Сценарий к декаде коми языка и литературе. Коми рытпук 5-11 класс
план-конспект занятия (5 класс)

Коми рытпук

(сценарийыс дасьтӧма коми кыв, литература да  фольклор декада дырйи пуктӧм вылӧ 5-11 класса велӧдчысьяслы)

Мог: 1. Челядьӧс тöдмӧдны коми йöзкостса традицияясöн,

2. Отсавны вежöртны коми войтырлысь олан этшсö, мöвпалан сямсö.

3. Ышöдны челядьöс асьнысӧ пырöдчыны коми йöзкостса олöмö, традицияясö.

4. Сӧвмӧдны творческӧй кужанлуньяс челядьлысь.

5.Тӧдмӧдны изьва районса нывбабаяслӧн паськӧмӧн.

1 петкӧдчӧм

Вӧчсьӧ керка пытшкӧсын. Тыдалӧ пач, пызан, ен пельӧс.  Кӧтшасын ноксьӧ пӧч, пызан дорын пукалӧ пӧль, киас кипом удж.

Ӧльга пӧч: - Ӧдйӧ тай и локтіс рытыс. Пукты сэсся вурсьӧмто, синмыд лёка аддзӧ, нӧшта на ныжмас.

Митропан пӧль: - Уджтӧг ӧд он пукав, сідз рытыс  дыр кутас кольны. Нук- нучка кӧ вӧліны, кӧть накӧд ворсі –а. Томлуныд, мада олӧм, оз жӧ нин лок и.

Ӧльга пӧч: - Но, ныртӧ сэсся эн жӧ уськӧд, тайӧ тшай юыштам, сьылыштам да том каднымӧс казьтыштам, рытыс бара и кольӧ.

2 петкӧдчӧм

Кылӧ ӧдзӧсӧ таркӧдчӧм, пӧч- пӧль шӧйӧвошӧны.

Миртопан пӧль: - Кодкӧ тай таркӧдчӧ?! Пырӧ буракӧ и. Мый бара и колӧ рытъя часас?

Керкаӧ пырӧны кык ныв, кианыс тубрасторъяс.

1 ныв: - Бур рыт, Ӧльга пӧч да Митропан пӧль! Позьӧ?

Митропан пӧль: - Бур рыт!

Ӧльга пӧч: - Пырӧй, пырӧй! Кутшӧм мог нӧ суис, нывъяс!

2 ныв: - Пӧчӧ- пӧльӧ, юавны пырим, он-ӧ лэдзлӧ миянӧс рытпукны?

Митрӧпан пӧль: (Радпырысь.) - Пырӧй, локтӧй! Ми, старик гозъя, сӧмын радӧсь лоам, зэв жӧ гажтӧма кыкнад рытыс кольӧ-а.

1 ныв: - Но ме сдзкӧ котӧртла да корала нывъяссӧ, а зонъясыд асьныс аддзасны. (Петӧ.)

Ӧльга пӧч: - Ок, ёна и важöн войпукисны. Лабичьяс вылын том йöз пукалöны. Ёна и сьыласны, ворсасны, мойдасны, нӧдасны. А кутшöм мича гöлöсъясыс нывъяслöн, мында частушка сьылöны-йöктöны. Быд морт кöсйö петкöдлыны ассьыс тöдöмлунъяссö, вежöрсö да сямсӧ.

3 петкӧдчӧм

Керкаӧ пыралӧны нывъяс, кианым кодсюрӧлӧн тубрастор. Видзаасьӧны пӧч- пӧлькӧд, матыстчӧны, пызандорса лабичьясӧ пуксялӧны, тубрасторъяссӧ разьӧны да пуктӧны пызан вылӧ.

1 ныв: - Ӧльга пӧч, ми гӧсьнечторъяс вайим, абу лӧсьыд куш киӧн локны сёр рытын дӧндзӧдам тіянӧс да.

Ӧльга пӧч: - Пуста суетитчанныд жӧ эськӧ да. Аттьӧ гӧсьнечсьыныд, аски мамъясныдлы пасибо висьталӧ.

3 ныв: - Вӧлӧсьтса юӧръяссӧ кывлінныд? ( Кылыштӧ шӧпкӧдчм нывъяс костын: Эг кывлӧй! Мый бара лоис?) – Миян сиктын кӧлысь лоӧ регыд. Мирон Дарьяӧс коравны волӧмаӧсь, а кодъяс ог тӧд.

4 ныв: - Кутшӧм интереснӧ. Митропан пӧль, вай висьтышт, кыдзи тэ корасин Ӧльга пӧчыс дорӧ.

Митропан пӧль: - Тайӧ ӧд важӧн вӧлі, но бура помнита. Ми сыкӧд рытпук вылын жӧ аддзысим, мен сэки 19 ар, буракӧ, вӧлі. Ӧльгаыд ичӧтджык кык арӧн, первойысь петӧма вӧлі рытпукасьнытӧ.

Ӧльга пӧч: - Эн сӧр вай, Митропан. Нывъяс водзас менӧ янӧдан.(Ышловзьӧ.) -  Ме ӧд мам- батьлӧн ӧтка ныв вӧлі, да дыр эз лэдзны гуляйтнытӧ. Полісны, мед водз корасьысьяс оз локны.

Митропан пӧль: - Збыльсӧ висьтала, пӧръясьӧмнад ӧд ылӧ он во. Аддзысьлім некымын рытпук дырйи, сэсся ме вежай- вежаньӧс кори да мунім корасьны. Помнита, вӧлі пемыд арся рыт, зэрышталӧ на вӧлӧ. Муна и мӧвпала, мый вӧтласны кӧ, кӧть арся пемыдыс дзебас гортӧ бӧр тувччалігӧн. Но ставыс тай лючки- ладнӧ лоис, нэм чӧж ми муса Ӧльгакӧд орччӧн олам. А ті эн шогсьӧй, кад воас да быдӧн дорӧ корасьысьыд воас.

1 ныв: - Дыр тай оз и локтавны ӧстальнӧйыс, керка тшӧктісны аддзыны, мыйкӧ думыштӧмаӧсь, кутшӧмкӧ выль ворсӧм.

2 ныв: - Вай асьным сьылыштам виччигмоз. (Сьылӧ.) 

- Мамӧ, узь, мамӧ, узь,

Ме тэнӧ шебрала.

Ӧшинь улын гудӧк ворсӧ,

Ме петавла кывзышта.

1 ныв: - Моя милой сё была,

По воду пö кодила,

По воду из речки пил.

На городе милой жил,

Огороды городил. 

4 ныв: - Меня милка проводил,

Перевичи вичала,

Меня милка проводил,

Говорила – мичала.

4 петкӧдчӧм

Нывъяс сьылігкості керкаӧ пырӧны том йӧз, на пӧвстын и «Изьваса мича ныв» конкурсӧ пырӧдчысь нывъяс, найӧ изьва сарапанаӧсь. Пырысьяс шуалӧны: - Бур рыт! Видза оланныд! Чолӧм!

Ӧльга пӧч: - Чолӧм, мадаяс! Пырӧй вай да пуксялӧй! Аскӧдныд тай рочаканьясӧс вайӧдӧмныд. (Повзьыштӧмӧн.) - Корасьӧм йылысь сёрнитінныд да он- ӧ кӧсйӧ миянӧс, старик гозъяӧс, грекӧ вӧйтны, бать- мамтӧг нывъяссӧ коравны?

1 ныв: - Эн шогссьы, пӧчӧ! Ми кӧсъям петкӧдлыны нывъяс костын ворсӧм, да бӧрйыны медся мича нылӧс. Ворсӧмыс сідз и шусьӧ «Изьваса мича ныв». Ті пуксьӧй да видзӧдӧй, а ми заводитам.

Водзӧ мунӧ конкурснӧй программа, кӧні нывъяс петкӧдлӧны ассьыныс сямлун. Колӧ бӧрйыны жюри, коді донъялас да сетас ворсысьяслы грамотаяс. Быд нылӧс, коді пырӧдчӧ конкурсӧ, колӧ мыйыськӧ донъявны.