Урок "Тангад -минии тоонто нютаг"
методическая разработка на тему

Задачи:

Обучающие:

Продолжать расширять знания о родном крае. Называть и показывать на карте свою страну, область, село. Познакомить с историей возникновения села (познание).Познакомить с понятием малая Родина-тоонто нютаг.

Учить конструировать модель «Малая Родина на планете Земля» (познание).

Развивающие:

Развивать творческое воображение, речь (коммуникация).

Формировать признание своей причастности к судьбе Родины, уважение к истории своего Отечества (социализация).

Воспитательные:

Воспитывать патриотические чувства к своей малой Родине, гордость за свое село, любовь к месту, где живешь, её природе, обычаям (социализация).

Оборудование: Презентация «Тоонтомни», сундук, глобус, карта России, кружочки

Ход занятия.

Багша: Сайн байна, Yхибууд! Муноодэр бидэ тоонто  нютаг гээшэмнай  юун бэ гэжэ хθθрэлдэхэбди. Эгээ тYрYYн хэлэгты даа- таанад айлшадта дуратай гууд?

Айлшадай ерэхэдэ гое гуу?

Ухибуудэй харюу: Дуратайбди

Багша: МYнθθдэрэймнай hайндэртэ олон айлшад манда ерэhэн байна, бултадаа бодожо  айлшадаа мэндэшэлэе. Сайн байна! YхибYYд hуугты даа.Бидэ Yшθθ нэгэ айлша хYлеэнэбди,альгаа халуунаар ташажа угтая.

Звучит песня Будамшуу.Заходит Будамшуу,танцует .

Будамшуу: Амар мэндэ-э, YхибYYд! Амар мэндэ, хYндэтэ айлшад! Таанад намайе танинагууд? Зуб даа, биитнай омог дорюун, хаа яанагуй аяншалдаг  хухюун Будамшуу гээшэб! Айлшалхадаа хYнYYд бэлэг асаржа ерэдэг,

Бишье хооhон гартай ерээгуйб. Энэ хобто соогоо бухы дэлхэй багтаагаад асарааб.

Багша: Яагаа  Хонин юумэ хэлэнэбши? Хайшан гэжэ энээхэн хобто соошни олон  мYрэнYYд, город тосхонууд, хада ууланууд багтаха юм? Ши тоомоо таража  байгаа еhотойш!

Будамшуу:Yгы, би Yнэхθθрθθ  хэлэнэб. Энэмни шэдитэ хобто. Минии таабари таагыт даа-энэ хобто соомни юун бэ?Хайшан гэжэ эдэ бYгэдэниие би энээхэн хобто соогоо багтаагаабиб? Энэмни шэдитэ хобто гэжэ hанана гуут?

Yхибуудэй харюу:

Багша: Минии  таахада  болохо гyy? Эндэшни глобус байна еhотой.

Будамшуу: Зуб даа, зуб! Yнэхθθрθθшье эндэмни глобус байна ха юм. Глобус гээшэмнай бумбэрсэг дэлхэйн заахан модель болоно. Харагты  даа, Yхибууд-глобус дээрэ бухы дэлхэй дээрэхи юумэн зураатай.Тиигээд би Yшθθ

 бэлэгYYдые  таанадтаа  асарааб. Энэ томо тYхэреэлжэнYYдые

багшадатнай бэлэглэнэб, таанадтаа баhал барюулхамни.

Багша: hайн даа, Будамшуу! Теэд  энэ гое тYхэреэлжэнYYдээр юу хэхэбди?

Будамшуу: Би таанадые  нэгэ даабари дYYргэжэ шадаха гYй  гэжэ туршахамни.

 Багша: Юун гэжэ hананабта YхибYYд, шадахагYйбди?

Будамшуу:Тиигээ болобол, намда хэлэжэ Yгыт:          

- Бидэ замбуулинай ямар планета дээрэ  ажаhуудагабди? hара дээрэ гу? Марс дээрэ гY? Венера дээрэ гY?

Yхибуудэй харюу: Земля

Багша : Зуб, бидэ бYмбэрсэг дэлхэй дээрэ ажаhуудагабди.

ПОКАЗ СЛАЙДА ЗЕМЛЯ

Будамшуу: БYмбэрсэг дэлхэй дээрэмнай яагаа олон гYрэнYYд бэ! Бидэ ямар гYрэндэ  ажаhуудагабди, хэн мэдэхэб? Америкада гу? Испанида гу? Англида гу?

Yхибуудэй харюу: Россида

Багша: Зуб,  Росси гYрэн- манай Эхэ орон болоно. Энэ карта харая. Энэ Росси гYрэнэй карта.

ПОКАЗ СЛАЙДА КАРТА РОССИИ

Россимнай  агууехэ, шанга,баян гYрэн. Бидэ улаан эгээ ехэ тYхэреэлжээр Росси гYрэнθθ  тэмдэглэе.

ДЕТИ ВЫПОЛНЯЮТ ЗАДАНИЕ.

Будамшуу: Россидамнай хэды олон республиканууд,областьнууд байна гээшэб! Бидэ ямар областьда  ажаhууна гээшэбди? Калмыкида гуу? Новосибирск областьда гуу?  Красноярск областида гу?

Yхибуудэй харюу: Эрхуу область

Багша: Зуб! Бидэ Эрхуу областида  ажаhуунабди.Ямар округто ажаhуунабди?

Yхибуудэй харюу:Усть -ОРдын

ПОКАЗ СЛАЙДА КАРТЫ ИРКУТСКОЙ ОБЛАСТИ, УСТЬ - ОРДЫНСКОГО ОКРУГА

Эрхуу областия  шара тYхэреэлжээр тэмдэглээд, Росси гYрэнээ              тэмдэглэhэн улаан тYхэреэлжэ дээрэ табия.

Будамшуу: Yргэн Усть Ордадамнай эбтэй эетэйгээр олон яhатад ажаhуудаг: татарнууд, ородууд,хамнигад, буряадууд. Хэн хэлэхэб бидэ ямар яhатамди?

Yхибуудэй харюу: буряадууд

Будамшуу: Зуб даа-бидэ буряадуудабди. Усть Ордадамнай  яагаа олон аймагууд-районууд бэ! Зай, YхибYYд  хэлэгты даа  ямар аймагта таанад  ажаhуудаг юмта! Бохоной  аймагта гу? Аларай  гуу?

Yхибуудэй харюу: НYхэд аймаг.

Багша : Зуб! Бидэ  Нухэдэй аймагта ажаhуунабди.Зай, YхибYYд  Нухэд аймагаа ямар тYхэреэлжээр тэмдэглэхэбди?

Yхибуудэй харюу: хYхэ

Багша: Зуб, бэрхэнYYд!

Будамшуу: Нухэд  аймагта яагаа олон тосхонууд,нютагууд гээшэб!

Таанад ямар  нютагта ажаhуудагабта?Шаратта  гу? Хадаханда  гуу? Yхибуудэй харюу: Тангадта

Багша :Зуб даа! Бархан нютагаа ямар тYхэреэлжээр тэмдэглэхэбди?

Yхибуудэй харюу: ногоон.

Багша :Тиимэ,ногоон, эгээ заахан тYхэреэлжэ-Тангад  нютагнай.

Будамшуу: МYнθθ  дахин дабарияа  дабтая. Эгээ ехэ         улаан тYхэреэлжэ юу тэмдэглэнэ бэ? Шарань?

ХYхэнь? Ногоониинь?

Багша :Зуб даа, яhала hайнаар хадуужа абаhан байнат.

Ногоон тYхэреэлжэ манай тоонто Тангад нютагыемнай тэмдэглэнэ. Тоонто гээшэмнай юум бэ? Тоонто  бидэнэй  тYрэhэн, эхэ эсэгымнай, тYрэлхидэймнай ажаhуудаг газар болоно.Дабтая-тоонто нютаг.

Будамшуу: Бэрхэ Yхибууд байнат! Минии даабари дYYргэжэ шадабат! Тиигээд, мYнθθ  гар, хYлынгθθ   шалаа гаргажа нэгэ заа наадахамнай гуу?

ФИЗМИНУТКА:

 Тангад нютагнай баян даа

Yндэр хада уулатай

Yдхэн ой тайгадамнай

Хуша, нарhан, хасууринууд.

Yргэн гYнзэгы мYрэндэнь

Олон загаhад бии.

Сагаан нуурай захада

Хун шубуун, нугаhан, тохорюунууд.

Тангад   Yндэр нютагнай  хододоол

hалбарыш,сэсэглыш!

ПОКАЗ  ПРЕЗЕНТАЦИИ «ТООНТОМНИ»

Багша: Урданай ажабайдал тухай мэдэхэ, хараха  дурантанай хYрэнэ гуу? Бидэ тиигэжэ шадаха гуубди? Зай, бу гомдогты би таанадтаа нэгэ нюуса нээхэмни. Манай  hургуулиида музей бии.Тэрэ музей  соо урдын урда сагай зуйлнуудые  суглуулhан, гамаар хадаглаад хYн зониие hонирхуулжа, нютагайнгаа  туухын холо ойрые холбоhон шэдитэ хYн би юм.Энэ хYмнай  Тангад нютагаймнай эгээ хYндэтэй зоной нэгэниинь, Тангадай дунда hургуулиин   шэнжэлгын музейн директор Гаранкина Маина Игнатьевна болоно. Урия!

Рассказ о селе - Гаранкина Маина Игнатьевна

Обобщение.Выводы.

Багша: Yдэhэн бодоhон нютагаа

Yргэжэ хододоо ябаарайт,

Гараhан тγрэhэн нютагаа

Харалсажа хододоо ябаарайт.

Песня : «Тоонто нютаг»

Задачи:

Обучающие:

Продолжать расширять знания о родном крае. Называть и показывать на карте свою страну, область, село. Познакомить с историей возникновения села (познание).Познакомить с понятием малая Родина-тоонто нютаг.

Учить конструировать модель «Малая Родина на планете Земля» (познание).

Развивающие:

Развивать творческое воображение, речь (коммуникация).

Формировать признание своей причастности к судьбе Родины, уважение к истории своего Отечества (социализация).

Воспитательные:

Воспитывать патриотические чувства к своей малой Родине, гордость за свое село, любовь к месту, где живешь, её природе, обычаям (социализация).

Оборудование: Презентация «Тоонтомни», сундук, глобус, карта России, кружочки

Ход занятия.

Багша: Сайн байна, Yхибууд! Муноодэр бидэ тоонто  нютаг гээшэмнай  юун бэ гэжэ хθθрэлдэхэбди. Эгээ тYрYYн хэлэгты даа- таанад айлшадта дуратай гууд?

Айлшадай ерэхэдэ гое гуу?

Ухибуудэй харюу: Дуратайбди

Багша: МYнθθдэрэймнай hайндэртэ олон айлшад манда ерэhэн байна, бултадаа бодожо  айлшадаа мэндэшэлэе. Сайн байна! YхибYYд hуугты даа.Бидэ Yшθθ нэгэ айлша хYлеэнэбди,альгаа халуунаар ташажа угтая.

Звучит песня Будамшуу.Заходит Будамшуу,танцует .

Будамшуу: Амар мэндэ-э, YхибYYд! Амар мэндэ, хYндэтэ айлшад! Таанад намайе танинагууд? Зуб даа, биитнай омог дорюун, хаа яанагуй аяншалдаг  хухюун Будамшуу гээшэб! Айлшалхадаа хYнYYд бэлэг асаржа ерэдэг,

Бишье хооhон гартай ерээгуйб. Энэ хобто соогоо бухы дэлхэй багтаагаад асарааб.

Багша: Яагаа  Хонин юумэ хэлэнэбши? Хайшан гэжэ энээхэн хобто соошни олон  мYрэнYYд, город тосхонууд, хада ууланууд багтаха юм? Ши тоомоо таража  байгаа еhотойш!

Будамшуу:Yгы, би Yнэхθθрθθ  хэлэнэб. Энэмни шэдитэ хобто. Минии таабари таагыт даа-энэ хобто соомни юун бэ?Хайшан гэжэ эдэ бYгэдэниие би энээхэн хобто соогоо багтаагаабиб? Энэмни шэдитэ хобто гэжэ hанана гуут?

Yхибуудэй харюу:

Багша: Минии  таахада  болохо гyy? Эндэшни глобус байна еhотой.

Будамшуу: Зуб даа, зуб! Yнэхθθрθθшье эндэмни глобус байна ха юм. Глобус гээшэмнай бумбэрсэг дэлхэйн заахан модель болоно. Харагты  даа, Yхибууд-глобус дээрэ бухы дэлхэй дээрэхи юумэн зураатай.Тиигээд би Yшθθ

 бэлэгYYдые  таанадтаа  асарааб. Энэ томо тYхэреэлжэнYYдые

багшадатнай бэлэглэнэб, таанадтаа баhал барюулхамни.

Багша: hайн даа, Будамшуу! Теэд  энэ гое тYхэреэлжэнYYдээр юу хэхэбди?

Будамшуу: Би таанадые  нэгэ даабари дYYргэжэ шадаха гYй  гэжэ туршахамни.

 Багша: Юун гэжэ hананабта YхибYYд, шадахагYйбди?

Будамшуу:Тиигээ болобол, намда хэлэжэ Yгыт:          

- Бидэ замбуулинай ямар планета дээрэ  ажаhуудагабди? hара дээрэ гу? Марс дээрэ гY? Венера дээрэ гY?

Yхибуудэй харюу: Земля

Багша : Зуб, бидэ бYмбэрсэг дэлхэй дээрэ ажаhуудагабди.

ПОКАЗ СЛАЙДА ЗЕМЛЯ

Будамшуу: БYмбэрсэг дэлхэй дээрэмнай яагаа олон гYрэнYYд бэ! Бидэ ямар гYрэндэ  ажаhуудагабди, хэн мэдэхэб? Америкада гу? Испанида гу? Англида гу?

Yхибуудэй харюу: Россида

Багша: Зуб,  Росси гYрэн- манай Эхэ орон болоно. Энэ карта харая. Энэ Росси гYрэнэй карта.

ПОКАЗ СЛАЙДА КАРТА РОССИИ

Россимнай  агууехэ, шанга,баян гYрэн. Бидэ улаан эгээ ехэ тYхэреэлжээр Росси гYрэнθθ  тэмдэглэе.

ДЕТИ ВЫПОЛНЯЮТ ЗАДАНИЕ.

Будамшуу: Россидамнай хэды олон республиканууд,областьнууд байна гээшэб! Бидэ ямар областьда  ажаhууна гээшэбди? Калмыкида гуу? Новосибирск областьда гуу?  Красноярск областида гу?

Yхибуудэй харюу: Эрхуу область

Багша: Зуб! Бидэ Эрхуу областида  ажаhуунабди.Ямар округто ажаhуунабди?

Yхибуудэй харюу:Усть -ОРдын

ПОКАЗ СЛАЙДА КАРТЫ ИРКУТСКОЙ ОБЛАСТИ, УСТЬ - ОРДЫНСКОГО ОКРУГА

Эрхуу областия  шара тYхэреэлжээр тэмдэглээд, Росси гYрэнээ              тэмдэглэhэн улаан тYхэреэлжэ дээрэ табия.

Будамшуу: Yргэн Усть Ордадамнай эбтэй эетэйгээр олон яhатад ажаhуудаг: татарнууд, ородууд,хамнигад, буряадууд. Хэн хэлэхэб бидэ ямар яhатамди?

Yхибуудэй харюу: буряадууд

Будамшуу: Зуб даа-бидэ буряадуудабди. Усть Ордадамнай  яагаа олон аймагууд-районууд бэ! Зай, YхибYYд  хэлэгты даа  ямар аймагта таанад  ажаhуудаг юмта! Бохоной  аймагта гу? Аларай  гуу?

Yхибуудэй харюу: НYхэд аймаг.

Багша : Зуб! Бидэ  Нухэдэй аймагта ажаhуунабди.Зай, YхибYYд  Нухэд аймагаа ямар тYхэреэлжээр тэмдэглэхэбди?

Yхибуудэй харюу: хYхэ

Багша: Зуб, бэрхэнYYд!

Будамшуу: Нухэд  аймагта яагаа олон тосхонууд,нютагууд гээшэб!

Таанад ямар  нютагта ажаhуудагабта?Шаратта  гу? Хадаханда  гуу? Yхибуудэй харюу: Тангадта

Багша :Зуб даа! Бархан нютагаа ямар тYхэреэлжээр тэмдэглэхэбди?

Yхибуудэй харюу: ногоон.

Багша :Тиимэ,ногоон, эгээ заахан тYхэреэлжэ-Тангад  нютагнай.

Будамшуу: МYнθθ  дахин дабарияа  дабтая. Эгээ ехэ         улаан тYхэреэлжэ юу тэмдэглэнэ бэ? Шарань?

ХYхэнь? Ногоониинь?

Багша :Зуб даа, яhала hайнаар хадуужа абаhан байнат.

Ногоон тYхэреэлжэ манай тоонто Тангад нютагыемнай тэмдэглэнэ. Тоонто гээшэмнай юум бэ? Тоонто  бидэнэй  тYрэhэн, эхэ эсэгымнай, тYрэлхидэймнай ажаhуудаг газар болоно.Дабтая-тоонто нютаг.

Будамшуу: Бэрхэ Yхибууд байнат! Минии даабари дYYргэжэ шадабат! Тиигээд, мYнθθ  гар, хYлынгθθ   шалаа гаргажа нэгэ заа наадахамнай гуу?

ФИЗМИНУТКА:

 Тангад нютагнай баян даа

Yндэр хада уулатай

Yдхэн ой тайгадамнай

Хуша, нарhан, хасууринууд.

Yргэн гYнзэгы мYрэндэнь

Олон загаhад бии.

Сагаан нуурай захада

Хун шубуун, нугаhан, тохорюунууд.

Тангад   Yндэр нютагнай  хододоол

hалбарыш,сэсэглыш!

ПОКАЗ  ПРЕЗЕНТАЦИИ «ТООНТОМНИ»

Багша: Урданай ажабайдал тухай мэдэхэ, хараха  дурантанай хYрэнэ гуу? Бидэ тиигэжэ шадаха гуубди? Зай, бу гомдогты би таанадтаа нэгэ нюуса нээхэмни. Манай  hургуулиида музей бии.Тэрэ музей  соо урдын урда сагай зуйлнуудые  суглуулhан, гамаар хадаглаад хYн зониие hонирхуулжа, нютагайнгаа  туухын холо ойрые холбоhон шэдитэ хYн би юм.Энэ хYмнай  Тангад нютагаймнай эгээ хYндэтэй зоной нэгэниинь, Тангадай дунда hургуулиин   шэнжэлгын музейн директор Гаранкина Маина Игнатьевна болоно. Урия!

Рассказ о селе - Гаранкина Маина Игнатьевна

Обобщение.Выводы.

Багша: Yдэhэн бодоhон нютагаа

Yргэжэ хододоо ябаарайт,

Гараhан тγрэhэн нютагаа

Харалсажа хододоо ябаарайт.

Песня : «Тоонто нютаг»