презентация к урокам по родному языку
презентация к уроку

Слайд 3

Э рдэм шалгая - тест з Y б/ буруу Yгэ « ногоон » ганса удхата . Yгэ « алтан гар » сэхэ удхатай Yгэ « ном » ганса удхата . Yгэн YY д « газар - тэнгэри » эхир Y гэн YY д . Yгэн YY д « ажал , х Y дэлмэри » синонимууд .

Слайд 4

з Y б/ буруу Yгэ « ногоон » ганса удхата . - Yгэ « алтан гар » сэхэ удхатай - Yгэ « ном » ганса удхата . + Yгэн YY д « газар - тэнгэри » эхир Y гэн YY д . + Yгэн YY д « ажал , х Y дэлмэри » синонимууд. +

Слайд 5

«Наоборот» - Наадан « Гэдэргээ » И нам с тобой пришёл черёд Наадаха саг ерээ Сыграть в игру «Наоборот». Гэдэргээ наадан . Скажу я слово высоко, Минии Yндэр гэхэдэ , А ты ответишь… (низко), Ши хэлэхэш …….. Скажу я слово далеко, Минии холо гэхэдэ , А ты ответишь…(близко). Ши хэлэхэш …….. Скажу я слово потолок Минии Y h ээ гэхэдэ , А ты ответишь (пол). Ши хэлэхэш ……. Скажу я слово потерял, Минии гээгээб гэхэдэ , И скажешь ты (нашёл). Ши хэлэхэш …..

Слайд 6

Антонимууд

Слайд 7

Задачи: Зорилго : -узнать … - ойлгохо ……. -учиться определять… - тодорхойлжо h уураха -различать… - илгаруулха ….. Антонимы – противоположные по значению слова. Харша удхатай Y гэн YY дые антонимууд гэдэг .

Слайд 8

уже известно ойлгостой байгаа + новое шэнэ - думал иначе ондоо гэжэ h анааб ? вызывает вопрос асуудал гарана

Слайд 9

С пишите слова и подберите к ним антонимы, определите какими частями речи они выражены. Хорошо-…… h айн - ……… Молодой- …… залуу - ……… Молчать- …….. аниргYй байха - ………. Друг- …………. нYхэр -…………

Слайд 10

Хорошо-плохо (нар) h айн-муу (нар.) Молодой- старый ( прил ) залуу - Yтэл h эн ( Тэмд.н .) Молчать- говорить ( глаг ) аниргYй байха-хэлэхэ Друг- враг ( сущ ) нYхэр-дайсан ( юум.н .)

Слайд 11

Физкультминутка.

Слайд 12

h айн н Y хэр - ……….. дулаан Y дэр -………. h айн э хин-…………. 1группа. Подберите антонимы к прилагательным и существительным в словосочетаниях:

Слайд 13

h айн н Y хэр - ууртай дайсан дулаан Y дэр-х Y йтэн h Y ни h айн э хин-муу эсэс 1группа.

Слайд 14

арюухан гараха орохо хара сагаан абаашаха асарха муухай 2 группа К словам левой колонки подберите антонимы из правой.

Слайд 15

арюухан гараха орохо хара сагаан абаашаха асарха муухай

Слайд 16

  рын дайда дулаан , нюд  р  Y зэ h эн- Y нэн . Шэхээрээ дуулаан - худал , эдихэнь горшоог . Ябахань биршоог, х Y нэй дайда х Y йтэн . 3 группа. Запишите пословицы правильно подобрав конец предложения

Слайд 17

  рын дайда дулаан , нюд  р  Y зэ h эн- Y нэн . Шэхээрээ дуулаан - худал , эдихэнь горшоог . Ябахань биршоог, х Y нэй дайда х Y йтэн .

Слайд 18

4 группа. Найдите антонимы в пословицах, подчеркните их и определите какой частью речи они выражены. Ажалша х Y нэй амбар д YY рэн , залхуу х Y нэй заглуу хоо h он. Хэлсэ h эниинь ехэ , хэ h эниинь бага . Определите, какие слова не имеют антонимичной пары, почему?

Слайд 19

Найти антонимы изданной группы слов: Газар , харгы , бежат,г Y йхэ хара , тэнгэри , h айн , Yтэлэлгэ , сагаан , алтан , стул, ууртай , байха .

Слайд 20

П родолжите предложения: 1.Сегодня на уроке мы повторили… Хэшээлдээ дабтаабди … 2.Мы узнали… Бидэ мэдээбди …… 3.На уроке мы научились … Хэшээлдээ h ураабди …. 4.Самым интересным мне показался тот момент, когда … h онирхолтой байгаа …… 5.Трудным для меня стало… Х Y шэр байгаа …..

Слайд 21

Дифференцированное домашнее задание: упр. 174 (подобрать антонимы к указанным словам). Вспомнить и записать 3 пословицы, в которых используются антонимы. Написать четверостишие, используя антонимы.

Слайд 22

Оцените сами себя

Слайд 23

Баяртай ! Дахин уулзатараа !

Слайд 1

Слайд 3

Урогой темэ: ДАХУУЛ ҮГЭНҮҮД (послелоги)

Слайд 4

1 – дэхи группа Жабар сонхо дээрэ угалза зураа. Тайга соо элдэб амитад амидардаг. Гэрэй хойно h эрюун байгша.

Слайд 5

2 – дохи группа Дугы доро онгосонууд донгооно. Сэсэгуудэй хажууа эрбээхэйнууд ниидэнэ. Энэ хадын саан Байгал далай оршодог.

Слайд 6

3 – дахи группа Аадарай h үүлээр агаар сэбэр гээшэнь! Мүль h эн дээрэ мунгэн шагта. Хонид баруун тээшээ гуйлдэбэ.

Слайд 7

Точкануудай орондо таараха дахуул үгэнуудые табиха Хана ... зурагууд үлгѳѳтэй байна. Модон ... хэрмэн һууна. Гэрэй ... машина байна. Стул ... доро миисгэй хэбтэнэ. Сүүмхэ ... Һургуулиин хэрэгсэлнүүд бии. Минии пенал ... элдэб унгын ручканууд бии. Һургулиин ... томо стадион баригдаа.

Слайд 8

Ааяма халуун зунай үе гээшэ һэн ха. Һоно батаганаан хүүежэ дүүежэ, бэеэ хүсэһэн тобир тарган гуна дүнжэд һүүлээ годойголдон, гэр байрын хажуугаар хүн зониие дайран алдан гүйлдэнэд.

Слайд 9

Гэрэй даабари 3 дахуул үгэнүүдээр мэдүүлэлнүүдые зохеохо.

Слайд 10

Баяртай!!!

Слайд 1

Слайд 2

э рье хонин у h анай эрье

Слайд 3

h олонго

Слайд 4

1) хара морин – һайнаар хара ; 2) сагаан һара – һара гараба ; 3) хөөрэһэн һүн – түүхэй һүн ; 4) амтатай хэлэн – хари хэлэн ; 5) мори унаха – моринһоо унаха . Омонимтой холбуулалнуудые шэлэгты .

Слайд 5

Мэдүүлэл соо омонимуудые илгагты . Хадын гол харьялан урдана . Ходоог тэргын гол таһаран хухарба . Голой эрье годирон ошоно , тарган эрье талаар бэлшэнэ . Шулуунһаа торохо барагтай , харюудаа торохо хойшолонтой . Нютагай шэмэг – булаг , эрдэмэй булаг – ном.

Слайд 6

Омонимуудые ологты : бэлэг бариха , шубуу бариха адуунай далан , далан түхэриг буруу харюу , үхэрэй буруу һонин туужа , хонёо туужа үхэр буу , үндэрһөө буу түмэр хайша , хайша хэрэг

Слайд 7

Мэдүүлэлнүүд соо илгагдаһан үгэнүүд омоним болоно гү , али олон удхатай гү ? Төөлэй , ууса , үбсүүн гурбан түрүү [1] мяхан болоно . Һурагшад түрүү [2] һуури эзэлбэ . Модон тэбшээр дүүрэн бүхэли [3] мяхан ууралтана . Бүхэли [4] зундаа хүдөө газараар аяншалбад .

Слайд 1

Слайд 2

Алтан орёодо h он Шулуун гэр ? Алтан гар Шулуун з Y рхэн

Слайд 3

Y гын сэхэ ба шэлжэ h эн удха ( Прямое и переносное значение слова)

Слайд 4

з Y б / буруу Yгэ « ногоон » ганса удхата . Yгэ « газар » олон удхата Yгэ «ном» ганса удхата . Yгэ « хухалха » олон удхата . Yгэ « h уури » олон удхата .

Слайд 5

Х Y йтэн Y бэл З  лэн ноо h он Х Y йтэн Y гэ З  лэн зан ?

Слайд 6

Y хиб YY д унтана Тала дайда унтана

Слайд 7

М Y нгэн оо h ор М Y нгэн h ара

Слайд 8

Бэеэ шалга . Алтан гартай . - Элдэб янзын юумэ хээд шададаг , гартай дэмтэй х Y е алтан гартай гэдэг . Хадын толгой . – Хадын оройе хадын толгой гэдэг . Ута гартай .- Юумэ хулуудаг х Y е ута гартай гэдэг .

Слайд 9

Сэхэ удха Шэлжэ h эн удха Таблица д YY ргэ Ледяная глыба-ледяной взгляд, море пшеницы-голубое море , злой ветер-злой человек, глубокая река-глубокие знания

Слайд 10

Ухаагаа х Y дэлгэе Прямое значение ( сэхэ ) Переносное ( шэлжэ h эн ) Дулаан Ута Тамарна Хурса Булад

Слайд 11

эпитет Отговорила роща золотая березовым веселым языком Роща золотая Веселым языком Хабарай хонгёо аялгаар Холбоо дэлхэй h эргэн уяраа . Хонгор сагаан сэдьхэлдэмни Эхин дуран сэсэг дэлгээ . Эпитет – образное выражение, выраженное прилагательным в переносном значении

Слайд 12

Эпитет ологты Намар h эрюун алтан , дулаан Х Y йтэн Y бэл хараса сай халуун

Слайд 1

Слайд 2

Уна һан малгайгаа абангүй Зүрхэ алдажа Ухаагаа гүйлгэжэ

Слайд 3

Асуудалнуудта харюусагты: 1. Фразеологизм гэжэ юун бэ ? 2. Фразеологизмуудые үзэдэг эрдэм. 3. Ф разеологизмуудай гол шэнжэнүүдые нэрлэгты.

Слайд 4

Даабари: Үгтэһэн үгэнүүдые ямар фразеологизмуудаар һэлгэжэ болохоб? Тааруулан табигты хулгайша халбагаа хахарха эбээ таһарха амандаа уһа балгаха дуугай байха ута гартай эдимэр дүрбэн тэгшэ зөөлэн зантай долоон хототой хуу юумэ шадаха, бэрхэ хорхойдо хорогүй

Слайд 5

Даабари: Үгтэһэн үгэнүүдые ямар фразеологизмуудаар һэлгэжэ болохоб? Тааруулан табигты хулгайша халбагаа хахарха эбээ таһарха амандаа уһа балгаха дуугай байха ута гартай эдимэр дүрбэн тэгшэ зөөлэн зантай долоон хототой хуу юумэ шадаха, бэрхэ хорхойдо хорогүй

Слайд 6

Даабари: Эдэ ф разеологизмуудтай адли ямар ород ф разеологизмууд бииб? Тархиингаа хазайһан тээшэ Хамсыгаа шаман Хүлөө табиха зайгүй Амандаа уһа балгаха

Слайд 7

Шалгагты! Тархиингаа хазайһан тээшэ – куда ветер подует Хамсыгаа шаман- засучив рукава Хүлөө табиха зайгүй – как селедка в бочке Амандаа уһа балгаха- в рот воды набрать

Слайд 8

Нэгэдэхи столбигой фразеологизмуудта хоердохи столбигһоо синонимуудыень тааруулжа стрелкээр харуулагты: з адагай аматай дүрбэн тэгшэ гартаа дүйтэй хара үглөө хорхойдо хорогүй хэлээ амандаа хэдэггүй сахилгаан түргөөр эдеэнэй дарамта долоон хототой нюдэ сабшаха зуура нара бүтүү хэбтэһэн хони бодхоохогүй

Слайд 9

Шалгагты ! з адагай аматай дүрбэн тэгшэ гартаа дүйтэй хара үглөө хорхойдо хорогүй хэлээ амандаа хэдэггүй сахилгаан түргөөр эдеэнэй дарамта долоон хототой нюдэ сабшаха зуура нара бүтүү хэбтэһэн хони бодхоохогүй

Слайд 14

Даабари: фразеологизмууд соо дутуу үгыень табигты Буруугай ... гараагүй ....хахарха Халуун.... долёоһон Унаган .... Хушуугаа ... Хамараа … Сагаан …

Слайд 15

Шалгагты ! Буруугай бэлшээри һээ гараагүй Халбагаа хахарха Халуун шулуу долёоһон Унаган нүхэд Хушуугаа холбохо Хамараа үргэхэ Сагаан һанаатай

Слайд 1

Слайд 2

Илгаань а) тоолоһон харилсаатай : Хүнгэн зөөлэн далитайхан хүбэн саһан бударна , харгы дээгүүр зурыһан хүнэй мүрнүүд баларна . (Ч.- Р.Намжилов ). б) һубариһан харилсаатай : Һорниие һугадана , тэрэнь гэдэргээ буляалдана . ( Ц.Шагжин ). в) зүрилдэһэн харилсаатай : Та хоёрой хөөрэлдэһые би мэдэнэб – хоюулаа намһаа нюунат . ( Н.Балдано ). г) тайлбарилһан харилсаатай : Дэлхэйн жама ёһо иимэ юм : үршөөл хайраар энээниие хубилгахагүйш ! ( Б.Ябжанов ). д) шалтагаанай харилсаатай : Малшын хасар сахалайтаа : урин һалхин таалажархёо . ( Ш.Нимбуев ). е) хойшолонгой харилсаатай : Булсуудань хүрэтэр булхайтар татаба , зэбэдэнь хүрэтэр зэлдытэр татаба : зэбэһээнь дүлэ нособо , зэнгһээнь утаа гараба . ( Ж.Балданжабон ).

Слайд 3

Холболтогүй орео мэдүүлэл Мүнѳѳдэр h урахагүйбди . Яашье табижа үгѳѳгүй . Манайда айлшад үсэгэлдэр ерээ . Нойрни хүрэнэгүй Хасарни хабдашоо . Багшанар танда даабари үгэхэ . Табые табиит даа гээд үзэбэб .. Телефоноо тэбэреэд хэбтэхэ дурамни хүрэнэ . Олон хүнүүд нэгэ гэртэ хонообди . Нѳѳ h үни ехээр шүдэмни үбдѳѳ юм .

Слайд 4

Холболтогүй орео мэдүүлэл Мүнѳѳдэр h урахагүйбди . Багшанар танда даабари үгэхэ . Манайда айлшад үсэгэлдэр ерээ . Олон хүнүүд нэгэ гэртэ хонообди . Хасарни хабдашоо . Нѳѳ h үни ехээр шүдэмни үбдѳѳ юм . Табые табиит даа гээд үзэбэб . Яашье табижа үгѳѳгүй . Нойрни хүрэнэгүй . Телефоноо тэбэреэд хэбтэхэ дурамни хүрэнэ .

Слайд 5

а) тоолоһон харилсаатай :

Слайд 6

б) һубариһан харилсаатай :

Слайд 7

Холболтонууд : тиимэ h ээ , тиихэдэнь , тиигэжэ г.м .

Слайд 8

Шалгалта hайнаар үгэхэб, тиигээд институдта орожо шадахаб . Шалгалта hайнаар үгэхэб ? институдта орожо шадахаб. [ ], ( тиигээд …). [ ]

Слайд 9

Холболтонууд : харин , з үг ѳѳр , теэд г.м .

Слайд 10

Шүлэг хэлэ h эйб гэжэ h ананаб, теэд ородшье, буряадшье шүлэг би h ананагүйб. Шүлэг хэлэ h эйб гэжэ h ананаб ? ородшье, буряадшье шүлэг би h ананагүйб. [ ], теэд (…).

Слайд 11

г) тайлбарилһан харилсаатай д ) шалтагаанай харилсаатай е) хойшолонгой харилсаатай Юундэб гэхэдэ

Слайд 12

Сэглэлтын тэмдэг үүдые табигты 1 ) Аалихан хамсыень татабаб ? хүдэлнэгүй . 2) Толгойнь үбдэнэ ? аманиинь хатана , халуудана . 3) Харгынь шабартай гээшэнь аргагүй ? арай шамай хүлөө татажа ябабаб . 4) Уһа горход мэлмэрнэ ? уула тала уняартана . 5) Гашууданаб даа ? хажуудам ханимни үгыл .

Слайд 13

Шалгая !!!!! 1 ) Аалихан хамсыень татабаб - хүдэлнэгүй . 2) Толгойнь үбдэнэ , аманиинь хатана , халуудана . 3) Харгынь шабартай гээшэнь аргагүй , арай шамай хүлөө татажа ябабаб . 4) Уһа горход мэлмэрнэ , уула тала уняартана . 5) Гашууданаб даа : хажуудам ханимни үгыл .

Слайд 14

Д үүргэгты мэдүүлэл Тооло h он харилсаатай . Х үйтэн үбэл үнгэрбэ ....... Номоо h айнаар үзэхэб ….. Ургы сэсэг h албарба ……

Слайд 15

Д үүргэгты мэдүүлэл h убари h ан харилсаатай . Наран игааба ....... Ю h эдэхи ангияа Аюр дүүргэбэ ….. Баабгай эшээн h ээ гараа ……

Слайд 16

Д үүргэгты мэдүүлэл З үрилдэ h эн харилсаатай . Гое концерт гараа h эн....... Номоо үзэхэ h эм….. Аттестат h айниие абахаб гэжэ h ананаб ……

Слайд 1

Слайд 2

Аха Дуу аша гуша элинсэг хулинсаг эжы аба Ухэр мал хорхой шумуул гахай нохой ан гүрѳѳл боргооҺон батаганаан хада уула шабар шабхай

Слайд 5

Гэрэй даабари Найруулга « Минии гэрэй ажал »