Конспект открытого занятия на тему "Олонхо дойдутугар айан"
план-конспект занятия по развитию речи (старшая группа)

Эмээхсин: Оьолоор,бугун биьиги олонхо алыптаах дойдутугар айанныахпыт.Эйдуэххэйин эрэ, олонхоьо хас дойду баарый?

Оьолор:Ус.Уэьээ дойду, орто дойду, аллараа дойду.

Эмээхсин:Уэьээ дойдуга кимнээх олороллоруй?

Оьолор:Уэьээ дойду- халлаан тоьус хартыгастарыттан турар.Бу Урун Айыы тойон уонна айыылар дойдулара.

Эмээхсин: Маладьыастар.Онтон орто дойдуга кимнээх олороллоруй?

Оьолор:Орто дойду-ичигэс айыльалаах, киирбэт куннээх, баай оттоох-мастаах, кэтэр кынаттаах,кыыллардаах, эйэьэс дьоннордоох.

Эмээхсин:Маладьыастар.Аллараа дойдуга кимнээх олороллоруй?

Оьолор:Аллараа дойду -сииктээх,тымныы салгыннаах,туманнаах,харана дойду, туох да ууммэт,муус тыыннаах кулук дойду.

Эмээхсин:Маладьыастар.Бу ус дойду бэйэ бэйэлэрин кытта сибээстээхтэр,хардарыта кэлии-барыы баар, кэлэр-барар сирдэрэ аартык дэнэр.

Эмээхсин:Оьолоор,уэьээ дойдуну биьиги ханнык дьуьунунэн ойуулуубутуй?

Оьолор:Манан ,халлаан куэх.

Эмээхсин:Орто дойдуну...?

Оьолор:От куэьунэн.

Эмээхсин:Аллараа дойдуну...?

Оьолор:Хара.

Эмээхсин: Маладьыастар.Хата оьолорбун кытта оонньуум эрэ.

Оонньуу:»Олонхо дойдуларын кытта билсиьии».

Сыала:Оьо олонхо ус дойдутун истэн аатын толоруэтэрин ситиьии,больомтотун сайыннарыы, олонхоьо туттуллар тыллары билэрин чинэтии,норуот тылынан айымньытыгар умсугутуу.

Туттуллар матырыйаала:Манан,от куэьэ, хара дьуьуннэринэн тигиллибит панно(танас),кыра оьо тутарыгар сэп гына предметнэй уруьуйдар(хартыыналар).

Эмээхсин: Дьэ эрэ тукаларыам уэьээ дойдуга кимнээх олороллор диэтибит ,биир биир ылан ууруоххайын манан дьуьуннээх танаспытыгар.Инник курдук орто дойдуга ууруоххайын уонна бутэьигэр аллараа дойдуга кимнээх баалларын уурталаан.Маладьыастар.

Соьуччу тугэн:(Сиэн кыыс киирэр).

Сиэн кыыс: Эбээ,биьиэхэ посылка кэлбит.

Эмээхсин: Ээ оьом барахсан посылка аьалла дии.Ким ыыттаьай?Чэ бары мустаммыт кэруэххэйин эрэ,тугу ыыппыттар эбитий.

Эмээхсин: Хайаа олонхо дойдутун дьоно сиэннэрбэр оонньуу ыыппыттар дии .

Оонньуу:»Сэбулуур олонхон геройун хомуй».

Сыала:Хартыынаны хомуйуу оьо эйугэр онорор дьайыыларын, ол эбэтэр сурунун булар,тэнниир,араарар уэруйэхтэрин сайыннарарга кэмэ буолуо. Ону тэнэ оьо эйгэ тутар дьоьурун, тылын уонна илиитин былчыннара сайдарын, билиитин-кэруутун кэнэтэрин хааччыйыы.

Туттуллар матырыйаалар: Аналлаах хопполорго А-4 формат хартыыналар уонна уут-укчу хас да чаастарга араарыллыбыт хартыына.

Эмээхсин: Дьэ эрэ ким таьаарда ?Бухатыыр аата кимий? Ханнык олонхоттон?...

(Оьолор эппиэттэрэ).

Эмээхсин: Маладьыастар,сэптээх эппиэттэри истэммин уэрдум.Барытын эйдээбуккут.

Эмээхсин: Олорон хаалаары гынныбыт ,хата туран эттэ-сииннэ хамсата туьуэххэйин эрэ.

Физминутка.

(Сиргэ олоробут).

Иннэ-кэннэ биллибэт

Киэн куйаар ортотугар

Биир кыракый таас оьото

Тэкунуйэ бэкунуйэ

Сылдьыбыта уьу.

(Сиьи кэнэтук туттан олоруу,тэбэну эргитии).

Ол таас

Урдук айыылар ыйаахтарынан

Сараадыйа уллэн

Билинни киэбигэр диэри

Улаатан сир шара буолбут.

(Сиьи кэнэтук туттуу,тобуктаан олоруу,икки илиинэн кыра,онтон улахан тэкунугу оноруу).

Ол сирин ойоьолоон тахсар

Уоттаах кун сылыппыт.

(Тобукка олоруу,икки илиини эрэ уунан уна,ханас диэкки иннэри туьуу).

Курулуу-харылыы суурдэр

Кэнус урэхтэр устубуттар.

(Тобукка туруу,сис кэнэ,тарбахтары холбоон долгуну оноруу).

Улускэннээх сууруктээх

Утуэ эрустэр устубуттар.

(Тобукка олоруу,илиини быластаан долгуну оноруу).

Имигэс иирэ талахтар тулалаабыттар

Хамныы-имнии турар

Хатын мастар симээбиттэр.

(Имиллэннээн,тарбахтары сахсыйан туруу,илиини эрэ уунуу,уна,ханас хачайданыы).

Хонуутугар хороьор муостааьы мунньубуттар

Сыьыытыгар сыспай сиэллээьи дэлэппиттэр

(Туэрт атах буолан туруу,уна ханас илиини уочаратынан эрэ кэтэьуу, онтон атахтары эрэ кэтэьуу).

Халлааныгар кэтэр кынаттааьы ыыппыттар.

(Тобугу уэьээ тардан,илиини имигэстик сапсынан хаамыы).

Ойууругар кыыл арааьын олохтообуттар.

(Ойуоккалааьын,сууруу).

Ити курдук сиэдэрэй айыльа анаан онорон сири дойдуну,кэхсуттэн тэьииннээх кун улууьун дьонун олохсуппуттара эбитэ уьу.

(Салгыны муннунан эьирийии,айаьынан таьаарыы).

Эмээхсин:Олорон эрэн сиэннэрбин кытары хата хомуска оонньоон кэруэххэ.

(хомуска сахалыы матыыптар).

Сиэн кыыс: Тураммыт хамсаныылаах оонньууну оонньуоххайын эрэ .

Хамсаныылаах оонньуу:»Мэччирэннээх алааска».

Сиэн кыыс:Оьолоор мин уруьуйдуурбун наьаа сэбулуубун,онтон эьиги?

Оьолор:Сэбулуубут.
Сиэн кыыс:Чэ оччоьуна бу миэхэ илиистэр, кырааскалар бааллар ,олонхобут ус дойдутуттан биирин уруьуйдуоьун эрэ.

(Оьолор сиэн кыыьы кытары уруьуйдууллар.Тумугэр эмээхсиннэ тугу уруьуйдаабыттарын кэрдэрэллэр,кэпсииллэр).

Эмээхсин: Оьолорум барахсаттар кэпсээбиппин эйдээбуккут, маладьыастар .