план-конспект открытого урока на тему "Билгесез киләчәк заман хикәя фигыль".("Неопределенное будущее время")
план-конспект урока (6 класс) по теме

Тема. Билгесез киләчәк заман хикәя фигыль.

Максат.Билгесез киләчәк заман  хикәя  фигыль турында                         мәгълүмат бирү.                                                                                                                            

Билгесез киләчәк заман хикәя фигыльләрне таный,куллана белү өстендә эшләү.

Халык авыз иҗаты әсәрләре белән таныштыруны дәвам итү.                                                                  

Җиһазлау.  Интерактив такта, компьютер.

                    Киләчәк заман хикәя фигыль таблицасы.                                                                    

Дәрес барышы.

I.Оештыру.

Исәнләшү,хәлләрен сорау.Хәерле  көн теләү.Дәрестә уңай халәт  тудыру.Кунаклар белән исәнләшү.

II.Өй эшен тикшерү.

-Ә хәзер ,балалар,өй эшен  карап китик.Өйгә 128 нче күнегү бирелгән иде..Әлеге күнегүдәге җөмләләрне күчереп язарга һәм билгеле киләчәк заман хикәя фигыльләрне табып,асларына сызарга кирәк.Җәяләр эчендә  барлык яки юклык формасы икәнен күрсәтергә иде.(Экранда дөрес җаваплар чыга)

III.Актуальләштерү

1)Сорауларга җавап:

-Ярый, укучылар,без быел  нинди зур теманы өйрәнә башладык?

-Фигыль сүз төркеме.

-Фигыль төркемчәләрен санап чыгыгыз әле.

-Хикәя фигыль  нинди сорауларга җавап бирә?

-Хикәя фигыль нишли?нишләгән?нишләячәк?нишләде? нишләр? сорауларына җавап бирә.

-Билгеле киләчәк заман хикәя фигыль  нәрсә турында хәбәр итә һәм нинди сорауларга җавап бирә?

-Билгеле киләчәк заман хикәя фигыль буласы эш-хәрәкәт турында анык һәм кискен рәвештә хәбәр итә.Ул нишләячәк?нишләмәячәк? сораларына җавап бирә.(тактадагы дөрес җаваплар белән чагыштыру)

2)-Балар,мин сезгә бик яхшы таныш булган шигырь  юлларын тыңлатам.Нинди фигыльләрне ишеттегез, шуларны язып куегыз.

IV.Яңа тема.

Ә хәзер тагын бер кат тактага күз салыгыз әле:

1.Ир егеткәй кайда йөресә дә,

   Кылган  эше аның хак булыр....(“Азамат.” Башкорт халык җыры)                  2)Бас,кызым Әпипә,                                                                                       Сындыр идән тактасын;                                                         Сындырсаң идән тактасын,                                                                            Кияү түләр акчасын.(“Әпипә.”Татар халык бию такмагы.)

3)Кая  барсам,кайда торсам,нишләсәм дә,                                                           Хәтеремдә мәңге калыр туган җирем.(Г.Тукай “Туган авыл”)

4)Күзкәйләрен текәп миңа карый,                                                                                            Сөйләр иде,теле-сүзе юк.             (Халык җыры)

-Укучылар,бу шигырь юлларыннан нинди фигыльләр таптыгыз? Санап чыгыгыз.

- Йөресә-шарт фигыль;                                                                            кылган-сыйфат фигыль;                                                                                     сындыр- боерык фигыль;                                                                             сындырсаң-шарт фигыль;                                                                                   карый-хәзерге заман хикәя фигыль;                                                                    

-Әйе,дөрес укучылар.Ә менә мин калын хәрефләр белән биргән фигыльләр турында нәрсәләр әйтә аласыз?Әйдә ,Дамир, фигыльләрне укып чык әле.                                                                                 - Булыр,түләр,сөйләр, калыр.                                                                                                     - Бу фигыльләр турында ниләр әйтә аласыз?                                                     - Бу фигыльләр нишләр соравына җавап бирәләр.                                                                  -  Алар нәрсә турында хәбәр итәләр икән?Эшнең төгәл үтәлүен белдерәме?                                                                                                                 - Эш,хәл,хәрәкәтне кискен,ачык  итеп әйтмичә,уй йөртү рәвешендә генә хәбәр итә.                                                                                                           - Бу нинди фигыльләр  булыр микән?                                                     -  Киләчәк заман хикәя фигыльләр.                                                                    -  Әйе,укучылар,элеге фигыльләр эш,хәл,хәрәкәтнең киләчәктә булу-булмавын ихтимал рәвешендә генә хбәр ителсә,бигесез киләчәк заман хикәя фигыльләр  кулланыла.                                          –Билгесез киләчәк заман хикәя фигыльнең сорауларын әйтегез әле.               –Нишләр?соравы.                                                                                                          -Һәр фигыльнең барлык ,юклык фрмасы булган кебек,билгесез киләчәк заман хикәя фигыльнең дә барлык ,юклык  формасы бар.Без тапкан фигыльләрне юклык формасына куеп әйтегез әле.             –Булыр-булмас;                                                                                                           түләр-түләмәс;                                                                                                                калыр-калмас;                                                                                                                                            сөйләр-сөйләмәс.                                                                                                  –Әйе,укучылар,сез барысын да дөрес әйттегез.Хәзер дәреслектәге 71 нче ,72 нче битләрендә бирелгән кагыдәләрне бергәләп укып чыгыйк.(1-2 укучыдан укыту)                                                                  Димәк,билгесез килчәк заман хикәя фигыльнең билгеле киләчәк заман хикәя фигыль белән нинди уртаклыгы бар инде?                                     -Билгесез киләчәк заман хикәя фигыль дә  зат-сан белән төрләнә, барлыкта-юклыкта килә.                                                                                     -  Зат-сан белән төрләнеш үзенчәлеген таблицадан карап китик.(1 зат берлектә һәм күплектә  |c| авазы төшеп кала.                                                      

V.Ныгыту.

Дәфтәрләрегезне ачып,бүгенге числоны һәм  теманы   язып  куегыз. 129 нчы күнегүне  язмача эшлибез.Биремне бераз үзгәртәм. Җөмләләрне укып чыгып, дәфтәрләргә бары тик  билгесез  киләчәк заман хикәя фигыльләрне язып куярга кирәк.

Юар,әйтмәс,хыянәт итмәс, сөйләшмәс,күрсәтмәс, килер, терелерләр, бүртер,әйләнер,булыр, булмас, мавыкмас алгысыр,яшәр, сайрамаслар .                                                                       –Хәзер әзер җаваплар белән тикшереп чыгыгыз.Сез фигыльләрне дөрес таптыгызмы икән?(Тактадагы әзер җаваплар белән тикшереп чыгу)   Укучылар,сез бу җөмләләрдә ят,таныш булмаган сүзләр тапмадыгызмы?(Алгысыр сүзе аңлатыла)                                                                                                                -Афәрин,барысы да дөрес булган,бу фигыльләр турында нәрсә әйтә алабыз инде?

-Юар-б-сез к.з.х.ф,3 зат,б.с.барлыкта; әйтмәс- б-сез к.з.х.ф.,3 зат,б.с,бклыкта;сайрамаслар-б-сез к.з.х.ф.,3 зат к.с,юклыкта( кебек җаваплар көтелә.)  

VI. Йомгаклау.                                                                                                -Димәк,укучылар,без бүген нинди яңалык белдек?                                         -Билгесез киләчәк заман хикәя фигыль.                                                              -Билгесез киләчәк заман хикәя фигыль нинди сорауларга җавап бирә?-