9-ку классты доозарыныӊ шылгалдазында эдертигни чыыра тыртып азы кызырып бижиринге белеткел.
методическая разработка (9 класс) на тему
9-ку классты доозарыныӊ шылгалдазында эдертигни чыыра тыртып азы кызырып бижиринге белеткел.
Скачать:
Вложение | Размер |
---|---|
edertig.docx | 37.8 КБ |
Предварительный просмотр:
9-ку классты доозарыныӊ шылгалдазында эдертигни чыыра тыртып азы кызырып бижиринге белеткел.
Башкы: Дайгиранза А.-Х. С.
Кичээлдиӊ сорулгазы: өөреникчилерни эдертигни кызырып бижип билир болурунга өөредир.
Сорулганы чедип алыры-биле салдынган даалгалар:
1. Өөредиглиг: сөзүглелде кол бодалды тодарадыры болгаш ук бодалды өскертпейн дамчыдып; сөзүглелдиӊ хевирин болгаш тургузуун тодарадып билиринге; эдертигниӊ сөзүглелинге аӊгы-аӊгы хевирлерниӊ планнарын тургузуп билиринге өөредир.
2. Сайзырадыкчы: сөзүглелди аӊгы-аӊгы аргаларныӊ дузазы-биле кызырып билир болурунга чаӊчыктырар.
3. Кижизидикчи: Ада-Чурттуӊ Улуг дайынынга даянып, ада-өгбелерге хүндүткелди база төрээн черинге ынакшылды уругларныӊ сеткилинге оттурар. ( кады чугаалажып турар кижизин дыӊнап билиринге болгаш бодунуӊ бодалын тодаргай дамчыдып билиринге чаӊчыктырар)
Кичээлдиӊ дерии – Интерактивтиг самбыра
Кичээлдиӊ чорудуу:
1. Организастыг кезээ. (өөреникчилер-биле мендилежири, кичээлге беленин көөр) (5 минута)
2. Онаалга хыналдазы. (онаалга хыналдазын аас-биле чорудар)
3. Эдертигни бижиириниӊ кезээ.
- Кичээлдиӊ темазын болгаш ооӊ сорулгаларын тодарадыры. (5 минута)
Самбыраныӊ бир талазында домакты номчуптаалыӊар.
Төнчүзү чоокшулап орар дошкун дайынныӊ база бир берге хүнү эртип, дайынчылар дыштанып турганннар. (Е. Танова) | Дайынныӊ база бир берге хүнү эрткен. Дайынчылар дыштанып турганнар. |
Домак тургузуунуӊ аайы-биле кандыг домак болурул?
- Нарын домак.
Нарын домактыӊ кандыг хевири?
- Чагырышпаан нарын домак.
Бо домакты оон өскээр канчаар тургузуп болур бис?
- Домактарны бөдүүнчүдүп алдывыс. Ынчаарга баштайны домакта Екатерина Танованыӊ делгереӊгей кылдыр илереттинген бодалын бис канчалганывыс ол, уруглар?
Кыскаладып, кызырып каапкан бис. Ынчаарга, сөзүглелде бодалды кызырып бодунуу-биле бижиирин кандыг ажылдарга ажыглаар ийик бис?
- Эдертиг бижииринге.
- Бөгүн бис сөзүглелди шак ынчаар кызырып бижииринге өөренип база ооӊ аӊгы-аӊгы аргаларын көөр ужурлуг бис. Ынчаарга, бөгүнгү кичээливис адын тургузуп аалыӊарам.
- Уругларныӊ кээр түӊнели: ЭДЕРТИГНИ КЫСКАЛАДЫР ЧЫЫРА ТЫРТЫП БИЖИИРИ.
- Кыдырааштарны ажыткаш, ай-хүнүн демдеглээш, тургузуп алган темавысты бижип алыылыӊар. (Февральды)
- Чүнү билип алыр ужурлуг бис? Деп айтырыгга харыылаары-биле сорулгалардан тургузуп алыылыӊар.
1. Сөзүглелдиӊ утказын үлуг-ла өскертпейн кызырып бижип
2. Сөзүглелге планнарныӊ аӊгы-аӊгы хевирлерин тургузуп өөренир.
3. Сөзүглелде кол болгаш иштики темаларны тодарадып билир кылдыр өѳренир.
- Кичээлдиӊ темазынга хамаарышкан ажылдар. (15 минута)
- Ынчаарга силернии-биле алырга, чыыра тыртып бижээн эдертиг деп чүү чүвел?
- Уругларныӊ харыызын дыӊнаар.
- Чүге сөзүглелди чыыра тыртып бижиир ужурлугул?
- Эдертигни бижииривиске каш катап номчуп бээр ийик?
- Бир дугаар номчуурга,
- Ийи дугаар номчуурга,
- Үш дугаар номчуурга,
Ам мен силерге кыска сөзүглел номчуп бээйн, уруглар. Кичээнгейлиг дыӊнаӊар!
Хенертен «дирс-дарс» дээн соонда, алгыржып, ураалап, боолар дааштап-на үнген. Ийи аныяк дайынчы ыяш аразындан үнүп, эштериниӊ уунче маӊнажыпкан. Оларга уткуй бир эжи Сатаев бо алгырып маӊнап орган.
- Монгуш! Борбояков! Силерни кайнаар аза алгаш барды! Тиилелге! Тиилелге! Билдиӊер бе, тиилелге! – дээш, оларже алгырбышаан, боозун дээрже чаза туткулапкаш, дедир-ле ыдып каан.
Монгуш биле Борбояков чүнү-даа орта билип албайн эжиниӊ соондан салчыпканнар.
Кезектиӊ дайынчылары шупту-ла ураалап, бооларын дээрже чаза туткан, фуражка, пилотка бөрттер агаарда кара тааннар дег караӊнашкан. Шупту-ла: «Тиилелге! Тиилелге!» - деп алгырышкан. Монгуш биле Борбояков база эштеринге каттыжып алгыржып, бооларын дээрже углай чаза тудуп турганнар.
Ам олар тиилекчилер. Тиилекчилер ыглап турганын кым кочулаарыл, кым хоруурул?
Тиилелге! Аӊаа чедир чеже кадыг-дошкун хүннер эртпээн дээр. Өлүм кулак кыйыы-биле хыыгайнып эртип, чамдыкта мага-боттуӊ чартык чамдыын-даа алгаш баар. Госпитальга барып септеттинип, чаматтынып алгаш, катап-ла тулчуушкунче кириптер.
Сөзүглелдиӊ сайгарылгазы.
- Сөзүглелдиӊ темазы чүл?
- Сөзүглелге аттан бериӊер.
- Сөзүглелде кандыг бодал кол болуп турарыл?
- Сөзүглел кандыг стильге бижиттингенил?
- Иштики темалар бар-дыр бе?
Сөзүглелге план тургузары
Сөзүглелге планнар аӊгы аӊгы-хевирлерлиг болур.
Сөзүглел планы
| Сөзүглел планы | |
Айтырыглыг план | Тезисный план | Назывной план |
Эӊ-не делгереӊгей ажыглаттынып турар план – тезистиг план болур.
1. Хенертен дайынчыларныӊ ураалап үнгени.
2. Сатаевтиӊ Тиилелгени дамчытканы.
3. Дайынчыларныӊ тиилелгени уткуп турары.
4. Катап-ла тулчуушкунче кириптер.
Айтырыглыг план
1. Хенертен чүу болганыл?
2. Сатаев чүнү дамчытканыл?
3. Дайынчылар тиилелгени канчаар уткуп турарыл?
4. Кажан катап-ла тулчуушкунче кириптерил?
Эдертиг чыыра тыртып бижиирин ийи аӊгы бөлүкке чарып ап болур.
1. Сөзүглелдиӊ ниити утка-тургузуун сайгарып кызырары
- Сөзүглелде темаларны кол болгаш ийиги чергениӊ кылдыр бөлүктеп алыры
- Сөзүглелди шүүрээри.
2. Дылдыӊ болуушкуннарын кызырып бижиири.
- Солуптары
- Ап кааптары
- Каттыштырыптары
Дылга хамаарыштыр ажыглап болур аргалар.
Чаӊгыс аймак кежигүннерни түӊнекчи сөс-биле солуптары.
Домактыӊ кезек үзүндүзүн синоним сөс-биле солуптары
Домакты азы ооӊ бир кезээн айылганыӊ ат орну-биле солуптары
ЧНД-ни бөдүүн домактар-биле солуптары.
Дорт чугааны доора чугаага солуптары.
Катаптаашкыннарны ап кааптары
Синонимнери ап кааптары
Элээн каш домактарны чаӊгыс домак кылдыр каттыштырары
Дараазында онаалганы бижимел-биле күүседиптээлиӊер.
Карточкаларда силерде аӊгы-аӊгы домактар кирген, ук домактарны дылга хамаарыштыр ажыглап болур аргаларны ажыглап чыыра тыртып азы кызырып бижиир силер.
Сесерлиимде ак, көк, кызыл чечектер тарып алган мен. | |
Самойловтуӊ эдертип чорааны кижи бергедеп, аар тынмышаан, бөргүн ужулгаш, чолдак салааларлыг делгем арбак холун авазынче сунмушаан, эрги таныжы-даа дег найыралчы ёзу-биле чугаалай-дыр: «Экии, авай! Танывайн-дыр силер бе?» | |
Н. А. Островский «күш ажылдан артык өөрүнчүг чүве турбас» деп, күш ажылды ол хире ынчаар үнелеп көөр чораан. | |
Чаагыныӊ бырышкактарында карак чажы ам-даа мөндүӊневишаан турза-даа, аваныӊ эриннеринде таалал ханган оожум хүлүмзүрүүшкүн көстүп келген. |
- Быжыглаашкын кезээ.
Эгезинде утказын сайгарып турган сөзүглеливисти силерге үлеп берейн, уруглар. Шак ол сөзүглелден кандыг кызырылгалар кылып болурул, көрээлиӊер.
- Үлеп бээр.
- Уруглар сайгара бээр. Харыыларын дыӊнап база эдип чазаар.
- Катаптаашкын кезээ.
Сөзүглелге хамаарыштыр планныӊ каш аӊгы хевирин тургузуп болур-дур.
Дылдыӊ болуушкуннарын кызырып бижиир каш аӊгы хевир барыл?
Сөзүглелге болгаш сөзүглелдиӊ дылынга хамаарыштыр кызырылгаларны адап көрүӊерем.
- Рефлексия.
1. Кичээлден чүнү билип алдыӊар?
2. Шак ындыг аргаларны ажыглап турар силер бе?
3. Кижи бүрүзү кичээлге бодунуӊ ажылдап алган мен деп бодап турар демдээн көдүрүптер силер бе?
По теме: методические разработки, презентации и конспекты
9 класста географиядән эш программасы
Үрнәк программага нигезләнеп эшләнгән программа. Классның үзенчәлекләренә карап үзгәрешләр кертелгән. Татарстан географиясенә урын бирелгән....
Динамометрны градуирлау. 7 класста физикадан ачык дәрес
Динамометрны градуирлау темасына ачык дәрес эшкәртмәсе...
1 класста уңыш бәйрәме.
“ Уңыш бәйрәме” кичәсе Максат 1.Уеннар, җырлар ,биюләр , шигырьләр аша балаларны яшелчәләр, җиләк-җимешләр, дару үләннәре белән таныштыру. 2.Укучыларның күзәтүчәнлеген, иҗади сәлә...
10 класста МКТ нигезләре темасына дәрес
10 класста МКТ нигезләре темасына дәрес...
Вакланмалар 5 класста математика дәресе
5 класста математикадан дәрес эшкәртмәсеТема : Вакланмалар....
Чогаадыгга белеткел "Ава"
Чогаадыгга белеткел...
Презентация. 9-ку классты доозарыныӊ шылгалдазында эдертигни чыыра тыртып азы кызырып бижиринге белеткел.
9-ку классты доозарыныӊ шылгалдазында эдертигни чыыра тыртып азы кызырып бижиринге белеткел....