• Праздник Белого Месяца
учебно-методический материал по теме

Сценарий праздника «Праздник Белого месяца»

Буряад арадай «Сагаан hарын hайндэр».                2016

Вед: Аба эжынгээ сахижа байhан заншалые hанажа,

     Аяга дүүрэн айрагаар сэлюун дайдаяа сүршөөд,

     Арса санзайгаар аглаг дайдаа арюудхан

     Алда хадаг Сагаан hарадаа бариял даа.

Встречают с хадаком Белого месяца. Народ по ходу солнца делают круг вокруг костра и заходят в дом.

Сагаан hара:

Соблюдая старинный обычай,

В гости я захожу в каждый дом.

Да будут люди в благополучии и благоденствии

Да будет большой приплод и зеленая трава

Да будет вода аршаном!

Сагаан hара: - Амар сайн ажана түбхинэн hууна гээшэ гүт?

Все:   - Һайн даа, hайн.

          - Крепки ли здоровьем вы?

          - Все живы здоровы.

Сагаан hара: - Адуу мал атар тарган, Дааган далантай буруу булшантай хаяа?

Все: - Далантай, далантай.

Сагаан hара: - Жеребята и телята за зиму не потеряли в весе?

Все: - Жирные, прежирные.

Сагаан hара: - Саhа бордоhото хүйтэн үнгэржэ, Сагаагаа бариха сагнай ерэбэ гү?

Все: - Тиигэбэ, тиигэбэ.

Сагаан hара: - Зай, үхибүүд, ямар hайндэртэ суглараабта?

Һ1: - Сагаан hарын hайндэртэ.

Сагаан hара: - Дети, какой праздник мы встречаем?

Все: - Праздник Белого месяца.

Дети провожают год овцы песней «Мүнгэн hара».

Һ1:         Сагаан хуhан сэргэдэмнай.

        Сагаалгамнай морилбол.

        Сагаан сэдьхэлhээ бэе бэеэ

         Сагаалганаар золгоёл.

Һ2:         Сагаан тооhоор сахилзаhаар,

        Сагаалгамнай морилбол.

        Сагынь болоод салгидаhаар,

        Сагаан эдеэн дэлгэрбэл.

Һ3:         Арюун сагаан hараар!

        Арад зоной найраар!

        Сарюун Сагаалганаар!

        Амар Мэндээ!

Ведущий: Жэлэй 4 сагта жэгдэ hэлгэн байдаг,

                 Жэнхэни буряад дайдымни уларил гээшэ шэрүүн

                 Ууган сагаан угыень удхалхынгаа урда тээ

                 Уудам талын заншалаар амаршалаеы түрүүн: Мэндээ!

Взрослый1: Саhа бордоhото хүйтэн үбэл үнгэржэ,

                    Сагаагаа бариха элдин хаhа дүтэлбэ гү?

                    Сахилзын yзyyр саhан дороhоо бултайжа,

                    Сагаан hарамнай yри hараяа хүтэлбэ гү?

Мэндээ!

Взрослый2: Анха урдынгаа нангин ёhо дэбжүүлэе

                     Адха адхаар ая гангаяа суглуулая.

                     Айл аймагаар арюун хангалынь тунаг лэ!

                     Ажабайдалай hүлдэ түхөөн шатаг лэ!

                                                            Мэндээ!

Һ4:         Шэнэ жэлээр!

Сагаан hараар!            

          Сагаалганаар! Амар мэндээ!

Һ5:         Мүнгэн hараар!

        Сагаан хэшэгээр!

        Сагаалганаар!

        Амар мэндээ! Амар мэндээ!

Һ6:         Эгээл hайхан сагаар

        Эмээл морёо унаад,

        Золтой согтой танаа

        Золгооб Сагаалганаар!

Это Һ4, Һ5, Һ6 - ученики-гости. Гости из Китая, Индии, Кореи и т.д. Каждый исполняет свой номер.

1. Энэдхэг хатар.        2. Солонгос хатар.

3. Шүлэг.        4. Дуун.

Ведущий: Айлшадаа сагаан эдеэгээр хүндэлнэ:

                 Сагаан эдеэн хүндын дээжэ,

                 Салгидхан тандаа барихам гээшэ

                 Сагаан hараар, сагаан хэшэгээр

                 Сайлан танаараа сэнгэхэм гээшэ.

12 жэл - хулгана жэл түрүүтэй hубарин гарана.

Хүгжэм зэдэлнэ.

Нара зүб тойрон хатарнад.

Һ1: Алтан дэлхэйдэ нютагтай

        12 жэлэй аха заха

           Ама сагаан Хулгана гээшэб.

(түргэн шуумар гүйжэ аяглажа байгаад, шүлэг хэлэнэ.)

Һ2: Аргай даргай эбэртэй

       Аажам тайбан алхан ябадаг

          Амтан hүтэй Yхэр жэл - би гээшэб.

Һ3: Арын модондо байратай

      Амитан бүхэниие айлгадаг,

        Алаг эреэн Бар жэл гээшэб.

Һ4: Буурал hаарал үнгэтэй

       Бүмбэр бүмбэр гүйдэлтэй

         Бүгэдэндэ hайхан Туулай жэл гээшэб.

Һ5: Агаар тэнгэреэр ниидэдэг,

       Алтан бүмбэгэ толгойтой

        Абарга хүсэтэй Луу жэл гээшэб.

Һ6: Уулын энгэрээр мүлхидэг

       Ута эреэн бэетэй

         Уран хэлэтэй Могой жэл гээшэб.

Һ7: Дуутай 4 туруутай,

        Дурам хара нюдэтэй

          Турын хүлэг Морин жэл гээшэб.

Һ8:  Дун сагаан бэетэй,

       Даржаганатар маарадаг,

       Дурасхал ехэтэй Хонин жэл гээшэб.

Һ9: Yндэр модондоо байратай

        Yзэм жэмэс эдеэтэй

         Yзэмжэ муутай Бишэн жэл - Би гээшэб!

Һ10: Сахир сагаан үндэгэтэй

        Саг сагтаа донгододог,

        Сагаан алаг Тахяа жэл.

Һ11: Хон - хон дуутай

       Хондолой дээрээ дэгээтэй

       Хүл хурдан Нохой жэл.

Һ12: Гаhар бэетэй

       Гандан дэгээ хамартай

       Газарай хүрьhэ онгилдог Гахай жэл - Би гээшэб!

Жэл бүхэн ooртoo таарама

Шүлэг хэлэжэ, элдэб ааша харуулжа хатарна.

Наада эрхилэгшэ hурагшадай шүлэг ород хэлэн дээрэ оршуулан хэлэжэ үгэнэ.

Ведущий: 1.  12 годов за собою ведет

                     Все тропы, разведав Мышиный год.

2.  А за ним поднимая крутые снега

    Шагает уверенно год Быка.

3.  А там уже третий неслышно крадётся.

    Он исстари родом Тигровым зовётся.

4.  Четвёртый недаром повсюду считается

    Любимец детишек это год Зайца.

5.  Среди звездопадов с высот небосклона

    На землю спускается год Дракона.

6.  Шестым же, сверяя подсчеты свои,

    Заносим мы в численник год Змеи.

7.  Дождинками словно уздечкой звеня

    Над степью проносится год Лошади.

8.  Восьмым по порядку неспешно идет

    Степенный и тихий Овечий год.

9.  Лишь вспомним его - представим лианы.

     Поскольку 9-ый год Обезьяны.

10. А в следующем - хлопочет и крутится

     Хозяйкой радушный год Курицы.

11. Вдогонку несется как всадник в атаке

     Веселый задиристый год Собаки.

12. Рассвет приближается, меркнет луна,

     12-ым значится год Кабана.

Наадан «Шагай наадан».

Ёохор наадан  «Аажансай».

Хараасгайн наадан гээ

Хотоёо тойроод наадан гээ

Хамаг зоной наадан гээ

Хатархада наадан гээ

        Аажансай аялга

        Хуужансай хухалга.

        Аажансай аялга

        Хуужансай хухалга.

Булжамуурай наадан гээ

Бутаяа тойроод наадан гээ

Буряад зоной наадан гээ

Бүжиг наадан hайхан гээ.

        Аажансай аялга

        Хуужансай хухалга.

        Аажансай аялга

        Хуужансай хухалга.

Дуун.   «Хамта бидэ бултандаа»

        Хамта бидэ бултандаа

        Хатаралдан наадая.

        Наадая, наадая!

        Хатаралдан наадая.

 Хатаралдан наадая

 Ханхинанал хүгжэмынь.

 Хүгжэмынь, хүгжэмынь

 Ханхинанал хүгжэмынь.

                    Составитель: Нанзадай Д.Ц.

                   учитель бурятского языка

                   МБОУ «Подлопатинская СОШ»