"Бичкн джангариад" - спортивн нәр-наадна сценарь ( ах багд ордг бичкдүдин хоорндк марһан)
план-конспект по физкультуре

Һардач: Бичкдүд, мана хальмг улст нег ик гидг зөөр бәәнә. Эннь – алдр баатрльг эпос «Җаӊһр». Эн җил «Җаӊһр» эврәннь 575-җилин өөнән темдглҗәнә. Ик кезәнә мана өвкнр эн «Җаӊһриг» үүдәсмн.

         Көвүд-күүкд, эндр йир байрта сәәхн өдр болҗана. Эндр мадн  «Җаӊһриад» («Малая джангариада») гидг нәәрән давулхмн. Эн нәр маднур ик холас ирсн нәр. Ик кезәнә мана өвкнр эн нәәриг давулдг бәәҗ.  Хоорндан чидлəн сѳрəд, чаӊһ-чииргəн, мергнəн үзүлдг бəəҗ.    

         Эндр мадн бас  марһа давулхм. Марһанд хойр   баг  орлцх.

Нег багин нернь – «Хоңһрин ачнр», наадкнь –«Җаңһрин ачнр».

Мана марһа хәләһәд, ашлвр һарһхинь – жюри ( талдан багин сурһмҗлачнр, эк-эцкнр болн нань чигн улс орлцҗ болҗана).        

Кезәнә мана өвкнр нүүһәд йовдг бәәҗ. Нүүхләрн оньдин бәәцинь өлг-эдән цуглулад, тәмән болн мөрн деер ачад, сән һазр, идг хәәһәд йовдг бәәҗ.

Ода мадн  «Хотна нүүлһн» гидг шулун наад наадхм.        

                                        «Хотна нүүлһн» - шулун наадн

Дөңцл: 4 бүслүр, герин өлг-эднə юмс(2 бортх, 2 ширдг, 2 ааһ, 2 бүс, 2 шилвр

              болн   нань чигн).

                                             Наадна зокал

          Өрəн хойр хаҗуһар хошад бүслүр нег-негнəс холд тəвгднə.  Өмн бəəсн хойр бүслүрднь күүкдин тооһар герин өлг-эднə юмс  тəвгднə.  Υлгүрнь: тавн күүкд – тавн өлг-эд (ташмг, ааһ, бортх, кепцг, щирдг).

        Наадна йовуд

           Күүкд хойр багд хувагдна. Көгҗмин айс эклсн цагла, өмн зогсчасн багмудын хойр күн һарад гүүһəд, бүслүрт бəəсн герин өлг-эднə юм авад, талдан бүслүрт тəвнə. Тəвчкəд, бийнь күүкдин ард ирəд зогсна. Дəкəд хойрдгч күн (3,4,5…) гүүһəд,  бас нег юм авна. Кенə баг түрүн болҗ цуг өлг-эдəн «зөөһəд» чилəнə, тедн диилвр бəрнə.

Жюри кенә баг түрүн болҗ  «нүүһәд» ирсинь зааҗ  келәд, баг болһнд   темдг тәвнә.

Һардач:

         Эн сәәхн байрин өдрлә мана өвкнр хоорндан бөк бәрлдг бәәҗ. Ода  бөкнрин марһан болх. Баг болһнас чидлән сөрх көвүд бәәхлә, нааран һартн.

«Бөкнр»- марһан

Дөңцл: 1 ик бүслүр (эс гиҗ арһмҗн, деесн

        Наадна зокал

         Хоран тал дунд  нег ик бүслүр тәвгднә.  (Бүслүр уга болхла,  ут арһмҗас эс гиҗ  ут дееснәс күрәлң (круг) кех кергтә).  Баг болһнас бөкнр һарна. Бөкнр нег-негнәнь ээм деер хойр һаран тәвнә. Докъя өгсн цагла, эдн нег - негән күрәлңгәс түлкәд һарһх зөвтә.

        Наадна йовуд

         Баг болһна бөкнр күрәлң дотр орад зогсна. Һаран өгәд нег-негнәсн менд сурна. Көгҗмин айс эклхлә, тедн нег-негән күрәлңгәс түлкәд һарһхар седнә. Кен түрүн  түлкәд һарһна, тер диилвр бәрнә.

        Эн марһана  аш жюри күүкдт келҗ  өгнә.

Һардач: Ода бичкдүд чидлəн сѳрəд, арһмҗ  татн.

«Арһмҗ  татлһн»

Дөңцл: Ут арһмҗ

Наадна зокал:

Ут арһмҗин дунд кенчр боох кергтә. Күүкд хойр баг хувагдна

Нег-негнәнь ард зогсад, арһмҗиг хойр һаран батлад авна. көгҗм ин айс эклхлә, баг болһн арһмҗиг бийүрн татна. Шал деер татасн зурата.

        Наадна йовуд

         Хойр багин күүкд эклц бәәдл авна. Һардачин докъяһар наадн эклнә. Кенә баг арһмҗиг татас давулад һарһна, тер баг диилвр бәрнә.

Һардач:  Кезәнә мана өвкнр дөрвн зүсн мал өскдг  бәәҗ. Күүкд, нанд малын нерд заатн.

Күүкд: Темән, үкр, мөрн, хөн.

Һардач: 

          Чик!  Эн малын негнь - мөрн. Өвкнр йир сән мөрчнр бәәҗ. Мөртәһән олн-зүсн дәәнд орлцад, өшәтнрән диилҗ йовсмн. Дәкәд болхла, эдн хоорндан мөрнә урлда давулдг бәәҗ. Ода мадн бас мөрнә урлда давулхмн.

«Хурдн мөрч» - шулун наадн

Дөңцл:  Мөрнә толһа зурата хойр маск,  2 сандл

Наадна зокал

          Өрән дунд нег-негнәснь холд биш хойр сандл тәвгднә. Сандл болһнд неҗәд маск тәвгднә. Хойр багин күүкд нег-негнәнь ард зогсна. Түрүн зогсчасн  багмудын хойр күн докъя өгсн цагт,  хурдар «довтлад», сандл деер бәәсн маск толһадан өмснә. Дәкәд дарунь тәәләд, сандл деер тәвчкәд, хәрү багин күүкдүр «довтлад» ирнә.

Наадна йовуд

          Наадн эклнә, хойр багин күүкд белн болна. Көгҗмин айс эклхлә, түрүн зогсчасн хойр багин күүкд «довтлад» һарна. Сандл деер бәәсн маск шулун өмснә, дарунь тәәләд тәвчкәд, хурдар «довтлад», багин күүкд зогсчасн ард ирәд зогсна. Хойрдгчнь (3,4,5…) «довтлна». Кенә баг түрүн болад ирнә, тедн диилвр бәрнә.

                Жюри эн марһа үнлнә.

Һардач:

          Эн байрин өдрмүдт мана хальмгуд олн-зүсн нәр кедг бәәҗ. Эдн йир сән дуучнр, биичнр бәәҗ. Ода болхла, дууһин  болн бииһин  марһас эклхмн.

1. Баг болһн эврә  тааста дууһан дуулна

2. Баг болһн белдсн бииһән биилнә.

Эн марһасин тускар жюрин үг.

Һардач:

           Кезәңк хальмгуд йир келндән хурц, билгтә, цецн улс бәәҗ. Амн үгин зөөр медлһнә марһа давулхмн.

           Хойр багин күүкд медсн амн үгин зөөр (үлгүрмүд, тәәлвртә туульс, дарҗңгуд, йөрәлмүд, тоолдгуд болн нань чигн) келәд,марһлдна.

Жюрин үг:

Һардач: 

          Күүкд, мадн эндр цаган сәәнәр давулвидн. Ода жюри давсн марһасин тускар келҗ өгх.

 Һардач:

          Күндтә бичкдүд! Эндр  мадн цуһар йир сәәнәр амрувидн. Тадн маднд эврәннь чидлән үзүлвт, кен хурднь, кен цецнь медҗ авуввидн. Тадн цуһар ухата, билгтә, чаңһ-чиирг бәәҗит.

 Жюрин гешүд бичкдүдт  белг төгәҗ  өгнә.

Иим кевәр нәр чилнə.

27-гч тойгта «Теремок» гидг бичкдүдин сад

Муниципальное казенное дошкольное образовательное учреждение

«Центр  развития ребенка – детский сад №27 «Теремок»

Спортивн нәр-наадна сценарь

(  ах багд ордг бичкдүдин хоорндк марһан)

                                         Тогтаһад давулснь: Бадмин Манҗин Галя

                                                                           хальмг келнә багш

        Э Л С Т