Узун ундулердин чын бичилери.
план-конспект урока (6 класс) на тему

Уроктын этаптары

Тургускан амадулар

Уредучинин ижи

Уренчиктердин ижи

ТУЭ

Аjару

1.Уренчиктерди уренерине ууламjылары

Уренчиктерди эрчимду ишке ууландырары «Бу билгир слерге кыйалтазы jоктон керек» деп баштандырып jадыс.

- Jакшылар, кару балдар!

Ончобыс колдорыстан тудужып, бой-бойыска кулумзиренип, jакшыны куунзеп ийели.

Балдар алкыштар айдып jадылар.

Иштеген ижис эрчимду болзын!

Тургускан амадуларыс бутсин!

«Мен билгир аларга келгем, меге ол керек»

2. минут

2. Уренчиктердин билгирин эбелтип чокымдаары

Уренчиктердин санаазын jаны билгир аларына белетеери, откон темаларла колбооры.

1. Созлик диктант (проверочный)

Эрин чойилер ундулер, арка-туу, туйгак, тырмакту андар, туйгакту , эрин чойилбес ундулер.

2. Созлик иш

Суунчи – радость, jаан – большой, маала – огород, оок – мелкий (маленький), таар – мешок, уур – тяжелый.

Бу состордо кандый табыштар бар? Олорды jартап беригер (узун ундулер).

Сурактар

Фонетика. Унду табыштар.  Узун ла кыска ундулер. Эрин чойилер ле эрин чойилбес ундулер.

1. Берилген состорди кычырып, унду табыштарга аjару эдигер (унду табыштардын характеристиказын тургузыгар)

Адару, чечек, алфавит, театр.

(а) кату, кыска, эрин чойилбес

(у) кату, кыска, эрин чойилер

(е) jымжак, кыска, эрин чойилбес

(и) jымжак, кыска, эрин чойилбес

2. Берилген состорди база катап коруп, кату ла jымжак табыштарына аjару эдигер.

Алтай ла орус тилден кирген состордо ундулердин турар аайы кандый эмтир? Бис нени билип алар керек?

Уренчиктер курч суракты илелеп алат: состордо узун ундулердин турар аайы.

Оосло jартаар. Санаа-шуултезин чыгара айдар.

«Мен уренип болорым, мен кучсиништин эп-аргазын табарым»

       4-5 минут

3.Уренчиктердин кучсингенинин шылтагын илелеери

Каруу береринде уренчиктер кайда кучсингенин jартагылап бергилейт.

Уредучи балдарга башка-башка вариантту алгоритм берет. Балдар план тургузат.

1. Кату ла jымжак ундулердин состордо турар аайы керегинде бичиктен кычырып аларым.
2. Тексттен узун ла кыска ундулерди табып, турар аайын билерге амадаарым.

«Мен бу курч сурактын аайына чыгарым»

2-3 минут

4.Уреду амаду тургузары

Кучсинген айалганы канайда тузедеринин эп-аргалары чыгарылат.

Эмди слер бу айалганы тузедери аайынча кандый амаду тургузарыгар?

Шуужип коругер.

Уроктын темазы: узун ундулердин чын бичилери.

- Бис нени билип алар керек?

• Узун ла кыска ундулердин состордо турар аайы керегинде билип алар
• Оос ло бичиир эрмек – куучында чын тузаланар

Уренчиктер бу этапта билгир аларынын амадуларын тургускылайт

3-4 минут

5.Тургускан амадуларына jединер ишти темдектеери

Тургузылган амадузына jединер иш.

Уредунин амадузын тургузары, амадуга jединер планла иштеери

Слердин алдыгарда билгирге jединетен алгоритм бар, оны кычырып, амадуга jединереер

Уренчиктер берилген алгоритм аайынча иштегилеп jат, омолик ортодо бой-бойлорыла куучындашкылайт

(алгоритмле иш)

4-6 минут

Амыраар ой

Уренчиктердин су-кадыгын корыыры аайынча иш

Физминутка откурер

Колдороор кодурер,

Ары-бери jайканаар.

Бу тайгада агаштар!

Колдороор буктегер,

Сабарларар силкигер.

Бу чалын тушкени!

Колдорын jайа тут,

Араайынан талбандат.

Бу куштар учуп келгени

Канай олор отурган,

Канаттарын jажырган

Оны база коргузеер!

Уренчиктер амырап jат

1 минут

6.Тургузылган амадуга jединерине иштеери

Jаны алган билгирле тузаланары

Берилген состорди jартаар

Уур, оок, ок, куун,кун, таар, тар, суу, аарчы, саа, уул, туу, туулу, суунчи,тулаан.

 Кожулталар кожуп, ундулерге аjару салаар.

5-8 минут

7. Jаны билгирди быжулаары

Таскадулар, jакылталар будурери

Текстти улалтып бичиир:

Быjыл мааланын тужуми суреен jакшы….

(Энем ле адам картошко, огурчын, капуста, мырчак отургыскан. Оок картошко ас болды).

«Мен jакылтаны будурип болорым»

4-5 минут

8. Танынан иш будурери, билгирин бириктире корори

Jурукла иш. (Н.Чевалков. Базар. 1925j.)

Эрмектер тургузар

Бойы алдынан иш будурери, бойынын ижин шиндеери, jастыразын тузедери, турултага jединери

3-5 минут

9. Билгирин бириктире катап корори.

Jаны билгирди тузаланып чыныктаары

Мынан ары база jаны билгирлер аларыс деп jилбиркедери

Алдында билгири ле jаны билгирин тундештирери

5-7 минут

Будурген ишти ле билгирлерди кемjиири ле чокымдаары

(рефлексия)

Амадуга jедингени, план аайынча иштегени, уроктон бойына jаны уреду алганы, кандый куун-санаалу болгоны, баалары

Прием «Корзина идей, понятий, имен»

Айылдын ижи.

5 пар. 19 бук ээжи уренер.

Берилген состорди тузаланып, эрмектер тургузар (экскурсия, уренчиктер, театр, солун, jилбилу).

Jаны нени билип алганын jетирери, куун-санаазын коргузери

2-3 минут