Г Камал "Банкрот" комедиясендә проблемалар чагылышы.ачык дәрес эшкәртмәсе
план-конспект урока (9 класс)

ТЕМА: Г. Камалның “Банкрот” комедиясендә проблемалар чагылышы.

МАКСАТ: 1.Комедиянең сюжет-композициясен күзәтү, идея-эстетик эчтәлегне ачу. 2.Әсәрдәге конфликт үзенчәлекләрен ачыклап, укучыларның ижади фикерләү сәләтләрен үстерү. 3.Укучыларда әдәплелек.гаделлек, намуслык сыйфатлары тәрбияләү.

Җиһазлау: портрет, китап күргәзмәсе, 10 нчы сыйныф өчен дәреслек, хрестоматия, график, компьютер, интерактив такта.

Дәрес барышы:

Бер янчык курсэту.Бу янчыкта нэрсэ?Купме акча (149 мен)Ни эчен?Эсэрдэ шул суммадагы акча булган эчен генэме?

1 нче төркем: Р.Фәхреддин болай дигән: «Байлыкка яки нинди дә булса максатта корылган гаилә тотрыксыз вә бәхетсез була.»

2 нче төркем:Р.Фэхретдиннен бер хэдисендэ 

«Яхшы хатын авыру вакытында ирен тәрбия итәр, йорт мәшәкатьләрен үзе яки хезмәтчеләре белән башкарыр. Бу аның гаиләсенә булган иң олуг бурычыдыр.»

3 нче төркем: «Дөньяда иң ләззәтле икмәк — адәм баласының үз кәсебе вә кул кече белән табылган, маңгай тирләрен агызып кулга кергән икмәктер. Кәсепнең иң яхшысы хыянәтсез булган сәүдә вә кешенең кул көче белән мал табудыр».

2.Тактага: “Гаилә”,”Гаиләдә хатын-кыз роле”,”Акчага корылган намус”дигән сүзләрне элеп куябыз.

Димәк,укучылар,без укыячак Г Камалның “Банкрот” әсәрендә шушы проблемалар чагылыш табачак.Бу дэрестә нинди максатлар куярбыз икән?

3.”Гаилә” проблемасын курсәткән группага сораулар:

-Әсәрдә ничә гаилә турында сүз бара?

-Бу гаилә ныкмы?

-Ни өчен?(Г.Сираҗетдинга хатыны үлгәч,байлыгына кызыгып кына чыга.

Гаилэ буенча статистикага куз салыйк.

Гаилэ тормышын чагылдырган нинди эсэрлэр белэсез.

4.Икенче төркемгә бирелгән тексттан чыгып нәрсэ әйтә алабыз? Без монда мисал итеп Г әйтә алабыз.Ул тар фикерле,бар теләге дошманнарының йөрәге янарлык итеп яшәү.Им-томчы хатыннар,гайбәтчеләр-аның аралашкан даирәсе.Аның кайгы-хәсрәте бик вак нәрсәләр тирәсендә әйләнә:бламаңилар әзерләнмәгән,кемнәрдер аның турында начар сөйләгән.Инде зур кайгы  килгәч,аны иренең акылдан язуыннан бигрәк,49 мең акчаны югалтып,ярлыланып калу борчый.

5.Өченче төркемдә сүз гадел рәвештә сәүдә итү.Төп образ булган С. Бурычка товар ала. Аны киметеп түләр өчен банкротлыкка төшәргә уйлый. Алдау юлы белән максатына ирешергә омтыла.)(Вакыйганы кыскача сөйләү)

2.Группалар бер=берсенэ сораулар бирэлэр.

-С.нэрсэ отты да нэрсэ югалтты?.

-Бу образ аша автор нэрсэ эйтергэ тели?

-С.урынында булсан,син акчаны кая куяр иден,ничек саклар иден?

3.Физ-ка.(почмакларга эйтемнэр ябыштырылган,укучылар сайлап басалар.

-Кош канаты белэн,гаилә татулыгы белән көчле.

-Акча булса,бар да булыр.

-Ялган шәһадәт бирүченең аяклары урыныннан кузгалып та бетмәс, Аллаһы Тәгалә аңа утны вәҗиб кылыр. Ягъни, ул кеше утка хөкем ителер. Меселман адәм кеше файдасына да, үз файдасына да ялган шәһадәт бирүдән сакланырга тиеш.»

4.Видеодан өзекләр карап анализлау

5.Акыл штурмы.(Сираҗетдин,Гөлҗиһан образларына)

6.Ситуация.

Укучы контроль эшне эшли алмады.Дэфтэренэ акча куйды да укытучы эстэленэ куеп чыгып китте.Ситуациядэн ничек чыгарга.

V.Әсәрдә көлке тудыра торган чаралар.

7.Йомгаклау

Укучылар, киләчәктә үз тырышлыгыгыз, намусыгыз белән тормыш итәрлек кешеләр булыгыз. Гаиләгезне канат астына алып, барлыкта яшәтердәй ир-егетләр булыгыз. Ә сез, кызлар, хәлегездән килгәнчә яраткан эшегездә эшләгез, гаилә учагын сүндермичә, аның кадерен белеп яшәгез. Гаилә әхлагының иманга корылган булуын онытмагыз. Гаилә бәхетенең нәрсәдә икәнлеген безгә Р.Фәхреддин үзенең хезмәтләрендә бик дөрес итеп күрсәтеп үтә алган.

Сезнен каршыгызда алмазлар-бриллиантлар.Без хэрберебез бу дэньяга алмаз кебек жирне яктыртырга,эйлэнэбездэге кешелэрне шатландырырга килэбез.Еллар уту белэн кырлар уткенлэнэ хэм без бриллиантларга эйлэнэбез,тагын да яктырак ялтырыйбыз.Лэкин туып торган проблемалар,киртэлэр,унышсызлыклар кире тээсир итэлэр хэм элеге кырлар тоныкланалар.Шуна курэ  бриллиантны вакыт вакыт чистартып торырга кирэк.Шушы кырларга телэклэрегезне языгыз хэм бер-берегезгэ биреп укыгыз.