлларының төзелеше, рифма, ритм; рифма турындагы белемнәрне куллану, әсәрдән сурәтләү чараларын табу

(чагыштыру, сынландыру),

төрле авторларның 6-8 шигырен яттан укый алырга

Әсәрдә бирелгән хисне билгеләү, кызыклы хәлләр иҗат итү;

• кычкырып тиз, аңлап, сәнгатьле уку, укыганда вакыйгаларга карата үз мөнәсәбәтеңне белдерү, мәгънә ягыннан әһәмиятле сүзләргә басым ясап уку, җөмләләр һәм өлешләр арасында паузалар ясап уку. Төрле китапханәләрдән уку өчен кирәкле әсәрләрне табу; китапларны сайлаганда һәм мәгълүмат эзләгәндә китпаның мәгълүмати аппаратына таяну;

• төрле жанрдагы әсәрләрне укудан канәгатьлек алу; укыган әсәрләр буенча фикер алышу, әңгәмә һәм дискуссияләрдә катнашу, үз фикереңне әйтү

КУУГ: логик фикер йөртү осталыгы;

-сораулар формалаштыру, җитмәгән мәгълүматны башка-лардан сорашып белү;

- үз фикереңне тулы, төгәл һәм ачык, аңлаешлы  итеп әйтү, аны яклау;

дәрестә үзенең белем һәм күнекмәләрен кулану;

үз фикереңне әйтә белү;

- сәламәт һәм имин яшәү рәвешенә ихтыяҗ тудыру;

- иҗади эшчәнлеккә омтылыш булдыру;

- мәгънә барлыкка китерү (“Минем өчен моның нинди мәгънәсе һәм әһәмияте бар?”-дигән сорау кую;

үз эшчәнлегенең нәтиҗәләрен яхшыртуга ихтыяҗ формалаштыру;

- дәреслек геройларына, күршеңә ярдәм итүдә танып-белү инициативасын күрсәтү;

- үз мөмкинлекләреңне бәяләү, тормыш тәҗрибәсен кулану;

- дәрестә үзенең белем һәм күнекмәләрен кулану;

үз фикереңне әйтә белү;

- сәламәт һәм имин яшәү рәвешенә ихтыяҗ тудыру;

- иҗади эшчәнлеккә омтылыш булдыру;

- мәгънә барлыкка китерү (“Минем өчен моның нинди мәгънәсе һәм әһәмияте бар?”-дигән сорау кую;

- үз уңышларың-уңышсызлыкларың сәбәпләре турында фикер йөртү

Уку , сөйләү, тыңлау күнекмәләре формалаштыру

КУУГ:үз фикереңне тулы әйтә белү;

- тыңлаучыларга аңлаешлы сөйләм төзү;

- фикер йөртеп сөйләм төзү, күршең белән хезмәттәшлек итү;

ТБУУГ- тәҗрибә куллану аша нәтиҗә чыгару;

- фикерләүдә логик чылбыр төзү

- төп билгеләрне аерып алу нигезендә кагыйдә формалаштыру;

- анализ, гомумиләштерү нигезендә нәтиҗә чыгару;

РУУГ үз-үзеңне ихтыяр буенча көйләү;

Бүлек исеме

                                Кыскача эчтәлек

Сәгать

саны

Халык авыз иҗаты әсәрләре

Халык авыз иҗаты турында гомуми күзаллау. Авторларының булмавы, телдән сөйләм, гамәли уен характерындагы кече жанр әсәрләре. Бишек җырлары, санамыш, табышмак, тизәйткеч, эндәшләр. Әйләнмәле һәм чылбыр әкиятләре. Халык авыз иҗатының табышмак, әйләнмәле әкият кебек формаларын гамәли үзләштерү.

Сурәтләнгән вакыйгаларга карата автор фикере (әсәр исеме, геройларга характеристика, автор бәяләмәсе).

Хайваннар турында әкиятләр. Әкиятләр турында гомуми күзаллау. Татар халкының хайваннар турындагы әкиятләрендә төп герой, аның характеры. Россия халыклары әкиятләре. хайваннар турында әкиятләрнең, гасырлар кичеп, хәзерге көнгә кадәр килеп җитүе: бик борынгы әкиятләр, борынгы әкиятләр, әкияти вакыйгалар.

Әкиятләрнең тәрбияви роле. Геройларның характеры, аларның акыл-фигыльләре, һәрвакыт ярдәмчел, киң күңелле булуларына игътибар итү, ишарә ясау. Күчмә сюжетлар.

Тылсымлы әкиятләр. Сюжет куелышы. Тылсымлы дөньядагы предметлар, әкияти төсләр, тылсымлы булышчылар. Борынгы заманнарда дөньяны танып белү (төрле көчләр, кешенең хайванга, үләнгә, табигать күренешләренә әверелүе). Тылсымлы әкиятләрнең төзелеш үзенчәлеге (вакыйгаларның чылбыр рәвешендә үрелеп баруы, кабатлаулар). Тылсымлы әкият геройлары. Тылсым дөньясы, булышчылар, тылсымлы предметлар, тылсымлы саннар (3, 7, 13, 40). Әкият геройларының тылсым дөньясында сәяхәт итүе, сынаулар аша үтүе, явыз көчләрне җиңүе, гаделлекнең тантана итүе. Дөнья халыклары әкиятләре.

Тормыш-көнкүреш әкиятләре. Тормыш-көнкүреш әкиятләренең килеп чыгышы. Тылсымлы әкиятләрдән аермалы яклары. Әкиятләрдә проблемалар, үгет-нәсыйхәт, юмор хисе.

Автор әкиятләре. Автор һәм халык әкиятләрендә сюжет-композиция охшашлыгы, яңа мәгънәви төсмерләр бирү. Татар, рус, дөнья классикасында халык әкиятләре һәм автор әкиятләрендә охшашлык: сихри көчләрне җиңү юллары (халык әкиятләрендә), ярату хисенең көче (автор әсәрләрендә).

.Мәкальләр. Мәкальләр – халыкның тормыш тәҗрибәсеннән тупланган акыллы сүзләр. Мәкальләрне төрле ситуацияләрдә урынлы куллана белергә күнектерү. Төрле халыкларның мәкальләре, аларның охшашлыгы. Әкият, мәсәл, хикәянең, иллюстрацияләрнең эчтәлегенә туры килә торган мәкальләрне дөрес сайлау.

10

Автор әсәрләре

Тылсымлы шигъри әкиятләр (Г. Тукай. «Су анасы», «Шүрәле» һ.б.), аларда халык әкиятләре белән сюжет бәйләнеше, композиция үзенчәлеге. Автор әсәрләрендә һәм халык әкиятләрендәге сюжет кулланылышы (капма-каршы ике дөнья, булышчылыр, тылсымлы төсләр). Автор әкиятләрендә, нәкъ халык әкиятләрендәгечә, вакыйгаларның кабатлануы, чылбыр рәвешендә тезелүе, аерым сүзләрнең ритмик кабатланып килүе. Автор теленең кабатланмас матурлыгы.

7

Әдәби жанрлар

Жанрлар турында гомуми күзаллау булдыру; хикәя, шигырь.

Хикәя. Хикәянең исеме. Ике образны чагыштырып сөйли белү. Әсәр геройларына карата үз фикереңне белдерү. Жанр үзенчәлеге: сурәтләнгән вакыйгаларның тормышчанлыгы, әхлак кануннарына туры килүе, уйлап табучанлык. Әсәр исеменең төп мәгънә, эчтәлек белән туры килүе. Хикәя геройлары, аларның портретлары, характеры, сөйләм һәм вакыйгалар аша чагылышы. Хикәядә авторның үз геройларына мөнәсәбәте. Хикәя герое. Характер һәм тойгылар үзенчәлеге. Геройларның характерына чагыштырма анализ. Авторның геройга, вакыйгаларга, күренешләргә мөнәсәбәтен сиземли алу, үз фикереңне әйтә белү. Хикәяләрдә автор билгеләмәсе: герой портреты, катнашучы геройларга характеристика. Әкият һәм хикәя жанрының аерымлыклары (бары тик күзәтелә генә): әкияттә кискен бирелә, ә хикәяләрдә композициянең уйланылмаган, алдан күрелмәгән борылыш алуы күзәтелә. Жанрларның максаты төрле булуга игътибар итү: әкиятләрдә укучы-тыңлаучыга табигатьнең югары көчләре тәэсире, геройларның халәте бирелсә, хикәяләрдә теге яки бу вакыйгада геройларның характерын ачу күзәтелү. Шигырь. Дөньяны шагыйрьләр күзлегеннән чыгып танып белү: шагыйрьнең матурлыкны тоя белергә өйрәтүе. Рифма белән танышу: аны сиземли, таба, куллана белергә күнектерү. Кеше һәм табигать бергәлеге. Әйләнә-тирә дөнья матурлыгының шагыйрь өчен илһам чишмәсе булуына инандыру. Шигырьдә чагыштыру, сынландыру, эпитет. Автор әсәрләрендә һәм халык авыз иҗатында охшашлык. Чагыштыру, контраст, җанландыру кебек гади әдәби алымнарны таба белү. Җанлы сөйләмнең мөһим чараларын үзләштерү күнегүләре: темп, тавыш көче, тон, сөйләм мелодикасы (тавышны күтәрү, түбәнәйтү).

Лирик геройның («Катнашучы герой», «Автор») эчке дөньясын шигъри формада ачып бирү юллары: әйләнә-тирә табигатьне сурәтләү, хис һәм тойгылар чагылышы. Әсәр геройларының сөйләм үзенчәлекләрен билгеләү, аларның эш-гамәлләрен, тирә-якка, дөньяга карашларын чагыштырып карау, үзеңнең һәм авторның геройга мөнәсәбәтен ачыклау. Тексттагы сүзләренең мәгънә төсмерләрен аера белү һәм аларны сөйләмдә куллану, сурәтләү чараларын тану һәм аңлау (чагыштыру, эпитет,  каршы кую, кабатлаулар). Төрле ел фасылларын чагыштырып, дөньяның күп төсле, формаларның күп төрле булуын аңларга ярдәм итү, матурлыкка тиешле хисләр белән җавап бирергә, оригиналь һәм стандарт булмаган фикерләргә кызыксыну уяту. Гади предметларның гадәти булмаган якларын ачу.

Геройның эчке дөньясын аның әйләнә-тирә дөньяны танып белүе аша күрсәтү. Шагыйрьләр иҗат иткән дөнья белән чынбарлык арасындагы охшаш һәм аермалы якларны билгеләү. Шигырьләрне укыганда әдәби сурәтләү чараларын (чагыштыру, җанландыру, капма-каршылык, лексик һәм композицион кабатланулар) эзләп табу. Авторларның иҗат алымнары, тормышлары турында күзаллау булдыру. Диалогик һәм монологик сөйләмне үстерү.

Әдәби әсәрләрнең башка сәнгать әсәрләре белән бәйләнеше.

42

Библиографик культура

Дәреслектә җиңел генә ориентлашырга өйрәтү: эчтәлектән кирәкле әсәрне тиз генә эзләп таба белү. Кече яшьтәге мәктәп баласының дәрестән тыш эшчәнлеген оештыру: өй, мәктәп китапханәләреннән файдалану. Фән буенча сүзлек, белешмә әдәбият, вакытлы матбугат белән эшләү. Балалар китабы белән эшләү. Катапның төп элементларын аеру: китап тышлыгы, китап төпсәсе, битләре. Китапны саклап тоту күнекмәләре булдыру.

               Китапханәләрдән файдалана белү осталыгын үстерү, тәкъдим ителгән исемлек буенча китаплар сайлый белергә өйрәтү.

Әдәби китапларда җиңел ориентлашу. Китап ахырында бирелгән эчтәлек белән эшләү. Китапның элементлары: титул бите, аннотация, китапның рәссам-бизәүчеләре турында өйрәнүне дәвам итү.  Мәгънәсе аңлашылмаган яисә авыр язылышлы сүзләрне сүзлекләрдән таба белергә өйрәтү. Язучы, шагыйрьләр турында чыгышлар ясау. Китапханәдә ориентлашу.

Аңлап һәм сәнгатьле уку күнекмәләрен үстерү. Телдән һәм язма сөйләм күнегүләре. Аралашу культурасын ныгыту. Темага карата, әсәр буенча үз фикерләреңне төгәл әйтә белү.

9

Уку , сөйләү, тыңлау күнекмәләре формалаштыру

Укучыларны тиз һәм йөгерек укырга гадәтләндерү. Укыганда орфоэпия нормаларын төгәл саклау, дөрес тавыш төсмерләре (тавыш көче, темпы) белән укырга өйрәтү. Аңлап һәм сәнгатьле уку күнекмәләре булдыру. Укуга карата таләпләрне төгәл үтәү: кычкырып укуның дөреслеге, сәнгатьлелеге, укуның тизлеге.

Юмористик һәм җитди характердагы әсәрләрне кычкырып, яттан укыганда эмоциональ характерын чагылдыру. Тавыш төсмерләре – интонация, тон, тавыш көче, темп, пауза, логик басым, сүзсез мимика, хәрәкәтләрне бирү күнекмәләре.

Текстларны анализлаганда сәнгатьлелек чараларын табарга күнектерү. Сурәтләү чаралары турында беренчел күзаллау булдыру, кабатлауларның мәгънәсенә төшенү, тавышның сәнгатьлелеген ачыклау: рифма, ритм тою күнекмәләре.

Сәнгатьле уку күнекмәләре формалаштыру (интонация, тон, темп саклап кычкырып уку). Автор бирергә теләгән картинаны күзаллау. Эчтән укый белергә күнектерү. Чылбыр рәвешендә укыганда үз урыныңны белеп, чират буенча уку. Укылган әсәргә анализ ясау күнекмәләре.

Дәрес барышында

Барысы  

68

№

Өйрәнелә торган бүлекнең исеме. Дәрес темасы

Сәг.

саны

Үткәрү вакыты

                               Укучылар эшчәнлегенең төп төрләре

План

буенча

Факт

Белдекле Керпедә кунакта.

Халык авыз иҗаты (10 с)

Әдәби жанрлар (1с)

Автор әсәрләре (6 с)

Библиографик культура ( 1 с)

18 с.

1

Г.Тукай. Кәҗә белән сарык әкиятенең жанр үзенчәлекләре.

1.

Дәреслек белән эшли белү. Шартлы билгеләрне истә калдыру , сәнгатьле уку, сорауларга җавап бирү. Биография белән танышу. Сәнгатьле итеп, тиешле тизлектә укырга өйрәнү, сорауларга аңлап җавап бирүгә ирешү, сүзлек эше, эчтәлек сөйләү, төп геройларга характеристика бирү. Г.Тукай әсәрләрен иллюстрацияләр буенча таный белү, әсәрләрен укып анализлау. Г.Тукай “Кәҗә белән Сарык “ әкиятенең жанр үзенчәлеген ачыклау

2

Г.Тукай әсәрләрендә халык авыз иҗатының чагылышы.

1

Мәкальләрне, санамышларны истә калдыру.Әсәрнен төп фикерен әйтү. Әсәрнең эчтәлеген хәтердә калдыру.

Хайваннар турындагы халык әкиятләре. Батыр әтәч. (татар халык әкияте)

1

Әкиятнең төп фикерен мәкальнең  мәгънәсе белән чагыштыру. Бәйләнешле сөйләү Мондый әкиятләрнең ни өчен кирәк булуларын ачыклау, сюжет- композиция төзелешен аңлау.

4

Йорт хайваннары турында халык әкиятләре. Әтәч патша. (татар халык әкияте).

1.

Сәнгатьле уку, сүзлек эше, эчтәлек сөйләү, төп геройларга характеристика бирү

5

Кыргый җәнлекләр турында әкиятләр. Бүдәнә белән төлке. (татар халык әкияте).

1.

Әкиятнең  эчтәлеген хәтердә калдыру.  Бәйләнешле сөйләү. Уңай һәм тискәре геройларны аеру. Текстны мәгънәле кисәкләргә бүлү, төп геройларны характерлау, сурәтләү чараларын табу

6

Татар халык авыз иҗаты. Тизәйткечләр .

1.

Мәкальләр – халыкның тормыш тәҗрибәсеннән тупланган акыллы сүзләр белән танышу. Мәкалъләрнең мәгънәсен аңлату.

7

Аз булса да үз акылың булсын. М.Гафури. Тавык белән үрдәк.

1.

Әкиятләрнең автор һәм халык әкиятләренә бүленешен аерыру, эчтәлек битендә ориентлашу, халык һәм автор әкиятләрен аеру, иллюстрацияләр аша  әкиятләрне таныру, әкиятләрне мәгънәви кисәкләргә бүлү, әкиятләрнең үзенчәлекләрен мөстәкыйль рәвештә күрү.

8

Җәнлекләр турында гуцул халык әкияте. Хәйләкәр керпе.

1.

Җәнлекләр турындагы татар халык әкиятләрен башка халык әкиятләре белән чагыштырып үзенчәлекле якларын табу.   Текстны мәгънәле кисәкләргәбүлү,төп геройларны харак-терлау, сурәтләү чараларын табу

9

Дуслык турында мәкальләр.

1.

Мәкалъләрнең мәгънәсен аңлату.

10

Тылсымлы әкиятләр. Гөлчәчәк әкияте.

1.

Укыган әкиятләр арасыннан тылсымлыларын аера белү. Сәнгатьле уку, сүзлек эше, эчтәлек сөйләү, төп геройларга характеристика бирү. Фантастик күренешләрне табу. Тылсымлы предметлар, тылсымлы булышчылар, тылсымлы төсләр. Борынгы дөньяның  тылсымлы әкиятләрдә чагылышы. Тылсымлы әкиятләрнең төзелеше

11

Әкиятләрдә яхшылыкның җиңеп чыгуы.Гөлчәчәк әкияте.

1.

Текстны мәгънәле кисәкләргә бүлү, төп геройларны характерлау, сурәтләү чараларын табу

12

Автор әкиятләре белән борынгы әкиятләр арасында идея уртаклыгы. Ш.Галиев. Җизни әкияте.

1.

Биография белән танышу, әңгәмәдә  үз фикереңне әйтә һәм исбатлый белү.Шигырьне сәнгатьле итеп, тиешле тизлектә уку, укытучы белән аралашу, күнегүләр эшләү.Текстны мәгънәле кисәкләргә бүлү, төп геройларны характерлау, сурәтләү чараларын табу. Автор әкиятләре белән борынгы әкиятләрне аеру.

13

Ш. Галиев әсәрләрендә мәзәк хәлләр. Ник соң әле итек җитмәде?

1.

Яттан сөйләү, сәнгатьле уку,сүзлек эше. Уку күнекмәләрен бәяләү. Сәнгатьле уку, сүзлек эше, эчтәлек сөйләү, төп геройларга характеристика бирү

14

Ш.Галиев. Котбетдин мәргән. Мәзәк-маҗара.

1.

Кабатлану алымын таба белергә,мәзәк маҗара белән әкиятләрнең охшашлыгын күрү. Әңгәмә,   геройларны  табу, бәя бирү.  Шигырьне сәнгатьле итеп, тиешле тизлектә уку, укытучы белән аралашу, күнегүләр эшләү.Үз мөмкинчелекләреңне билгеләү

15

Уйдырма әкиятләр. Н.Исәнбәт. Мырауҗан агай хәйләсе.

1.

Шигырьне сәнгатьле итеп, тиешле тизлектә уку, укытучы белән аралашу,күнегүләр эшләү.Әсәрдәге вакыйгалар эзлеклелеген күрсәтә белү.Әсәрне төп фикерен әйтү

16

Бөҗәкләр турында шигъри әсәрләр. З.Мансур. Кырмыска һәм малай. Р. Миңнуллин. Черкиләр җыры.

1.

Сәнгатьле уку, сүзлек эше, эчтәлек сөйләү, төп геройларга характеристика бирү

17

Автор әкиятләре. “Музей йортына сәяхәт”. Г.Вәлиева. Борынгы әкият.

1.

Әкиятләрнең автор һәм халык әкиятләренә бүленешен аерыру, эчтәлек битендә ориентлашу, халык һәм автор әкиятләрен аеру, иллюстрацияләр аша  әкиятләрне таныру,әкиятләрне мәгънәви кисәкләргә бүлү, әкиятләрнең үзенчәлекләрен мөстәкыйль рәвештә күрү.

18

Хайваннар турында әкиятләр.  Класстан тыш уку Мөстәкыйль эш.

1

Текстта ориентлашу: бүлекләрне өлешләргә бүлү, кирәкле урынны табып укып күрсәтү, хисләр белән белдерелгән өзекнең эчтәлеген ачыклау;

Белмәмештә кунакта

Библиографик культура (1 с)

Әдәби жанрлар (3 с)

4 с

19

Йолдыз. Белмим. Ф.Яруллин. Ике кеше.

1.

Биография белән танышу. Шигырьне сәнгатьле итеп, тиешле тизлектә уку, укытучы белән аралашу, күнегүләр эшләү

20

Р.Вәлиева. Замана баласы

1.

Әсәрнен эчтәлеген хәтердә калдыру. Бәйләнешле сөйләү. Сәнгатьле итеп, тиешле тизлектә укырга өйрәнү, сорауларга аңлап җавап бирүгә ирешү.

21

Эш эшкә өйрәтә. Ф.Яруллин. Эшнең аның берние юк.

1.

Сәнгатьле уку, сүзлек эше, эчтәлек сөйләү, төп геройларга характеристика бирү

22

Илен сөйгәр ир булган. Җ.Дәрзаман. Солдат булдым.

1.

Сәнгатьле уку, сүзлек эше, эчтәлек сөйләү, төп геройларга характеристика бирү Солдат хезмәте белән танышу, аның тоткан ролен ачыклау.

Укымышлы Ябалак янында.

Әдәби жанрлар (4 с)

Автор әсәрләре (1 с)

5с.

23

“Музей йортына сәяхәт” Габдулла Тукай. Буран.

1

Кыска шигырь жанрын аңлау, фикереңне кыска формада әйтә белү. Дәреслек беләнн эш, сәнгатьле уку, сорауларга җавап бирү

24

Хоккулар. Кыска шигырләр. Япон шигыре. “Чия чәчәкләре коелганда”, “Өем түбәсендә чәчәк аткан”. Н.Ахунова.

1

Дөньяны шагыйрьләр күзлегеннән чыгып тану. Рифма белән танышу: аны сиземли, таба, куллана белү. Тексттагы сүзләренең мәгънә төсмерләрен аера белү һәм аларны сөйләмдә куллану, сурәтләү чараларын тану һәм аңлау. Геройның эчке дөньясын аның әйләнә-тирә дөньяны танып белүе аша күрсәтү. Шигырьдә чагыштыру, сынландыру, эпитетны табу.

25

Хоккулар. Р.Вәлиева. Умырзая. Р.Фәйзуллин Умырзая. Язгы кәеф. Кошлар теле.

1

26

Әкият һәм чынбарлык бергәлеге. Э.Шарифуллина. Алтын балык.

1.

Текстны әкият һәм чынбарлык вакыйгаларына бүлү. Сәнгатьле уку, сорауларга җавап бирү

27

 Шигьрият дөньясы. Класстан тыш уку

1.

Сәнгатьле уку, сүзлек эше, эчтәлек сөйләү, төп геройларга характеристика бирү,Уку күнекмәләрен бәяләү.

Аю өнендә.

Әдәби жанрлар (3 с)

3 сәг.

28

Л.Лерон. И ямьле дә соң дөнья!

1.

Автор әсәрләрендә һәм халык авыз иҗатында охшашлыкны күрү. Чагыштыру, контраст, җанландыру кебек гади әдәби алымнарны таба белү.

29

Күзәтә белгән кеше бәхетле кеше. И.Туктар. Урман букеты. Мөстәкыйль эш.

1.

Сәнгатьле уку, сүзлек эше, эчтәлек сөйләү, төп геройларга характеристика бирү. Текстны мәгънәле кисәкләргәбүлү, төп геройларны характерлау, сурәтләү чараларын табу

30

Р. Миңнуллин. Чыршы әйләнәсендә.

1

Эчтәлеге буенча хатларны төрләргә аеру, хат язарга өйрәнү. Шигырьдә чагыштыру, сынландыру, эпитетларны аерыру

Күрү ноктасы.

Әдәби жанрлар (18 с)

Библиографик культура (3 с)

21 с.

31

Матурлык турында. Р.Харис. Төсле рәсем.

1

Пейзаж, натюрморт, портрет жанрларын гамәли өлешләре. Дәреслек белән эш, сәнгатьле уку,  сорауларга җавап бирү

32

Танып белүнең яңа ысуллары. Ш.Галиев. Яңа фотоаппарат. Ф.Садриев. Тәҗрибә.

1

Сәнгатьле уку, сүзлек эше, эчтәлек сөйләү, төп геройларга характеристика бирү

33

Хыялда тудырган дөнья. Р.Миңнуллин. Рәсем. Р.Сарби. Рәсем.

1

Илһамланырга , хыялланырга өйрәнү. Дәреслек белән эш, тест өстендә эш, эчтәлек, сорауларга җавап

34

Күз ачып йомган арада ниләр үзгәрә.. Г.Юнысова. Күзләр. Г.Гыйльманов. Күңел күзе.

1

Сәнгатьле уку, сүзлек эше, эчтәлек сөйләү, төп геройларга характеристика бирү

35

Н.Арсланов. Сезнеке. Р.Миңнуллин Ай нәрсәгә охшаган?

1

Табигать дөньясына карашның күптөрлелеге. Сәнгатьле уку, сорауларга җавап бирү

36

Дөньяга төрлечә караш. М.Әгъләмов. Ямь-яшел. М.Шабаев. Идел суы.

1.

Дөньяга шигъри  караш белән объектив караш арасындагы аерма

37

Дөнья белән танышуны дәвам итү. Н.Мадъяров. Үз шәүләсен куркыткан.

1

Сәнгатьле уку, сүзлек эше, эчтәлек сөйләү, төп геройларга характеристика бирү

38

Дөнья белән танышу. Ф.Садриев. Боз өстендә.

1

Әсәрдәге вакыйгалар эзлеклелеген күрсәтә белү. Әсәрнен төп фикерен әйтү. Картина буенча хикәя төзү, үз-үзеңне тоту кагыйдәләрен искә төшерү.Текстны мәгънәле кисәкләргәбүлү, төп геройларны характерлау, сурәтләү чараларын табу

39

Бер тамчы суга дөнья ничек сыйган? З.Минһаҗева Су иясе. Г.Шаһи . Тамчы.

Ф. Зыятдинова . Тәрәзәләр.

1

Хикәянең төп мәгънәсе. Хикәя исеменең эчтәлеккә туры килүе. Хикәя геройлары, аларның портретлары, характеры.  Геройларның характерына чагыштырма анализ. Геройларга  характеристика.   Әкият һәм хикәя жанрының аерымлыклары.

40

Бинокльдән күзәтү. Р.Фәйзуллин . Бинокль.

Г. Тукай . Карлыгач.

1

Сәнгатьле уку, сүзлек эше, эчтәлек сөйләү, төп геройларга характеристика бирү әңгәмә, теманы билгеләү. Хезмәт турында мәкальләр белән танышу

41

Син- миңа, мин- сиңа карыйм. Р. Хафизова . Күңел күзе.

1

Ѳзек буенча әсәрне тану. Әсәрдәге вакыйгалар эзлеклелеген күрсәтә белү. Әсәрнең төп фикерен әйтү. Геройларны хәтердә калдыру. Әсәрнен эчтәлеге буенча план төзү.

42

Алар –безгә, без- аларга карыйбыз.  Җ.Дәрзаман. Балык тотты. Б.Рәхмәт. Гөлйөзем белән чебен. Р.Корбан. Чыпчык.

1

Шигырьне сәнгатьле итеп,тиешле тизлектә уку, укытучы белән аралашу, күнегүләр эшләү. Шигырьнең эчтәлеге буенча әңгәмәдә катнашу, үз фикереңне әйтә белү. Биремнәрне парларда тикшерү

43

Үсемлекләр дә хыяллана. Ф.Зыятдинов. Карга белән шөпшә.

1.

Сәнгатьле уку, сүзлек эше, эчтәлек сөйләү, төп геройларга характеристика бирү

44

Л.Лерон. Керән. Җ. Дәрзаман. “Күбәләк кар”. Ш.Галиев. Сизгер суган.

1.

Сәнгатьле уку, сүзлек эше, эчтәлек сөйләү, төп геройларга характеристика бирү

45

Бер предметка төрлечә караш. Р.Миңнуллин. Кем соң минем әби?

1

Сәнгатьле уку, сүзлек эше, эчтәлек сөйләү, төп геройларга характеристика бирү

46

Л.Шәех. Картлар нигә шатлар? Мөстәкыйль эш.

1

Хикәянең төп мәгънәсе. Хикәя исеменең эчтәлеккә туры килүе. Хикәя геройлары, аларның портретлары, характеры.  Геройларның характерына чагыштырма анализ. Геройларга  характеристика.  

47

Ә.Моталлапов. Кечкенә- төш кенә.

1

Сәнгатьле уку, сүзлек эше, эчтәлек сөйләү, төп геройларга характеристика бирү. Үзеңнең мөмкинчелекләреңне ачыклау.

48

Р.Миңнуллин. Йорт агачлары.

1.

Яттан сөйләү, сәнгатьле уку, сүзлек эше , билгеләре буенча ел фасылларын аеру

49

Г.Тукай. Бу кайчак була? Г.Афзал. Беренче кар.

Р. Корбан. Ел фасыллары.

1.

Яттан сөйләү, сәнгатьле уку, сүзлек эше , билгеләре буенча ел фасылларын аеру

50

Р.Миңнуллин. Төрле кешеләр була. Юкка малай булганмын.

1

Яттан сөйләү, сәнгатьле уку, сүзлек эше , билгеләре буенча ел фасылларын аеру

51

Кем нәрсәгә шатлана. Р. Вәлиева. Шатлык кызы.

1

Текстны мәгънәле кисәкләргә бүлү,төп геройларны характерлау, сурәтләү чараларын табу

Балалар өчен газета һәм

журналлар.

Библиографик культура (2 с)

2 с.

52

Р.Миңнуллин. Малайлар сөйләшә. “Серле ачкыч”мәктәп клубы утырышы.

1

Максатларны ачыклау. Рәсемнәргә карата сораулар кую.куелган сорауларга җавап бирү, бирелгән ситуация буенча кечкенә диалоглар төзү. “Серле ачкыч”мәктәп клубы биремнәрен үтәү

53

Журналлар белән танышып кара.

1.

Яңа сүзләрнең мәгънәләрен ачыклау. Рәсемнәргә карата сораулар кую, куелган сорауларга җавап бирү, бирелгән ситуация буенча кечкенә диалоглар төзү. Журналларның эчтәлеге белән танышу.

Шагыйрь өчен табигать-

серле һәм җанлы дөнья.

Әдәби жанрлар ( 7 с)

Библиографик культура (1 с)

8 сәг.

54

Г.Морат. Табигать белеме.

1.

Дәреслек һәм хрестоматия белән иркенләп эшләү, авторларның әсәрләрен табу.

55

Г.Хәсәнов. Имән каргасы.

Сәнгатьле уку, сорауларга җавап бирү

56

Кышкы урман матурлыгы.

Ә. Еники. Кышкы урман.

1.

Сүзтезмәләр белән эш. Әсәрнен эчтәлеген хәтердә калдыру.Бәйләнешле сөйләү.сәнгатьле уку, сорауларга җавап бирү

57

Р.Мингалим. Якты тәрәзә каршында.

1.

Сәнгатьле уку, сүзлек эше, эчтәлек сөйләү, төп геройларга характеристика бирү

58

Матурлыкны саклыйбыз. Йолдыз. Бәхетле агач. Мөстәкыйль эш.

1.

Текстны уку, тәрҗемә, сорауларга телдән җавап, диалог төзү, күнегүләр эшләү. Фикерләрне дәлилләп, аңлатып бирү.Төркемнәдә эшләү.

59

Ф.Сафин. Якты күл сагышы. М. Фәйзуллина. Агачлар да күлмәк алыштыра.

1.

Сәнгатьле уку, сүзлек эше, эчтәлек сөйләү, төп геройларга характеристика бирү

60

Р.Газизов. Ял көнендә. С.Урайский. Туган ил.

1.

Сәнгатьле итеп, тиешле тизлектә укырга өйрәнү, сорауларга аңлап җавап бирүгә ирешү. сүзлек эше, эчтәлек сөйләү, төп геройларга характеристика бирү.

61

 Йомгаклау контроль эше

Хикәянең төп мәгънәсе. Хикәя исеменең эчтәлеккә туры килүе. Хикәя геройлары, аларның портретлары, характеры.  Геройларның характерына чагыштырма анализ. Геройларга  характеристика.  

Кызык һәм көлкеле        

хәлләр.

Әдәби жанрлар ( 6 с )

Библиографик культура (1 с)

7 с.

62

Көлке ничек туа. Ләбиб Лерон. Тишек хәтер.

1.

Сәнгатьле уку, сүзлек эше, эчтәлек сөйләү, төп геройларга характеристика бирү

63

Шаяртуның да мәгьнәсе була. М. Галиев. Көзге каршында. М.Шабаев. Зәңгәр песи.

1.

Капма-каршылыкның көлке тудыруын аңлау,үзеңнең кимчелекләреңне әсәрләр аша аңлау, бетерү өстендә эшләү,язучыларның кызыклы хәлләрне җиткерү алымнарына төшенү, юмор хисен аеру, мәзәк өлешне таба белергә өйрәнү, чыга алмаслык кыен хәлләрнең булмавын ачыклау.

64

Гаҗәпнең дә гаҗәбе, мәзәкнең дә мәзәге. Э.Шәрифуллина. Оттырды. Л.Лерон. Гаҗәп хәлләр.

1.

Уку күнекмәләрен бәяләү. Сәнгатьле уку, сүзлек эше, эчтәлек сөйләү, төп геройларга характеристика бирү.Үзеңнең мөмкинчелекләреңне ачыклау.

65

Искитмәле тамашалар. М.Галиев. Тамаша.

Г. Мөхәммәтшин. Көчле булсам.

1.

Дөньяны шагыйрьләр күзлегеннән чыгып тану. Рифманы сиземли, таба, куллана белү. Тексттагы сүзләренең мәгънә төсмерләрен аера белү һәм аларны сөйләмдә куллану, сурәтләү чараларын тану һәм аңлау. Геройның эчке дөньясын аның әйләнә-тирә дөньяны танып белүе аша күрсәтү. Шигырьдә чагыштыру, сынландыру, эпитетны табу.

66

Эшләсәң ашарга була. Р.Вәлиева. Яңа көрәк.

1

Уку күнекмәләрен бәяләү.Сәнгатьле уку, сүзлек эше, эчтәлек сөйләү, төп геройларга характеристика бирү.Үзеңнең мөмкинчелекләреңне ачыклау.

67

Рафис Корбан. Кояш- безнең дустыбыз.

1.

Уку күнекмәләрен бәяләү.Сәнгатьле уку, сүзлек эше, эчтәлек сөйләү, төп геройларга характеристика бирү.Үзеңнең мөмкинчелекләреңне ачыклау.

68

Йолдыз. Матурлык. “Серле ачкыч”мәктәп клубы утырышы.

1

Сәнгатьле уку, сүзлек эше, эчтәлек сөйләү, төп геройларга характеристика бирү. Текстны мәгънәле кисәкләргәбүлү, төп геройларны характерлау, сурәтләү чараларын табу

                                                           Тест №1,  1 чирек өчен

                                       1 вариант

1.Әмир китап киштәсеннән нинди китаплар  алган?

а) әкиятләр;  ә) шигырьләр;  б) әдәби уку дәреслеге

2.Тылсымлы әкиятләрдә вакыйгалар ничә тапкыр кабатлана?

а) 1;   ә)3;      б)7.

3.Хайваннар турындагы әкиятләрнең төп геройлары:

а)Кешеләр;ә)кошлар;б)хайваннар.

4.Татар әкиятләрендә очрый торган тылсымлы предметларны тап.  а)тәрәзә;  ә)тарак;   б)ачкыч.

5. “Җизни әкиятенең”  шигыренең авторы кем?

а) Рөстәм Мингалим;   ә) Роберт Миңнуллин;

б) Шәүкәт Галиев

6.Д.А. Александровның  “Кышкы әкият”е нәрсә ул?

а) картина   ә) шигырь   б) әкият

7. “Батыр Әтәч” әкиятендә кайсы герой ярдәмгә мохтаҗ?

 а) Кәҗә              б) Куян           в) Аю                г) Төлке

8.”Арыш  кыры” картинасының авторы?

а) Д.Я.Александров  ә) А.М.Герасимов  б) И.И. Шишкин

9. “Аз булса да, үз акылың булсын”,- дигән мәкаль кайсы әсәргә карый?

 а) “Батыр Әтәч”    б) “Әтәч Патша”    в) “Бүдәнә белән Төлке”    г) “Тавык белән Үрдәк”

10. «Кәҗә белән Сарык әкияте» нең авторы:

а) Г.Тукай          б) халык           в) М.Гафури                г) Ш.Галиев

11. «Котбетдин Мәргән ауда вакытта ишегалдына нинди җәнлек кергән?:

а) бүре        б) төлке          в) керпе  

12.  «Тавык  белән Үрдәк әкияте» нең авторы:

а) Г.Тукай           б) М.Гафурив) Ш.Галиев

                                       2 вариант

 1. “Кәҗә белән сарык әкияте” нинди әкият?

а) халык;   ә)язучы язган;      б)белмим.

2. “Җизни әкиятендә”саналган әкиятләр  :

а)Шүрәле;   ә)Гөлчәчәк;       б)аю белән төлке.

3.Ник әле соң итек җитмәде нинди әкият?

а)чылбыр;     ә)аптыраткыч-йөдәткеч;б)әйләнмәле.

4.Рәссам Фәридә Ризаев кайсы әкияткә иллюстрация ясаган:

а)  “Батыр Әтәч”    б) “Әтәч Патша”    в) “Кәҗә белән сарык”

5. Капчыкта ничә бүре башы булган:  

а)  “5”    б) “10”    в) “12”

6. “Батыр Әтәч” әкиятендә кайсы герой ярдәмгә мохтаҗ?

 а) Кәҗә              б) Куян           в) Аю                г) Төлке

7. «Тавык  белән Үрдәк әкияте» нең авторы:

а) Г.Тукай           б) М.Гафурив) Ш.Галиев

8.Гөлчәчәк ничә тапкыр җырлый:

 а)  “4”    б) “10”    в) “5”

9.Татар халкының “Өч кыз” әкиятендә игелекле бала ...

а) кече кыз           б) уртанчы кыз          в) олы кыз         г) берсе дә түгел

10.Төшеп калган сүзләрне билгеләгез

Иптәшең үзеңнән _____булсын

а) әйбәт          б) яхшы          в) начар

11. 5. “Котбетдин Мәргән ” әсәренең авторы кем?

а) Рөстәм Мингалим  ә) Роберт Миңнуллин;   б) Шәүкәт Галиев

12. «Котбетдин Мәргән ауда вакытта ишегалдына нинди җәнлек кергән?:

а) бүре        б) төлке          в) керпе

                                                                 Тест №2,  2 чирек өчен

. “Кырмыска һәм малай”  шигыренең авторы кем?

а) Рөстәм Мингалим;  ә) Зыя Мансур;  б) Шәүкәт Галиев

2.  Габдулла Тукайның “Буран” шигырендә  нинди тау турында сөйләнә?

а) биек      ә) Каф        б) Кавказ

3.”Беренче кар” картинасының авторы?

а) Д.Я.Александров     ә) А.М.Герасимов    б) А.А.Пластов

4.Алтын балык хикәясендә малайның исеме

А) Раил      Ә) Салават      Б) Сәйдәш

5. Равил Фәйзуллин кайсы ел фасылы турында яза?

а) кыш      ә) яз      б) җәй

6.Д.А. Александровның  “Кышкы әкият”е нәрсә ул?

а) картина    ә) шигырь   б) әкият  

7. Хокку ничә юллы шигырь?

а) ”дүрт”  ә) ”өч”    б) ”алты”

8.  Идрис Туктарның “Урман букеты” хикәясендә  кайсы агач турында сөйләнә?   

а) чыршы   ә) имән     б) каен

9. Аю өнендә балалар киштәдән нинди китап алалар?

а) ”Кояшны кочкан малай”    ә) ”Тылсымлы көзге”   б) ”Аксак төлке”

10.Әминә белн Әмир  Аю өненә үзләре белән кемне алып баралар?

А) Укымышлы  Ябалакны    Ә) Шәвәлине   Б) Белдекле Керпене

11. ”Мырауҗан агай хәйләсе “ничә чыпчык

а) 11      ә) 5        б) 8

12. “Черкиләр”  шигыренең авторы кем?

а) Рөстәм Мингалим;     ә) Роберт Миңнуллин;    б) Шәүкәт Галиев

.Мырауҗан агай хәйләсе

а) уйдырмамы    ә) такмазамы     б) әкиятме

 2. “Черкиләр”  шигыренең авторы кем?

а) Рөстәм Мингалим;    ә) Роберт Миңнуллин;  б) Шәүкәт Галиев

3. “Борынгы әкият”тә нинди ашамлык турында языла:

а) су     ә) тоз      б) икмәк

4. “Белмим”  шигыренең авторы кем?

а) Йолдыз;   ә) Зыя Мансур;    б) Шәүкәт Галиев

5.Замана баласына нинди сыйфатлар туры килә?

а)Күп йоклый;    ә)күп ашый;   б) күп нәрсә белән кызыксына

6. Хокку ничә юллы шигырь?

а) ”дүрт”   ә) ”өч”      б) ”алты”

7.  Идрис Туктарның “Урман букеты” хикәясендә  кайсы агач турында сөйләнә?

а) чыршы   ә) имән   б) каен

8.”Умырзаялар” картинасының авторы кем?

а) Бакый Урманче;  ә) Илдар Рафиков;   б). А.М.Грицай

9. Ләбиб Лерон “И ямьле дә соң дөнья!” хикәясендә кайсы ел фасылы турында яза?

а) кыш    ә) яз      б) җәй      в) көз     г) дүрт ел фасылы турында да

10. Яңа ел турында кайсы шагыйрьнең шигырен укыдык?

а) Роберт Миңнуллин   ә) Шәүкәт Галиев   б) Рафаил Газизов

11. Борынгы әкияттәге батырның исеме?

а) Камыр Батыр     ә) Гали Батыр     б) Алып

12.Резеда Вәлиева нинди чәчәк турынды шигырь язган  ?

а) кыңгырау      ә) умырзая     б) ромашка

                                                 Тест №3,  3 чирек өчен

             1 вариант

1. “Чыршы әйләнәсендә“кайсы шагыйрьнең шигыре ?

а) Роберт Миңнуллин

ә) Шәүкәт Галиев

б) Рафаил Газизов

2.Наюрморт – табигать күренешләрен  тасвирлаган рәсем ул.

а) әйе

ә)юк

3.Өстәл өстендә самовар, савытларда чәкчәк, печенье, конфет, чынаяклар. Бу портретмы?

а) әйе

ә)юк

4.Мин альбом битенә энемнең рәсемен ясадым. Бу портретмы?

а) әйе

ә)юк

5.“Тәҗрибә”хикәясен:дә малай исеме

а) Наил;

ә) Вәли;

б) гали;

6. Күзләрнең кайсысы гади әйберләрне дә матур, гаҗәп, серле итеп күрә?

а) серле күзләр;

ә) зәңгәр күзләр;

б) күңел күзе;

7. Ай нәрсәгә охшаган?

а) тәлинкәгә;

ә) фонарьга;

б) шарга;

8. Бөтен дөнья кайчан кып-кызыл булып күренә?

а) кояш баеганда;

б)кызыл пыяла аша караганда;

в) кояш чыкканда.

9.Ялгыш җавапны билгелә. Боз аша ниләр күреп була?

а) балыклар;

ә) өйләр;

б)эреле-ваклы ташлар;

10.Роза Хафизованың “Күңел күзе” хикәясендәге малайның исеме ничек?

а) Кәрим;

ә)Камил;

б)Кафил.

 11. “Черкиләр”  шигырендә ничә черки турында сүз бара?

а) 5

ә)12

 б)7

12. “Замана баласы”  шигыренең авторы кем?

а) Йолдыз;

ә) Зыя Мансур;

б) Резеда Вәлиева

2 вариант

1. Ф.Садриевның “Боз өстендә”хикәясендә малайлар исеме:

а)Илнур белән Марат;

ә) Раил белән Наил;

б) Илнур белән Кәрим.

2. “Тамчы ”шигырендәге тамчы кайда булыр ?

а) агач ботагындамы ;

ә) яфрак өстендәме;

б) җирдәме.

3. “Әле пъедесталда” картинасын кайсы рәссам ясаган?

а) Харис Якупов;

ә) Евгений Канев;

б) Бакый Урманче.

4.”Соңгы кар” картинасының авторы кем?

а) Бакый Урманче;

ә) Илдар Рафиков;

б). Харис Якупов.

5. “Балык тотты” шигырен кем язган?

а) Җәүдәт Дәрзаман;

ә)Шәүкәт Галиев

б) Роберт Миңнуллин

в) Марсель Галиев.

6.Чыпчык малае турындагы әсәр ничек атала?

а)”Батыр Чыпчык”;

ә) “Кечкенә-төш кенә”;

б) “Чыпчык малае”

7.Габдулла Тукайның ел фасылларына багышланган табышмак-шигыре ничек атала?

а) “Табигать фасыллары»;

ә) “Бу кайчак була?”;

б) “Ел фасыллары”.

8.”Кем соң минем әби?” шигыренең авторы:

а)Йолдыз

ә) Резеда Вәлиева

б) Роберт Миңнуллин.

9. Бу шигырьләрнең кайсысы Роберт Миңнулинныкы түгел?

а)”Төрле кешеләр”

ә) Миңа охшаган малай”

б) “Юкка малай булганмын”

10. Ф.Садриевның “Боз өстендә”хикәясендә малайлар исеме:

а)Илнур белән Марат;

ә) Раил белән Наил;

б) Илнур белән Кәрим.

11. Н.Арслановның “Сезнеке”шигырендә ничә бала :

а)2;

ә) 4;

б) 1.

12.Г.Тукай нинди кош турында шигырь язган?

а)чыпчык   ә) сыерчык    б) карлыгач

                                                                          Тест №4,   4 чирек өчен

1 вариант

1.Яңалыклар безгә нәрсә турында  хәбәр итәләр?

а) Әле күптән түгел генә булган мөһим хәлләрне;

ә) искә төшкән вакыйгаларны;

б) кешедән ишеткәннәрне.

2. Журналист кем ул?

а) Газета яки  журналда эшләүче;

ә) яңалыкларны иң беренчеләрдән булып белүче һәм башкаларга төгәл итеп сөйли алучы;

б) китапханәдә эшләүче.

3. Ялгыш җавапны билгелә. Яңалыклар ничек тарала?

а) Газета-журналлар аша;

 ә) китаплардан ;

б) телевидение яки радиотапшырулар ярдәмендә.

4. Балалар өчен чыгарыла торган газета-журналларны  билгелә.

а) “Казан утлары”;

ә) “Салават күпере”;

б) “Сабыйга”.

5. Түбәндәге газета-журналлар  исемлегеннән журналларны гына табып билгелә.

а) “ Сабантуй”;

ә) “Тылсымлы куллар”;

б)  “Күчтәнәч”.

6. “Тылсымлы куллар” журналы кемнәргә атап чыгарыла?

а) Җыр яратучыларга;

ә) оста кулларга;

б) китап укучыларга.

7. “Малайлар сөйләшә”  шигыренең авторы кем?

а) Рөстәм Мингалим;

ә) Роберт Миңнуллин;

б) Фәнис Яруллин.

8. “Салават күпере”  журналының  кушымталарын билгелә.

а) “Мәйданчык”

ә) “Гөлбакча”

б) “Сыбызгы”

9. Газета исемен тап.

а) “Мәйданчык”

ә) “Ялкын”

б) “Көмеш кыңгырау.”

10.Марсель Галиевның “Көзге каршында” шигырендә төп герой.

а) Кыз бала;

б) песи;

в) каз.

11. “Якты тәрәзә каршында “хикәясендә малайның исеме:

а)Алмаз

ә) Булат

б) Наил

12. М.Шабаев нинди песи турында шигырь язган?

а)йомшак

ә) зәңгәр

б) шаян

2 вариант

1. “Шатлык кызы”хикәясендә нинди кош турында языла:

а) чыпчык

ә) сыерчык

б) песнәк

2. Бу шигырьләрнең кайсысы Роберт Миңнулинныкы түгел?

а)”Төрле кешеләр”

ә) Миңа охшаган малай”

б) “Юкка малай булганмын”

3. Журналист кем ул?

а) Газета яки  журналда эшләүче;

ә) яңалыкларны иң беренчеләрдән булып белүче һәм башкаларга төгәл итеп сөйли алучы;

б) китапханәдә эшләүче.

4. Ялгыш җавапны билгелә. Яңалыклар ничек тарала?

а) Газета-журналлар аша;

 ә) китаплардан ;

б) телевидение яки радиотапшырулар ярдәмендә.

5. “Салават күпере”  журналының  кушымталарын билгелә.

а) “Мәйданчык”

ә) “Гөлбакча”

б) “Сыбызгы”

6. Газета исемен тап.

а) “Мәйданчык”

ә) “Ялкын”

б) “Көмеш кыңгырау.”

7.Рөстәм Мингалим “Якты тәрәзә каршында” хикәясендәге малайның исеме ничек?

а) Кәрим;

ә)Камил;

б)Булат.

8.”Бәхетле агач?” шигыренең авторы:

а)Йолдыз

ә) Резеда Вәлиева

б) Роберт Миңнуллин.

9.”Тастак” картинасының авторы кем?

а) Бакый Урманче;

ә) Илдар Рафиков;

б). Харис Якупов.

10.“Гаҗәп хәлләр” шигырен кем язган?

 а) Марсель Галиев;

 ә) Эльмира Шәрифуллина;

 б) Ләбиб Лерон

11. “Оттырды “шигырендә малайның исеме:

а)Алмаз

ә) Фәрит

б) Наил

12. “Көчле булсам...”шигырендә нинди бөҗәк турында языла:

а) черки

ә) кигәвен

б) кырмыска