Педагогик тәжрибә менән уртаҡлашыу

Муниципальное образовательное бюджетное учреждение

основная общеобразовательная школа д. Тавакачево

План работы школьного методического объединения учителей гуманитарного цикла наук

на 2018-2019 учебный год

Проблема школы

«Создание благоприятной образовательной среды, способствующей раскрытию индивидуальных особенностей обучающихся, обеспечивающей возможности их самоопределения, самореализации и укрепления здоровья школьников».

Методическая тема школы

«Повышение качества знаний обучающихся через реализацию основных направлений и организация и успешное внедрение новых образовательных стандартов».

2018-2019 учебный год

Тема: «Использование современных педагогических и информационных технологий

в образовательном процессе для активизации творческого потенциала учащихся»

или «Совершенствование уровня педагогического мастерства учителей, их эрудиции и компетентности в условиях реализации ФГОС ООО»

Цель: «Повышение научно – методического уровня и развитие творческого потенциала учителей. Активное применение новых педагогических и информационных технологий всеми учителями методического объединения гуманитарного цикла для развития творческих способностей, повышения интереса к предмету и ликвидации пробелов знаний у учащихся»

Задачи:

• Создание условий для  подготовки поэтапного введения ФГОС основного общего образования (ООО)
• Внедрение инновационных программ и технологий для повышения качества обучения.
• Совершенствование форм проведения уроков; использование  практикумов   и семинаров.
• Диагностика состояния качества обучения и выявление причин пробелов в знаниях учащихся.
• Совершенствование работы с одаренными детьми и наиболее подготовленными учащимися через конкурсы, олимпиады, научно-практические конференции.
• Активизировать формы и методы работы по подготовке обучающихся

9 –х классов к сдаче итоговой аттестации.

План работы ШМО учителей гуманитарного цикла наук

на 2018 – 2019 учебный год

Банк данных об учителях МО

Темы по самообразованию учителей МО

Перспективный план аттестации учителей МО

Учебно-методический комплекс по предметам МО

Рабочие программы учителей МО

График проведения внеклассных мероприятий учителями гуманитарного цикла

МОБУ ООШ д. Тавакачево на 2018-2019 учебный год

График проведения открытых уроков учителями гуманитарного цикла наук

План работы методического объединения учителей гуманитарного цикла

на 2018-2019 учебный год

Сентябрь – октябрь

• Утверждение плана работы МО учителей гуманитарного цикла на 2018-2019 учебный год. Отв. Якупова Д.Ф.
• Анализ результатов ОГЭ за 2017-2018 учебный год по предметам гуманитарного цикла. Отв. Хисматуллина А.Р.
• Подготовка к предметным олимпиадам в 5-9 классах. Отв. Учителя – предметники

Ноябрь – декабрь

• Открытый урок в 5 классе. Д.Буляков «Яралы китап ».Отв.учитель: Асылбаева Г.Л.
• Мотивы, побуждающие  педагогов к самообразованию. Отв. Асылбаева Г.Л..
• Анализ проведенных олимпиад по предметам гуманитарного цикла и результатов Отв. Якупова Д.Ф.

Январь-февраль

• Открытый урок в 6 классе. Ответственный учитель: Якупова Д.Ф.
• Повышение самооценки у слабоуспевающих подростков как фактор улучшения успеваемости. Отв. Якупова Д.Ф.
• Разработка программы предметной недели гуманитарного цикла. Отв. Учителя-предметники

Март - апрель

• Открытый урок в 7 классе. Ответственный учитель: Хисматуллина А.Р.
• Повышение качества самообразования  и профессиональная ориентация учащихся на основе использования современных педагогических и информационных технологий на уроках русского языка и литературы. Отв. Хисматуллина А.Р.
• О результатах ОГЭ учащихся по предметам гуманитарного цикла (9 классы) за 2017-2018 учебный год. Отв.Якупова Д.Ф..
• Утверждение рабочих программ по предметам гуманитарного цикла на 2018-2019 учебный год. Отв. Якупова Д.Ф.
• Составление плана работы МО учителей по предметам гуманитарного цикла на 2018-2019 учебного года. Отв. Якупова Д.Ф.

Башҡортостан Республикаһы Архангел районы

Тәүәкәс төп дөйөм белем биреү мәктәбе

Эссе

«Минең методик табыштарым»

                                                                                      Аҫылбаева Гөлфиә

                                                                                      Лөғәмән ҡыҙы,

                                                                                      башҡорт теле һәм  

                                                                                           әҙәбиәте уҡытыусыһы

                                                             Уҡтан үткер, уттан ҡайнар һүҙ табамын,

                                                        Ҡояш булып, күңелдәргә юл һаламын.

                                                             Ышаныс менән эйәртәмен үҙ артымдан,

                                                             Тоҡандырам ижад утын хис – ялҡындан.

Уҡытыусы… Мөләйем йөҙлө, сабыр ҡарашлы, талапсан һәм, шул уҡ ваҡытта, кеселекле лә кеше. Бына ул дәрескә керҙе. Юҡ, бүлмәгә уҡытыусы ғына  түгел, унда … ҡояш керҙе. Уҡытыусы – ҡояш. Бына ул уҡыусыларына яғымлы ҡараш ташланы. Балалар ”апа ни әйтер икән?» тип уҡытыусыға төбәлде. Ә уҡытыусы, ғәҙәттәгесә йомшаҡ, тигеҙ тауыш менән мөғжизәле белем донъяһына алып китте, үҙенең һәр дәресе, һәр һүҙе менән балаларҙа игелек, шәфҡәтлелек кеүек матур сифаттар тәрбиәләй башланы.

Эйе, уҡытыусы - белем нурҙарын балаларға өләшеүсе изге йән эйәһе.  Ғилем – күңел күҙен асыр, наҙанлыҡ ҡараңғылығынан сығарыр, донъя көтөр юлдарын өйрәтер оло көс. Ошо көскә эйә булырға ярҙам итеүселәр -  беҙ – уҡытыусылар. Дәрестәрҙә уҡыусылар күңеленә, аңына халҡыбыҙҙың быуаттар буйына тупланған аҡылын, фәлсәфәһен, ҡанундарын һеңдереүселәр. Ошондай, беренсе ҡарашҡа, шаҡтай ҡатмарлы булған маҡсатты тормошҡа ашыра алған уҡытыусы ғына уҡыусылар күңелендә урын ала ала.

Мин көн һайын ошоларҙы уйлап, ашҡынып мәктәпкә барам. Парта артында миңә һынап та, яратып та, ҡыҙыҡһынып та төбәлгән балалар. Һәр күҙҙә – үҙенсәлекле донъя сағылышы. Мин ошо донъяларҙы саҡ ҡына асырға,  уларға үҫергә, яҡшы яҡҡа үҙгәрергә ярҙам итергә тейеш. Ә уны нисек үҫтереп була һуң? Ниндәй юлдар, ниндәй алымдар менән? Минең ынтылышым – һәр уҡыусыға ижади мөмкинлектәрен табырға ярҙам итеү, үҙенең көсөнә ышандырыу. Балаға уның барлыҡ эштәрҙе булдыра алырҙай шәхес икәнен күрһәтеү – минең маҡсатым һәм педагогик фәлсәфәм. Бала үҙ белеменең тәүге емештәрен – һөҙөмтәһен күреп ҡыуанһын. Белем алыу – бала өсөн бик ауыр хеҙмәт. Ана шул хеҙмәтенең бәләкәй генә уңыштарын, үҙенсә асыштарын күрә белергә, тәғәйен баһа бирә барырға, йәғни баланың күңелен үҫтерергә, дәртен һүндермәҫкә кәрәк.

 Минең фекеремсә,  башҡорт әҙәбиәте дәрестәренең төп бурысы – уҡыусыла эске матурлыҡҡа ынтылыш тәрбиәләү, тирә-яҡ мөхиткә, донъялағы төрлө ваҡиғаларға дөрөҫ баһа бирергә, үҙ аллы белем алырға өйрәтеү. Ә был маҡсаттарға нисек ирешергә һуң? Был һорауға һәр уҡытыусы үҙенсә яуап бирәлер. Мин был һорауҙы үҙ-үҙемә һәр иртә һайын бирәм. Яуапты ла көн һайын эҙләргә тура килә. Ҡайһы ваҡыт – фәнни һәм методик әҙәбиәттә, ә ҡай саҡ – уҡыусыларҙың күҙҙәрендә...

Әҙәбиәт дәресендә әҫәрҙәрҙе өйрәнеүҙе мин бейек ҡаяға менеү менән тиңләр инем. Бына беҙ уның ҡаршыһында торабыҙ, беҙҙең алда – үтеп сыға алмаҫтай кәртә. Беҙ барыбыҙ ҙа аҫта, нисек менергә белмәйенсә баш ватабыҙ, фекер алышабыҙ. Ошо ваҡытта ижад башлана ла инде. Һәр бала тәбиғәте менән эҙләнеүсе бит ул. Ошо ынтылышты һүндермәҫкә, уға ярҙам итеп торорға ғына кәрәк.. Уҡыусыны етәкләп эйәртеп алып менергә һәм ирекле ҡош итеп осорорға ла мөмкин. Һәр ике осраҡта ла һөҙөмтә төрлөсә буласаҡ бит. Иркенлек ул – насар түгел, иркенлек ул – хөрлөк.

Мин уҡыусыларым өсөн – кәңәшсе, ярҙамсы. Мин уларға ҡаяға менеү юлдарын күрһәтмәйем, мин уларға йүнәлеш кенә бирәм. Ә уңышҡа ирешеү, иң беренсе сиратта, маҡсат ҡуйыуҙан башлана.  Уҡыусылар үҙ юлдары өсөн маҡсатты үҙҙәре билдәләргә тейеш. Ошо ваҡытта ижадилыҡҡа бер аҙым яһала, сөнки һин алдыңа маҡсатты ҡуйғанһың икән, уға ирешеү юлдарын да эҙләп табыу, һайлау инде һинең үҙеңдән тора.

Дәрестәрҙә уҡыусылар ҙа ошо ҡаяға менеү юлдарын эҙләй башлайҙар. Ниндәй юл менән барырға? Ҡайһы юл менән барһаң, яҡшы булыр? Бындай осраҡта уҡыусылар үҙҙәрен яуаплы тоялар. Улар уйланалар, фекерҙәрен иптәштәренә әйтәләр, бәхәсләшәләр, уйҙарын дәлилләйҙәр. Бында уйҙар ҙа, хистәр ҙә, фекерләү ҙә – барыһы ла бар. Тауға менгәндә лә бит еңел түгел: йығылаһың, һыҙланаһың, ауырттыраһың, тырышып-тырмашып менергә ынтылаһың.

Дөрөҫ, әҙерлекһеҙ уҡыусы өсөн бындай эш шаҡтай ауыр булырға мөмкин. Ләкин бер менеү юлдарын эҙләп  тапҡан уҡыусыға һуңынан ҡаршылыҡты үтеүе еңел буласаҡ. Ул үҙенең ауырлыҡты еңеп сыға ала алыуына, үҙенең һәләтле булыуына, үҙенең көсөнә ышана. Минем маҡсатым да шул: уҡыусыла ижади мөмкинлектәрҙе асыу, үҙенең һәләтле булыуына баланы ышандырыу.

         Билдәле педагог Л.В.Занков: “Һәр яҡлы үҫешкә, рухи байлыҡҡа көсләп өлгәштереп булмай. Кеше үҙе ынтылырға тейеш”, - ти. Белемгә, яңылыҡҡа ынтылыш булғанда ғына бала күңелендә осҡон ҡабына. Уҡытыусы тарафынан дөрөҫ ойошторолған дәрес – ошо осҡондо тоҡандырыусы ут сатҡыһы. Тап шул сатҡыларҙың һүлпән тоҡаныуы арҡаһында күп дәрестәр сифатһыҙ һәм һөҙөмтәһеҙ үтә. Һәр уҡыусыны булдыҡлылыҡҡа, әүҙемлеккә, ижадҡа өйрәтеү, ҡыҙыҡһыныуын үҫтереү – минең педагогик хеҙмәтемдең мөһим бурыстары.

Тырышҡан – ташҡа ҡаҙаҡ ҡаҡҡан. Бына минең уҡыусыларым таҡта алдында баҫып торалар. Уларҙың был әҫәргә ҡарата үҙ фекерҙәре бар. Улар был уйҙарға үҙҙәре барып еткән, улар күңелдә булғандарын әйтергә ынтыла. Әҫәрҙең “ишеген» асып, яҙыусы сағылдырған донъяға инеп, ундағы хәл-ваҡиғалар уртаһында ҡалып, шул тормоштағы кешеләр менән айҡашып, уларҙың һәр береһенең күҙенә тура ҡарап, ҡылыҡ - фиғелдәренә, үҙ - үҙен тотошона, уй - тойғоларына, үҙ - ара мөнәсәбәттәренә бөтә күңелдәре менән һоҡланып, мәкер, зәхмәт сәсеүселәргә нәфрәтләнеп, тормошто йәмләүселәргә ҡарап һоҡланып, уларҙан көс, фәһем алып, донъя бутаусыларҙан ғибрәт алып, баҫып торалар. Улар үҙ аллы белем үҙләштерҙе, ауырлыҡтарҙы, ҡыйынлыҡтарҙы  еңеп, фекерҙәштәр тапты.   Улар инде ҡая башында тиерлек... Бер генә аҙым ҡалған, бер генә аҙым. Был аҙым – ижади баһа, уҡыусылар, ғәҙәттә, был осраҡта синквейн яҙырға яраталар. Рифмаһы булмаһа ла, бындай шиғыр яҙыу – ҙур сәнғәт. Рифма, ритм артынан ҡыуып мәшәҡәтләнәһе булмағас, был юлдар ихласыраҡ сыға, күңелгә нығыраҡ тәьҫир итә.

Дуҫлыҡ.

Ысын, тоғро.

Илһамландыра, шатландыра, әйҙәй.

Дуҫлыҡ яуҙа һынала.

Тормош йәме.

Ошондай уй – фекерҙәр, йомғаҡлауҙар  ихлас күңелдән аҡ ҡағыҙ битенә төшә. Синквейн яҙа алған уҡыусы, ысындан да, тау башында. Ул – бәхетле, ул бөгөн тағы бер юғарылыҡты алды!

...Ҡырҡ биш минут... Күпме был, әҙме?..Тормоштағы ҡаяға менер өсөн бик аҙ,әлбиттә. Ә бына уҡыусыларҙы  ижади бейеклектәргә алып менеү өсөн – етә. Шуның өсөн мин көн һайын әҙәбиәт дәресенә керәм һәм уҡыусыларымдың күҙҙәрендә яңы тауҙарҙы яуларлыҡ ынтылыш күрәм. Белем алыуға ынтылыш уҡыусыларыбыҙҙың даими йәшәү мәғәнәһенә әйләнһен ине. Белем кимәлеңде туҡтауһыҙ күтәреү -  бөгөнгө  тормош талабы. Бала ана шуны төшөнөргә тейеш. Бары тик шул саҡта ғына ул белекле була ала. Ә белекле булыу, йәғни булған белемеңде тормошта ҡуллана алыу, шәхестең иң мөһим сифаттарының береһе.

Йәш быуынға тейешле белем биреү, уларҙы үҫтереү, лайыҡлы йәшәтеү – беҙгә, уҡытыусыларға, аманаттай тапшырылған изге бурыс, шуға хыянат итмәйек. Зиһенебеҙҙә булған белемде, күңелебеҙҙәге тәүфиҡ һәм иманды килер быуындарға тейешенсә өйрәтәйек. Шул саҡта ғына Салауат, Зәки Вәлиди, Шәйехзада Бабич кеүек ҡыйыу, илен, халҡын һаҡлай алырлыҡ, киләсәгебеҙҙе ышанып тапшырырлыҡ егеттәр - ҡыҙҙар үҫер. Уҡытыусының бала күңеленә сәскән белем орлоҡтары шытып, үҫеп, илебеҙ ҡеүәтен арттырырҙай шәхестәр булып өлгөрөр. Был – ябай уҡытыусының хеҙмәт емеше булыр.

Мин тағы ла ошоларҙы уйлап, ашҡынып мәктәпкә барам. Парта артында миңә һынап та, яратып та, ҡыҙыҡһынып та төбәлгән балалар. Һәр күҙҙә – үҙенсәлекле донъя сағылышы. Мин ошо донъяларҙы саҡ ҡына асырға,  уларға үҫергә, яҡшы яҡҡа үҙгәрергә ярҙам итергә тейеш. Нисек итеп? Мин тағы уйланам, эҙләнәм...

Уҡыусыларҙың ижади һәләтен үҫтереү.

XXI быуат-мәғлүмәт технологиялары һәм мәғариф өлкәһендә ҙур мөмкинлектәр тыуҙырған яңы заман.Ул башҡорт теле һәм әҙәбиәте уҡытыуға яңыса ижади ҡараш, уңышлы алымдар ҡулланыуҙы,дәресте заманса, фәнни, ҡыҙыҡлы итеп ойоштороуҙы талап итә.

      Халыҡ традицияларына, халыҡ аҡылына таянып, яңы үҫештәргә, яңы асыштарға ынтылыу, үҙебеҙҙең һөнәри һәләтебеҙҙе үҫтереү өҫтөндә бер туҡтауһыҙ эшләү, заман менән бергә атлап, хатта алдараҡ барыу - беҙҙең төп бурысыбыҙ.

      Һуңғы ваҡытта "Башҡорт теле уҡытылырға тейешме?” тигән һорау йыш яңғырай.Республика Президенты Р.З. Хәмитовтың блогында ла, матбуғат конференцияһында ла булды ул һорауҙар.Рөстәм Зәки улы яуап итеп: "Өфөлә һәм Башҡортостан Республикаһында телде һәр ваҡыт өйрәнәсәктәр…Мин уҡытыусыларҙы уҡытыу сифатын күтәрергә, дәрәстәрҙе ҡыҙыҡлыраҡ итергә саҡырам”,-тине ("Киске Өфө”,№ 44,2010 йыл).

      Һәр дәресте ҡыҙыҡлы,мауыҡтырғыс,фәһемле итеп үткерергә мөмкин.Тик теләк һәм ваҡыт ҡына булһын.

      Дәрестең һәйбәт үтеүе түбәндәге факторҙарға бәйле:

     -һәр дәрестә күргәҙмә материал ҡулланыу;

     -аудио-видеояҙмалар файҙаланыу;

     -һәр теманы тормош менән бәйл2ү;

     -уҡыусыларҙы ҡыҙыҡһындырған әйберҙе дәрес,тема менән бәйләргә ынтылыу;

      Заман талаптарына яуап бирерлек сифатлы уҡытыу-мәктәптең иң мөһим бурысы.Педагогик күҙлектән ҡарағанда, ул белемдең билдәле бер йыйылмаһын үҙләштереүгә генә түгел,шәхес үҫешенә лә ҡайтып ҡала. Уҡыусыларыбыҙ белемле,патриотик рухлы шәхес булып үҫһен өсөн мин үҙемә шундай бурыстар ҡуям:

-һәр балала айырым шәхесте күрә белеү;

-уҡыусынының белем алыуға эҙләнеүҙәр аша килеүен тәьмин итеү;

-балала үҙ көсөнә,үҙ-үҙенә ышаныс тәрбиәләү;

-уҡыусыға үҙ аллы эшләү,шәхесен үҫтереү өсөн мәктәптә шарттар булдырыу;

-белем биреүҙең традицион юлдары менән бергә инновацион алымдарҙы ҡулланыу.

     Әлбиттә,быларҙың барыһын да тормошҡа ашырыу өсөн иң тәүҙә уҡытыусы һәм уҡыусы хеҙмәттәшлеген - уҡытыу эшен дөрөҫ ойоштороу мөһим.

    Бөгөнгө уҡытыусы һәр яҡлап үҫешкән,яңынан-яңы алымдар, мәғлүмәт технологияларын ҡуллана белеүсе шәхес булырға тейеш.Сөнки мәғлүмәт технологиялар ҡулланыу – өҫтәлмә мәғлүмәт биреүҙә отошло алымдарҙың береһе.Электрон дәреҫлектәр, һүҙлектәр, презентациялар,слайдтар файдаланыу башҡорт халҡының тарихы,мәҙәниәте, ғөрөф-ғәҙәттәре,матур тәбиғәте менән таныштырыу өсөн бик уңайлы. Уҡыусылар бирелгән материалды бындай алымдар ҡулланғанда еңел һәм тиҙ үҙләштерә.

     Уҡыусыларҙың ижади һәләтен үҫтереү мәсьәләһен мине үҙенең актуаллеге менән йәлеп итә һәм ҡыҙыҡһыныу уята.Баланың һәләтен асыу-күп яҡлы һәм ҡатмарлы эш.Ул төплө әҙерлек,алдан планлаштырып системалы эш алып барыуҙы талап итә. Ижади һәләтте үҫтереүҙең йөкмәткеһе киң. Был эш дәрестең һәр этабында дауам итә. Уҡытыусы баланың  фекерен ихтирам итеп,уны аҙағынаса тыңларға,йүнәлеш бирергә һәм үҫтерергә тейеш. Дәрестең һәр этабында һөйләү төҙөлөшөнә иғтибар итәм.Текстагы синонимдар, антонимдар, фразеологизмдарҙы табып, мәғәнәһен асыҡлап,уларҙы телмәрҙә ҡулланырға өйрәтәм.

    Башҡорт теле һәм әҙәбиәте дәрестәрендә һүҙлек эшенә иғтибар итеү балаларҙа һүҙгә ҡарата ҡыҙыҡһыныу тыуҙыра . Уҡылған әҫәрҙәргә иллюстрациялар яһау, ролдәргә  бүлеп уҡыу,шиғырҙарҙы тасуири итеп ятлау,ирекле темага ижади иншалар яҙыу һәм башҡа эштәр уҡыусыларҙың ижади һәләтен үҫтереүҙә ҙур роль уйнай.

    Башҡорт теле дәрестәрендә башҡорт халыҡ ижадын ҡулланыу ижади һәләтте үҫтерә.Һәр дәрестә мәҡәлдәр ҡулланам,сөнки мәҡәлдәр аша уҡыусыларҙа туған халҡына.телгә,ғаиләгә,тыуған яҡҡа һөйөү тәрбиәләнә.

     Дәрестәрҙә республиҡабыҙҙың арҙаҡлы шәхестәренең тормошо,яҡташ яҙыусыларҙың ижадын өйрәнеүгә айырым туҡталғым килә.Сөнки ул төрлө яҡлап та отошло.Беренсенән,күренекле шәхестәр йәш быуын күңелендә  үҙ тыуған яғы,уның күренекле шәхестәре менән ғорурланыу тойғоһо уята.Икенсенән,шәхестәр миҫалында балаларҙамаҡсатка ынтылыш, яуаплылыҡ кеүек ыңғай сифаттар тәрбиәләнә. Өсөнсөнән, был бай материал балаларға рухи-әхлаҡи тәрбиә биреүгә булышлыҡ итә. Дүртенсенән, арҙаҡлы шәхестәр һәм яҙыусылар менән осрашҡанда,балалар әңгәмәләшеү серҙәренә өйрәнә. Яҙыусыларҙың тормошо һәм ижады тураһында рефераттар, альбомдар һәм стендтар эшләй.

      Районда үткәрелгән бөтә бәйгеләрҙә, башҡорт теле һәм әҙәбиәте буйынса олимпиадаларҙа ла уҡыусылар әүҙем ҡатнаша һәм призлы уңыштары осраҡлы түгел. Уның нигеҙендә уҡытыусы һәм уҡыусыларҙың ныҡышмалы хеҙмәте, тырышлығы ята.Ә иң мөһиме-балалар үҙ эштәренең һөҙөмтәләрен күреп ҡыуана. Теләп башҡарылған, күңелгә ятышлы эш кенә иҫтә ҡала, баланың аңын үҫтерә, киләсәккә ышаныс тыуа,белем һәм һөнәр алыуға ынтылыш көсәйә, ҡыҙыҡһыныу арта.

    Ошо йүнәлештә тәрбиәләнгән уҡыусыларым Тыуған илебеҙгә, халҡыбыҙға изге эштәр генә ҡылырҙар, үҙ төйәгенең ҡәҙерен белерҙәр һәм тормошта үҙ урындарын табырҙар, тип ышанам.

Архангел районы Тәүәкәс ауылы төп дөйөм белем биреү мәктәбе

 “Башҡорт теле һәмәҙәбиәтен ижади һәләттәрҙе

үҫтереү технологияһы менән өйрәнеү”

 темаһына проект эше

                                      Башҡарҙы: Аҫылбаева Г. Л.

                                                             башҡорт теле һәм әҙәбиәте уҡытыусыһы

-2018-

Йөкмәткеһе

1. Инеш өлөш

2. Эштең актуаллеге

3. Төп өлөш

4. Һөҙөмтә

5.  Ҡулланылған әҙәбиәт

6. Иҫкәрмә

Инеш

     Хәҙерге вакытта һәләтле балаларҙы  асыҡлау - был беҙҙең киләсәктең үҫешенә бәйле. Сөнки талантҡа эйә уҡыусылар иҡтисадты, сәнғәтте, фәнде алға әйҙәүселәр. Донъяның киләсәге - ошо балалар ҡулында. Баланы шәхес булараҡ төрлө яҡлап үҫтереү  – уҡытыусылар   ҡулында. Телһөйәр, илһөйәр,үҙ халҡына, уның әҙәби теленә һәм мәҙәниәтенә һөйөү  һаҡлаған,  зиһенле, фекер йөрөтә белгән, заман талабына яуап биреүсе ижади  шәхес  әҙерләү - хәҙерге башҡорт теле һәм әҙәбиәте  уҡытыусының төп маҡсаты булып тора. Ошоларҙы иҫәпкә алып, педагогик эш алымымды «Һәләтле балалар менән эш” тип алдым.  Был эште   нимәнән башларғa тигән һорау тыуҙы. Ә уның өсөн уҡыусыларым алдында конкрет маҡсаттар ҡуйып,  эш алымдарын  барланыҡ.

      Уҡыусы эҙләнеүсе һәм кәрәкле мәғлүмәттәрҙе таба белеүсе, ерле халыҡтың милли-рухи йәшәйеш үҙенсәлектәрен тәрән һәм төплө белергә тейешлеген темамдың актуаллеге һәм мөһимлеге тип һанайым.

  Идеяһы итеп, яңы технологиялар заманында һәр уҡыусыға , тормошта үҙ урынын табырға өйрәтеү, йәмғиәт ойошмалары, мәктәп, ата-әсәләр менән бәйләнештәрҙе нығытыу тора.

 Маҡсаттар -  һәләтле балаларҙы асыҡлау,  ата-әсәләр менән берлектә  һәләттәрен үҫтереү.

 Эш тәжрибәмдең бурыстары - бала күңелендә ижади осҡон ҡабыҙыу, уңышҡа ирешеү өсөн үҙ өҫтөндә ныҡышмалы рәүештә һәләтен үҫтереү, туған телен ҡәҙерләүсе, уның киләсәген ҡайғыртыусы, аңлы, белемле йәш быуынды яңы технологиялар  аша  заман талаптарына ярашлы итеп тәрбиәләү тора.

 Принциптары - уҡыусыларҙың  индивидуаль  үҙенсәлектәрен дөрөҫ билдәләү; уҡытыусы –уҡыусы  араһында эшсәнлелек булдырыу.

  Был эшемдең эффектлылығы нимәлә һуң? Минеңсә, укыусы үҙ эшенә баһа бирә һәм үҙ эшенең һөҙөмтәһен  күрә ала.

   Телде өйрәнеү уҡыусынан да, уҡытыусынан да ныҡышмалы әҙерләнеүҙәр талап итә. Мин бала өсөн белем усағы, ихтирамлы өлгө, ышаныслы кәңәшсе , дуҫ булырға тейешмен, тип уйлайым. Шуға күрә лә, һәләтле балалар менән эшләүсе уҡытыусы үҙе лә һәләтле булырға тейеш.

Минең башҡорт теле һәм әҙәбиәте кабинеты заман талаптарына тап килерлек итеп йыһазландырылған. Унда кәрәкле күргәҙмә материалдар, техник саралар, һүҙлектәр, методик ҡулланмалар тупланған. Кабинеттағы материалдар системаға һалынып, картотека булдырылған.

    Үҙ эшемдә башҡорт теле аша әсә теле менән ғорурланыу тойғоһо тәрбиәләйем. Бигерәк тә, үҙ халҡыма, уның йыр-моңона, бай тарихына ихтирамым ҙур.  Ошо  хистәремде лә балалар күңеленә һалырға тырышам. Дәрестә уҡыусыларымды ҡыҙыҡтырырлыҡ эш төрҙәрен һайлайым.

       Дәрестәрҙә һәләтле уҡыусылар юғары кимәлдә үҙенең белемен   күрһәтә алһын өсөн, төрлө алымдар ҡулланып эшләргә тырышам. Мәҫәлән,  В. Э. Штейнбергтың  белем биреү системаларын һәм процестарын проектлау технологияһын ҡулланыуым бик отошло, тип һанайым.  Сөнки был эште уҡыусылар ата-әсәләре менән берлектә башҡарғанлыҡтан,   улар ҙа башҡорт теле һәм әҙәбиәте дәрестәренә ҡыҙыҡһынып ҡарайҙар һәм балаларының йылдан-йыл үҫешенә  ҡыуанып, уларҙың артабанғы яҙмышына һиҙелерлек йоғонто яһайҙар.  Бөгөн мин балаларҙың уңышында ата-әсәнең дә  өлөшө ҙур тип ышанып әйтә алам.

     Мәктәптәге ”Һәләтле балалар  менән эш” проекты йүнәлешендә бөгөнгө көн талаптарына тап килерлек белем биреү менән бер рәттән ижади йүнәлешкә, ата-бабаларҙың ыңғай ғөрөф-ғәҙәттәренә  лә баҫым яһала.  Тыуған-яҡтың ер-һыу исемдәрен белеүҙең фәнни әһәмиәтен аңлатыуҙа урындағы ер-һыу атамаларының легендаларын, риүәйәттәрен,  шәжәрәләр, оло быуын кешеләренән  йырҙар, мөнәжәттәр,таҡмаҡтар, әкиәттәр  яҙып алып, дәрестәрҙә  ҡулланыу бик ҡыҙыҡ та һәм ҡыуаныслы ла. 

      Ижади һәләттәрҙе асыуға булышлыҡ итеүсе саралар: яҡташ шағирәләр  менән осрашыуҙар үткәреү, үҙҙәре ҡәләм тибрәткән уҡыусылар араһында ,,Нәфис һүҙ оҫталары ” бәйгеләре ойоштороу, райондың  “Инйәр” гәзитендә   шиғыр, иншалар, мәҡәләләр баҫтырып сығарыу, юбиляр яҙыусыларға арналған сараларҙа алып барыусы сифатында сығыш яһау, Халыҡ – ара туған тел көнөнә арналған сараларҙа ижади һәләттәрҙе асыу, Республика көнөнә арналған иншалар конкурсы, “ Урал батыр”, “ Башҡортостан ынйылары” район конкурстары, Республика көнөнә арналған иншалар конкурсы, яҙыусылар ижадына арналған интеллектуаль уйындар ( “ Алтын тирмә”,     “Нимә? Ҡайҙа? Ҡасан?”, “ Зирәктәр һәм Отҡорҙар” ярышы һ.б.).

Һәләтле уҡыусыларҙың мәктәп  һәм район кимәлендә уҙғарылған фәнни-ғәмәли конференцияларҙа  сығыш яһауҙары ата-әсә өсөн  бигерәк  тә ҡыуаныслы.

Башҡорт әҙәбиәте дәрестәрендә ижади һәләттәрҙе асыу өсөн контроль-баһалау материалдары ла ҙур ярҙам булып тора, минеңсә ( ФДББС буйынса 5,6 – сы  класс уҡыусылары  һәр үтелгән әҫәрҙән һуң эшләнә торған эш). Сөнки С вариантын үтәгән баланың баһалары ла юғары була. Ошо маҡсат уларҙы матур, йөкмәткеле иншалар яҙырға, үҙ фекерҙәрен ҡыйыу һәм аңлайышлы итеп яҙып ҡуйырға өйрәтә. Дәрестәрҙә Синквейн алымы ла шиғыр төҙөлөшө, рифмалашыу төшөнсәләрен нығыта, ижадҡа илһам уята.

Һөҙөмтәләр

     Минең уҡыусыларым һәр йыл һайын район күләмендә уҙғарылған төрлө конкурстарҙа  урындар яулайҙар. Мәктәпте тамамлаған уҡыусыларым да төрлө колледждарҙа башҡорт теле буйынса яҡшы һөҙөмтәләргә ирешәләр. Конкурстарҙа ҡатнашалар, асыҡ дәрестәр бирәләр, түңәрәктәрҙә шөғөлләнәләр, һәләтле алып барыусылар. Улар иҫәбенә Ташбулатова Зөлфиә, Сәйфетдинова Регина, Аҫылбаев Айнур, Сәғәҙәтова Юлиә һ.б. Уҡыусыларымдың  әлеге ҡаҙаныштары -  башланғыс кластарҙан ук   балалар  менән  системалы эшләү рәүешендә барлыҡҡа килгән  хеҙмәт емешем.

     Балаларҙың бәләкәй генә уңышын күрә белеп, уға тейешле йүнәлеш биргәндә  һөҙөмтә лә көтөргә була. Ләкин халыҡтың тапҡыр мәҡәленә таянып ( Күл тамсылап йыйыла) оҙайлы һәм эҙмә-эҙлекле эшмәкәрлек кенә яҡшы һөҙөмтә бирергә мөмкин. Ә бының өсөн һин балаға үҙең өлгө булырға тейешһең. Шуның өсөн район кимәлендә үтҡәрелгән сараларҙа ҡатнашыу, кәңәшмәләрҙә  актуаль проблемаларҙы күтәреп сығыу, Башҡортостан телевидениеһы төшөргән тапшырыуҙарға ҡатнашыуым, ваҡытлы матбуғат биттәрендәге мәҡәләләр  аша тормош менән бергә  атлауым - был  минең  өлгөлө булырға тейешлегемде күрһәтә һәм шуны иҫбатлай.  

     Уҡыусыларым  киләсәктә илемдең ҙур ғилемле, юғары мәҙәниәтле, тәрбиәле,миһырбанлы - бер һүҙ менән әйткәндә, бөтә яҡтан да йәмғиәткә ярашлы шәхестәр булып үҫеүенә ысын күңелдән ышанам. Бының өсөн  мин бөтә көсөмдө, тәжрибәмде, рухи байлығымды, юғары интеллектуаль үҫешемде бирәсәкмен.

Ҡулланылған әҙәбиәт

1. Минең шәхси портфолио.

2. Шәхси сайтым.

3. Уҡыусылар өсөн әҙерләнгән карточкалар теҙмәһе.

4. Доклад ( семинар өсөн).