Сценарий
план-конспект

Турэл хэлэн

             турэhэн дайда хоёроо

Туби дээгуур

хаанаш яба-мартахагуйш.

              Н. Дамдинов

Тоорын дунда һургуулида  «Буряад хэлэн һайхан даа» гэһэн буряад хэлэнэй һайндэртэ зорюулагдаһан  сценари.

(Буряад хүгжэм зэдэлнэ) (______________________________)

Аа-ээ, алтан бартаяа нээгыта,

Аа-ээ, амитан зоноо угтыта.

Аа-ээ, мүнгэн бартаяа нээгыта,

Аа-ээ, мүнхэ зоноо угтыта.

Аа-ээ, түмэр бартаяа нээгыта,

Аа-ээ, түмэн зоноо угатыта. (Хашхарна Амгалан)

(выходят две девочки с хадаком под приветственную песню «Амар мэндые хүргэнэб»  фонограмма)

1 вед. (Амгалан)

Амар мэндэ, амар мэндэ-э!

Саһан шэнги сагаан һанаатай,

Сэсэг мэтэ сэбэр шарайтай,

сасалзажа байһан сагаан харгытай,

Сайн байна, сарюун айлшад!

2 вед. (Ксения)

 Амар мэндэ, амар мэндэ-э!

Буряад хэлэнэйнгээ hайндэртэ

Сагаан хадагаар таанадаа золгожо,

Сагаан эдеэгээр угтанабди.

Сагаан эдеэн хүндын дээжэ

Салгидхан тандаа барихамнай гээшэ. ( молоко гостям преподносит ___________________)

Слово о хадаке:

Девушки выходят с хадаками, поочередно рассказывают:

• Хүхэ хадаг – мүнхэ тэнгэриин үнгэтэй, энхэ тайбанай хүсэлтэй. Синий хадак – цвет синего неба, чтобы в мире царила дружба. (Ханда Я.) дает __________________________

• Улаан хадаг – гал гуламта бадарган дээшэлүүлхын хүсэтэй. Красный хадак – цвет огня, чтоб тепло и уют царили в доме. (Аяна Я.) дает ___________________________________

• Шара хадаг – бүхы мууе зайсуулхын, бурхан шажанаа үргэхын хүсэлтэй. Желтый хадак – цвет солнца, богини Матери. (Маша Д.) дает ____________________________________

• Сагаан хадаг – эхын һүнэй үнгэтэй, буянтай, харгы һайн, арюун байха гэһэн хүсэлтэй. Белый хадак – цвет материнского молока, цвет чистоты души человека. (Маша Ф.)

• Ногоон хадаг – дэлгэрхын, арьбажахын, баяжахын хүсэлтэй. Зеленый хадак — цвет изобилия и богатства. ( Лиза Я.) дает ____________________________________________

 1 вед.  «Буряад хэлэн һайхан даа» гэһэн  найр наадаяа эхилэеэ! Тγнхэн нютагайнгаа гимн дуулана (дети поют гимн Тунки) отв. Р.Д. Холбоева

Багша: Амар сайн, хундэтэ манай һурагшад, багшанар, турэлхид, уригдаһан айлшад! Түрэл буряад хэлэнэйнгээ һайндэрээр бүгэдыетнэй  γнэн зγрхэнһѳѳ  амаршалнаб! Түрэл хэлэеэ шадахаараал үргэжэ, уян нугархай хэлэеэ хурсадхажа, бэрхэнүүд ябахыетнай хүсэнэб. Энэ γдэр γхибγγдэйнгээ гоё һайхан дуу хγгжэм, хатар, зγжэг наада хаража зурхэ сэдьхэлээ баясуулхамнай гээшэ.  Бултандатнай амжалта хүсэнэб. Мүнөөдэрэй һайндэр иимэ мүрысөөнэй маягаар  үнгэрхэ. (ТП)

Мγнѳѳдэр маанадые сэгнэхэ жюри:

Нэн тγрγγн мγрысѳѳнγγд  1 ангиин һурагшадһаа эхилхэ. Һγγлээрнь 2 ангиин һурагшад дамжуулна г.м.

Мүнөөдэрэй программада:  

1.        Υреэлнγγдэй мурысѳѳн «Υреэл тогтохо болтогой»;

2.        Еохорой мγрысѳѳн «Ёохорой наадан»;

3.        Зγжэгγγдэй мγрысѳѳн «Зγжэг наадан һонин даа»

4.         һайндэрэй дүн гаргалга. Бэлэг болон шангалтануудые үгэлгэ..

Сэгнэхэдээ эгээл ехэнь 5 баллаар сэгнэхэ.

1 вед. 

Хэлэhэн hайхан үреэлнай

Хэтэдээ дуулдан байг лэ,

Хэлгэ сагаан заяамнай

Хэзээдэ мүнхэ байг лэ.

 Υреэлнγγдэй мγрысѳѳн эхилхэнь.

2 вед. (Когда будет начинаться конкурс ехора)

 Ёохор  hайндэртэмнай  ерэжэ

Наадамнай эхилбэ.

Сарюун нүхэд сугларжа

Ёохор наадан эхилбэ.

1 вед.  Мγнѳѳ танай анхаралда  1 ангиин һурагшад шадал зоригоо харуулхань.

Эгээ тγрγγшынхеэ

Эхин класста орожо

Эрдэмэй замые зорибот.

Онсо һайнаар һурагты,

Олондо магтаалтай хγнγγд бологты! Они выступают..

2 вед. Танай анхаралда 2 ангиин һурагшад

Булта һайнаар һурагты,

Эрдэмэй дээжэ абагты,

Эхэ һайхан орондоо

Эрхим хγнγγд бологты!

1 вед. Танай анхаралда 3 ангиин һурагшад

 Эрхын шэнээд аад,

 Эсэгынгээ нэрые нэрлγγлхэеэ,

«А» γзэг шудалхаяа,

алхалан ошоһон һургуулидаа

һайн ябаарайгты!

2 вед. Танай анхаралда 4 ангиин һурагшад

Эдир наһанһаа

Эрдэмдэ һурагты,

Бага наһанһаа

Баранда һурагты!

1 вед. Танай анхаралда 5 ангиин һурагшад

Балшар бага наһанһаа

Бэлигэй γреэл абаарайгты,

Дээдэ эрдэмэй һургаалһаа

Дээжынь абажа ябаарайгты!

2 вед. Танай анхаралда 6 ангиин һурагшад

Холые зорихо гээ һаа

Дγтэһѳѳ эхилээрэйт,

Ехые ойлгохоор шиидээ һаа

Багаһаань эхилээрэйт!

1 вед. Танай анхаралда 7 ангиин һурагшад

Жэл ерэхэдэ ехэ боложо,

Дээшээ һуража эрдэмтэй болооройт,

Багшын һайгаар эрдэмдэ һуража,

Абын һайгаар ажалда һураарайт!

2 вед. Танай анхаралда 8 ангиин һурагшад

Эндγγршэгγй

Эрдэм бэлиг баянтай,

Энэ наһаяа эдлэгты!

Алдууршагγй

Ажалай сагаан буянтай

Алдар солодо хγртэгты!

1 вед. Танай анхаралда 9 ангиин һурагшад

Эрдэмые шудалха гээ һаа

Эхи захадань гарагты,

Аба эжыгээ хγндэлхэ гээ һаа

Аяга сайгаа аягалжа ябагты.

2 вед. Танай анхаралда 10 ангиин һурагшад

Жаргалта нангин харгыда орожо

Жаран жэлэй жаргал бэдэрхэт.

Ажалай жолоо шангаар барибал,

Алдар солодо хγртэжэ ябахат!

1 вед. Танай анхаралда 11 ангиин һурагшад

Анха тγрγγн һургуулин богоһо

Алхажа ороһон сагаа һанаарайт,

«А» γзэг ойлгуулһан багшаяа

Аятай зохидоор хγндэлжэ ябаарайт,

Долоон наһанайнгаа аляа аашые

Домог болгон һанажа ябаарайт,

Дээдын эрдэмтэй болоошье һаа,

Дэмы һайрхажа бγ ябаарайт.

2 вед.

Улад зоноо  баясуулма,

Орон нютагаа зэдэлγγлмэ,

Сонхын шэлэй шэнхинэмэ,

Хилэн хγшэгын шэшэрмэ

Унэтэ һонин зγжэгγγдые

Υер шэнгеэр урадхуулая!

Зγжэгγγдэй мγрысѳѳн «Зγжэг наадан һонин даа»…

1 ангиин һурагшад

2 ангиин һурагшад

3 ангиин һурагшад

4 ангиин һурагшад

5 ангиин һурагшад

6 ангиин һурагшад

7 ангиин һурагшад

8 ангиин һурагшад

9 ангиин һурагшад

10 ангиин һурагшад

11 ангиин һурагшад

 Жюри мγнѳѳдэрэй дγн гаргахаяа ошохонь.  Харин мγнѳѳ октябрь һарын 18 удэртэ болоһон  «Түрэл нютагай дуушанби» гэһэн   буряад шγлэгγγдэй, дуунуудай мγрысѳѳндэ    илажа гараһан, тγрγγшын 3 һуури эзэлһэн һурагшад таанадта шγлэгѳѳ уншахань, дуугаа дуулахань.

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 Награждение.)

2 вед. Хундэтэ манай һурагшад, багшанар, турэлхид, уригдаһан айлшад!

Мγнѳѳдэрэймнай «Буряад хэлэн һайхан даа» гэһэн буряад хэлэнэймнай  һайндэр дγγрэбэ гээшэ.

Буряад һайхан ороноо

Бузарлангγй ябаарайт,

Буряад һайхан хэлэеэ

Мартангγй ябаарайт!

(гимн бурятии )

Дахин уулзатараа баяртай!

Мγнѳѳ бултыетнай ехэ тγхэреэн ёохорто уринабди!