урок литературного чтения на татарском языке "Кошларны каршы алыйк"
план-конспект урока по чтению (3 класс) на тему

Әлмәт шәһәре муниципаль бюджет белем  бирү учреждениесе                                                           “1 нче номерлы гомуми урта белем бирү мәктәбе”

2А сыйныфында укудан “Кошларны каршы алыйк ” темасы буенча үткәрелгән  дәрес эшкәртмәсе.

(дәреслек авторы Р.Г.Ягъфәрова)

Үткәрде: укытучы                                                                                                                                                                                                                                                                       Гимадиева Илсөя Илдар кызы                                                                                                                                                            

Әлмәт шәһәре

Тема: “Кошларны каршы алыйк”

Максат:

• Балаларны табигать, кошлар темасына багышланган әсәрләр белән таныштыруны дәвам итү;
• Сәнгатьле, аңлап уку күнекмәләрен ныгыту;
• Балаларның логик фикерләү сәләтен, күзәтүчәнлеген үстерү;
• Сөйләм телен камилләштерү;
• Табигатькә, тереклек ияләренә карата игътибарлы, сакчыл караш тәрбияләү;
• Халык аваз иҗатын өйрәнүгә омтылыш тудыру.

Кулланма материал: дәреслек,“Җимлек янында” рәсеме, мультимедиа системасы,“Кошлар – безнең дуслар” темасына презентация, рәсемнәр күргәзмәсе, балалар тарафыннан ясалган китапчыклар, , кошлар тавышы, җыр язылган фонограмма, дәреслек, өстәмә хрестоматия :“Раушан көзге”.

                                                 Дәрес барышы:

1. Оештыру өлеше

Исәнләшү.

• Исәнмесез, укучылар!
• Исәмесез- саумысыз!
• Хәерле иртә, балалар!
• Имин үтсен көнегез!
• Кәефләрегез ничек соң?
• Кояшлы иртә кебек.

Тукай телен, анам телен

Өйрәнергә дип килдек.

2. Өйгә бирелгән эшне тикшерү.

а) – Үткән дәрестә без нәрсә хакында сөйләштек, укыдык? (кошларга ярдәм итү турында сөйләштек, шигырь укыдык);

б) 3-4 бала Резеда Вәлиеваның “Кошкайларны саклыйбыз” дигән шигырен сәнгатьле итеп укый.

- Балалар, ә без сезнең белән суыктан интегүче, җим табарга аптыраган кошларга ничек ярдәм итәбез? (җимлекләр ясап элдек, аларга ярма, ипи валчыклары сиптек);

в) Тактадагы рәсем буенча әңгәмә:

- Рәсемдә кемнәрне күрәсез? Балалар нишлиләр? Биредә сезгә таныш булган кошлар бармы? (күрсәтү, исемнәрен әйттерү). Бу кошлар ни өчен җылы якларга очып китмиләр?

- Бездә кышлаучы нәни дусларыбыәга багышланган нинди әсәрләр укыдыгыз? (2-3 бала китапчыкларыннан шигырьләр укый)

Йомгаклау. Презентация.

• Суык кыш көннәрендә кошлар ничек туена? Ни өчен кошларга җимлекләр куярга кирәк?

Физминутка: “Очты- очты” уены

3. Яңа әсәр белән танышуга әзерлек. 

а) фонограммада кошлар сайравы яңгырый, балалар күзләрен йомып тыңлыйлар:

- Ә хәзер мин сезне табигатькә сәяхәткә чакырам. Бер мизгелгә генә күзләрегезне йомыгыз да, игътибар белән тыңлагыз әле. Нинди серле, сихри тавышлар бу?

(Балалар язмада ишетелгән кош тавышларын саныйлар: сыерчык, тургай, шәүлегән...)

- Нишләп соң без бу кошларны тирә - ягыбызда күрмибез, тавышларын да ишетмибез?

(чөнки алар ерак илләргә кышларга очып киттеләр, алар- күчмә кошлар.)

б) тактадагы дүртьюллыкны укыту:

“Яз килә, яз килә,

Сыерчыклар килә.

Сандугачлар, тургайлар-

Җырчы кошлар килә!” (Бари Рәхмәт)

- Зәһәр суыклары, салкын җилләре белән кошларны куркытучы кыш тиздән үз урынын ямьле язга бирер һәм сагынып көткән кошлар туган илләренә кайтырлар.

4. Хәзер без сезнең белән шул хакта сөйләшербез

Дәреслекнең 131 битендәге текстны табыгыз.

а) узем укыйм, балалар тыңлап, китаптан күзәтеп баралар;

б) сүзлек өстендә эшләү (яз хәбәрчеләре, иген корткычлары, өй кыекларында);

в) балалар үзлектән текстны укып чыга;

г) балалардан укыту (2 укучы укый);

д) текстны өлешләргә бүлү, бүлекләргә исем уйлап табу:

“Тиздән кошлар кайтыр”

“Язның беренче хәбәрчеләре”

“Кошларның кешеләргә файдасы”

“Дусларны каршы алырга әзерләник”

е) сайлап алып укыту:

-Беренче хәбәрчеләр дип нинди кошларны атыйбыз? ( кара карга, тургай, сыерчыкның тактадагы рәсемнәрен табып күрсәтү)

- Кошлар кайткач, табигать ничек үзгәрә? (җанлана, чөнки тирә-якта кошлар тавышы яңгырый)

-Кошларны ничек каршы алырга кирәк? (яңа оялар ясарга, былтыргы ояларны төзәтергә кирәк)

-Без кошларны ни очен яратабыз? (китергән файдалары, матур сайраулары өчен...)

5. Кошлар турында әсәрләр, халык аваз иҗаты мисалларын тыңлау.

(балаларга бирелгән мөстәкыйль эшнең үтәлешен тикшерү)

а) шигырьләр, җырлар

б) табышмаклар (җаваптагы кош рәсемен күрсәтү, исемен атау)

в) мәкальләр, әйтемнәр

г) халкыбыз йололары: (Карга боткасы – Нәүрүз бәйрәмендә, Кошлар көне...)

д) бала уятканда:

- Тор, тор, тургай,

- Таң-таң ата бугай

- Тургай кер, чыпчык чык!

- Чырык – чырык – чырык.

Бала юатканда (елаганда):

• Гөлдергү, гөлдергү,
• Нинди матур кыздыр бу?!

е) кошлар исемен кулланып мактау:

Сандугач (былыбыл) – моңлы, матур тавышлы, оста җырлаучы

Карлыгач (канатыдай кыйгач кашлы) – кыз бала

Аккоштай нәфис, гүзәл кыз.

Бөркет, лачын – батыр, кыю ир-егет.

Саескан – күп сөйләшүче, тискәре холыклы кеше.

6. Кошларның сирәк, югала баручы төрләре хакында мәгълүмат бирү (Кызыл китап)

Экологик билгеләрне аңлату.

7. Дәресне йомгаклау.

• Дәрестә нәрсә турында сөйләштек? Ни өчен кошлар – безнең дуслар дип әйтәбез?

Өйгә эш – 131 биттәге текстны сәнгатьле итеп укырга. Билгеләр кую.

VIII. “Нәни дусларым” җыры белән (М.Разов – В.Агапов) дәресне төгәлләү.