План-конспект открытого урока по теме "Тууль - амн үгин зөөр"
план-конспект урока (6 класс)

                        ПЛАН-КОНСПЕКТ  ОТКРЫТОГО  УРОКА

                ПО  КАЛМЫЦКОЙ  ЛИТЕРАТУРЕ   В  6  КЛАССЕ.

Кичәлин төр: Тууль - амн үгин зөөр

Кичәлин күсл:  1.  Хальмг туульсин йилһлт келһн

                           2.  «Шар богшада » - гидг тууль умшад, шалһлт келлһн

                           3.  Хальмг тууляр дамҗулҗ, сурһульчнрт сән сурһмҗ өглһн

Дөӊцл: зургуд, наадһас, блок-схем.

                                          Кичәлин йовуд

              I.Кичәлд белдлһн:

Багш: Мендвт, күүкд!

Күүкд: Мендвт!

Багш: Эндр манна кичәлд гиичнр ирв. Гиичнртә мендлһн.

Багш: Мана кичәлин төр» «Тууль амн үгин зөөр». Күүкд , амн үгин зөөрт юн орна?

             II. Дассан давтлһн

 Күүкд:  Амн үгин зөөрт орна: үлгүрмүд, тәәлвртә туульмуд, тоолдгуд, магталмуд, йөрәлмүд, дуд, туульмуд.

Багш: Ода бидн Кеедә өвгтә «Туулин орн -нутгур одхвидн. Одхин өмн келит, тадн ямаран туульмуд меднәт?

Багш: Хәләтн, Кеедә өвгн даалһвр белдҗ. Эн схем хәләһәд күүндврән давулхмн. Эн схем хәләһәд, туульс яһҗ хувагдгинь келҗ өгтн? Кен меднә?

Ямаран аӊ-адусна туск туульс тадн меднәт?

1.Арат, буһ, керә һурвн.

2.Зан чон хойр.

3.Барс, чон, арат темән дөрвн.

Ямаран сидтә туульс тадн меднәт?

1.Алтар өнглддг богшурһа.

2.Йистр.

3Һурвн алтн наадһа.

Бәәцин туульс кен келх?

1.Эргү күүнә үкл.

2.Хатуч байн

3.Заһсч.

Баатрлг  туульс  кен  келх?

1.Мөӊкин көвүн Чилдӊ баатр.

2.Йовһн Мергн баатр.

3.Нальхн Цаһан ээҗин көвүн Нәәхл баатр.

Физминутк: Толһаһарн гекәд,  гекәд

                      Ээмәрн холькад,  холькад,

                      Альхарн ташад, ташад,

                      Көләрн тавшад, тавшад

                      Эргәд биилхмн, биилхмн,

            III.  Шин төр

Багш: Хальмг утх зокъялын нег ик әӊгнь- туульс. Туульмуд - олн-әмтнә чилшго байн зөөр. Тууль болһн гүн ухата. Олн үйдән хальмг улс олмһа келәр туульс бүрдәсмн. Эн маднд олн зүсн сурһмҗ өгнә.Эдн му хамгиг муурулад, бурушаҗ, сән хамгиг бууляд, өргҗ, дөӊнҗ,сәәнәс уха автха гиҗ бүрдәгднә.  Туулиг болһамҗтаһар оньган өгәд, умшад, учр-утхнь медхлә, хальмг әмтнә бәәдл-җирһлинь, ухан-тоолвринь, санан-седклинь медҗ болхмн. Эндр бидн «Шар богшада» гидг туульла таньлдхвидн. Күүкд, шин үгмүд самбрт хәләтн.                                                                                                                 Толин көдлмш: Герч- свидетель,шарлҗн-бурьян, хазх- кусать, откусывать,  хү салькн- порывистый ветер, ишкрх- насвистывать, әрвӊ- брюхо.

Багш: Ода «Шар богшада» - гидг тууль умшхмн. Дегтрән секәд хәләтн.  

IV. Тууляр көдлһн:

Багш:  Тадн, күүкд, эн сурврмудт хәрү өгтн.

а) Эн туульд кенә тускар келгднә? ( Эн туульд шар богшадан тускар келгднә)                                                                                                                          б)Дәкәд ямаран дүрмүд бәәнә?( яман, чон, адучнр,хан,хулһн, күүкд,   экнр,салькн)

Багш: Күүкд, эн туулиг дәкәд нег цуһар умшхмн.

1. Кезәнә кен бәәҗ? (Кезәнә шар богшада бәәҗ)

2. Богшада юунд уурлна? (Богшада шарлҗнд уурлна)

3.Шарлҗиг уга кехәр яһна? ( Яманд оч келхәр седнә)

4. Яман, чон,адучнр, хан,хулһн,күүкд ,экд дөӊ болну?

5.Хү салькн шовунд ю келнә? (Урднь киитә юмн эрҗ сурдго билә,би эврән

    дурарн көдлдг биләв)          

V. Наадн «Илвтә тулм»

Багш: « Илвтә тулм»- гидг наад наадлһн.

VI Туулиг нүүрәр умшлһн

Багш: Эн туулиг нүүрәр умшхмн. Нааран һартн.

VII  Тууляр медрл батллһн

Сурврт хәрү өгтн,ухалтн

1.Юн шар богшадыг  хатхна?

2.Түрүн юунд оч келнә?

3. Ямана хөөн  юунд оч келнә?

4. Кен богшад нөкд болв?

Багш: Күүкд, ямаран сурһмҗ, уха эн тууль заана?

Күүкд: Богшадан бәәдләс үлгүр кеҗ болшго.

              Күн нег негндән нөкд болх зөвтә, нег-негән тевчх, күндлх кергтә.

Наадн: « Мини дурта тууль»

VIII. Кичәлин аш: Кичәл таднд таасгдв? Таасгдв.

                                    Юуһарн таасгдв?- викторин, наадн, ямаран туульс бәәдгинь медүвидн: сидтә, баатрлг, бәәцин, аӊ-адусна.

Багш: Герин даалһвр: эн тууль амн үгәр келх.

Багш: Йир сән! Тадн сәәнәр көдлвт. Темдг тәвхмн.

Багш: Мана кичәл төгсв.