Рабочая программа "Поэтика художественного произведения"
элективный курс на тему
Настоящая рабочая программа элективного курса «Поэтика художественного произведения» по бурятской литературе для 5-6 классов
Скачать:
| Вложение | Размер |
|---|---|
 poetika_hudozhestvennogo_proizvedeniya-5_klass.docx | 105.37 КБ |
| poetika_hudozhestvennogo_proizvedeniya-6_klass.docx | 91.21 КБ |
Предварительный просмотр:
МО «Курумканский район»
МУ «Курумканское районное Управление образования»
МБОУ «Гаргинская средняя общеобразовательная школа им. Н.Г. Дамдинова»
671635, с. Арзгун, ул. Комсомольская, 1 E-mail: gargaschool@yandex.ru
Рассмотрено Согласовано «Утверждаю»
на заседании МО гуманитарного с заместителем Директор школы направления директора по УР _________ Е.Д. Бадмаева
______/ Е.Д. Раднаева ______/ Е.Д. Раднаева «31» августа 2017 г.
« 31» августа 2017 г. «31» августа 2017 г.
Рабочая программа
Предмет: Элективный курс по бурятской литературе «Поэтика художественного произведения»
Класс: 5
Учитель: Шарланова Н.Ц.
Срок действия рабочей программы: 2017-2018 учебный год
Арзгун, 2017 г
ТАЙЛБАРИ БЭШЭГ
Буряад литератураар «Поэтика художественного произведения» гэhэн элективнэ курсын ажалай программа хадаа Россиин Федерациин hуралсалай Министерствын тогтоолнууд дээрэ үндэhэлжэ табигдаhан:
-Федерального закона «Об образовании в Российской Федерации» от 29.12.2012 г;
-Закона Республики Бурятия от 13.12.2013 № 240-V «Об образовании в Республике Бурятия»;
-Закона Республики Бурятия от 10 июня 1992 г. №221-XII«О языках народов Республики Бурятия» (с изменениями и дополнениями);
-Федерального государственного стандарта основного общего образования (утвержден приказом Министерства образования и науки Российской Федерации от 17 декабря 2010 г. № 1897 «Об утверждении и введении в действие федерального государственного образовательного стандарта основного общего образования» (зарегистрирован в Минюсте России 6 февраля 2015 г., рег. номер 35915);
-приказа Министерства образования и науки Российской Федерации от 29.12.2014 г №1644 «О внесении изменений в приказ Министерства образования и науки Российской Федерации от 17 декабря 2010 г №1897 «Об утверждении федерального государственного стандарта основного общего образования»;
-приказа Министерства образования и науки Российской Федерации от 31.12.2015 № 1577
«О внесении изменений в федеральный государственный образовательный стандарт основного общего образования, утвержденный приказом Министерства образования и науки Российской Федерации от 17 декабря 2010 г. № 1897» (Зарегистрирован в Минюсте России 02.02.2016 № 40937);
-Федеральных перечней учебников на 2017/2018 учебный год (утверждены приказом Минобрнауки России от 31 марта 2014 г №253 (ред. от 08.06.2015)с изменениями на 26 января 2016 года «Об утверждении федерального перечня учебников, рекомендуемых к использованию при реализации имеющих государственную аккредитацию образовательных программ начального общего, основного общего, среднего общего образования»);
- СанПиНа 2.4.2.2821-10 "Санитарно-эпидемиологические требования к условиям и организации обучения в общеобразовательных учреждениях"» (утверждены постановлением Главного государственного санитарного врача Российской Федерации от 29 декабря 2010 г. №189, зарегистрированным в Минюсте России 3 марта 2011 г., рег.номер 19983)
-Примерной основной образовательной программы основного общего образования протокол №1/15 от 08 апреля 2015 г;
-Основной образовательной программы основного общего образования МБОУ «Гаргинская средняя общеобразовательная школа им. Н.Г. Дамдинова»;
-Устава МБОУ «Гаргинская средняя общеобразовательная школа им. Н.Г. Дамдинова», утвержденного постановлением администрации МО «Курумканский район» от 28 декабря 2015 г.
«Поэтика художественного произведения» (Уран зохёолой уран hайханай шэнжэ) гэhэн курсын ажалай программа буряад литератураар зохёогдоо. Гэхэтэй хамта арадай аман зохёол аман үгын, уран hайханай литература бэшэмэл үгын исскуство, тиимэhээ уран зохеол зохеоходоо, уран хурса, шэмэг удхатай үгэ гол түлэб аргануудай нэгэн болоно гэжэ hурагшадтаа хододоо hануулжа байха гэжэ программа зохёогшо дурадхана. /С.Ж. Балданов «Буряад hургуулиин программа. Буряад литература. V-XI классууд»/.
Нүгөө талаhаа, уран зохёол хүн тухай, тэрэнэй доторой байдал, хүниие тойрон байhан оршон байдал, байгаали, хүнэй ажабайдал, арад зоной ажамидарал г.м. тухай зохёогдоhон байдаг. Бодото юумэнүүд, үнэн болоhон үйлэ хэрэгүүд, бодото байдал уран зохёолой, уран hайханай литературын үндэhэн боложо хэрэлэгдэдэг. Уран зохёолшо бодото байдал дээрэ үндэhэлжэ, тэрээниие hанажа ухаан бодолойнгоо хүсөөр, hанаагаараа тэрэниие уран гоё болгожо, ном соогоо уран hайханаар, гоёор зохёогдоhон байдал бии бодгодог. Энэ байдалынь үнэн бодото байдалда адлирхуу байдаг. Тиимэhээ hурагшадта ойлгуулха шухала гэжэ хараалагдана.
Уран hайханай литература гү, али уран зохёол шудалан үзэлгын гол зорилгонууд гэбэл:
- уран hайханай литература хүнэй, хүн түрэлтэнэй ажамидаралда тусхай hуури эзэлдэг, тэдэнэй хүгжэлтэдэ айхабтар ехэ шанартай гэжэ ойлгуулха;
- уран hайханай литература шудалан үзэлгэ хадаа түрэл арадайнгаа ба бэшэшье арадуудай соёл болборсол, ёhо заншал ойлгожо абалгын тусгаар арга гэжэ ойлгуулха;
- исскуствын этико-эстетическэ компонент байгуулха гуманитарна ойлгосонуудые тайлбарилжа үгэхэ;
- уран зохёол уншаха дуратай болгохо, гоё hайханиие наринаар ойлгодог мэдэрэл хүмүүжүүлхэ;
- бодото байдал, ажабайдал ба искусство, оршон тойрониие зүбѳѳр сэгнэжэ, тэдэндэ үнэтэй сэнтэйгээр хандахые hургаха;
- аман ба бэшэмэл хэлэлгэдэ hургаха, тэрэниие хүгжөөхэ;
- hурагшад уран hайханай зохёол зүбөөр, хүсэд дүүрэнээр хадуужа абаха, шэнжэлжэ, сэгнэжэ hураха гол түлэб теоритико- литературна, эстетическэ ойлгосонуудтай болохо ёhотой.
Уран hайханай литература зүбөөр, хүсэд дүүрэнээр, гүнзэгыгөөр ба өөрынгөө ажамидаралда туhатайгаар ойлгожо абахын тула hурагшадые ойлгомжын аппарадтай болгохо. Ушар иимэhээ программа дотор литературын теоридо онсо анхарал хандуулагдана.
Энэ программа зохёогдоходоо, баазова теоретико- литературна ойлгосонууд дээрэ үндэhэлжэ, тэдэниие гол принцип болгон байгуулагдаа. Класс бүхэндэ өөр өѳрын баазова теоретико – литературна ойлгосо онсологдоо гэбэл иимэ:
5- дахи класста жанрнуудые үзэхэ.
Иигэжэ 5-дахи класста теоретико- литературна ойлгосонуудые үгэлгэ хадаа урда жэлнүүдэй программанууд соо хэрэглэгдэдэг байhан тематическа, хронологическа болон историко- литературна принципүүдтэ харша бэшэ, харин хэрэгтэй нэмэринь болоно. Һурагшад ганса историко- литературна бэшэ, мүн баhа теоретико-литературна талаар мэдэсэеэ үргэдхэхэ бэшэ, харин литературын теорёор hайн баазова ойлгосонуудтай байха ёhотой. Уран hайханай литература үзэлгэ, тэрэниие шэнжэлэлгэ теорико- литературна ойлгосонуудтэйгөөр бэелүүлэгдэдэггүй. Тиимэhээ тэдэнэр теоретическэ ойлгосо мэдэсэнүүдые ба уран зохёол шудалан үзэлгын шухала зэмсэг болоно.
Тус программа 5 класста литература үзэлгын гол шэглэлнүүдые иигэжэ тодорхойлжо үгэнэ:
5- дахи класс – литературна уншалгаhаа литература шэнжэлэн үзэлгэдэ шэлжэн оролго болоно.
Һурагшадые литература үзэлгын талаар hургахын тула ямар зорилгонууд табигданаб гэбэл иимэ:
5-дахи класста – эстетическэ аналих хэжэ hургалга. Энээндэ анхаралаа хандуулха хэрэгтэй.
Тус программа дотор түрүүшынхиеэ буддын шажанай hургаал, тэрээнтэй нягта холбоотой бурхан багшын hургаалнууд дээрэ үндэhэлжэ зохёогдоhон зохёолнууд оруулагдаа. Гэбэшье шажан мүргэл тухай ганса 5- дахи класста үзөөд үнгэрхэ бэшэ, харин Буддын шажанай, бөө мүргэлэй hургаалнуудые бүхы классуудта дурдажа, hурагшадта hануулжа, мэдүүлжэ байха хэрэгтэй.
Программа дотор нилээн ехэ hуури арадай аман зохёолнуудта үгтөө. Юуб гэхэдэ, энээнгүйгөөр литературын асуудалнууд, илангаяа уран hайханай ёhо заншал, литературна хүгжэлтын, ментальна ёhо заншалнууд г.м. хүсэд hайнаар ойлгогдохогүй. Гэхэтэй хамта уран hайханай литература хадаа арадай аман зохёолой үргэлжэлэл гэжэ хэлэхэдэ болоно. Мүнөө үеын литературна зохёолнууд аман зохёолнуудгүйгѳѳр бэшэгдэнэгүй.
Һурагшадай үргэн дэлисэтэй байхын хажуугаар, түрэл литератураяа hайнаар ойлгожо абахын тула программа дотор буряад литературада бии болоhон шэнэ зохёолнууд оруулагдаа. Хуушан программанууд соо, номууд соо байhан зарим зохёолнууд гаргагдаhан, зариманиинь классуудаар hэлгэгдэн үгтэhэн байна. Коммуникативно- творческо ажалнуудые хэрэглэжэ болохо байна.
Түсэблэһэн үрэ дүнгүүд үзэхэ һуралсалай курста
Үхибүүнэй ѳѳрын хүгжэлтын дүнгүүд (личностные результаты) – ѳѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда түрэл хэлэн ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно (хэлэнэй аргаар хажуудахи хүнтэеэ харилсанаб, бэшэмэл текстын удха үзэнэб гэжэ ойлгоно), хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно (аянга, хэлэлгын темп, үгэнүүдэй болон сэглэлтын тэмдэгүүдэй үүргэ).
Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари (регулятивные УУД):
- багшатаяа хамта хэшээлэйнгээ зорилго табиха;
- хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо;
- юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ;
- ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха;
- багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха.
Оршон тойрониие шудалха шадабари (познавательные УУД):
- номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо);
- зураг хаража гү, али текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо;
- багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха;
- үгѳѳр хэлэгдэhэн ойлгосо схемэ, таблица, модель болгохо. Тиин hѳѳргэнь модель соо харуулаатай ойлгосо үгѳѳр хэлэхэ;
- текстын удха дамжуулха.
Харилсаха шадабари (коммуникативные УУД):
- ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол аман хэлэлгээр, тиихэдэ багахан текст зохёожо, бэшэгэй хэлэлгээр харуулха;
- хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо;
- уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ;
- классайнгаа үхибүүдтэй, багшатаяа яагаад ажалаа эмхидхэхэ, ямар журамуудые сахиха тухайгаа хэлсэхэ;
- хоёр хоёроороо, бүлэг бүлэгѳѳр хүдэлхэ, тиихэдээ олон ондоо «тушаал» бэе дээрээ абаха: ударидагшын, даабари дүүргэгшын, бэшээшын г.м.
Буряад хэлээр шадабари (предметные УУД):
Тус программа соо hурагшад гол түлэб иимэнүүд онол шадабаритай болохо гэжэ хараалдагдана:
- үзэг бэшэгэй талаар зүбѳѳр, алдуугүйгѳѳр ба удхатайгаар (удхыень ойлгожо) уншаха оньhон аргатай, дадалтай болохо;
- уран хурсаар уншаха шадабаритай болохо;
- уран зохёолые сюжетно- композиционно нэгэдэл гэжэ хадуужа абаха;
-уран зохёол дотор авторыень, тэрэнэй зохёол соо зураглагдаhан геройнуудта ба үйлэ хэрэгүүдтэ, ушарнуудта, уншагшадта хандалгые ойлгожо абаха;
- уран зохёол дотор этическэ, социальна- историческа ба нравственна- философско проблематика илгаруулха шадабаритай болохо;
- уран зохёолые ба тэрэнэй хубинуудые хаба соогоо бэеэ даагаад анализ хэхэ шадабаритай болохо;
-уран зохёолдо үндэhэ баримтатай эстетическэ сэгнэлтэ үгэжэ шадаха;
-уран зохёолые соёл болон ёhо заншалтай холбожо, тайлбарилха шадабаритай болохо;
- диалог ба монолог зүбөөр хэрэглэжэ, хэлэжэ шадаха болохо;
- элдэб янзын бэшэмэл ажалнуудые бүтээхэ шадабаритай болохо;
- шэнжэлгын ажалнуудые хэхэ шадабаритай болохо.
Һурагшад гол түлэб иимэ юумэнүүдые мэдэхэ ёhотой:
- уншажа байhан зохёолойнгоо автор тухай, номой нэрын удха тайлбарилга;
-уран зохеолшоной намтарhаа тон шухала мэдээнүүдые;
-уран зохёолой текстнүүдые;
- шудалан үзэжэ байhан зохёолой герой болоод гол үйлэдэгшэ нюурнууд тухай, зохёол соохи шухала үйлэнүүдые мэдэхэhээ гадна, тэдэнэй хоорондохи харилсаа холбоонуудые, типическэ удха шанар;
- уран зохёол бэшэхэ гол шухала арганууд, зураглалай янзанууд, зохёолой темэ, идей, гол удха, уран зохёолой геройнууд, сюжет г.м. литературна теориhоо ойлгосонуудые;
- байгуулгын (композициин) шухала онсо янзануудые, хэлэнэй зураглан тодорхойлхо арга хэрэгсэлнүүдые;
- программын эрилтын ёhоор сээжэлдэhэн шүлэгүүдые, эпическэ зохёолой хэhэгүүдые;
- литературна зан абари (характер), литературна тип, романтизм, реализм гэhэн ойлгосонуудай шухала шэнжэнүүдые г. м.
Һурагшад иимэ юумэнүүдые хэжэ шадаха ёhотой:
- уран зохёолшын зохёол соогоо бэшэhэн уран зураглалые хөөрэжэ;
- уран зохёолшын зураглаhан зурагые ухаан бодолдоо, сэдьхэлдээ бии болгожо;
- үзэжэ байhан зохёолой гол шухала дые (эпизодуудые), үйлэдэгшэ нюурай хэлэhэн үгэ, хэрэг г.м. бусад олон юрын үйлэнүүдhээ илгажа;
- зохёол соохи үйлэнүүдэй болоhон шалтагааниие, сагые, тэрэнэй хойшолонгые элирүүлжэ;
- үзэжэ байhан зохёолой хэлэнэй уран аргануудые, байгаалиин зураглалнуудые текст сооhоо илгажа;
- зохёолой идейнэ болоод уран hайханай талые харуулалгада сюжедэй зүйлнүүдэй (үйлын хүгжэлтын эхин, үйлын уялдалга, үйлын хүгжэлтын эгээл дээдэ шата) үүргэ болон гол проблематика элирүүлжэ;
-үзэгдэжэ байhан зохёолнуудай байгуулгын (композициин) зүйлнүүдые илгажа;
- зохёолой удха задалан харуулхадаа, геройн үүргэ ба геройдо үгэhэн авторай сэгнэлтэ эли тодо болгожо;
-зохёолой геройнуудай өөр өөрын ба бултандань хабаатай шэнжэнүүдые тодорхойлон, характеристикэ үгэжэ, тэдэндэ авторай ямараар хандажа байhые элирүүлхэ зорилготойгоор геройнуудые зэргэсүүлжэ;
-уран зохёолнуудай текст лирическэ, эпическэ, драматическа жанрай байhаарнь тэдэнииень хараадаа абажа, тодоор, уранаар уншажа;
-уран зохёолой геройнуудта характеристикэ үгэхэ сложно түсэб табижа;
-үзэжэ байhан зохеолой геройнууд тухай, тэдэндэ авторай ямараар хандажа байhые хараадаа абан, hурагша бүхэнэй, бүхы hурагшадай зэргэсүүлhэн аман гү, али бэшэмэл өөрын бодомжолготой найруулга (сочинени- рассуждени) зохёожо;
- монологическа хэлэлгэ hайнаар хэрэглэжэ, өөрынгөө hанамжа ойлгосотойгоор хэлэжэ, тэрэнээ ойлгуулжа, баримталжа, хамгаалжа;
- түсэб табижа, тэрэ тоодо тезиснэ түсэб, мүн литературна - критическэ статьянуудаар конспект бэшэжэ;
- нэгэ гү, али хэдэн материалнууд дээрэ үндэhэлэн, литературна темээр элидхэл, соносхол (сообщени) гү, али реферат бэлдэжэ;
- үзэhэн зохёолоор гү, али хэдэн зохёолнуудаар проблемнэ шэнжэтэй аман ба бэшэмэл бодомжолготой сочинени (сочинени- рассуждени), тэрэ тоодо зэргэсүүлhэн характеристикэ зохёожо, мүн литературна ба публицистическэ темэнүүдээр бодомжолготой сочинени зохёожо;
-литературын асуудаонуудаар бэшэhэн хүдэлмэринүүдээр тезисүүдые ба конспектнүүдые табижа;
-бэеэ даагаад уншаhан номоор, хараhан кинофильмүүдээр, теледамжуулгануудаар, зүжэгүүдээр, уран зурагуудаар, шагнаhан хүгжэмөөр рецензи гү, али hанамжа бэшэжэ;
- уншаhан номой справочна аппарат, мүн литературна терминүүдтэй словарь, шэнэ толинуудые хэрэглэжэ г.м.
Мүнөө үедэ шабинарай бэе махабад бэхижүүлхэ, элүүр энхые сахиха тухай асуудал гол асуудал болоод байна. Тиимэһээ энэ һуралсалай программаар үзэгдэхэ материал үхибүүдэй ухаан бодол болон наһандань таарамжатайгаар зохёогдонхой.
Багша творческо хандажа, hурагшадайнгаа наhа, бэлэдхэл, мэдэсэ, шадабари хараадаа абан ажаллаха ёhотой. Сээжэлдэхэ зохёолнууд класс бүхэндэ багшын үзэмжөөр үгтэхэ гэжэ хараалагдана.
Тус ажалай программа тематическа, социально- историческа, хронологическа, историко- литературна, теоретико – литературна принципүүдые баримталжа байгуулагдаа.
Программын бүридэл
Раздел | Зохёолнууд |
Арадай онтохонууд | «Зургаан нүхэд» |
«Һүүл хүбүүн» | |
«Сэсэн хулганын» | |
Амитад тухай онтохонууд | |
Буряад арадай онтохошод ба үльгэршэд | |
Литературна онтохонууд | Литературна онтохон |
Вл. Ц. Халхуев «Жаабдай» | |
Аляа – Батын дүрэ –образ Жаабдайн дүрэ тухай | |
Эпическэ зохёолнууд | Эпическэ зохёолнууд |
Л.Толстойн «Харатай морин» рассказ | |
А. Лыденов «Унаган» | |
Эпическэ зохёолнуудай харилсаан | |
Ц. Номтоев «Хилээмэн» | |
Ц-Б. Бадмаев «Будамшуугай орон нютагаар Серёжын аяншалга» туужа | |
Шүлэглэмэл зохёолнууд | Шүлэглэмэл зохёолнууд |
Даши Дамбаев «Нагасын захяа» | |
«Үлгы һайхан Буряадни» /шүлэг/ | |
«Байгалай долгид» | |
Ш. Байминов «Онгосомни» | |
«Аадар», «Гагаринтай уулзалга» | |
Басни тухай ойлгосо | Басни тухай ойлгосо |
С.Норжинимаев «Шаазгайн элидхэл» | |
С.Норжинимаев «Хүмүүжүүлэгшэ Хирээ» | |
С. Норжинимаев «Абарга Дальбараа» | |
Зүжэглэмэл зохёолнууд | Б.Эрдыниев «Бишыхан хатан» |
Буряад литератураар hурагшадай мэдэсэ, шадабари, дүршэл сэгнэхэ эрилтэ
Программын эрилтын ёhоор hурагшадай ямар мэдэсэ, шадабари, дүршэлтэй болоhые, буряад литрератураар хэр зэргэ бэлэдхэлтэй байhаниие зүбөөр элирүүлхэ, шалгаха гол зорилго болоно. Дээрэ хэлэгдэhэн шэглэлнүүд соо табигдаhан заабари хараадаа абажа, hурагшадай мэдэсэ сэгнэхэдээ, тэдэнэй журам, үзэл бодол, мэдэрэлынь хэр зэргэ зүбөөр бүрилдэн, эстетическэ талаараа ямараар хүмүүжүүлэгдэжэ байнаб, уншаhан уран зохёолоо зүбөөр ойлгожо, сэгнэжэ шадаха шадабаринь хэр зэргэ бүрилдэжэ байнаб гэhэн зүйлнүүдтэ анхаралаа хандуулха хэрэгтэй.
Һурагшадай шата бүхэндэ (хэшээлэй алишье үедэ) үнгэргэгдэдэг hурагшадай уншалгын үедэ, уншажа байhан зохёолой удхые зүбѳѳр ойлгохо, хѳѳрэжэ шадаха дүршэлынь хүгжѳѳхэ. Зохёол соо харуулагдаhан үйлэ хэрэг, үйлэдэгшэ нюурнууд, хэлэhэн үгэ, хэhэн хэрэг, зохёолой идейнэ удха болон уран hайханайнь зүйлнүүдые элирүүлгэдэ уран зохёолой ямар удхатай, үүргэтэй байhыень hурагшадай ойлгожо, ѳѳрынхеэрээ сэгнэжэ шадаха дүршэл шадабарииень арьбадхаха, үргэдхэхэ.
Уран зохёол шудалан үзэлгэдэ, илангаяа тэрэнэй шүүмжэлэл хэлгэдэ литературын теории шудалха айхабтар ехэ удха шанартай. Литературын теориин удхые гүнзэгыгѳѳр ойлгуулха гэжэ оролдохо, гадна hурагшадай мэдэсые практическа ажалда, шудалан үзэжэ байhан уран зохёолоор (зохёолго) бэшэлгэдэ, хѳѳрэлгэдэ зүбѳѳр. Шадамараар хэрэглүүлхэ болоно. Энэ талаар литература болон искусство тухай хэлэhэн үгэ, статья hурагшадай литературна бэлэдхэлдэ тон ехэ удха шанартай.
Һурагшадые тусхай литературна бэлэдхэлтэй болгохын тула литературын теориие hайнаар шудалуулха, гүнзэгы мэдэсэтэй болгохо шухала. Эндэ багша hурагшада мэдэсэдэ, тэрэнэй шанартань ьусгаар эрилтэ табиха уялгатай.
Һурагшад зохёолго, асуудалда харюу, реферат, тестнүүдээр хүдэлмэри болон бэшэшье бэшэмэл хүдэлмэри ямараар бэшээб, тэрээн дээрэhээнь үндэhэлжэ, тэдэнэй литератураар бэлэдхэлэй, мэдэсын, аман ба бэшэмэл хэлэлгын дүршэл шадабариин хэр зэргэ хүгжэhыень сэгнэхэ болоно. Программын эрилтын ёhоор hурагшадай литератураар бэлэдхэл, илангаяа hурагшадай аман ба бэшэмэл хэлэлгын бэлэдхэл, дүршэл. Шадабари тусхай гуримтайгаар бүрилдүүлэгдэхэ ёhотой.
Һуралсалай жэлэй турша соо четверть бүхэндэ түрэлхи литератураар бэшэгдэхэ ёhотой зохёолгын тоо иимэрхүүгээр хубаагдаха болоно:
Класс | Бэшэгдэхэ зоёолгын тоо | ||
Класстаа | Гэртээ | Хамта дээрээ | |
5 6 7 8 9 10 11 | 3-5 3-5 2-4 2-4 2-4 3-5 3-5 | 2-4 2-4 2-4 2-4 2-4 3-5 3-5 | 5-9 5-9 4-8 4-8 4-8 6-10 6-10 |
Зохёолгын хэмжээ гол түлэб иимэ байха: 5 класста – дэбтэрэй 1-2 нюур; 6 класста- 2-2,5; 7 класста -2,5-3; 8 класста -3-3,5; 9 класста – 3,5-4; 10 класста -4-5; 11 класста -5-6 нюур.
Хэрбээ hурагшын зохёолгын дээрэ хэлэгдээрилтэhээ багаар бэшэгдэhэн аад, удхын талаар хангалтатай байбалнь, эрилтын ёhоор сэгнэлтын тэмдэг табиха. Хэрбээ зохёолгын хараалагдаhан эрилтэhээ ехээр бэшэгдээд байгаа hаань, тэрээнтэй зэргэ сэгнэлтэ үргэжэ болохогүй.
Һурагшадай үгэhэн аман харюуда сэгнэлтэ табихадаа, иимэ гол эрилтэ хүтэлбэри болгон абаха:
- Үзэжэ байhан зохёолой удха мэдэлгэ, уран hайханайнь талые, идейнэ удхыень ойлголго, hайнаар уншажа, хѳѳрэжэ шадалга.
- Зохёол соо харуулагдаhан үйлэ (эпизодой) хоорондохи холбоо, геройн хэhэн хэрэг, үйлэ. Хэлэhэн үгэ г.м. элирүүлэн хѳѳрэжэ шадалга.
- Үзэhэн зохёолой эстетическэ удха элирүүлхын тулада хэрэглэгдэдэг уран хурса үгын үүргые ойлгожо, хэрэглэжэ шадалга.
- Шүүмжэлгэ хэхэдээ, класстаа үзэhэн гү, али ѳѳрѳѳ уншаhан зохёолоо хэрэглэжэ hуралга.
Зохёол тухай мэдэхэ болоhон, ойлгоhон юумэеэ сэбэл литературна хэлээр хэлэжэ шадаха, харюу зүбѳѳр үгэхэ; класс бүхэндэ уранаар, тодо hонороор, ходорхойгоор уншаха, тиихэдээ 5 класста 1 минута соо 100 үгэhѳѳ доошо бэшэ, 6 класста – 110 –hаа доошо бэшэ, 7 класста – 120 үгэhѳѳ доошо бэшэ үгэ уншажа үрдихэ гэжэ хараалагдана. Саашадаа дээдэ класста уншалгаарр иимэрхүү ёhо гурим гол түлэб баримталагдаха зэргэтэй.
«5» сэгнэлтэ:
- үзэжэ байhан зохёолойнгоо удхые тон hайнаар, бүхөөр, гүнзэгыгѳѳр ойлгоhоноо харуулха, зохёолой идейнэ – эстетическэ удхые тайлбарилхадаа, уран аргын үүргэ харуулагдаhан үйлын хоорондохи үлхѳѳ холбоо, геройн ба үйлэдэгшэ нюурнудай абари зан, хэhэн хэрэг болон тэрэнэй ямар удхатай байhые ойлгоhоноо хэлэжэ, хѳѳрэжэ шадаха байхадань;
- уран захёолой шүүмжэлэл хэхэдээ, литературын теорёор мэдэсэеэ, шүүмжэлэл хэхэ дүршэлөө, хэлэhэн hанал бодолоо баримталхын тула текст соо байhан зүйлнүүдые хэрэглэжэ, зохёол сохи үе сагай хоорондохи холбоо тайлбарилжа шадахадань (9-11 кл.);
«4» сэгнэлтэ:
- зохёолой текст hайнаар, гүнзэгыгөөр ойлгоhон байхадань;
- зохёолой идейнэ – эстетическэ удхые тайлбарилхадаа, уран аргын үүргэ харуулагдаhан үйлын хоорондохи холбоо, геройн ба үйлэдэгшэ нюурнудай абари зан, хэhэн хэрэг болон тэрэнэй ямар удхатай байhые ойлгоhоноо хэлэжэ, хѳѳрэжэ шадаха байхадань;
- уран захёолой шүүмжэлэл хэхэдээ, литературын теорёор мэдэсэеэ, шүүмжэлэл хэхэ дүршэлөө, хэлэhэн hанал бодолоо баримталхын тула текст соо байhан зүйл хэрэглэжэ, шадаха байхадань;
- сэбэр литературна хэлээр хэлэжэ, хѳѳрэжэ шадаха байхадань табиха.
Гэбэшье hурагша үгэhэн харюу соогоо 1-2 бага зэргын алдуу гаргахадань табиха.
«3» сэгнэлтэ:
- үзэжэ байhан зохёолойнгоо текст гол түлэб мэдэhэн, дунда зэргээр ойлгоhон байхадань, зохёолой уран hайханиие болон идейнэ удха тайлбарилхадаа, үгын уран аргын үүргые гол үйлын хоорондохи холбоо, герйн абари зан, хэhэн хэрэг хэр зэргэ ойлгоhоноо гол түлэб хэлэжэ шадаха байхадань;
- литературын теориин асуудал юрэнхыдѳѳ мэдэхэ байбашье, зохёол шүүмжэлхэдээ, тэрэнээ хэрэглэжэ шадаха шадабариинь тулюур байхадань;
- зохёол шүүмжэлхэ дүршэлтэй хүсэд болоогүй, хэлэhэн hанал бодолоо зохёолой текстээр баримталха шадабариинь тулюур байхадань;
- уншажа, хѳѳрэжэ шадаха шадабариинь юрэ дунда зэргэ байхадань табиха. Багшын асуудалда харюусахадаа, хэдэн алдуу гаргаад, hайнаар хэлэжэ шадаагүй hаань, харюугай байгуулга дутуутай байхадань табиха.
«2 сэгнэлтэ»:
- зохёолой удха тулюураар мэдэхэ, зохёолой идейнэ – эстетическэ удхые тайлбарилхадаа, гол геройн, үйлэдэгшэ нюурнуудай хэhэн хэрэг, үйлэ, hанал бодол, абари зан, шухала уран аргын үүргые элирүүлжэ шадахагүй, юрэ теоретико – литературна ойлгосо мэдэхэгүй, литературна хэлэнэйнь ахир, уншалгые техникэ тулюур, уншаха, хөөрэхэдөө ядалдадаг байхадань;
- мүн зохёолой удхаар юумэ мэдэхэгүй, программын гол шухала теоретико- литературна асуудал огтолон ойлгоогүй байхадань;
- хэлэхэ, хѳѳрэхэ юумэеэ зүбѳѳр байгуулжа, зохёожо шадахагүй, уншаха, хѳѳрэхэ дүршэлынь тон ахир, тулюур байхадань табиха.
Зохёолго сэгнэлгэ
«5» сэгнэлтэ:
- үзэжэ байhан зохёолойнгоо текст тон hайнаар мэдэжэ, табиhан түсэбэй ёhоор темэеэ гүнзэгыгѳѳр харуулжа, бэшэhэн зүйл, hанал бодолоо батаар үндэhэлжэ, жэшээгээр баримталhан, темэеэ зүбѳѳр харуулхын тула литературна материал hайнаар эблүүлэн шүүмжэлжэ, нэгэдхэжэ, тобшолол хэжэ шадахадань;
-удхадань тааруулhан hайн стильтэй; зүб литературна хэлээр бэшэгдэhэн байхадань;
- хэлэлгын нэгэн гү, али хоёр алдуу хэhэн; удхын талаар багашаг эли бэшэ зүйл гаргаhан байхадань табиха;
«4» сэгнэлтэ:
- табиhан түсэбэй ёhоор темэеэ яhала дүүрэнээр удхалжа, литературна материал hайн мэдэхэ байhанаа харуулжа, зохёолойнгоо бэшэшье хэрэгтэй материал хэрэглэжэ, hанал бодолоо үндэhэлжэ, тобшолол ба согсолол хэжэ шадахадань;
- удхын 2-3 алдуу гаргаhан, темэhээ хажуу тээшэ халта хазагайрhан. 3-4 хэлэлгын дутагдал гаргаhан байхадань табиха.
«3» сэгнэлтэ:
- темэ гол түлэб харуулагдаад, бүхы дээрээ зүбшүү байбашье, нэгэ талаhаань харуулhан гү, али темэеэ гүйсэд харуулжа шадаагүй, найруулан бэшэхэдээ текстын удхаар зарим тэды алдуу гаргаhан, темэ хазагайруулагдаhан, тобшолол ба согсолол хэжэ шадаагүй байхадань;
- литературна материал яhала гуримтайгаар найруулhан аад, зүгѳѳр зарим hанал бодолоо hамарhан, урда хойнонь оруулhан байхадань;
- удхын талаар 4-5 дутуу зүйл, хэлэлгын талаар дүрбэhѳѳ дээшэ бэшэ алдуу гаргаhан байхадань табиха.
«2 сэгнэлтэ»:
- темэеэ хүсэд харуулжа шадаагүй, түсэбѳѳ баримталаагүй, зохёолой текст тулюураар мэдэхэ, зарим үйлэ огтолон мэдэхэгүй дээрэhээ, дутуу бэшэhэн, ямаршье тобшолол, согсолол хээгүй, hанал бодолоо текстын материалаар баримталаагүй, юрэнхыгѳѳр бэшэжэрхиhэн байхадань;
- зохёолгын хубинууд хоорондоо hулаар холбогдоhон, бэшэhэн материалаа бодолгүйгѳѳр эблүүлhэн байхадань;
- тулюур хэлэтэй, огто таарахагүй хэлэнэй алдуунуудые гаргаhан байхадань табиха.
Энэ тайлбари бэшэг соо үгтэhэн дурадхалнуудые багша бэелүүлхэдээ, hурагшадайнгаа наhа, бэлэдхэл, мэдэсэ, шадабари хараадаа ябан ажаллаха. Сээжэлдэхэ зохеолнууд багшын үзэмжөөр үгтэхэ гэжэ хараалагдана.
Тус ажалай программа 1 жэлдэ зохёогдоо, неделидэ 2 час үгтэнэ. Багша «Календарна – тематическа түсэблэлгэдэ» хубилалта оруулха эрхэтэй.
Каледарна – тематическа түсэблэлгэ /5 класс/ | |||||||||
hара, үдэр | Программын материал | Хэшээлэй темэ | Ча сууд | Түсэблэһэн үрэ дүнгүүд | Холбоо хэлэлгэ хүгжөөлгэ (бэшэмэл ажал), элдэб практическа даабаринууд | Гэрэй даабари | |||
Түсэб | факт | Үхибүүнэй ѳѳрын хүгжэлтын дүнгүүд | Метапредметнэ үрэ дүнгүүд | Буряад литератураар шадабари, мэдэсэ | |||||
07.09 | Арадай онтохонууд | Арадай онтохонууд | 1 | Хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: багшатаяа хамта хэшээлэйнгээ зорилго табиха; -хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо; Оршон тойрониие шудалха шадабари : -номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); Харилсаха шадабари: ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол аман хэлэлгээр, харуулха; | Арадай онтохонууд тухай мэдэсэ һэргээхэ. Онтохонуудай шэдитэ удха Сасуулга хэжэ һураха | Таблицаар ажал. Тест – стр. 30 аж.д. | уншаха- н. 7-8 | |
08.09 | Онтохонуудай шэдитэ удха | 1 | Онтохо оршуулха удхыень дэбтэртээ бэшэхэ н.7-8 | ||||||
14.09 | «Зургаан нүхэд» | 1 | Ɵѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда түрэл хэлэн ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно . Нүхэсэл тухай бодомжолхо. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; -багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари : -үгѳѳр хэлэгдэhэн ойлгосо схемэ, таблица болгохо. Тиин hѳѳргэнь модель соо харуулаатай ойлгосо үгѳѳр хэлэхэ; Харилсаха шадабари: уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ | Арадай онтохонууд тухай мэдэсэ һэргээн, зохёлой сюжет, композиции гэһэн литературна ойлгосонуудтай танилсуулха, зохёолой онсо шэнжэ илгаха шадабари дээшэлүүлхэ. | Ролёор уншалга, онтохоной анализ хэхэ, зурагаар ажал хэхэ. | Асуудалнуудта харюу-стр. 34 ном | ||
15.09 | Шалгалтын ажал | 1 | Хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: - хэшээлдээ юу хэхэеэ байhанаа хойно хойноhоонь тоолохо. Оршон тойрониие шудалха шадабари: - үгѳѳр хэлэгдэhэн ойлгосо схемэ болгохо. Харилсаха шадабари: - ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол аман хэлэлгээр харуулха; | hурагшадай дадал шадабари шалгалта | Тест + багахан зохёолго /стр. 31-33 аж.д/ | 5-5 асуудалтай тест зохёохо | ||
21.09 | «Һүүл хүбүүн» онтохоной гол удха | 1 | Хэлэнэй аргаар хажуудахи хүнтэеэ харилсанаб, бэшэмэл текстын удха үзэнэб гэжэ ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ; Оршон тойрониие шудалха шадабари: -багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; Харилсаха шадабари : -ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол аман хэлэлгээр, тиихэдэ багахан текст зохёожо, бэшэгэй хэлэлгээр харуулха; | Арадай онтохонууд тухай мэдэсэ һэргээн, зохёлой сюжет, композиции гэһэн литературна ойлгосонуудтай танилсуулха, зохёолой онсо шэнжэ илгаха шадабари дээшэлүүлхэ. | Таблицаар ажал. Зурагаар ажал. Асуудалнуудта харюу-стр. 43 ном | ?2 стр. 43 | ||
22/09 | «Һүүл хүбүүн» онтохоной геройнуудай абари зан | 1 | хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: - багшатаяа хамта хэшээлэйнгээ зорилго табиха; - ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; Оршон тойрониие шудалха шадабари: - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; Харилсаха шадабари: - уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ. | «Һүүл хүбүүн» онтохоной геройнуудай абари зан дээрэ арадай сэдьхэжэ ябаһан идеал гаргаха, өөрын һанамжа хэлэжэ һургаха. | Схемээр ажал- стр. 34 аж.д Уншалга. | Даабари -9- стр. 35 | ||
28.09 | Һүүл хүбүүн» онтохоной геройн зан | 1 | Кроссворд тааха-стр. 35 аж.д | ||||||
29.09 | Шалгалтын ажал | 1 | Хэлэнэй аргаар хажуудахи хүнтэеэ харилсанаб, бэшэмэл текстын удха үзэнэб гэжэ ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо) Харилсаха шадабари: классайнгаа үхибүүдтэй, багшатаяа яагаад ажалаа эмхидхэхэ, ямар журамуудые сахиха тухайгаа хэлсэхэ. | hурагшадай дадал шадабари шалгалта | Тест /стр. 36-38 аж.д/ | Онтохоной хуряангы удха бэшэхэ | ||
06.10 12.10 | «Сэсэн хулгана» онтохон Онтохоной гүнзэгы удха | 2 | Ɵѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда түрэл хэлэн ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно (хэлэнэй аргаар хажуудахи хүнтэеэ харилсанаб, бэшэмэл текстын удха үзэнэб гэжэ ойлгоно), хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно (аянга, хэлэлгын темп, үгэнүүдэй болон сэглэлтын тэмдэгүүдэй үүргэ). | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: - хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо; - юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ; - ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; - багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: - номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; - үгѳѳр хэлэгдэhэн ойлгосо схемэ, таблица, модель болгохо. Тиин hѳѳргэнь модель соо харуулаатай ойлгосо үгѳѳр хэлэхэ; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: - хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо; - уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ; - классайнгаа үхибүүдтэй, багшатаяа яагаад ажалаа эмхидхэхэ, ямар журамуудые сахиха тухайгаа хэлсэхэ. | Арадай онтохонууд тухай мэдэсэ һэргээн, зохёлой сюжет, композици гэһэн литературна ойлгосонуудтай танилсуулха, зохёолой онсо шэнжэ илгаха шадабари дээшэлүүлхэ. | Асуудалнуудта харюу-стр. 45 ном | Асуудал-1 стр. 45 ном ? 2 нюур 45 (ном) | ||
12.10 13.10 | Амитад тухай онтохонууд | 2 | Наадануудые наадахадаа, гүнзэгы удхатай байhыень, бүлэг бүлэгѳѳр наададаг байhыень элирүүлхэ | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: - юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ; - ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; Оршон тойрониие шудалха шадабари: буряад арадай наадануудые ойлгожо абаха. Харилсаха шадабари: - хоёр хоёроороо, бүлэг бүлэгѳѳр хүдэлхэ, тиихэдээ олон ондоо «тушаал» бэе дээрээ абаха: ударидагшын, даабари дүүргэгшын. | Амитад тухай онтохонуудтай танилсажа, онсо шжнжэнүүдынь гаргаха, удхалан зохёохы шадабари һайжаруулха | Хүсэнэгөөр ажал- стр. 38 аж.д Уншалга, хөөрэлгэ | Хүсэнэгөөр ажал- стр. 38 аж.д тест (дид. материал) | ||
19.10 20.10 | Буряад арадай онтохошод ба үльгэршэд | 2 | Ɵѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда түрэл хэлэн ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: - ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; Оршон тойрониие шудалха шадабари: - номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); - зураг хаража асуудалнуудта харюу олохо; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари : - хоёр хоёроороо, бүлэг бүлэгѳѳр хүдэлхэ, тиихэдээ олон ондоо «тушаал» бэе дээрээ абаха: ударидагшын, даабари дүүргэгшын, бэшээшын г.м. | Арадай аман зохёол суглуулагшад тухай ойлгосо үргэдхэн, онтохошодтой танилсуулха. | Элидхэлнүүдые шагнаха. «Булагай дуһалнууд» видекассетээр А.Тороевой онтохо шагнаха. | Конспект –стр. 47-48 ном | ||
26.10 27.10 | Литературна онтохонууд | Литературна онтохон | 2 | Онтохо шагнаха. Буряад хэлэнэйнгээ уян нугархай байhыень ойлгуулха. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари : -багшатаяа хамта хэшээлэйнгээ зорилго табиха; -хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо; -юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ; -ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; Оршон тойрониие шудалха шадабари: -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: - ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол аман хэлэлгээр, тиихэдэ багахан текст зохёожо, бэшэгэй хэлэлгээр харуулха. | Литературна онтохонуудай онсо шэнжэ Һурагшадые өөрынгөө hанамжануудые өөрынхеэрээ хөөрэжэ, табиhан асуудалнуудта дүүрэн харюу үгэжэ hургаха | Таблица – фольклорно болон литературна онтохоной илгаа харуулха – | стр. 40 аж.д- таблица тестовэ даабари хэхэ (раздаточный материал) | |
02.11 | Вл. Ц. Халхуев «Жаабдай» | 1 | Хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно (аянга, хэлэлгын темп, үгэнүүдэй болон сэглэлтын тэмдэгүүдэй үүргэ). | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; -багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: - зураг хаража гү, али текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: -уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ. | Үзэжэ байhан зохеолойнгоо гол үйлэнүүдые, геройнууд, тэдэнэй хоорондохи харилсаан тухай хөөрэжэ hургаха | Ямар нэгэн һайшаагдаһан эпизодтонь зураг зараха. | Асуудал-1-2 стр. 60 ном | ||
03.11 16.11 | Аляа – Батын дүрэ –образ Жаабдайн дүрэ тухай | 2 | Хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; Оршон тойрониие шудалха шадабари: -номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); -зураг хаража гү, али текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; -багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; -үгѳѳр хэлэгдэhэн ойлгосо схемэ, таблица, модель болгохо. Тиин hѳѳргэнь модель соо харуулаатай ойлгосо үгѳѳр хэлэхэ; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: -хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо; -уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ. | Зохеолой геройдо өөрын хэлэhэн үгэ , хэhэн хэрэг, үйлэ дээрэ үндэhэлэн багшын туламжаар характеристикэ үгэжэ hургаха. Зохеолой текст ходорхойгоор, уран гоеор уншажа hургаха. Прозаичееска хэhэгүүдые удхадань дутэрхыгөөр, тобшоор хөөрэжэ hургаха | Схемээр ажал- онтохоной сюжедэй һубарил тэмдэглэхэ-стр. 40 аж.д | ? 3 стр. 60 ном ? 4 стр. 60 | ||
17.11 | Шалгалтын ажал | 1 | Ɵѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда түрэл хэлэн ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ; Оршон тойрониие шудалха шадабари: - номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); Харилсаха шадабари: - ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол бэшэмэл хэлэлгээр харуулха; | hурагшадай дадал шадабари шалгалта | Тест+ зохёолго /стр. 42 аж.д/ | Онтохоной удха хуряангыгаар бэшэхэ | ||
23.11 24.11 | Онтохоной орондо Ажабайдалай онтохонууд тухай | 2 | Аянга, хэлэлгын темп, үгэнүүдэй болон сэглэлтын тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -багшатаяа хамта хэшээлэйнгээ зорилго табиха; -юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ; Оршон тойрониие шудалха шадабари: - номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: классайнгаа үхибүүдтэй, багшатаяа яагаад ажалаа эмхидхэхэ, ямар журамуудые сахиха тухайгаа хэлсэхэ. | Геройн түхэл шарай зураглан хөөрэжэ hургаха 2.Текст сооhоо гол шухала үйлэнүүдые бусад олон юрын үйлэнүүдhээ илгажа hургаха 3.Зэргэсүүлгэ тухай ойлгосо 4.Характеристикэ тухай ойлгосо | Хэшээл-наадан Уншалга, текст дээрэ ажал. «Тэнэг шоно» онтохоной гүнзэгы удха hануулжа, хѳѳрэлдэхэ. | Буряадһаа ородто оршуулга Минии дуратай онтохоной геройнууд (зураг зураха) | ||
30.11 | Эпическэ зохёолнууд | Эпическэ зохёолнууд | 1 | Ɵѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда түрэл хэлэн ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно (хэлэнэй аргаар хажуудахи хүнтэеэ харилсанаб, бэшэмэл текстын удха үзэнэб гэжэ ойлгоно). | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо; -багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; -багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; -үгѳѳр хэлэгдэhэн ойлгосо таблица болгохо. Харилсаха шадабари: -хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо; | Эпическэ зохёолнуудай түлэб, жанрнууд, зорилго, ажабайдалай зураглал тухай мэдэсэ. Зохёол бэшэхэ арганууд тухай: эпическэ сюжет, юрэ хөөрэлгэ, зураглал, авторай характеристикэ, диалог, портрет, пейзаж тухай мэдэсэ. | Таблицануудар ажал-стр. 44 аж.д | Тест (разд. материал) | |
01.12 | Л.Толстойн «Харатай морин» рассказ | 1 | Бэшэмэл текстын удха үзэнэб гэжэ ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; Харилсаха шадабари: -классайнгаа үхибүүдтэй, багшатаяа яагаад ажалаа эмхидхэхэ, ямар журамуудые сахиха тухайгаа хэлсэхэ. | Ролеор уншажа шадаха еhотой Үзэжэ байhан зохеолойнгоо гол үйлэнүүдые, геройнууд, тэдэнэй хоорондохи харилсаан тухай хөөрэжэ hургаха | Схемээр ажал –рассказай ушаралнуудые һубарюулан бэшэхэ. | Асуудал 1 стр. 64 ном | ||
07.12 08.12 | «Хайратай морин» рассказай сюжедэй һубарил | 2 | Буряад сэдьхэлтэйгээр хүмүүжэхэ хэшээлнүүд. Морин – эрдэни гэhэн мэдэрэл түрүүлхэ. | Оршон тойрониие шудалха шадабари: -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: -хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо; - уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ; - классайнгаа үхибүүдтэй, багшатаяа яагаад ажалаа эмхидхэхэ, ямар журамуудые сахиха тухайгаа хэлсэхэ. | «Хайратай морин» рассказай сюжедэй һубарил ойгуулха. | Таблицаар -сюжет Зохёолой байгуулгын анализ | Асуудал 2 стр. 64 ном | ||
14.12 | Шалгалтын ажал | 1 | Хомхой хобдог зан абари гээшэ нүгэл гэжэ ойлгуулха.
Хүниие, амитаниие хайрлаха тухай бодомжолхо. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: - хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо; - юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ; - ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; - багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: - уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ. | Л.Толстойн «Хайратай морин» рассказай сюжедэй һубарил шалгаха. | Тест+ схемэ+ зохёолго – Стр. 45-46 аж.д | Мориной дүрэ стр. 61-64 | ||
15.12 | А. Лыденов «Унаган» | 1 | Текстын удха дээрэ буянтай, нүгэлтэй хэрэгүүд тухай бодомжолхо. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо; -багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: -хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо; -уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ. | Александр Лыгденовэй намтар, зохёолнуудтайнь танилсуулха, эпическэ зохёолой байгуулга, уран арганууд тухай мэдэсэ үргэдхэхэ. Рассказай текст зубөөр, ходорхойгоор уншажа hургаха 2. Удхадань дүтэрхыгөөр хөөрэжэ hургаха Зохёолой герой тухай хөөрэжэ hургаха | Рассказай текст зүбѳѳр, ходорхойгоор уншажа hургаха. 2. Удхадань дүтэрхыгөөр хөөрэжэ hургаха Зохёолой герой тухай хөөрэжэ hургаха | Асуудалнуудта харюу- 1-,2,3 стр. 75 ном | ||
21.12 22.12 | Эпическэ зохёолнуудай харилсаан | 2 | Хэлэнэй аргаар хажуудахи хүнтэеэ харилсанаб, бэшэмэл текстын удха үзэнэб гэжэ ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. | Үзэжэ байhан зохеолойнгоо гол үйлэнүүдые, геройнууд, тэдэнэй хоорондохи харилсаан тухай хөөрэжэ hургаха. Зохёолой байгуулга, уран арганууд тухай мэдэсэ үргэдхэхэ | Уран арганууд дээрэ ажал- харюу тобшолон, таблица болгохо. Хэшээл-мүрысөө стр.68-метод.дурадхал | Филворд стр.-47 аж.д ? 3 стр. 75 ном | ||
27.12 | Шалгалтын ажал | 1 | Буряад сэдьхэлтэй гээр хүмүүжэхэ хэшээлнүүд. Би буряадби гэомогорхол түрүүлхэ. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; Харилсаха шадабари: - уран гоёор хѳѳрэхэ; -классайнгаа үхибүүдтэй, багшатаяа яагаад ажалаа эмхидхэхэ, ямар журамуудые сахиха тухайгаа хэлсэхэ. | А. Лыгденовэй «Унаган» рассказай удхаар, сюжедэй һубарилаар шалгалта. | Тест+найруулга-– Стр. 49-50 аж.д | ? 2 стр. 50 ажалай дэбтэр | ||
28.12 11.01 | Ц. Номтоев «Хилээмэн» «Хилээмэн» рассказай гол удха | 2 | Ɵѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда ажал, хилээмэн ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо; -юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ; -ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; -багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: -номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; -багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; -үгѳѳр хэлэгдэhэн ойлгосо схемэ, таблица, модель болгохо. Тиин hѳѳргэнь модель соо харуулаатай ойлгосо үгѳѳр хэлэхэ; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: -хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо; -уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ; -классайнгаа үхибүүдтэй, багшатаяа яагаад ажалаа эмхидхэхэ, ямар журамуудые сахиха тухайгаа хэлсэхэ. | Зохеолой геройдо өөрынь хэhэн хэрэг, үйлэ, хэлэhэн hанал бодолынь баримталан характеристикэ үгэжэ hургаха. Өөрынгөө hанамжа тодорхойлон бэшэжэ hургаха | Уншалга. Асуудалнуудта харюу- стр. 79 -1-4 Зохёохы проект «Хилээмэн» | 2-дохи бүлэг уншаха-стр.79-82 Д-2 стр. 52 аж.д | ||
12.01 | Таряан ажалтай зоной хилээмэндэ хандаса | 1 | Таряан ажалтай зоной хилээмэндэ хандаhан мэтэ би хандана гүб гэжэ бодомжолхо. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; - багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; -үгѳѳр хэлэгдэhэн ойлгосо схемэ, таблица, модель болгохо. Тиин hѳѳргэнь модель соо харуулаатай ойлгосо үгѳѳр хэлэхэ. | Таряан ажалтай хүдөө зоной хилээмэндэ хандасатай танилсуулан, зохёолой хүмүүжүүлхы боломжо үргэнөөр хэрэглэхэ. | Эпизод дээрэ ажал. 3-дахи бүлэг уншалга. Рассказай гол геройн шанар зурагаар харуулха – схемэ 1-стр. 51 аж.д | Даабари -3 стр. 52 аж.д | ||
18.01 19.01 | Шалгалтын ажал Найруулга «Ажал хэхэдэ, аман хүдэлхэ» | 2 | Хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: - хэшээлдээ юу хэхэеэ хойно хойноhоонь тоолохо; Оршон тойрониие шудалха шадабари : -номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); Харилсаха шадабари: ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол бэшэмэл хэлэлгээр харуулха; | Ц.Номтоевой «Хилээмэн» рассказай удхаар, сюжедэй һубарилаар шалгалта. | Тест+найруулга | Найруулгын оролто бэшэхэ Найруулгын тобшолол гаргаха. | ||
25.01 | Ц-Б. Бадмаев «Будамшуугай орон нютагаар Серёжын аяншалга» туужа | 1 | Ɵѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда түрэл хэлэн ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; Оршон тойрониие шудалха шадабари : -үгѳѳр хэлэгдэhэн ойлгосо схемэ, таблица, модель болгохо. Тиин hѳѳргэнь модель соо харуулаатай ойлгосо үгѳѳр хэлэхэ; Харилсаха шадабари: уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ | Yзэжэ байhан зохеолой шухала үйлэнүүдые бэшэ үйлэнүүдhээнь илгажа бэшэхэ Зохеол соохи үйлэнүүдэй болоhон шалтагааниие, тэрэнэй хойшолон, сагые элирүүлгэ | Уншалга 1-дэхи бүлэг Һүөөр бэлдэһэн эденэй зүйл хүсэнэгтэ бэшэхэ -Стр. 53 аж.д | Айлшанаа угталга –ямар бэ- текстээр анализ | ||
26.01 | Буряад арадай hайн hайхан ёhо гуримууд | 1 | Хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари (регулятивные УУД): - хэшээлдээ юу хэхэеэ байhанаа хойно хойноhоонь тоолохо. Оршон тойрониие шудалха шадабари: - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; - үгѳѳр хэлэгдэhэн ойлгосо схемэ болгохо. Харилсаха шадабари: - ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол аман хэлэлгээр харуулха; - хажуудахи хүнүүдээ шагнаха. | Уран зохеол соохи диалог зүбөөр, ходорхойгоор уншалга. Гол геройдо өөрынгөө сэгнэлтэ үгэжэ, аман характеристикэ үгэжэ шадаха. | 2-3 бүлэг уншалга Аман характеристикэ Һэеы гэрэй хубинуудые нэрлэхэ – стр. 54 аж.д | Зурагаар ажал-стр54 аж.д | ||
01.02 | Шагай наадан, хударга тухай проектнүүд | 1 | Хэлэнэй аргаар хажуудахи хүнтэеэ харилсанаб, бэшэмэл текстын удха үзэнэб гэжэ ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: - юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ; Оршон тойрониие шудалха шадабари: - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; Харилсаха шадабари : - ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол аман хэлэлгээр, тиихэдэ багахан текст зохёожо, бэшэгэй хэлэлгээр харуулха; | Зохёол соо зураглагдаhан буряад арадай ёhо заншалнууд тухай ойлгосо | Хэшээл-наадан, уншалга. | Уншаха-стр. 118-120 ном | ||
02.02 | Холын айлшанай аялдар hайн зан. | 1 | хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: - багшатаяа хамта хэшээлэйнгээ зорилго табиха; - ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; Оршон тойрониие шудалха шадабари: - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; Харилсаха шадабари : - уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ; | Зохеолой геройдо өөрын хэлээн үгэ, хэhэн хэрэг, үйлэ дээрэ үндэhэлhэн характеристикэ үгэхэ. | Тест - шалгалта | Даабари 6 стр. 55 /кроссворд/ | ||
08.02 | Серёжа Буда хоёрой нүхэсэл | 1 | Хэлэнэй аргаар хажуудахи хүнтэеэ харилсанаб, бэшэмэл текстын удха үзэнэб гэжэ ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо) Харилсаха шадабари: классайнгаа үхибүүдтэй, багшатаяа яагаад ажалаа эмхидхэхэ, ямар журамуудые сахиха тухайгаа хэлсэхэ. | Шудалан үзэжэ байhан зохёолоор өөрынгөө hанамжа зохёолго (сочинени-рассуждени ) болгон бэшэжэ; багшын табиhан асуудалда дүүрэн харюу үгэн хөөрэжэ, бэшэжэ, зохёолой герой тухай рассказ зохёожо hургаха. | Зурагаар ажал - стр. 56 Схемэ – стр. 58- аж.д | Даабари -7 стр. 57 | ||
09.02 15.02 | «Ажалда атаржаха…, Хүдэлмэридэ хүдэржэхэ». | 2 | Ɵѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда түрэл хэлэн ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно (хэлэнэй аргаар хажуудахи хүнтэеэ харилсанаб, бэшэмэл текстын удха үзэнэб гэжэ ойлгоно), хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: - хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо; -багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: - номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: - хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо; - уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ. | «Ажалда атаржаха, хүдэлмэридэ хүдэржэхэ». Зохёол соо зураглагдаhан буряад арадай ёhо заншалнууд тухай мэдэсэ. | Тест –стр. 79 метод дурадхал Блиц- асуудалнуудта харюу –стр.82 метод. дурадхал | Уншаха –стр.121-125 71-2 стр. 125 ном | ||
16.02 | «Зуун түхэригтэй байнхаар, зуун нүхэдтэй бай» | 1 | Наадануудые наадахадаа, гүнзэгы удхатай байhыень, бүлэг бүлэгѳѳр наададаг байhыень элирүүлхэ | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: - юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ; - ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; Оршон тойрониие шудалха шадабари: буряад арадай наадануудые ойлгожо абаха. Харилсаха шадабари: - хоёр хоёроороо, бүлэг бүлэгѳѳр хүдэлхэ, тиихэдээ олон ондоо «тушаал» бэе дээрээ абаха: ударидагшын, даабари дүүргэгшын. | «Зуун түхэригтэй байнхаар, зуун нүхэдтэй бай» «Эрхые hуранхаар, бэрхые hура» Бэхижүүлгэ. Удха тайлбарилха. | Блиц - асуудалнуудта харюу. | Ребус тааха | ||
22.02 | Даага дэллээн тухай | 1 | Ɵѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда түрэл хэлэн ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно, ёhо заншал тухай зраг сахим ном дээрэ хаража бодомжолхо. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; Оршон тойрониие шудалха шадабари: -номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); - зураг хаража асуудалнуудта харюу олохо; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари : - хоёр хоёроороо, бүлэг бүлэгѳѳр хүдэлхэ, тиихэдээ олон ондоо «тушаал» бэе дээрээ абаха: ударидагшын, даабари дүүргэгшын, бэшээшын г.м. | Морин эрдэни тухай мэдэсыень үргэдхэн, буряад арадай «даага дэллээн» гэһэн заншалтай танилсуулха. | «Буряад хэлэн» сахим номоор «Наадан һурая» разделээр даабаринууд. | Моридой зүһэ бэшэхэ | ||
23.02 | Шалгалтын ажал | 1 | Буряад ёhо заншалаа сахин ябаха гэhэн мэдэрэл түрүүлхэ | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ; -нүхэдэйнгѳѳ ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; Оршон тойрониие шудалха шадабари: -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; Харилсаха шадабари: - ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол бэшэмэл хэлэлгээр харуулха. | Эпическэ зохёолой түлэб, жанрнууд, зорилго, ажабайдалай зураглал тухай мэдэсэ шалгаха, дадал, шадабари шалгаха, удхаар тест хэхэ | Тест | Моридой зүhэ оршуулха (разд материал) | ||
01.03 | Шүлэглэмэл зохёолнууд | Шүлэглэмэл зохёолнууд | 1 | Аянга, хэлэлгын темп, үгэнүүдэй болон сэглэлтын тэмдэгүүдэй үүргэ тухай. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; Харилсаха шадабари: -уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ. | Гражданска лирикэ тухай олйгосо. Шүлэглэмэл зохёолнуудай гол зорилгонь | Шүлэглэмэл зохёолнуудые уншаха, темэээр илгаха. | Һайшаагдаһан шүлэг сээжэлдэхэ | |
02.03 | Уран зохёолой хэлэнэй шэмэг үгэнүүд | 1 | Хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно. | Оршон тойрониие шудалха шадабари: - номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; Харилсаха шадабари: -хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо; -уран гоёор уншаха. | Шүлэглэмэл зохеол уранаар, тодоор уншажа hургаха.. Пейзаж, олицетворени тухай гол ойлгосонууд ба тэдэнэй янзануудые мэдэхэ еhотой. | Зурагаар ажал-стр. 126 ном Асуудалнуудта харюу – стр. 126 | «Хабарай дуун» сээжэлдэхэ | ||
09.03 | Уран шүлэг шүүлбэрилхэ заршам | 1 | Ɵѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда түрэл хэлэн ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -багшатаяа хамта хэшээлэйнгээ зорилго табиха; -хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо; - юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ; Оршон тойрониие шудалха шадабари: - номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); Харилсаха шадабари: - ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол аман хэлэлгээр харуулха; | Шүлэглэмэл зохёолнуудай анализ хэжэ һураха. | Шүлэглэмэл зохёолнуудые уншаха, анализ хэхэ /метод дурадхал- стр. 83-87/ | Шүлэгэй ритм илгаха. | ||
15.03 | Даши Дамбаев «Нагасын захяа» | 1 | Аянга, хэлэлгын темп, үгэнүүдэй болон сэглэлтын тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -багшатаяа хамта хэшээлэйнгээ зорилго табиха; Оршон тойрониие шудалха шадабари: -номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо;. Харилсаха шадабари: -хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо; -уран гоёор уншаха. | Д.Дамбаевай зохёохы наматартай танилсан, шүлэгэй гол удха ойлгон авторай мэдэрэл таажа һургалга. | Уран гоёор уншалга. Тест – стр. 61 аж.д. | Асуудал 2- стр. 61 аж.д. | ||
16.03 22.03 | «Үлгы һайхан Буряадни» /шүлэг/ Буряадайм хизаар орон. | 2 | Буряадай хизаар ондоо гүрэнүүдтэй сасуулха. Ямар ехэ баялигай эзэн гээшэбиб гэhэн мэдэрэл түрүүлхэ. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо; -багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; -багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: -хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо; -уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ. | Зохеол уранаар, тодоор уншажа hургаха.. Пейзаж, олицетворени тухай гол ойлгосонууд ба тэдэнэй янзануудые мэдэхэ еhотой Зохеол тухай hанамжаяа, ойлгоhоноо өөрын үгѳѳр хэлэжэ hураха. . | Даабаринууд- стр. 62 аж.д. | Шүлэг сээжэлдэхэ Эпитет доогуур зураха., стр. 62 | ||
23.03 | «Байгалай долгид» | 1 | Байгал – бүмбэрсэг дэлхэйн эрдэни гэhэн мэдэрэл түрүүлхэ, буряад арад хайшан гээд Байгалаа хамгаалха ёhотойб гэжэ бодомжолхо. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; Харилсаха шадабари: -классайнгаа үхибүүдтэй, багшатаяа яагаад ажалаа эмхидхэхэ, ямар журамуудые сахиха тухайгаа хэлсэхэ. | Пейзаж, олицетворени тухай гол ойлгосонууд ба тэдэнэй янзануудые мэдэхэ еhотой Зохеол тухай hанамжаяа, ойлгоhоноо өөрын үгѳѳр хэлэжэ hураха. | Уран гоёор уншалга. | Сээжэлдэхэ | ||
05.04 | Ш. Байминов «Онгосомни» | 1 | Буряад сэдьхэлтэйгээр хүмүүжэхэ хэшээлнүүд. Би буряадби гэжэ омогорхол түрүүлхэ. | Оршон тойрониие шудалха шадабари: -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: -хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо; - уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ; - классайнгаа үхибүүдтэй, багшатаяа яагаад ажалаа эмхидхэхэ, ямар журамуудые сахиха тухайгаа хэлсэхэ. | Ш. Байминовай зохёохы ажалтай танилсуулан, уран гоёор зураглан харуулһан байгаалиин үзэгдэлнүүдые ойлгуулха | Уран гоёор уншалга. | Эпитет, метафора олохо. | ||
06.04 | «Аадар», «Гагаринтай уулзалга» | 1 | Аянга, хэлэлгын темп, үгэнүүдэй болон сэглэлтын тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо; -юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ; Оршон тойрониие шудалха шадабари: -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; -багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: - уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ. | Ш. Байминовай зохёохы ажалтай танилсуулан, уран гоёор зураглан харуулһан байгаалиин үзэгдэлнүүдые ойлгуулха | Уран гоёор уншалга. | Лирическэ зохёол сэдэбүүдтэ хубааха. | ||
12.04 | Шалгалтын ажал | 1 | Текстын удха дээрэ буянтай, нүгэлтэй хэрэгүүд тухай бодомжолхо. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо; -багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. | Шүлэглэмэл зохёолой түлэб, жанрнууд, зорилго, ажабайдалай зураглал тухай мэдэсэ шалгаха, дадал, шадабари шалгаха, удхаар тест хэхэ | Даабаринууд, тест – стр. 65 аж.д | тест «Уран арганууд» (разд. материал) | ||
13.04 | Басни тухай ойлгосо | Басни тухай ойлгосо | 1 | Хэлэнэй аргаар хажуудахи хүнтэеэ харилсанаб, бэшэмэл текстын удха үзэнэб гэжэ ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо; -юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ; -ѳѳрынгѳѳ ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; -багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: -номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; -багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: -уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ; | Басни тухай ойлгосо. Ттекст зүбөөр, ходорхойгоор уншажа hургаха. Зохёолой һургаал элирүүлхэ. Зохёол уранаар, тодоор уншажа hураха. Шудалан үзэжэ байhан зохёолоор өөрынгөө hанамжа зохёолго. Зохёолоор түсэб табижа hургаха. | «Аймхай Охотноон» басниин уншаха, удха дээрэ ажал хэхэ | Стр.136 уншаха | |
19.04 | С.Норжинимаев «Шаазгайн элидхэл» | 1 | Бардам, тэнэг зан абаритай зон тухай бодомжолхо. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; | Басниин текст зүбөөр, ходорхойгоор уншажа hургаха. Зохёол уранаар, тодоор уншажа hураха. Шудалан үзэжэ байhан зохёолоор өөрынгөө hанамжа зохёолго. Зохёолоор түсэб табижа hургаха. | «Шаазгайн элидхэл» басниин уншаха, удха дээрэ ажал хэхэ | Асуудал 1,2 стр.138 ном | ||
20.04 | С.Норжинимаев «Хүмүүжүүлэгшэ Хирээ» | 1 | Аянга, хэлэлгын темп, үгэнүүдэй болон сэглэлтын тэмдэгүүдэй үүргэ тухай. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ; -классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха;. Оршон тойрониие шудалха шадабари: -номоор хүдэлхэ; -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; -багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: -хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо; -уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ; | Уншаха дадал, аман хэлэлгэ хүгжөөхэ. | «Аймхай Охотноон» басниин уншаха, удха дээрэ ажал хэхэ | Басниин удхаар зураг зураха | ||
26.04 | С. Норжинимаев «Абарга Дальбараа» | 1 | «Абарга Дальбараа» басни уншаха, удха дээрэ ажал хэжэ, ямар абари зантай хүн гээшэбиб гэжэ бодомжолхо. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха. | Зохёолой һургаал элирүүлхэ. Зохёол уранаар, тодоор уншажа hураха. Шудалан үзэжэ байhан зохёолоор өөрынгөө hанамжа зохёолго. Зохёолоор түсэб табижа hургаха. | «Абарга Дальбараа» басни уншаха, удха дээрэ ажал хэхэ. | Асуудал 1,2 стр. 141 | ||
27.04 | Шалгалтын ажал | 1 | Гол геройнуудай характеристикэ үгэһэн үгэнүүд, басниин һургаал тухай бодомжолхо. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; Харилсаха шадабари: -бэшэмэл харюу үгэжэ hураха. | hурагшадай дадал шадабари шалгалта Таблицада аллегориин удха, гол геройнуудй характеристикэ үгэһэн үгэнүүд, басниин | Таблицада аллегориин удха, гол геройнуудай характеристикэ үгэһэн үгэнүүд, басниин һургаал, тобшолол гаргаха. | Даабари 1стр. 66 аж.д | ||
03.05 | Тетовэ шалгалтын ажал | 1 | Хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно. | Харилсаха шадабари: -хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо; Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. | hурагшадай дадал шадабари шалгалта. | Тест | Басниин хэhэг сээжэлдэхэ, стр. 140 | ||
04.05 | Зүжэглэмэл зохёолнууд | Зүжэглэмэл зохёолнууд | 1 | Ɵѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда түрэл хэлэн ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -багшатаяа хамта хэшээлэйнгээ зорилго табиха; -хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо; - юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ; Оршон тойрониие шудалха шадабари: - номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); Харилсаха шадабари: - ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол аман хэлэлгээр харуулха; | Зүжэглэмэл зохёолнууд тухай ойлгосо, драма, комедии, трагедии, геройн бодол, мэдэрэл тухай ойлгосо. | Асуудалнуудта харюу- стр. 68 аж.д | «Будамшуу» тухай хөөрэхэ | |
10.05 | Б.Эрдыниев «Бишыхан хатан» | 1 | Аянга, хэлэлгын темп, үгэнүүдэй болон сэглэлтын тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -багшатаяа хамта хэшээлэйнгээ зорилго табиха; Оршон тойрониие шудалха шадабари: -номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо;. Харилсаха шадабари: -хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо; -уран гоёор уншаха. | Зохёолой геройдо өөрын хэлэhэн үгэ, хэhэн хэрэг, үйлэ дээрэ үндэhэлhэн характеристикэ үгэжэ hургаха. | Ролёор уншалга | Диалог, монологой жэшээ олохо. | ||
11.05 | Үйлэдэгшэ нюурнуудай абари зан. | 1 | Хайшан гээд тулюур, ядуу зондо туhалжа боломоор бэ гэжэ бодомжолхо. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо; -багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; -багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: -хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо; -уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ. | Үйлэдэгшэ нюурнуудай абари зан. Хэлэһэн үгэнүүдээрнь, үйлэ хэрэгээрнь илгаруулжа һургаха. | Ролёор уншалга | Хатанай портретнэ зураглал текст соо олохо | ||
17.05 18.05 | Зүжэгэй сюжедэй хүгжэлтэ Үйлын эршэдэлгэ тухай | 2 | Ɵѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда түрэл хэлэн ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно, ёhо заншал тухай зраг сахим ном дээрэ хаража бодомжолхо. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; Оршон тойрониие шудалха шадабари: -номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); - зураг хаража асуудалнуудта харюу олохо; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари : - хоёр хоёроороо, бүлэг бүлэгѳѳр хүдэлхэ, тиихэдээ олон ондоо «тушаал» бэе дээрээ абаха: ударидагшын, даабари дүүргэгшын, бэшээшын г.м. | Багшын табиhан асуудалда дүүрэн харюу үгэжэ, хөөрэжэ, бэшэжэ, зохеолой герой тухай рассказ зохёожо hургаха. Зохеол тухай hанамжаяа, ойлгоhо ноо өөрынхеэрээ хөөрэжэ hургаха. | Ролёор уншалга, | Схемэ зураха Асуудалнуудта харюу Инсценировко стр. 144-147 | ||
24.05 | Геройнуудта сэгнэлтэ | 1 | Буряад ёhо заншалаа сахин ябаха гэhэн мэдэрэл түрүүлхэ | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ; -нүхэдэйнгѳѳ ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; Оршон тойрониие шудалха шадабари: -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; Харилсаха шадабари: - ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол аман хэлэлгээр харуулха. | текст зүбөөр, ходорхойгоор уншажа hургаха. 2. Зохеолой хэhэгээрнь түсэб табижа hургаха. 3. Yзэжэ байhан зохёо- лой шухала үйлынүүдые бэшэ үйлэнүүдhээнь илгажа hургаха. | Ролёор уншалга. | Түсэб табиха | ||
25.05 | Жэлэй һүүлдэ дабталга | 1 | Буряад литратураяа үзэжэ, буряад хэлэеэ шудалжа ябахаб гэhэн мэдэрэл түрүүлхэ | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: -номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); -текстын удхануудые дамжуулха. Харилсаха шадабари : -хоёр хоёроороо, бүлэг бүлэгѳѳр хүдэлхэ, тиихэдээ олон ондоо «тушаал» бэе дээрээ абаха: ударидагшын, даабари дүүргэгшын, бэшээшын г.м. | Ойлгоhоноо, мэдэхэ болоhон юумэеэ өөрынгөө үгөөр хөөрэжэ, үгтэhэн асуудалда аман харюу үгэжэ hургаха. | Дабталга, уншалга, хөөрэлгэ, уншаhан, шудалhан зохёолнуудаа бултыень hанаха. | Асуудалнуудта харюу | ||
29.05 | Жэлэй һүүлдэ шалгалта, тэрэнэй анализ | 1 | Буряад ёhо заншалаа сахин ябаха гэhэн мэдэрэл түрүүлхэ | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ; -нүхэдэйнгѳѳ ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; Оршон тойрониие шудалха шадабари: -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; Харилсаха шадабари: -ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол бэшэмэл хэлэлгээр харуулха. | Шудалан үзэhэн зохёолойнгоо гол үйлэнүүдые (сюжет), геройнууд, нюурнууд, тэдэнэй хоорондохи харилсаа холбоон тухай мэдэхэ | Тест – стр. 70-71 +зохёолго | |||
Хамта: 70 час | |||||||||
Жэлэй һүүлдэ шалгалта
- Ойлгсонуудые тайлбаринуудтайнь тааруулха.
1 | Ямар нэгэн юумэн тухай һонирхолтой ураар дамжуулһан багашаг хэмжээнэй зохёол | 1 | Сюжет |
2 | Үйлэдэгшэ нюурнуудай зан абари, сэдьхэл бодол элирүүлхын тула үгтэһэн ушаралнуудай һубарил | 2 | Монолог |
3 | Өөрөө өөртэеэ хөөрэлдэхэ гү, али зондо хандан хэлэлгэ | 3 | Рассказ |
4 | Хоёр ү, али хэдэн хүнэй хөөрэлдөөн | 4 | Драма |
5 | Монолог диалог хоёрой аргаар бэшэгдэжэ, тайзан дээрэ табигдадаг зохёол | 5 | Диалог |
- Буряад арадай аман зохёолнууд сооһоо бага хэмжээнэй зохёолнуудые илга.
Дуун, үльгэр, оньһон үгэ, жороо үгэ, домог, таабари, хошоо үгэ, хошоо үгэ, тоолуур, онтохон, ёохор.
- Эдэ мүрнүүд ямар зохёолһооб? Зүб харюу ологты.
«Хүнэй гар дамжажа, олоной ажалаар ороо бшуу. Хүнэй хүсэ хүлһэ хүндэлхэ хэрэгтэй…»
- «Унаган» 2. «Хилээмэн» 3. «Хайратай морин» 4. «Будамшуугай орон нютагаар Серёжын аяншалга»
- Шүлэглэмэл зохёолдо хэрэглэдэг уран аргануудые харуула
- Эпитет 5. Метафора
- Аллегори 6. Зэргэсүүлгэ
- Гиперболэ 7. Пейзаж
- Портрет 8. Олицетворени
- Үйлын хүгжэлтын эхилэлтэ, үйлын уялдуулагша, эршэдэлгэ, түгэсхэгшэ – зохёолой юун болоноб?
- Геройн характерискэ 2. Эпизод 3. Сюжет 4. Байгаали зураглалга
- Энэ хэнэй зохёолһооб? «Түрүүшын мориндо эмээл тохохо гэхэдэнь, тэрэнь халба һүрэжэ, яашье дүтэ хүргэдэггүй байба, тиибэшье адуушан мүрынь оложо тохожорхибо. «Шарга» мори эмээлхэдэнь, һэншье гэнэгүй, хажуудань хүнэй байһан үгышье тэрээндэ хамаагүй ха даа»
- Ц -Б. Бадмаев 2. Ц. Номтоев 3. А.Н. Толстой 4. А. Лыгденов
- Д. Улзытуевай «Поезд» гэһэн шүлэг уншаад, абяа дамжуулһан үгэнүүдые оло.
Түр-нир, түр-нир, «Ура»,-гэнэ гү,
Түр-нир, түр-нир, «Ерээб» -гэнэ гү,
Түмэр харгын Ушаргүйгөөр хуугайлна.
Далан дээгүүр Уу-уу!
Түргэн поезд Гүү-гүү!
Түерэн ерэбэ. Улаан-Үдэ
Түр-няр, түр-няр, Ерээ гүб?,
Түр-няр, түр-няр, Уухилһаар, шуухирһаар
Уурал һабан, Станци дээрэ байшаба.
Утаа субан Угтаашан, буугаашан
Сэхэ наашаа шуумайна. Перрон дээрэ дүүрэшэбэ.
Багшын хэрэглэхэ методическа литература
Литературное образование: концепции, технологии, опыт. (Материалы региональной научно-практической конференции 17-18 января 2001он.) – Улан-Удэ: Издательство «Бэлиг», 2002 он.
Л.Ц. Халхарова. ХХ зуун жэлэй эхин үеын буряад уран зохеол: хрестомати – Улаан-Үдэ: «Бэлиг» хэблэл, 2009 он.
Авто-конно-пеший маршрут «По дамдиновским местам» Курумкан, 2007 он.
Ж. Абзаев «В краю Бархан-горы» Курумкан, 1994 он.
«Боолон-түмэр» Хурамхаан тосхон, 1994 он.
Балданов С.Ж. Общность литератур народов Сибири (Бурятия, Тува, Якутия). – Улан-Удэ: Издательство «Бэлиг», 2001 он.
Б-С.Ц. Цыденов, Б.Д. Цыдыпова. Класhаа гадуур уншаха ном. 9-дэхи класс. Улаан-Үдэ: «Бэлиг» хэблэл, 2008 он.
С.Г. Осорова. «Мүнөө үеын буряад уран зохеол» (ХХ зуун жэлэй hүүл – ХХI зуун жэлэй эхин). Хрестомати. – Улаан-Үдэ: «Бэлиг» хэблэл, 2010 он.
Бадмацыренова Ц.Б. «Буряад арадай хүүгэдэй аман зохеол». – Улаан-Үдэ: «Бэлиг» хэблэл, 2008 он.
Бадмаева Т.В., Гармаева Б.М. Топонимические легенды и предания Баргузинской долины. – Курумкан. 2009 он.
Г.Э. Дамбаев, Д.Ц. Танганова. Из фольклора баргузинских бурят. – Улан-Удэ: Издательство «Бэлиг», 2007 он.
Буряад hургуулиин программа: Буряад литература. 5-11 классууд. – Улаан-Үдэ: «Бэлиг», 2009 он.
Г.С. Санжадаева. Тоонто нютаг: Книга для учащихся 9-11 классов русских школ. – Улан-Удэ: Издательство «Бэлиг», 2007 он.
Доржиев С.Д. «Эмнин байгаа мүшэмнай», рассказы. – Улан-Удэ 2010 он.
Дампилова Х.Д. Буряад литератураар тестнүүд. 2-дохи хэблэл – Улаан-Үдэ: «Бэлиг» хэблэл, 2003 он.
Алагуева В.П. Буряадууд тухай алтан ном. – Улаан-Үдэ: «Бэлиг» хэблэл, 2008 он.
Санжадаева Г.С. Тоонто нютаг: Национально-региональный компонент в программе по русской литературе для средних общеобразовательных учебных заведений. – Улан-Удэ: Издательство «Бэлиг», 2007 он.
Балданмаксарова Е.Е. Примерная программа по бурятской литературе на основе принципа «диалога культур» для общеобразовательных учреждений с двуязычнеой образовательной средой. – Улан-Удэ: «Бэлиг», 2009 он.
Региональный стандарт начального и основного общего образования по бурятскому языку как государственному языку Республики Бурятия. – Улан-Удэ: «Бэлиг», 2009 он.
«Мүнгэн дуhалнууд» 9-11 классууд «Электронная книга бурятской литературы».
«Мүнгэн дуhалнууд» 7-8 классуд «Электронная книга бурятской литературы».
«Мүнгэн дуhалнууд» 5-6 классуд «Электронная книга бурятской литературы»
Бурятский героический эпос «Гэсэр» «Электронная книга бурятской литературы», Улан-Удэ.
«Сельская школа опыт и перспективы» Улан-Үдэ, «Издательство Бурятского госуниверситета» 2003 он.
«Трансформация социально-профессионального поведения работников образования» Улан-Үдэ «Издательство Бурятского госуниверситета» 2007 он.
«Буряад хэлэ, литература заалгын зарим асуудалнууд болон ерээдүйн хараа бодолнууд» Улаан-Үдэ «Бэлиг» 2008 он.
Һурагшадай уншаха литература
Ускеева В.Ш., Цыренова Ц.Б., Жамбуева Ж.Д. Түрэлхи литература. Дунда hургуулиин 6-дахи класс үзэхэ ном. 3-дахи хэблэл. – Улаан-Үдэ: «Бэлиг» хэблэл, 2001 он.
Ц.Б. Цыренова, М.Ш. Батуева. Булагай эхин: Үхибүүдэй хрестомати. 2-дохи хэблэл. -Улаан-Үдэ: «Бэлиг» хэблэл, 2008 он.
Д-Ц.Ш. Шойдоков, К.Н. Гармаева. «Буряад литература» 7-дохи класста үзэхэ ном Улаан-Үдэ «Буряадай номой хэблэл» 1991 он.
С.Ж. Балданов, Х.М. Жамьянэ.9-дэхи класс «Бурятская литература»: Хрестоматия. Улан-Удэ: Бурят. КН. Изд-во. 1993 он.
Балданов С.Ж., Жамьянэ Х.М. «Бурятская литература»: Учебник для средней школы 9 класс, - Улан-Удэ: Бурятское книжное издательство, 1993 он.
Дугарнимаев Ц-А., Бальжинимаева С.С., Цыретарова Н.Б. «Буряад литература». Дунда hургуулиин 10-дахи класста үзэхэ ном. – Улаан-Үдэ: «Бэлиг» 1996 он.
Ц-А. Дугарнимаев, С.С. Бальжинимаева, Н.Б. Цыреторова «Буряад литература:» Улаан- Үдэ «Бэлиг» 1996 он.
Г.О. Туденов, Ж.Д. Жамбуева, Шойдоков Д-Ц.Ш., С.С. Тыхеева. «Бурятская литература»: Хрестоматия для 11 класса. Улаан-Удэ: «Бэлиг», 1996 он.
Балданов С.Ж., Бальжинимаев Д.Ц., Махатов В.Б., Туденов Г.О. «Буряад литература». Дунда hургуулиин 11-дэхи класста үзэхэ ном. – Улаан -Үдэ: «Бэлиг», 1996 он.
Бабуева В.Д. «Материальная и духовная культура бурят» Учебное пособие. – Улан-Удэ, 2004 он.
Л.Ц. Халхарова. ХХ зуун жэлэй эхин үеын буряад уран зохеол: хрестомати – Улаан-Үдэ: «Бэлиг» хэблэл, 2009 он.
Авто-конно-пеший маршрут «По дамдиновским местам» Курумкан, 2007 он.
Ж. Абзаев «В краю Бархан-горы» Курумкан, 1994 он.
«Боолон-түмэр» Хурамхаан тосхон, 1994 он.
Б-С.Ц. Цыденов, Б.Д. Цыдыпова. Класhаа гадуур уншаха ном. 9-дэхи класс. Улаан-Үдэ: «Бэлиг» хэблэл, 2008 он.
С.Г. Осорова. «Мүнөө үеын буряад уран зохеол» (ХХ зуун жэлэй hүүл – ХХI зуун жэлэй эхин). Хрестомати. – Улаан-Үдэ: «Бэлиг» хэблэл, 2010 он.
Бадмацыренова Ц.Б. «Буряад арадай хүүгэдэй аман зохеол». – Улаан-Үдэ: «Бэлиг» хэблэл, 2008 он.
Бадмаева Т.В., Гармаева Б.М. Топонимические легенды и предания Баргузинской долины. – Курумкан. 2009 он.
Г.Э. Дамбаев, Д.Ц. Танганова. Из фольклора баргузинских бурят. – Улан-Удэ: Издательство «Бэлиг», 2007 он.
Г.С. Санжадаева. Тоонто нютаг: Книга для учащихся 9-11 классов русских школ. – Улан-Удэ: Издательство «Бэлиг», 2007 он.
Доржиев С.Д. «Эмнин байгаа мүшэмнай», рассказы. – Улан-Удэ 2010 он.
Дампилова Х.Д. Буряад литератураар тестнүүд. 2-дохи хэблэл – Улаан-Үдэ: «Бэлиг» хэблэл, 2003 он.
Алагуева В.П. Буряадууд тухай алтан ном. – Улаан-Үдэ: «Бэлиг» хэблэл, 2008 он.
Санжадаева Г.С. Тоонто нютаг: Национально-региональный компонент в программе по русской литературе для средних общеобразовательных учебных заведений. – Улан-Удэ: Издательство «Бэлиг», 2007 он.
«Мүнгэн дуhалнууд» 9-11 классууд «Электронная книга бурятской литературы».
«Мүнгэн дуhалнууд» 7-8 классуд «Электронная книга бурятской литературы».
«Мүнгэн дуhалнууд» 5-6 классуд «Электронная книга бурятской литературы»
Бурятский героический эпос «Гэсэр» «Электронная книга бурятской литературы», Улан-Удэ.
Предварительный просмотр:
МО «Курумканский район»
МУ «Курумканское районное Управление образования»
МБОУ «Гаргинская средняя общеобразовательная школа им. Н.Г. Дамдинова»
671635, с. Арзгун, ул. Комсомольская, 1 E-mail: gargaschool@yandex.ru
Рассмотрено Согласовано «Утверждаю»
на заседании МО гуманитарного с заместителем Директор школы направления директора по УР _________ Е.Д. Бадмаева
______/ Е.Д. Раднаева ______/ Е.Д. Раднаева «31» августа 2017 г.
« 31» августа 2017 г. «31» августа 2017 г.
Рабочая программа
Предмет: элективный курс по бурятской литературе «Поэтика художественного произведения»
Класс: 6
Учитель: Шарланова Н.Ц.
Срок действия рабочей программы: 2017-2018 учебный год
Арзгун, 2017 г
ТАЙЛБАРИ БЭШЭГ
Буряад литератураар «Поэтика художественного произведения» (Уран зохёолой уран hайханай шэнжэ) гэhэн курсын ажалай программа иимэ тогтоолнууд дээрэ үндэhэлжэ зохёогдоhон hуралсалай программа болоно:
-Федерального закона «Об образовании в Российской Федерации» от 29.12.2012 г;
-Закона Республики Бурятия от 13.12.2013 № 240-V «Об образовании в Республике Бурятия»;
-Закона Республики Бурятия от 10 июня 1992 г. №221-XII«О языках народов Республики Бурятия» (с изменениями и дополнениями);
-Федерального государственного стандарта основного общего образования (утвержден приказом Министерства образования и науки Российской Федерации от 17 декабря 2010 г. № 1897 «Об утверждении и введении в действие федерального государственного образовательного стандарта основного общего образования» (зарегистрирован в Минюсте России 6 февраля 2015 г., рег. номер 35915);
-приказа Министерства образования и науки Российской Федерации от 29.12.2014 г №1644 «О внесении изменений в приказ Министерства образования и науки Российской Федерации от 17 декабря 2010 г №1897 «Об утверждении федерального государственного стандарта основного общего образования»;
-приказа Министерства образования и науки Российской Федерации от 31.12.2015 № 1577
«О внесении изменений в федеральный государственный образовательный стандарт основного общего образования, утвержденный приказом Министерства образования и науки Российской Федерации от 17 декабря 2010 г. № 1897» (Зарегистрирован в Минюсте России 02.02.2016 № 40937);
-Федеральных перечней учебников на 2017/2018 учебный год (утверждены приказом Минобрнауки России от 31 марта 2014 г №253 (ред. от 08.06.2015) с изменениями на 26 января 2016 года «Об утверждении федерального перечня учебников, рекомендуемых к использованию при реализации имеющих государственную аккредитацию образовательных программ начального общего, основного общего, среднего общего образования»);
- СанПиНа 2.4.2.2821-10 "Санитарно-эпидемиологические требования к условиям и организации обучения в общеобразовательных учреждениях"» (утверждены постановлением Главного государственного санитарного врача Российской Федерации от 29 декабря 2010 г. №189, зарегистрированным в Минюсте России 3 марта 2011 г., рег.номер 19983)
-Примерной основной образовательной программы основного общего образования протокол №1/15 от 08 апреля 2015 г;
-Основной образовательной программы основного общего образования МБОУ «Гаргинская средняя общеобразовательная школа им. Н.Г. Дамдинова»;
-Устава МБОУ «Гаргинская средняя общеобразовательная школа им. Н.Г. Дамдинова», утвержденного постановлением администрации МО «Курумканский район» от 28 декабря 2015 г.
«Поэтика художественного произведения» (Уран зохёолой уран hайханай шэнжэ) гэhэн курсын ажалай программа буряад литератураар зохёогдоо. Гэхэтэй хамта арадай аман зохёол аман үгын, уран hайханай литература бэшэмэл үгын исскуство, тиимэhээ уран зохеол зохеоходоо, уран хурса, шэмэг удхатай үгэ гол түлэб аргануудай нэгэн болоно гэжэ hурагшадтаа хододоо hануулжа байха гэжэ программа зохёогшо дурадхана. /С.Ж. Балданов «Буряад hургуулиин программа. Буряад литература. V-XI классууд»/.
Тус ажалай программа 6-дахи класста үзэгдэхэ «Буряад литература» гэhэн 2 хубиhаа бүридэhэн ном – хрестоматида түшэглэжэ бэшэгдэhэн. Номой авторнууд - Ж.Ц. Жамбуева, Ц.Б. Цыренова, О.В. Цыцыкова.
Һуралсалай үзэхэ саг: жэлдэ 35 час (долоон хоногто 1 час).
Ажалай программын тайлбари бэшэг иимэ хубинуудhаа бүридэнэ: hуралсалай- тематическа түсэб, программын байгуулга ба удха, hурагшадай мэдэсэ шадабариин гол эрилтэнүүд, календарно-тематическа түсэб, жэлэй hүүлдэ шалгалтын даабари, hуралсалай-методическа хангалга.
6-дахи классай литературын курс hурагшадые уран зохёол абьяастайгаар уншаха дуратай, ходорхойгоор, тодо зүбөөр уншаха шадабариинь хүгжэхэ, уншаhан зохёолоо ухаандаа буйлуулан, удхыень зүбөөр элирүүлэн ойлгодог, hонирходог болгохоhоо гадна hурагшадай зохёол шудалан, шэнжэлэн үзэхэ эхин дадалнуудые бүридүүлхэ, түрэлхи литература тухайгаа юрэнхы мэдэсэтэй болгохо гэhэн зорилгонуудые табина.
6 – дахи класста буряад литературын программа соо оруулагдаһан зохёолнууд бүхыдөө эхинһээ адаг хүрэтэр уншагдахаһаа гадна, шэлэгдэн абтаһан эпическэ зохёолой зарим хэһэгүүд уншагдахаар хараалагдана. Зохёолой удха тухай хөөрэлдөөн, эхин шатын шэнжэлэл хэжэ һуралга имагтал литературна текст дээрэ хүдэлэлгэһөө эхитэй. Тиимэ дээрэһээ эндэ һурагшад тахандан хэлэхэ багшы нүгэдэ тусгаар эрилтэ табигдана.
Уран зохёолой гол удха, байгуулга, хэлэ зүбөөр ойлгуулха, һурагшадай һанал бодол зүбөөр бүрилдүүлхэ, ухаан бодолоо хэлэжэ һургаха хэрэгтэй. Класс бүхэндэ хэлэ хүгжөөлгөөр тусгаар саг хараалагдана.
Уран зохёол хүн тухай, тэрэнэй доторой байдал, хүниие тойрон байhан оршон байдал, байгаали, хүнэй ажабайдал, арад зоной ажамидарал г.м. тухай зохёогдоhон байдаг. Бодото юумэнүүд, үнэн болоhон үйлэ хэрэгүүд, бодото байдал уран зохёолой, уран hайханай литературын үндэhэн боложо хэрэлэгдэдэг. Уран зохёолшо бодото байдал дээрэ үндэhэлжэ, тэрээниие hанажа ухаан бодолойнгоо хүсөөр, hанаагаараа тэрэниие уран гоё болгожо, ном соогоо уран hайханаар, гоёор зохёогдоhон байдал бии бодгодог. Энэ байдалынь үнэн бодото байдалда адлирхуу байдаг. Тиимэhээ hурагшадта ойлгуулха шухала гэжэ хараалагдана.
Уран hайханай литература гү, али уран зохёол шудалан үзэлгын гол зорилгонууд гэбэл:
- уран hайханай литература хүнэй, хүн түрэлтэнэй ажамидаралда тусхай hуури эзэлдэг, тэдэнэй хүгжэлтэдэ айхабтар ехэ шанартай гэжэ ойлгуулха;
- уран hайханай литература шудалан үзэлгэ хадаа түрэл арадайнгаа ба бэшэшье арадуудай соёл болборсол, ёhо заншал ойлгожо абалгын тусгаар арга гэжэ ойлгуулха;
- исскуствын этико-эстетическэ компонент байгуулха гуманитарна ойлгосонуудые тайлбарилжа үгэхэ;
- уран зохёол уншаха дуратай болгохо, гоё hайханиие наринаар ойлгодог мэдэрэл хүмүүжүүлхэ;
- бодото байдал, ажабайдал ба искусство, оршон тойрониие зүбѳѳр сэгнэжэ, тэдэндэ үнэтэй сэнтэйгээр хандахые hургаха;
- аман ба бэшэмэл хэлэлгэдэ hургаха, тэрэниие хүгжөөхэ;
- hурагшад уран hайханай зохёол зүбөөр, хүсэд дүүрэнээр хадуужа абаха, шэнжэлжэ, сэгнэжэ hураха гол түлэб теоритико- литературна, эстетическэ ойлгосонуудтай болохо ёhотой.
Уран hайханай литература зүбөөр, хүсэд дүүрэнээр, гүнзэгыгөөр ба өөрынгөө ажамидаралда туhатайгаар ойлгожо абахын тула hурагшадые ойлгомжын аппарадтай болгохо. Ушар иимэhээ программа дотор литературын теоридо онсо анхарал хандуулагдана.
Энэ программа зохёогдоходоо, баазова теоретико- литературна ойлгосонууд дээрэ үндэhэлжэ, тэдэниие гол принцип болгон байгуулагдаа. Класс бүхэндэ өөр өѳрын баазова теоретико – литературна ойлгосо онсологдоо гэбэл иимэ: 6- дахи класста жанрнуудые үзэхэ.
Иигэжэ 6-дахи класста теоретико- литературна ойлгосонуудые үгэлгэ хадаа урда жэлнүүдэй программанууд соо хэрэглэгдэдэг байhан тематическа, хронологическа болон историко- литературна принципүүдтэ харша бэшэ, харин хэрэгтэй нэмэринь болоно. Һурагшад ганса историко- литературна бэшэ, мүн баhа теоретико-литературна талаар мэдэсэеэ үргэдхэхэ бэшэ, харин литературын теорёор hайн баазова ойлгосонуудтай байха ёhотой. Уран hайханай литература үзэлгэ, тэрэниие шэнжэлэлгэ теорико- литературна ойлгосонуудтэйгөөр бэелүүлэгдэдэггүй. Тиимэhээ тэдэнэр теоретическэ ойлгосо мэдэсэнүүдые ба уран зохёол шудалан үзэлгын шухала зэмсэг болоно.
Тус программа 6 класста литература үзэлгын гол шэглэлнүүдые иигэжэ тодорхойлжо үгэнэ:
6- дахи класс – литературна уншалгаhаа литература шэнжэлэн үзэлгэдэ шэлжэн оролго болоно.
Һурагшадые литература үзэлгын талаар hургахын тула ямар зорилгонууд табигданаб гэбэл иимэ:
Тус программа дотор буддын шажанай hургаал, тэрээнтэй нягта холбоотой бурхан багшын hургаалнууд дээрэ үндэhэлжэ зохёогдоhон зохёолнууд оруулагдаа. Гэбэшье шажан мүргэл тухай ганса 6- дахи класста үзөөд үнгэрхэ бэшэ, харин Буддын шажанай, бөө мүргэлэй hургаалнуудые бүхы классуудта дурдажа, hурагшадта hануулжа, мэдүүлжэ байха хэрэгтэй.
Программа дотор нилээн ехэ hуури арадай аман зохёолнуудта үгтөө. Юуб гэхэдэ, энээнгүйгөөр литературын асуудалнууд, илангаяа уран hайханай ёhо заншал, литературна хүгжэлтын, ментальна ёhо заншалнууд г.м. хүсэд hайнаар ойлгогдохогүй. Гэхэтэй хамта уран hайханай литература хадаа арадай аман зохёолой үргэлжэлэл гэжэ хэлэхэдэ болоно. Мүнөө үеын литературна зохёолнууд аман зохёолнуудгүйгѳѳр бэшэгдэнэгүй.
Һурагшадай үргэн дэлисэтэй байхын хажуугаар, түрэл литератураяа hайнаар ойлгожо абахын тула программа дотор буряад литературада бии болоhон шэнэ зохёолнууд оруулагдаа. Хуушан программанууд соо, номууд соо байhан зарим зохёолнууд гаргагдаhан, зариманиинь классуудаар hэлгэгдэн үгтэhэн байна. Коммуникативно- творческо ажалнуудые хэрэглэжэ болохо байна.
Түсэблэһэн үрэ дүнгүүд үзэхэ һуралсалай курста
Үхибүүнэй ѳѳрын хүгжэлтын дүнгүүд (личностные результаты) – ѳѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда түрэл хэлэн ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно (хэлэнэй аргаар хажуудахи хүнтэеэ харилсанаб, бэшэмэл текстын удха үзэнэб гэжэ ойлгоно), хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно (аянга, хэлэлгын темп, үгэнүүдэй болон сэглэлтын тэмдэгүүдэй үүргэ).
Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари (регулятивные УУД):
- багшатаяа хамта хэшээлэйнгээ зорилго табиха;
- хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо;
- юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ;
- ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха;
- багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха.
Оршон тойрониие шудалха шадабари (познавательные УУД):
- номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо);
- зураг хаража гү, али текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо;
- багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха;
- үгѳѳр хэлэгдэhэн ойлгосо схемэ, таблица, модель болгохо. Тиин hѳѳргэнь модель соо харуулаатай ойлгосо үгѳѳр хэлэхэ;
- текстын удха дамжуулха.
Харилсаха шадабари (коммуникативные УУД):
- ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол аман хэлэлгээр, тиихэдэ багахан текст зохёожо, бэшэгэй хэлэлгээр харуулха;
- хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо;
- уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ;
- классайнгаа үхибүүдтэй, багшатаяа яагаад ажалаа эмхидхэхэ, ямар журамуудые сахиха тухайгаа хэлсэхэ;
- хоёр хоёроороо, бүлэг бүлэгѳѳр хүдэлхэ, тиихэдээ олон ондоо «тушаал» бэе дээрээ абаха: ударидагшын, даабари дүүргэгшын, бэшээшын г.м.
Буряад литератураар шадабари (предметные УУД):
Тус программа соо hурагшад гол түлэб иимэнүүд онол шадабаритай болохо гэжэ хараалдагдана:
- үзэг бэшэгэй талаар зүбѳѳр, алдуугүйгѳѳр ба удхатайгаар (удхыень ойлгожо) уншаха оньhон аргатай, дадалтай болохо;
- уран хурсаар уншаха шадабаритай болохо;
- уран зохёолые сюжетно- композиционно нэгэдэл гэжэ хадуужа абаха;
-уран зохёол дотор авторыень, тэрэнэй зохёол соо зураглагдаhан геройнуудта ба үйлэ хэрэгүүдтэ, ушарнуудта, уншагшадта хандалгые ойлгожо абаха;
- уран зохёол дотор этическэ, социальна- историческа ба нравственна- философско проблематика илгаруулха шадабаритай болохо;
- уран зохёолые ба тэрэнэй хубинуудые хаба соогоо бэеэ даагаад анализ хэхэ шадабаритай болохо;
-уран зохёолдо үндэhэ баримтатай эстетическэ сэгнэлтэ үгэжэ шадаха;
-уран зохёолые соёл болон ёhо заншалтай холбожо, тайлбарилха шадабаритай болохо;
- диалог ба монолог зүбөөр хэрэглэжэ, хэлэжэ шадаха болохо;
- элдэб янзын бэшэмэл ажалнуудые бүтээхэ шадабаритай болохо;
- шэнжэлгын ажалнуудые хэхэ шадабаритай болохо.
- уран зохёолшын зохёол соогоо бэшэһэн уран зураглалые хөөрэжэ;
- үзэжэ байһан зохёолой гол шухала үйлэнүүдые бусад олон юрын үйлэнүүдһээ илгажа;
- зохёол соохи үйлэнүүдэй болоһон шалтагааниие, сагые, тэрэнэй хойшолонгые элирүүлжэ;
- үзэжэ байһан зохёолой хэлэнэй уран аргануудые, байгаалиин зураглалнуудые текст сооһоо илгажа;
- зохёолой геройдо өөрынь хэһэн хэрэг, үйлэ, хэлэһэн һанал бодолынь баримталан, характеристикэ үгэхэ;
- уран зохёол ба хрестомати соохи текст зүбөөр, тодорхойгоор уншажа;
- сээжэлдэһэн зохёолоо тодоор, уранаар уншажа;
- багашаг эпическэ зохёол болоод ехэ зохёолой хэһэгүүдые тобшоор, удхадань дүтэрхыгөөр, түүбэрилэн найруулан бэшэжэ;
- зохёолой герой тухай хөөрэжэ;
- багахан эпическэ зохёолой удхаар түсэб табижа;
- өөрынгөө дураар уншаһан зохёол тухайгаа һанамжаяа, ойлгоһоноо өөрынхеэрээ хөөрэжэ;
- уран зураашадай гоё һайхан зураг тухай ойлгоһоноо, һанамжаяа хэлэжэ;
- “түрэлхи литература” болоод уншаһан ном соохи тайлбари үгэдэг оньһо хэрэглэжэ.
Һурагшад гол түлэб иимэ юумэнүүдые мэдэхэ ёhотой:
- уншажа байhан зохёолойнгоо автор тухай, номой нэрын удха тайлбарилга;
-уран зохеолшоной намтарhаа тон шухала мэдээнүүдые;
-уран зохёолой текстнүүдые;
- шудалан үзэжэ байhан зохёолой герой болоод гол үйлэдэгшэ нюурнууд тухай, зохёол соохи шухала үйлэнүүдые мэдэхэhээ гадна, тэдэнэй хоорондохи харилсаа холбоонуудые, типическэ удха шанар;
- уран зохёол бэшэхэ гол шухала арганууд, зураглалай янзанууд, зохёолой темэ, идей, гол удха, уран зохёолой геройнууд, сюжет г.м. литературна теориhоо ойлгосонуудые;
- байгуулгын (композициин) шухала онсо янзануудые, хэлэнэй зураглан тодорхойлхо арга хэрэгсэлнүүдые;
- программын эрилтын ёhоор сээжэлдэhэн шүлэгүүдые, эпическэ зохёолой хэhэгүүдые;
- литературна зан абари (характер), литературна тип, романтизм, реализм гэhэн ойлгосонуудай шухала шэнжэнүүдые г. м.
Һурагшад иимэ юумэнүүдые хэжэ шадаха ёhотой:
- уран зохёолшын зохёол соогоо бэшэhэн уран зураглалые хөөрэжэ;
- уран зохёолшын зураглаhан зурагые ухаан бодолдоо, сэдьхэлдээ бии болгожо;
- үзэжэ байhан зохёолой гол шухала дые (эпизодуудые), үйлэдэгшэ нюурай хэлэhэн үгэ, хэрэг г.м. бусад олон юрын үйлэнүүдhээ илгажа;
- зохёол соохи үйлэнүүдэй болоhон шалтагааниие, сагые, тэрэнэй хойшолонгые элирүүлжэ;
- үзэжэ байhан зохёолой хэлэнэй уран аргануудые, байгаалиин зураглалнуудые текст сооhоо илгажа;
- зохёолой идейнэ болоод уран hайханай талые харуулалгада сюжедэй зүйлнүүдэй (үйлын хүгжэлтын эхин, үйлын уялдалга, үйлын хүгжэлтын эгээл дээдэ шата) үүргэ болон гол проблематика элирүүлжэ;
-үзэгдэжэ байhан зохёолнуудай байгуулгын (композициин) зүйлнүүдые илгажа;
- зохёолой удха задалан харуулхадаа, геройн үүргэ ба геройдо үгэhэн авторай сэгнэлтэ эли тодо болгожо;
-зохёолой геройнуудай өөр өөрын ба бултандань хабаатай шэнжэнүүдые тодорхойлон, характеристикэ үгэжэ, тэдэндэ авторай ямараар хандажа байhые элирүүлхэ зорилготойгоор геройнуудые зэргэсүүлжэ;
-уран зохёолнуудай текст лирическэ, эпическэ, драматическа жанрай байhаарнь тэдэнииень хараадаа абажа, тодоор, уранаар уншажа;
-уран зохёолой геройнуудта характеристикэ үгэхэ сложно түсэб табижа;
-үзэжэ байhан зохеолой геройнууд тухай, тэдэндэ авторай ямараар хандажа байhые хараадаа абан, hурагша бүхэнэй, бүхы hурагшадай зэргэсүүлhэн аман гү, али бэшэмэл өөрын бодомжолготой найруулга (сочинени- рассуждени) зохёожо;
- монологическа хэлэлгэ hайнаар хэрэглэжэ, өөрынгөө hанамжа ойлгосотойгоор хэлэжэ, тэрэнээ ойлгуулжа, баримталжа, хамгаалжа;
- түсэб табижа, тэрэ тоодо тезиснэ түсэб, мүн литературна - критическэ статьянуудаар конспект бэшэжэ;
- нэгэ гү, али хэдэн материалнууд дээрэ үндэhэлэн, литературна темээр элидхэл, соносхол (сообщени) гү, али реферат бэлдэжэ;
- үзэhэн зохёолоор гү, али хэдэн зохёолнуудаар проблемнэ шэнжэтэй аман ба бэшэмэл бодомжолготой сочинени (сочинени- рассуждени), тэрэ тоодо зэргэсүүлhэн характеристикэ зохёожо, мүн литературна ба публицистическэ темэнүүдээр бодомжолготой сочинени зохёожо;
-литературын асуудаонуудаар бэшэhэн хүдэлмэринүүдээр тезисүүдые ба конспектнүүдые табижа;
-бэеэ даагаад уншаhан номоор, хараhан кинофильмүүдээр, теледамжуулгануудаар, зүжэгүүдээр, уран зурагуудаар, шагнаhан хүгжэмөөр рецензи гү, али hанамжа бэшэжэ;
- уншаhан номой справочна аппарат, мүн литературна терминүүдтэй словарь, шэнэ толинуудые хэрэглэжэ г.м.
Программын бүридэл
Туужа тухай ойлгосо. Б. М. Мунгонов «Хара hалхин». «Гайхалтай олзо». |
Б. М. Мунгонов «Хара hалхин» Тайлбарилан уншалга |
Б. М. Мунгонов «Хара hалхин» туужын удхаар |
Ц. Н. Номтоев «Эдэбхи». Туужа. |
Ц. Н. Номтоев «Эдэбхи». Туужа |
Хѳѳрѳѳн тухай ойлгосо. Ц-Д. Ж-Б. Дамдинжапов «Юрын буряад эхэ». I - II бүлэгүүд |
Ц-Д. Ж-Б. Дамдинжапов «Юрын буряад эхэ». |
А. Г-Н. Лыгденов «Морин хуур». |
Басни тухай ойлгосо. Б.Базарон «Эрдэмтэ эрбээхэй» |
Г.Г.Чимитов Баснинууд. |
Лирическэ зохёол. Б.Д. Абидуев «Сонхоор малайhан hара», «Алтан далай». |
А. Л. Ангархаев «Баhал сэдьхэлдэмни- бага наhамни». |
Г. Х. Базаржапова-Дашеева «Зунай үдэшэ», «Нара хүлеэнэб». |
Ш-Х. Базарсадаева «Түрэлхи хэлэн», «Сэдьхэлэй үгэ». |
Лиро-эпическэ зохёол. Баллада тухай ойлгосо. Ц-Б. Бадмаев «Хүбүүхэн тухай баллада». «Баллада». |
Ц-Д. Дондогой «Гэр тухай баллада». |
Поэмэ тухай ойлгосо. Д. Ц. Дамбаев «Дуулыш, минии атом!». |
Д. Р. Доржиева «Нүүдэл түүдэгүүд». |
Драматическа зохёол. Драма. Ц. Г. Шагжин «Будамшуу». 1-хи үйлэ. |
Ц. Г. Шагжин «Будамшуу». |
Уншагшадай конференци. Миф. Фольклор. Литература. Жэл соо үзэhэнѳѳ бүридхэл. |
Литератураар hурагшадай мэдэсэ, шадабари, дүршэл сэгнэхэ эрилтэ
Программын эрилтын ёhоор hурагшадай ямар мэдэсэ, шадабари, дүршэлтэй болоhые, буряад литрератураар хэр зэргэ бэлэдхэлтэй байhаниие зүбөөр элирүүлхэ, шалгаха гол зорилго болоно. Дээрэ хэлэгдэhэн шэглэлнүүд соо табигдаhан заабари хараадаа абажа, hурагшадай мэдэсэ сэгнэхэдээ, тэдэнэй журам, үзэл бодол, мэдэрэлынь хэр зэргэ зүбөөр бүрилдэн, эстетическэ талаараа ямараар хүмүүжүүлэгдэжэ байнаб, уншаhан уран зохёолоо зүбөөр ойлгожо, сэгнэжэ шадаха шадабаринь хэр зэргэ бүрилдэжэ байнаб гэhэн зүйлнүүдтэ анхаралаа хандуулха хэрэгтэй.
Һурагшадай шата бүхэндэ (хэшээлэй алишье үедэ) үнгэргэгдэдэг hурагшадай уншалгын үедэ, уншажа байhан зохёолой удхые зүбѳѳр ойлгохо, хѳѳрэжэ шадаха дүршэлынь хүгжѳѳхэ. Зохёол соо харуулагдаhан үйлэ хэрэг, үйлэдэгшэ нюурнууд, хэлэhэн үгэ, хэhэн хэрэг, зохёолой идейнэ удха болон уран hайханайнь зүйлнүүдые элирүүлгэдэ уран зохёолой ямар удхатай, үүргэтэй байhыень hурагшадай ойлгожо, ѳѳрынхеэрээ сэгнэжэ шадаха дүршэл шадабарииень арьбадхаха, үргэдхэхэ.
Уран зохёол шудалан үзэлгэдэ, илангаяа тэрэнэй шүүмжэлэл хэлгэдэ литературын теории шудалха айхабтар ехэ удха шанартай. Литературын теориин удхые гүнзэгыгѳѳр ойлгуулха гэжэ оролдохо, гадна hурагшадай мэдэсые практическа ажалда, шудалан үзэжэ байhан уран зохёолоор (зохёолго) бэшэлгэдэ, хѳѳрэлгэдэ зүбѳѳр. Шадамараар хэрэглүүлхэ болоно. Энэ талаар литература болон искусство тухай хэлэhэн үгэ, статья hурагшадай литературна бэлэдхэлдэ тон ехэ удха шанартай.
Һурагшадые тусхай литературна бэлэдхэлтэй болгохын тула литературын теориие hайнаар шудалуулха, гүнзэгы мэдэсэтэй болгохо шухала. Эндэ багша hурагшада мэдэсэдэ, тэрэнэй шанартань ьусгаар эрилтэ табиха уялгатай.
Һурагшад зохёолго, асуудалда харюу, реферат, тестнүүдээр хүдэлмэри болон бэшэшье бэшэмэл хүдэлмэри ямараар бэшээб, тэрээн дээрэhээнь үндэhэлжэ, тэдэнэй литератураар бэлэдхэлэй, мэдэсын, аман ба бэшэмэл хэлэлгын дүршэл шадабариин хэр зэргэ хүгжэhыень сэгнэхэ болоно. Программын эрилтын ёhоор hурагшадай литератураар бэлэдхэл, илангаяа hурагшадай аман ба бэшэмэл хэлэлгын бэлэдхэл, дүршэл. Шадабари тусхай гуримтайгаар бүрилдүүлэгдэхэ ёhотой.
Һуралсалай жэлэй турша соо четверть бүхэндэ түрэлхи литератураар бэшэгдэхэ ёhотой зохёолгын тоо иимэрхүүгээр хубаагдаха болоно:
Класс | Бэшэгдэхэ зохёолгын тоо | ||
Класстаа | Гэртээ | Хамта дээрээ | |
5 6 7 8 9 10 11 | 3-5 3-5 2-4 2-4 2-4 3-5 3-5 | 2-4 2-4 2-4 2-4 2-4 3-5 3-5 | 5-9 5-9 4-8 4-8 4-8 6-10 6-10 |
Зохёолгын хэмжээ гол түлэб иимэ байха: 5 класста – дэбтэрэй 1-2 нюур; 6 класста- 2-2,5; 7 класста -2,5-3; 8 класста -3-3,5; 9 класста – 3,5-4; 10 класста -4-5; 11 класста -5-6 нюур.
Хэрбээ hурагшын зохёолгын дээрэ хэлэгдээрилтэhээ багаар бэшэгдэhэн аад, удхын талаар хангалтатай байбалнь, эрилтын ёhоор сэгнэлтын тэмдэг табиха. Хэрбээ зохёолгын хараалагдаhан эрилтэhээ ехээр бэшэгдээд байгаа hаань, тэрээнтэй зэргэ сэгнэлтэ үргэжэ болохогүй.
Һурагшадай үгэhэн аман харюуда сэгнэлтэ табихадаа, иимэ гол эрилтэ хүтэлбэри болгон абаха:
- Үзэжэ байhан зохёолой удха мэдэлгэ, уран hайханайнь талые, идейнэ удхыень ойлголго, hайнаар уншажа, хѳѳрэжэ шадалга.
- Зохёол соо харуулагдаhан үйлэ (эпизодой) хоорондохи холбоо, геройн хэhэн хэрэг, үйлэ. Хэлэhэн үгэ г.м. элирүүлэн хѳѳрэжэ шадалга.
- Үзэhэн зохёолой эстетическэ удха элирүүлхын тулада хэрэглэгдэдэг уран хурса үгын үүргые ойлгожо, хэрэглэжэ шадалга.
- Шүүмжэлгэ хэхэдээ, класстаа үзэhэн гү, али ѳѳрѳѳ уншаhан зохёолоо хэрэглэжэ hуралга.
Зохёол тухай мэдэхэ болоhон, ойлгоhон юумэеэ сэбэл литературна хэлээр хэлэжэ шадаха, харюу зүбѳѳр үгэхэ; класс бүхэндэ уранаар, тодо hонороор, ходорхойгоор уншаха, тиихэдээ 5 класста 1 минута соо 100 үгэhѳѳ доошо бэшэ, 6 класста – 110 –hаа доошо бэшэ, 7 класста – 120 үгэhѳѳ доошо бэшэ үгэ уншажа үрдихэ гэжэ хараалагдана. Саашадаа дээдэ класста уншалгаарр иимэрхүү ёhо гурим гол түлэб баримталагдаха зэргэтэй.
«5» сэгнэлтэ:
- үзэжэ байhан зохёолойнгоо удхые тон hайнаар, бүхөөр, гүнзэгыгѳѳр ойлгоhоноо харуулха, зохёолой идейнэ – эстетическэ удхые тайлбарилхадаа, уран аргын үүргэ харуулагдаhан үйлын хоорондохи үлхѳѳ холбоо, геройн ба үйлэдэгшэ нюурнудай абари зан, хэhэн хэрэг болон тэрэнэй ямар удхатай байhые ойлгоhоноо хэлэжэ, хѳѳрэжэ шадаха байхадань;
- уран захёолой шүүмжэлэл хэхэдээ, литературын теорёор мэдэсэеэ, шүүмжэлэл хэхэ дүршэлөө, хэлэhэн hанал бодолоо баримталхын тула текст соо байhан зүйлнүүдые хэрэглэжэ, зохёол сохи үе сагай хоорондохи холбоо тайлбарилжа шадахадань (9-11 кл.);
«4» сэгнэлтэ:
- зохёолой текст hайнаар, гүнзэгыгөөр ойлгоhон байхадань;
- зохёолой идейнэ – эстетическэ удхые тайлбарилхадаа, уран аргын үүргэ харуулагдаhан үйлын хоорондохи холбоо, геройн ба үйлэдэгшэ нюурнудай абари зан, хэhэн хэрэг болон тэрэнэй ямар удхатай байhые ойлгоhоноо хэлэжэ, хѳѳрэжэ шадаха байхадань;
- уран захёолой шүүмжэлэл хэхэдээ, литературын теорёор мэдэсэеэ, шүүмжэлэл хэхэ дүршэлөө, хэлэhэн hанал бодолоо баримталхын тула текст соо байhан зүйл хэрэглэжэ, шадаха байхадань;
- сэбэр литературна хэлээр хэлэжэ, хѳѳрэжэ шадаха байхадань табиха.
Гэбэшье hурагша үгэhэн харюу соогоо 1-2 бага зэргын алдуу гаргахадань табиха.
«3» сэгнэлтэ:
- үзэжэ байhан зохёолойнгоо текст гол түлэб мэдэhэн, дунда зэргээр ойлгоhон байхадань, зохёолой уран hайханиие болон идейнэ удха тайлбарилхадаа, үгын уран аргын үүргые гол үйлын хоорондохи холбоо, герйн абари зан, хэhэн хэрэг хэр зэргэ ойлгоhоноо гол түлэб хэлэжэ шадаха байхадань;
- литературын теориин асуудал юрэнхыдѳѳ мэдэхэ байбашье, зохёол шүүмжэлхэдээ, тэрэнээ хэрэглэжэ шадаха шадабариинь тулюур байхадань;
- зохёол шүүмжэлхэ дүршэлтэй хүсэд болоогүй, хэлэhэн hанал бодолоо зохёолой текстээр баримталха шадабариинь тулюур байхадань;
- уншажа, хѳѳрэжэ шадаха шадабариинь юрэ дунда зэргэ байхадань табиха. Багшын асуудалда харюусахадаа, хэдэн алдуу гаргаад, hайнаар хэлэжэ шадаагүй hаань, харюугай байгуулга дутуутай байхадань табиха.
«2 сэгнэлтэ»:
- зохёолой удха тулюураар мэдэхэ, зохёолой идейнэ – эстетическэ удхые тайлбарилхадаа, гол геройн, үйлэдэгшэ нюурнуудай хэhэн хэрэг, үйлэ, hанал бодол, абари зан, шухала уран аргын үүргые элирүүлжэ шадахагүй, юрэ теоретико – литературна ойлгосо мэдэхэгүй, литературна хэлэнэйнь ахир, уншалгые техникэ тулюур, уншаха, хөөрэхэдөө ядалдадаг байхадань;
- мүн зохёолой удхаар юумэ мэдэхэгүй, программын гол шухала теоретико- литературна асуудал огтолон ойлгоогүй байхадань;
- хэлэхэ, хѳѳрэхэ юумэеэ зүбѳѳр байгуулжа, зохёожо шадахагүй, уншаха, хѳѳрэхэ дүршэлынь тон ахир, тулюур байхадань табиха.
Зохёолго сэгнэлгэ
«5» сэгнэлтэ:
- үзэжэ байhан зохёолойнгоо текст тон hайнаар мэдэжэ, табиhан түсэбэй ёhоор темэеэ гүнзэгыгѳѳр харуулжа, бэшэhэн зүйл, hанал бодолоо батаар үндэhэлжэ, жэшээгээр баримталhан, темэеэ зүбѳѳр харуулхын тула литературна материал hайнаар эблүүлэн шүүмжэлжэ, нэгэдхэжэ, тобшолол хэжэ шадахадань;
-удхадань тааруулhан hайн стильтэй; зүб литературна хэлээр бэшэгдэhэн байхадань;
- хэлэлгын нэгэн гү, али хоёр алдуу хэhэн; удхын талаар багашаг эли бэшэ зүйл гаргаhан байхадань табиха;
«4» сэгнэлтэ:
- табиhан түсэбэй ёhоор темэеэ яhала дүүрэнээр удхалжа, литературна материал hайн мэдэхэ байhанаа харуулжа, зохёолойнгоо бэшэшье хэрэгтэй материал хэрэглэжэ, hанал бодолоо үндэhэлжэ, тобшолол ба согсолол хэжэ шадахадань;
- удхын 2-3 алдуу гаргаhан, темэhээ хажуу тээшэ халта хазагайрhан. 3-4 хэлэлгын дутагдал гаргаhан байхадань табиха.
«3» сэгнэлтэ:
- темэ гол түлэб харуулагдаад, бүхы дээрээ зүбшүү байбашье, нэгэ талаhаань харуулhан гү, али темэеэ гүйсэд харуулжа шадаагүй, найруулан бэшэхэдээ текстын удхаар зарим тэды алдуу гаргаhан, темэ хазагайруулагдаhан, тобшолол ба согсолол хэжэ шадаагүй байхадань;
- литературна материал яhала гуримтайгаар найруулhан аад, зүгѳѳр зарим hанал бодолоо hамарhан, урда хойнонь оруулhан байхадань;
- удхын талаар 4-5 дутуу зүйл, хэлэлгын талаар дүрбэhѳѳ дээшэ бэшэ алдуу гаргаhан байхадань табиха.
«2 сэгнэлтэ»:
- темэеэ хүсэд харуулжа шадаагүй, түсэбѳѳ баримталаагүй, зохёолой текст тулюураар мэдэхэ, зарим үйлэ огтолон мэдэхэгүй дээрэhээ, дутуу бэшэhэн, ямаршье тобшолол, согсолол хээгүй, hанал бодолоо текстын материалаар баримталаагүй, юрэнхыгѳѳр бэшэжэрхиhэн байхадань;
- зохёолгын хубинууд хоорондоо hулаар холбогдоhон, бэшэhэн материалаа бодолгүйгѳѳр эблүүлhэн байхадань;
- тулюур хэлэтэй, огто таарахагүй хэлэнэй алдуунуудые гаргаhан байхадань табиха.
Энэ тайлбари бэшэг соо үгтэhэн дурадхалнуудые багша бэелүүлхэдээ, hурагшадайнгаа наhа, бэлэдхэл, мэдэсэ, шадабари хараадаа ябан ажаллаха. Сээжэлдэхэ зохеолнууд багшын үзэмжөөр үгтэхэ гэжэ хараалагдана.
Тус ажалай программа 1 жэлдэ зохёогдоо, неделидэ 1 час үгтэнэ. Багша «Календарна – тематическа түсэблэлгэдэ» хубилалта оруулха эрхэтэй.
Каледарна – тематическа түсэблэлгэ /6 класс/
hара, үдэр | Программын материал | Хэшээлэй темэ | Ча сууд | Түсэблэһэн үрэ дүнгүүд | Холбоо хэлэлгэ хүгжөөлгэ (бэшэмэл ажал), элдэб практическа даабаринууд | Гэрэй даабари | |||
Түсэб | факт | Үхибүүнэй ѳѳрын хүгжэлтын дүнгүүд | Метапредметнэ үрэ дүнгүүд | Буряад литератураар шадабари, мэдэсэ | |||||
08.09 | Туужа | Туужа тухай ойлгосо. Б. М. Мунгонов «Хара hалхин». «Гайхалтай олзо». | 1 | Хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: багшатаяа хамта хэшээлэйнгээ зорилго табиха; Оршон тойрониие шудалха шадабари : -номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); Харилсаха шадабари: ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол аман хэлэлгээр, харуулха; | туужа тухай мэдэсэ һэргээхэ. Зохёолой удха тухай . Сасуулга хэжэ һураха | Уран зохёолшын намтар тухай конспект бэшэхэ. 1-дэхи бүлэг уншаад, юундэ «Гайхалтай олзо» гэжэ нэрэтэйб? Һанамжаяа хэлэхэ. | ?3 н. 5 | |
15.09 | «Хангай тайгын оёорто». | 1 | Ɵѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда түрэл хэлэн ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно . Нүхэсэл тухай бодомжолхо. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; Оршон тойрониие шудалха шадабари : - ойлгосо үгѳѳр хэлэхэ; Харилсаха шадабари: уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ | Б. М. Мунгонов «Хара hалхин»., «Хангай тайгын оёорто».Туужа тухай мэдэсэ һэргээн, зохёлой сюжет, композиции гэһэн литературна ойлгосонуудтай танилсуулха, зохёолой онсо шэнжэ илгаха шадабари дээшэлүүлхэ. | Бүлэгүүдые уншаха. (19 нюур, асуудалнуудта харюусаха.) Харюугаа жэшээнүүдээр баталха.«Бүргэд-Иван | ? 2 н. 13 | ||
22.09 | Шалгалтын уншалга. Б. М. Мунгонов «Хара hалхин». (24- 35 н.) | 1 | Хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: - хэшээлдээ юу хэхэеэ байhанаа хойно хойноhоонь тоолохо. Оршон тойрониие шудалха шадабари: - үгѳѳр хэлэгдэhэн ойлгосо схемэ болгохо. Харилсаха шадабари: - ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол аман хэлэлгээр харуулха; | hурагшадай дадал шадабари шалгалта | Шалгалтын уншалга- хѳѳрэлгэ. | ? 4 н. 24 | ||
29.09 | «Бандеровецые бариха даабаритан». | 1 | Хэлэнэй аргаар хажуудахи хүнтэеэ харилсанаб, бэшэмэл текстын удха үзэнэб гэжэ ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ; Оршон тойрониие шудалха шадабари: -багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; Харилсаха шадабари -ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол аман хэлэлгээр, тиихэдэ багахан текст зохёожо, бэшэгэй хэлэлгээр харуулха; | Б. М. Мунгонов «Хара hалхин»., Зохёлой сюжет, композиции гэһэн литературна ойлгосонуудтай танилсуулха, зохёолой онсо шэнжэ илгаха шадабари дээшэлүүлхэ. | Бүлэгүүдые уншаха. (41 нюур. 5 асуудал анхаралдаа абаха). Багахан тайлбари бэшэхэ. | ? 4 н. 35 | ||
«Оргодол», «Золочёвhоо ерэhэн нюуса мэдээн» гэhэн бүлэгүүдэй тобшо удха. | 1 | ? 5 н. 35 | |||||||
06.10 | «Хара пантерын эсэс». | 1 | хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: - ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; Оршон тойрониие шудалха шадабари: - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; Харилсаха шадабари: - уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ. | геройнуудай абари зан дээрэ арадай сэдьхэжэ ябаһан идеал гаргаха, өөрын һанамжа хэлэжэ һургаха. | Бүлэгүүдые уншаха. «Бүргэд – Иван…), «Георгий Николаевич-…», «Дайсан хоротой ба харатай» гэhэн сэдэбүүдэй нэгыень шэлээд, зохёолгодо бэлэдхэл. (43 нюур, 2 даабари.) | ? 1 н. 43 | ||
13.10 | «Харуулда hажахада хойшолонтой», | 1 | ? 2 н. 43 | ||||||
20.10 | .Шалгалтын ажал | 1 | Хэлэнэй аргаар хажуудахи хүнтэеэ харилсанаб, бэшэмэл текстын удха үзэнэб гэжэ ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо) Харилсаха шадабари: классайнгаа үхибүүдтэй, багшатаяа яагаад ажалаа эмхидхэхэ, ямар журамуудые сахиха тухайгаа хэлсэхэ. | hурагшадай дадал шадабари шалгалта | Творческо хүдэлмэри. Зохёолго бэшэлгэ. | |||
27.10 | Ц. Н. Номтоев «Эдэбхи». Туужа. (I –IIбүлэгүүд ). | 2 | Ɵѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда түрэл хэлэн ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно (хэлэнэй аргаар хажуудахи хүнтэеэ харилсанаб, бэшэмэл текстын удха үзэнэб гэжэ ойлгоно), хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно (аянга, хэлэлгын темп, үгэнүүдэй болон сэглэлтын тэмдэгүүдэй үүргэ). | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: - хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо; - багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: - номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; Харилсаха шадабари: - хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо; - уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ; | Арадай онтохонууд тухай мэдэсэ һэргээн, зохёлой сюжет, композици гэһэн литературна ойлгосонуудтай танилсуулха, зохёолой онсо шэнжэ илгаха шадабари дээшэлүүлхэ. | Конспект бэшэхэ. Бүлэгүүдые уншаха. 3 асуудалда хѳѳрэлдѳѳ эмхидхэхэ (57 н.). | ? 2 н. 51 | ||
10.11 | Ц. Н. Номтоев «Эдэбхи». Туужа. (III – IY бүлэгүүд). | 1 | хизаар ороноо шэнжэллгэ гүнзэгы удхатай байhыень элирүүлхэ | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: - юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ; Харилсаха шадабари: - хоёр хоёроороо, бүлэг бүлэгѳѳр хүдэлхэ, тиихэдээ олон ондоо «тушаал» бэе дээрээ абаха: ударидагшын, даабари дүүргэгшын. | зохйлой удхатай танилсажа, онсо шжнжэнүүдынь гаргаха, удхалан зохёохы шадабари һайжаруулха | Ойн ангууд тухай хѳѳрѳѳ бэлдэхэ. Ангуудай буряад нэрэ мэдэхэ болохо. | ? 3 н. 65 | ||
17.11 | Ц. Н. Номтоев «Эдэбхи». Туужа. (Y–YIбүлэгүүд ). | 1 | Ɵѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда түрэл нютаг ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: - ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; Оршон тойрониие шудалха шадабари: - номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); - зураг хаража асуудалнуудта харюу олохо; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари : - хоёр хоёроороо, бүлэг бүлэгѳѳр хүдэлхэ, тиихэдээ олон ондоо «тушаал» бэе дээрээ абаха: ударидагшын, даабари дүүргэгшын, бэшээшын г.м. | зохёол удха тухай ойлгосо үргэдхэхэ, танилсуулха. | Энэ зохёолоор автор юун гэжэ хэлэхэеэ hанааб? Һанамжаяа бэшэхэ. | ?2 н. 70 | ||
24.11 | Шалгалтын ажал. Творческо ажал.. | 1 | Буряад хэлэнэйнгээ уян нугархай байhыень ойлгуулха. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари : -хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо; -юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ; Оршон тойрониие шудалха шадабари: - асуудалнуудта харюу олохо; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: - ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол аман хэлэлгээр, тиихэдэ багахан текст зохёожо, тестын харюу оложо харуулха. | Һурагшадые өөрынгөө hанамжануудые өөрынхеэрээ хөөрэжэ, табиhан асуудалнуудта дүүрэн харюу үгэжэ hургаха. Дадал, мэдэсэ шалгаха. | Хизаар ороноо шэнжэлгын талаар… Багшын үзэмжѳѳр. Творческо хүдэлмэри. | ? 1 н. 70 | ||
01.12 | Шалгалтын ажал Тест | 1 | ? 2 н. 70 | ||||||
08.12 | Хѳѳрѳѳн тухай ойлгосо | Хѳѳрѳѳн тухай ойлгосо. Ц-Д. Ж-Б. Дамдинжапов «Юрын буряад эхэ». I бүлэг. | 1 | Эхэ тухайгаа бодомжолго | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; -багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: - зураг хаража гү, али текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: -уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ. | Үзэжэ байhан зохеолойнгоо гол үйлэнүүдые, геройнууд, тэдэнэй хоорондохи харилсаан тухай хөөрэжэ hургаха | Конспект бэшэхэ. Зохёол уншаха. Словарна хүдэлмэри. Һанамжануудаараа хубаалдаха. | ? 4 н. 77 | |
15.12 | «Юрын буряад эхэ». II бүлэг. | 1 | Хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; Оршон тойрониие шудалха шадабари: -номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); -зураг хаража гү, али текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; -багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; -үгѳѳр хэлэгдэhэн ойлгосо схемэ, таблица, модель болгохо. Тиин hѳѳргэнь модель соо харуулаатай ойлгосо үгѳѳр хэлэхэ; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: -хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо; -уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ. | Зохеолой геройдо өөрын хэлэhэн үгэ , хэhэн хэрэг, үйлэ дээрэ үндэhэлэн багшын туламжаар характеристикэ үгэжэ hургаха. Зохеолой текст ходорхойгоор, уран гоеор уншажа hургаха. Прозаичееска хэhэгүүдые удхадань дутэрхыгөөр, тобшоор хөөрэжэ hургаха | Хоёрдохи бүлэг уншаха. Асуудалнуудта харюусаха. Бүмбүү хүгшэнэй хуби заяанда анхаралаа хандуулха. | 7 2 н. 83 | ||
22.12 | «Юрын буряад эхэ». III бүлэг. | 1 | Ɵѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда эхэ ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ; Оршон тойрониие шудалха шадабари: - номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); Харилсаха шадабари: - ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол бэшэмэл хэлэлгээр харуулха; | hурагшадай дадал шадабари шалгалта | Ч. Цыдендамбаевай «Геройн эхэ» гэhэн шүлэг уншаад, энэ хоёр зохёол зэргэсүүлхэ. Буряад эхэнэр тухай хѳѳрэлдѳѳ эмхидхэхэ. «Илалтые шэрээлсэhэн эжынэр» гэжэ багахан проект бэшэхэ. | ? 2 н. 86 | ||
12.01 | Творческо практикум. | 1 | Аянга, хэлэлгын темп, үгэнүүдэй болон сэглэлтын тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -багшатаяа хамта хэшээлэйнгээ зорилго табиха; -юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ; Оршон тойрониие шудалха шадабари: - номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: классайнгаа үхибүүдтэй, багшатаяа яагаад ажалаа эмхидхэхэ, ямар журамуудые сахиха тухайгаа хэлсэхэ. | Геройн түхэл шарай зураглан хөөрэжэ hургаха 2.Текст сооhоо гол шухала үйлэнүүдые бусад олон юрын үйлэнүүдhээ илгажа hургаха 3.Зэргэсүүлгэ тухай ойлгосо 4.Характеристикэ тухай ойлгосо | ? 2 н. 87 | |||
19.01 | А. Г-Н. Лыгденов «Морин хуур». | 1 | Ɵѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда түрэл хэлэн ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно (хэлэнэй аргаар хажуудахи хүнтэеэ харилсанаб, бэшэмэл текстын удха үзэнэб гэжэ ойлгоно). | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо; -багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; -багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; -үгѳѳр хэлэгдэhэн ойлгосо таблица болгохо. Харилсаха шадабари: -хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо; | Эпическэ зохёолнуудай түлэб, жанрнууд, зорилго, ажабайдалай зураглал тухай мэдэсэ. Зохёол бэшэхэ арганууд тухай: эпическэ сюжет, юрэ хөөрэлгэ, зураглал, авторай характеристикэ, диалог, портрет, пейзаж тухай мэдэсэ. | Конспект бэшэхэ. Зохёол уншаха. Асуудалнуудта харюусаха. | 7 1 н. 99 | ||
26.01 | А. Г-Н. Лыгденов «Морин хуур». | 1 | Бэшэмэл текстын удха үзэнэб гэжэ ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; Харилсаха шадабари: -классайнгаа үхибүүдтэй, багшатаяа яагаад ажалаа эмхидхэхэ, ямар журамуудые сахиха тухайгаа хэлсэхэ. | Александр Лыгденовэй намтар, зохёолнуудтайнь танилсуулха, эпическэ зохёолой байгуулга, уран арганууд тухай мэдэсэ үргэдхэхэ. Рассказай текст зубөөр, ходорхойгоор уншажа hургаха 2. Удхадань дүтэрхыгөөр хөөрэжэ hургаха Зохёолой герой тухай хөөрэжэ hургаха | Морин эрдэни тухай зохёол сооhоо оложо уншаха. Интернет сонин болон сэтгүүлhээ мэдээсэл олохо, хѳѳрэлдѳѳ эмхидхэхэ. | ? 3 н. 99 | ||
02.02 | Басни тухай ойлгосо. | Басни тухай ойлгосо. Бато Базарон «Эрдэмтэ эрбээхэй». | 1 | Буряад сэдьхэлтэйгээр хүмүүжэхэ хэшээлнүүд. Басни уншаад, герой ябадал муу гэhэн мэдэрэл түрүүлхэ. | Оршон тойрониие шудалха шадабари: -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: -хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо; - уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ; - классайнгаа үхибүүдтэй, багшатаяа яагаад ажалаа эмхидхэхэ, ямар журамуудые сахиха тухайгаа хэлсэхэ. | басниин сюжедэй һубарил ойгуулха. | Басни тухай ойлгосо уншаха. Конспект бэшэхэ. Басни ямар hургаал заабари үгэнэб? Тобшолол хэхэ. | ? 3 н. 103 | |
09.02 | Г. Чимитов «Эрэ тахяа», «Шарга тэргэ хоёр». | 1 | Хомхой хобдог зан абари гээшэ нүгэл гэжэ ойлгуулха.
Хүниие, амитаниие хайрлаха тухай бодомжолхо. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: - ѳѳрынгѳѳ, - багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: - уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ. | зохёолнуудай сюжедэй һубарил шалгаха. | Басниин юрэнхы удхыень хэлэхэ. Хѳѳрэлдѳѳ-дискусси хээд, тобшолол гаргаха. | ? 2 н. 107 | ||
16.02 | Лирическэ зохёол | Лирическэ зохёол. Б.Д. Абидуев «Сонхоор малайhан hара», «Алтан далай». | 1 | Текстын удха дээрэ буянтай, нүгэлтэй хэрэгүүд тухай бодомжолхо. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо;. Оршон тойрониие шудалха шадабари: - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: -хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо; -уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ. | Александр Лыгденовэй намтар, зохёолнуудтайнь танилсуулха, эпическэ зохёолой байгуулга, уран арганууд тухай мэдэсэ үргэдхэхэ. Рассказай текст зубөөр, ходорхойгоор уншажа hургаха 2. Удхадань дүтэрхыгөөр хөөрэжэ hургаха Зохёолой герой тухай хөөрэжэ hургаха | Конспект бэшэхэ. Шүлэгүүдые уран гоёор уншаха. | ? 2 н. 113 сээжэлдэхэ | |
02.03 | А. Л. Ангархаев «Баhал сэдьхэлдэмни- бага наhамни». | 1 | Хэлэнэй аргаар хажуудахи хүнтэеэ харилсанаб, бэшэмэл текстын удха үзэнэб гэжэ ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. | Үзэжэ байhан зохеолойнгоо гол үйлэнүүдые, геройнууд, тэдэнэй хоорондохи харилсаан тухай хөөрэжэ hургаха. Зохёолой байгуулга, уран арганууд тухай мэдэсэ үргэдхэхэ | Шүлэг уран гоёор уншаха. Шүлэгэй удхаар hанамжаяа хэлэхэ. «Баабай эжын бата hургаал» гэhэн зохёолго бэшэхэ. | ? 2 н. 117 | ||
09.03 | Г. Х. Базаржапова-Дашеева «Зунай үдэшэ», «Нара хүлеэнэб». | 1 | Буряад сэдьхэлтэй гээр хүмүүжэхэ хэшээлнүүд. Би буряадби гэомогорхол түрүүлхэ. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; Харилсаха шадабари: - уран гоёор хѳѳрэхэ; -классайнгаа үхибүүдтэй, багшатаяа яагаад ажалаа эмхидхэхэ, ямар журамуудые сахиха тухайгаа хэлсэхэ. | Үзэжэ байhан зохеолойнгоо уран арганууд тухай хөөрэжэ hургаха. | Аман үгѳѳрѳѳ зураглан хѳѳрэхэ. Уран үгын аргануудые олохо. Уран хурсаар уншаха. «Нара хүлеэнэб». | ? 2 н. 120 | ||
16.03 | Ш-Х. Базарсадаева «Түрэлхи хэлэн», «Сэдьхэлэй үгэ». | 1 | Ɵѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда ажал, хилээмэн ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо; -юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ; -ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; -багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: -номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); Харилсаха шадабари: -хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо; -уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ; | баримталан характеристикэ үгэжэ hургаха. Өөрынгөө hанамжа тодорхойлон бэшэжэ hургаха | Конспект бэшэхэ. Уран уншалга. Сээжэлдэхэ. Поэдэй шүлэгэй үгэ дээрэ бэшэгдэhэн дуунуудые интернет сооhоо оложо шагнагты. | ? 3 н. 122 | ||
23.03 | Творческо практикум. Л. Тапхаев «Зүүн Саяан», Г. Дашабылов «Алтаргана». В. Намсараев «Гайхаха hайхан мэдэрэл». | 1 | Тоонто нютагтаа би ямараар ханданабиб гэжэ бодомжолхо. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; - багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; -үгѳѳр хэлэгдэhэн ойлгосо схемэ, таблица, модель болгохо. Тиин hѳѳргэнь модель соо харуулаатай ойлгосо үгѳѳр хэлэхэ. | зохёолой хүмүүжүүлхы боломжо үргэнөөр хэрэглэхэ. | Творческо хүдэлмэри. Шүлэг зохёохо. Минии түрүүшын туршалганууд. | ? 1 н. 126 | ||
06.04 | Лиро-эпическэ зохёол | Лиро-эпическэ зохёол. Баллада тухай ойлгосо. | 1 | Хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: - хэшээлдээ юу хэхэеэ хойно хойноhоонь тоолохо; Оршон тойрониие шудалха шадабари : -номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); Харилсаха шадабари: ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол бэшэмэл хэлэлгээр харуулха; | удхаар, сюжедэй һубарилаар шалгалта. Ц-Б. Бадмаев «Хүбүүхэн тухай баллада». «Баллада». | Лиро-эпическэ зохёолнуудые уншаха. Шалгалтын уншалга. | ? 1 н. 128 | |
13.04 | Лиро-эпическэ зохёол. Баллада тухай ойлгосо. Ц-Д. Дондогой «Гэр тухай баллада». | Ɵѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда түрэл хэлэн ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; Оршон тойрониие шудалха шадабари : -үгѳѳр хэлэгдэhэн ойлгосо схемэ, таблица, модель болгохо. Тиин hѳѳргэнь модель соо харуулаатай ойлгосо үгѳѳр хэлэхэ; Харилсаха шадабари: уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ | Yзэжэ байhан зохеолой шухала үйлэнүүдые бэшэ үйлэнүүдhээнь илгажа бэшэхэ Зохеол соохи үйлэнүүдэй болоhон шалтагааниие, тэрэнэй хойшолон, сагые элирүүлгэ | Уран зохёолшын намтар уншаад, конспект бэшэхэ. Ёhотой баллада гэжэ баталха. | ээжэлдэхэ 137 | |||
16.04 | Уран уншалгын хэшээл. . | 1 | Хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари (регулятивные УУД): - хэшээлдээ юу хэхэеэ байhанаа хойно хойноhоонь тоолохо. Оршон тойрониие шудалха шадабари: - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; - үгѳѳр хэлэгдэhэн ойлгосо схемэ болгохо. Харилсаха шадабари: - ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол аман хэлэлгээр харуулха; - хажуудахи хүнүүдээ шагнаха. | Уран зохеол соохи диалог зүбөөр, ходорхойгоор уншалга. Гол геройдо өөрынгөө сэгнэлтэ үгэжэ, аман характеристикэ үгэжэ шадаха. | Уран уншалгын хэшээл. | ? 4 н. 137 | ||
27.04 | Поэмэ тухай ойлгосо. Д. Ц. Дамбаев «Дуулыш, минии атом!». | 1 | ерээдүй тухайгаа бодомжолго | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: - юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ; Оршон тойрониие шудалха шадабари: - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; Харилсаха шадабари : - ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол аман хэлэлгээр, тиихэдэ багахан текст зохёожо, бэшэгэй хэлэлгээр харуулха; | Зохёол соо зураглагдаhан буряад арадай ёhо заншалнууд тухай ойлгосо. | Уран уншалга. Д.Дамбаевай «Дуулыш, минии атом!» гэhэн поэмын hүүлшын мүрнүүдые сээжэлдэхэ. «Намда Ерээдүй – Унтаршагүй наран» гээд эхилхэ. | ? 5 н. 147 | ||
04.05 | Д. Р. Доржиева «Нүүдэл түүдэгүүд». | 1 | хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: - багшатаяа хамта хэшээлэйнгээ зорилго табиха; - ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; Оршон тойрониие шудалха шадабари: - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; Харилсаха шадабари - уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ; | Зохеолой геройдо өөрын хэлээн үгэ, хэhэн хэрэг, үйлэ дээрэ үндэhэлhэн характеристикэ үгэхэ. | Һанамжануудаараа хубаалдаха. Энэ хоёр поэмэ зэргэсүүлхэ. Авторнуудай шүлэг бэшэхэ аргануудые элирүүлхэ. | ? 3 н. 153 | ||
11.05 | Творческо практикум. | 1 | Хэлэнэй аргаар хажуудахи хүнтэеэ харилсанаб, бэшэмэл текстын удха үзэнэб гэжэ ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо) Харилсаха шадабари: классайнгаа үхибүүдтэй, багшатаяа яагаад ажалаа эмхидхэхэ, ямар журамуудые сахиха тухайгаа хэлсэхэ. | Шудалан үзэжэ байhан зохёолоор өөрынгөө hанамжа зохёолго (сочинени-рассуждени ) болгон бэшэжэ; багшын табиhан асуудалда дүүрэн харюу үгэн хөөрэжэ, бэшэжэ, зохёолой герой тухай рассказ зохёожо hургаха. | Гал гуламтаяа сахижа ябадаг эжынэр тухай зохёолго бэшэлгэ. | 75 н. 153 | ||
18.05 | Драматическа зохёол. | Драматическа зохёол. Драма. Ц. Г. Шагжин «Будамшуу». 1-хи үйлэ. | 1 | Ɵѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда түрэл хэлэн ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно (хэлэнэй аргаар хажуудахи хүнтэеэ харилсанаб, бэшэмэл текстын удха үзэнэб гэжэ ойлгоно), хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: - хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо; -багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: - номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: - хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо; - уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ. | «Ажалда атаржаха, хүдэлмэридэ хүдэржэхэ». Зохёол соо зураглагдаhан буряад арадай ёhо заншалнууд тухай мэдэсэ. | Драматическа зохёол ба уран зохёолшын намтар унншаха, конспект бэшэхэ. 1-хи үйлэ. | 7 2 н. 156 | |
25.05 | Ц. Г. Шагжин «Будамшуу». 2 -хи үйлэ. | 1 | Ɵѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда хани нүхэр ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: - юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ; - ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; Оршон тойрониие шудалха шадабари: буряад арадай наадануудые ойлгожо абаха. Харилсаха шадабари: - хоёр хоёроороо, бүлэг бүлэгѳѳр хүдэлхэ, тиихэдээ олон ондоо «тушаал» бэе дээрээ абаха: ударидагшын, даабари дүүргэгшын. | «Эрхые hуранхаар, бэрхые hура» Бэхижүүлгэ. Удха тайлбарилха. | Адаг баян эрхим баян хоёрой илгаа ойлгохо. Хэhэг шэлээд, ролёор уншаха. | Пиглай дүрэ тухай бэшэхэ | ||
26.05 | Ц. Г. Шагжин «Будамшуу». | 1 | Ɵѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда түрэл хэлэн ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; Оршон тойрониие шудалха шадабари: -номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); - зураг хаража асуудалнуудта харюу олохо; - текстын удха дамжуулха. | Морин эрдэни тухай мэдэсыень үргэдхэн, буряад арадай «даага дэллээн» гэһэн заншалтай танилсуулха. | Будамшуугай гү, али Найдан үбгэнэй монолог сээжэлдэхэ. | сээжэлдэхэ | ||
27.05 | Творческо практикум. | 1 | Аянга, хэлэлгын темп, үгэнүүдэй болон сэглэлтын тэмдэгүүдэй үүргэ тухай. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; Харилсаха шадабари: -уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ. | Юундэ Будамшуу ѳѳрыгѳѳ баян хүндэ тоолоноб. Зурагаар ажал. дадал, мэдэсэ шалгаха. | Творческо хүдэлмэри. Тестовэ шалгалта | ? 1 н. 190 | ||
Уншагшадай конференци. Миф. Фольклор. Литература. Жэл соо үзэhэнѳѳ бүридхэл. | 1 | Хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно. | Оршон тойрониие шудалха шадабари: - номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; Харилсаха шадабари: -хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо; -уран гоёор уншаха. | Шүлэглэмэл зохеол уранаар, тодоор уншажа hургаха.. Пейзаж, олицетворени тухай гол ойлгосонууд ба тэдэнэй янзануудые мэдэхэ еhотой. | Шалгалтын уншалга-хөөрэлгэ. Һуралсалай жэлэй дүн гаргалга. | ? 2 н. 190 | |||
Шалгалтын ажал | 1 | юу ойлгоhоноо шүүмдэлхэ. | дадал, мэдэсэ шалгаха. | Бэхижүүлгэ шалаглтын ажал. анализ | |||||
хамта | 35 ч. | ||||||||
Жэлэй hүүлдэ шалгалта
- Цырен Шагжинай түрэһэн нютаг нэрлэгты
- Хаара Шэбэр
- Харгана
- Хэжэнгэ
- «Будамшуу» гэһэн зохеол жанраараа ямар зохеол болохоб?
- Роман
- Новеллэ
- Драма
- Хэн зохеолшо өөрынгөө ажабайдал тухай «Шалхуу Рабданай хөөрөөн» гэжэ бэшээб?
- Ц. Галсанов
- Д-Р. Батожабай
- Б. Мунгонов
- Үйлын ушаралнуудые гү, али геройн оршон тойрон байдалые, тэрэнэй хэжэ байһан үйлые, һанаа сэдьхэлые һонирхолтойгоор уран гоё үгэнүүдээр бэшэһые шэнэ ямар гол арга гэнэб?
- Юрэ хөөрэлгэ
- Зураглал
- Диалог
- Эдэ уран зохеолшодой хэниинь Эсэгэ ороноо хамгаалгын дайнда ябаа һэм?
- Ж. Тумунов
- Д. Дамбаев
- Б. Ябжанов
- Талын бүргэдэй бодото нэрэ хэн бэ?
- Балдан
- Норбо
- Баярта
- «Хэрмэшэ» гэжэ рассказ соо нохойнь эзэдөө юугээр тэжээгээб?
- Шандага асараа
- Хэрмэ баряа
- Гүрөөһэ туужа асара
- «Эхэ тухай поэмэ» гэжэ зохеолой автор хэн бэ?
- Ц-Д. Донжогой
- Г. Раднаева
- Ц-Д. Дондокова
- «Хүгжэм» гэжэ рассказай гол герой?
- Баярма
- Балжама
- Дарима
- «Хаара һалхын» гэжэ зохеолой автор хэн бэ?
- Ц. Галсанов
- М. Самбуев
- Б. Мунгонов
- Бүрээд-Иванай бодото нэрэ хэн бэ?
- Раднаев Сыбаан
- Шоно Мадаев
- Очиров Бадма
- «Хаара һалхин» гэжэ зохеол соо дайшалхы партизанска комиссар хэн бэ?
- Левский
- Бадимбаев
- Раднаев Сыбаан
- Фашис алууршаниие Левский юугээрнь таняаб?
- Хүхэльбэ боро түмэрэй үнгэтэй алаг эреэн нюдэниинь
- Ханхинама шанга энеэдэн
- Нюур шарайнь
- Эдэ уран зохеолшодой хэниинь манай һургуулиие алжан медальтайгаар дүүргээб?
- М. Самбуев
- Г. Дашибылов
Һуралсалай-методическа хангалга
- О.В. Цыцыкова, Ж.Д.Жамбуева, Ц.Б. Цыренова «Буряад литература», hуралсалай ном-хрестомати, Улаан-Үдэ, 2014 он
- «Буряад хэлэнэй сахим һураха бэшэг». Электронный учебник бурятского языка. «Сансар» студия, 2006.
- «Буряад хэлээр, уншалгаар, буряад литератураар hурагшадай мэдэсэ, шадабари, дадал сэгнэхэ эрилтэ». – Улаан-Үдэ: «Бэлиг», 2007.
- Батуева М.Ш., Ц.Б.Цыренова «Булагай эхин» Улан Удэ: «Бэлиг»,хэблэл, 2006.
- Дампилова Х. «Буряад литератураар тестнууд». –Улаан-Үдэ: «Бэлиг» хэблэл, 2003.
- Буряад уран зохёолой соносохо номой һан (аудиобиблиотека)
Шалгаха хэрэгсэл :
- Шалгалтын асуудалнууд ба даабаринууд;
- Электрон номой тестнүүд
Интернет онол арга:
- http://www.edu.ru – Федеральный портал «Российское образование».
- http://www.edu03.ru/-Министерство образования и науки РБ
- http://www.buryadxelen.org
- http://www.nomoihan.org
- http://www.ict/edu. ru/ - Портал «Информационно-коммуникационные технологии в образовании».
- http://www.Kpmo.iv-edu.ru/ – Сайт регионального комплексного проекта модернизации образования.
- http://fcior.edu.ru/ - Федеральный центр информационно-образовательных ресурсов.
- http://www.rikuo.ru/ – Сайт республиканского института кадров управления и образования.
- http://www.fipi.ru/ – ФИПИ- Федеральный институт педагогических измерений.
- www.mon.gov.ru – Официальный сай Министерства образования и науки РФ.
- www.edu-all.ru – Справочно-информационный образовательный портал «Всеобуч»
- www.openclass.ru – Открытый класс.
- http://school-sector.relarn.ru/ – Школьный сектоПрограммын бүридэл
По теме: методические разработки, презентации и конспекты
Рабочая программа учебной дисциплины "Техническое оснащение и организация рабочего места"
Рабочая программа учебной дисциплины является частью основной профессиональной образовательной программы в соответствии с ФГОС по проф...
Рабочая программа по физкультуре по теме: Рабочая программа дополнительного образования детей "Игра в пионербол" для учащихся 2-4 классов
Особенностью программы является то, что она, основываясь на курсе обучения игре в пионербол, раскрывает обязательный минимум учебного материала для такого рода программ. Курс обучения игре в пионербол...
РазделVIII рабочей программы по литературе, 5 кл . Электронное приложение.Презентации к урокам литературы в 5 классе, 1 четверть. Электронное приложение к рабочей программе
Презентации помогают учителю более ярко, чётко и доступно представить изучаемый материал, познакомить учеников с биографическими данными, осбенностями творчества поэтов, писателей....
Аннотация к рабочей программе по математике (алгебре и началам анализа), 11 класс , профильный уровень; рабочая программа по алгебре и началам анализа профильного уровня 11 класс и рабочая программа по алгебре и началам анализа базового уровня 11 класс
Аннотация к рабочей программе по МАТЕМАТИКЕ (алгебре и началам анализа) Класс: 11 .Уровень изучения учебного материала: профильный.Программа по алгебре и началам анализа для 11 класса составлена на ос...
Рабочая программа по русскому языку 5 класс Разумовская, рабочая программа по литературе 5 класс Меркин, рабочая программа по русскому языку 6 класс разумовская
рабочая программа по русскому языку по учебнику Разумовской, Львова. пояснительная записка, календарно-тематическое планирование; рабочая программа по литературе 5 класс автор Меркин. рабочая программ...
Рабочая программа по Биологии за 7 класс (УМК Сонина), Рабочая программа по Биологии для реализации детского технопарка Школьный кванториум, 5-9 классы, Рабочая программа по Биохимии.
Рабочая программа по биологии составлена в соответствии с требованиями Федерального государственного образовательного стандарта основного общего образования на основании примерной программы по биологи...
Рабочая программа по биологии 5-9 класс, Рабочая программа по внеурочной деятельности с использованием оборудования центра "Точка роста" 5 класс, Рабочая программа по химии, Рабочая программа по географии
Рабочая программа по биологии 5-9 класс, Рабочая программа по внеурочной деятельности с использованием оборудования центра "Точка роста" 5 класс, Рабочая программа по химии, Рабочая программ...