Презентация "Гаяз Исхакый"
презентация урока для интерактивной доски (8 класс) на тему

Слайд 1

Слайд 2

Гаяз Исхакый 1878 елның 23 февралендә Чистай өязенең Яуширмә авылында туа . Гаяз башта әбисе Мәхфусә остазбикә ярдәмендә язу танырга өйрәнә , авыл мәдрәсәсенә йөри . Унике яшендә аны Чистайдагы мәдрәсәгә бирәләр . Ләкин укыту тиешле булмаганга , өч елдан Гаяз Казандагы Күл буе мәдрәсәсенә килә.Аны биредә күренекле мәгърифәтче Һади Максуди укыта . 1897 елда , мәдрәсәне тәмамлагач , аны Әмирхановлар мәдрәсәсенә хәлфә итеп чакыралар , ә Һ.Максуди монда мөдәррис булып күчә . биографиясе

Слайд 3

1904 " Таң йолдызы ", " Тавыш " газеталарында эшли . 1913 ул "Ил" газетасы чыгара башлый , соңыннан эшчәнлеген " Сүз ", " Безнең ил" газеталарында дәвам иттерә . Г.Исхакый 1917 елгы Февраль революциясен шатланып каршы ала. Ике ел элек туктатылган "Ил" газетасын 1917 елның 5 апреленнән кабат тергезеп җибәрә . Ул Мәскәү мөселман халкы рәисе итеп сайлана , милли-мәдәни автономия идеясен күтәреп чыга . Октябрь революциясеннән соң милли оешмалар туздырыла , җитәкчеләре кулга алына . 1917 елның 22 ноябрендә Уфадаа узган милли мәҗлес Г.Исхакыйны Версаль солых конференциясенә делегат итеп сайлый . Әдип шул делегация составында чит илгә китә һәм шуннан Ватанга әйләнеп кайтмый . Ул Харбин , Париж, Берлин, Варшава шәһәрләрендә яши . и җаты

Слайд 4

Остазбикә Г . Исхакыйның « Остазбикә » әсәре 1910 елда иҗат ителә һәм 1914–1915 елларда басылып чыга . Исхакыйчы галимнәр аны әдип иҗатының өченче – милләтчелек (1910–1918) дәве-ренә кертеп карыйлар . Ул повесть жанрында язылган . Аның эчтәлеге кыскача түбәндәгедән гыйбарәт : Вахид мулла белән унике ел бер җан , бер тән булып яшәгән Сәгыйдә , бала булмау сәбәпле , үз теләге белән үзенә көндәш , иренә икенче яшь хатын алдыра . Икенче төрле әйткәндә , автор Сәгыйдәнең балалы булу теләге белән бәйле эш-гамәлләрен , өмет-хыялларын , хис-кичерешләрен сөйли .

Слайд 5

Әдип бу әсәрендә XX гасыр башында муллалар социаль катлавы тормышы материалында көн кадагындагы иҗтимагый-милли проблемаларны сурәтләүдән аерылып китеп , аның өчен яңа булган гаилә бәхете темасын гәүдәләндерүгә күчә . « Остазбикә » повесте күләмнәре ягыннан төрлечә зурлыкта булган 14 бүлектән тора. Дөрес , элгәреге әдәби традицияләргә нигезләнеп язу сәбәпле , автор аларга тәртип саны да, яисә исем дә куймаган . Аларның эчтәлегеннән чыгып , шартлы рәвештә , беренче бүлекне « Кызны кияүгә бирергә карар кылынды », икенче бүлекне «Мулла кияү күңелгә ошады », өченчесен « Каената йортында », дүртенчесен « Яшь мулланы йортлы-җирле итү », бишенчесен « Бәхетле мул тормыш », алтынчысын « Борчулы төннәр », җиденчесен «Алла бала бирмәде », сигезенчесен « Асрамага малай алу », тугызынчысын « Казанда кунакта » яисә « Хатынның үгие юк ».

Слайд 6

У нынчысын « Көндәш ачысыннан көчлерәк », унберенчесен « Ул ачуланган иде », уникенчесен « Угылын күрәсе килү теләге туды », унөченчесен « Көндәш янында » яисә « Намазлыкта үткәрелгән төн », ундүртенчесен «Бала бәхете » дип атарга мөмкин булыр иде . « Остазбикә » повестенда бер төп сюжет сызыгы бар. Аның нигезендә яткан үзәк конфликтны эчке каршылык – Сәгыйдәнең балалы булу теләге белән бәйле акыл һәм хис тартышы барлыкка китерә , ягъни төп геройның үсеш-үзгәреш тарихы аны хасил итә . Шушы төп сюжет сызыгының аерым элементлары өстәмә сюжет сызыкларын барлыкка китерәләр . « Остазбикә » повестеның төп сюжет сызыгы мондый : әсәр экспозиция белән башланып китә . Ул әсәрнең беренче биш бүлеген алып тора.

Слайд 7

1933 елның көзендә Ерак Көнчыгышка барып чыга , шунда өч ел яшәп , Япония, Кытай , Манчжуриядә яшәүче татарларны "Идел-Урал" байрагы астына тупларга омтыла , 1928 елдан 1939 елга кадәр Г.Исхакый Берлинда “ Яңа милли юл ” исемле журнал чыгара , 1935 елда Кытайда “Милли байрак ” газетасына нигез сала. 1939 елның июль аенда Гитлер Германиясе Польшага һөҗүм иткәч , Г.Исхакый , язмаларын , архивын калдырып , ашыгыч рәвештә Төркиягә чыгып китә , истанбул , Анкара шәһәрендә яши . 1954 елның 22 июлендә Анкарада вафат була һәм үзенең васыяте буенча Истанбулда җирләнә . Гаяз исхакый бөтен тынгысыз тормышын , дәртен , талантын татар халкының азатлыгы , башка милләтләр белән тигезлеге , рухи үсеше өчен көрәшкә багышлады . о

Слайд 8

1913 елның 22 октябреннән Петербургта "Ил " гәзитен чыгара башлый . Гәзит 1915 елда ябыла . Ләкин 1917 елда , беренче мөмкинчелек килеп чыгу белән , Г.Исхакый аны яңадан чыгара башлый . Апрель аенда Мәскәү мөселман халкы комитеты рәисе итеп сайлана . Октябрьдә инкыйлаб булу милли мәсьәләне хәл итүне кыенлаштыра . Г.Исхакый 1919 елда чит илгә китәргә мәҗбүр була . Башта Кытайда , аннары Франциядә , Германиядә , Польшада яши . Икенче Бөтендөнья сугышы башлангач , Төркиягә килә . Чит илләрдә яшәгәндә дә төпле газета- журналлар чыгара , әдәби әсәрләр иҗат итә . Г. Исхакый 1954 елның 22 июлендә Әнкарада вафат була . Истанбулның Әдернәкапы зыярәтенә күмелә . Оч тереклекләр

Слайд 9

Гаяз Исхакый кабере . Әдирнәкапы , Төркия о